بیش از هر ماشین دیگری در گاوداری،دستگاه شیردوش گاوداری کاربرد دارد و اگر که توجه خاصی به آن شود نقش بسزایی در کسب درآمد گاوداری میتواند داشته باشد. کار دستگاه شیردوش گاوداری براین اساس است که شیر را از پستان بسوی تانکر جمع آوری شیر منتفل میکنند که حداقل خطر به سلامت دام را دارد
دستگاه شیردوش گاوداری می توانند علاوه بر کنترل و یا ایجاد بیماری ورم پستان در کیفیت شیر نقش بسزایی داشته باشند.
واحد دوشنده ازقسمتهای زیر تشکیل شده است:
1)واحد دوشنده در دستگاههای شیردوش گاوداری دارای چهار فنجان پستانی است که هر کدام ازآنها شامل یک روکش، یک لاینر قابل انعطاف ، یک لوله کوتاه ضربان (پالسیشن) و یک لوله کوتاه شیر می باشد.
2) یک خرچنگی
3)یک لوله بلند شیر
4) یک لوله بلند ضربان (پالسیشن)
در زمینه شیر دوشی نکات مهمی وجود دارد که به شرح زیر هستند:
- دسته دستگاه شیردوش گاوداری می تواند باعث انتقال باکتری از یک گاو به گاو دیگر شود بنابراین ضدعفونی و شست و شوی مرتب دستها با آب و صابون از مهمترین نکات در خلال شیردوشی است.
- کارکنان شیر دوشی باید همواره لباس تمیز و پاکیزه ایی داشته باشند.
- موهای بلندی که روی شکم ، پستانها و قسمت عقب حیوان برای تمیز نگهداشتن سیستم پستانی و شیر باید حتما کوتاه شوند
نمونه ای از سالن های شیردوشی مجهز به دستگاه های ثابت و کاملا پیشرفته.
مراحل شیردوشی
1- تمیز کردن وشستن پستان
به منظور دو هدف زیر شستن پستان انجام می شود:
الف) برای از بین بردن کثافات.
ب) آزاد سازی شیرتوسط تحریک پستان
2- خشک کردن پستان
استفاده از حوله های کاغذی یکبار مصرف برای خشک کردن پستان توصیه می شود.
3- بازدید کردن شیر قبل از دوشش
- مشخص کردن گاوهای مبتلا به ورم پستان ( مشاهده دلمه ، در این صورت به تکنسین خبر دهید.)
- خارج کردن باکتریهای نوک پستان
- آماده سازی برای دوشش شیر با تحریک پستان
4- اتصال واحد شیردوشی به پستان
- نوک پستانها قبل ازاستفاده و وصل شدن به دستگاه شیردوش گاوداری باید خشک و تمیز باشند.
- لوله شیر حد فاصل بین خرچنگی و کاسه پستانک می بایست به حالت S نگاهداشته شود تا از ورود هوا به داخل سیستم جلوگیری بعمل آید.
- کلاهکها روی پستان باید به دقت قرار گیرد.
تذکر مهم: خرچنگی باید حداکثر 1 دقیقه بعد از شستن پستان وصل شود. (در غیر این صورت به دلیل کاهش هورمون آزاد کننده شیر، شیر کمتری خارج میشود.)
نصب صحیح و درست خرچنگی به پستان.
5- بازدید
- مراقب باشید که قسمت انتهای سرپستان به داخل کاسه سر پستانها فرو نرود
دوشش باید با سرعت و ممتد انجام پذیرد.
6- جدا کردن خوشه دستگاه شیردوش گاوداری از پستان
- برای اینکه دستگاه شیردوش گاوداری از پستان جدا شود ،باید سوپاپ خرچنگی را بطرف خارج بکشید. در این حالت هوا بین فضای داخلی پستانک و کاسه پستانک وارد میشود و باعث از میان رفتن خلاء میشود و خوشه شیردوشی از پستان جدا می شود.
- به این مورد توجه کنید که پستان کامل دوشیده شود (با نگاه کردن به جریان شیر در لوله های انتقال شیر و شل شدن و کوچک شدن پستان میتوان فهمید.)
- اگر زمان شیردوشی زیاد طولانی شود موجب آسیب به بافت ظریف پستان میشود و ورم پستان ایجاد می شود.
7- ضدعفونی کردن پستان
با ماده ضدعفونی مناسب باید ضدعفونی کردن انجام شود که این عمل باعث نرمی پوست نوک پستانها میشود.
مجرای پستان در حدود نیم ساعت بعد از شیردوشی باز است که، خطر آلودگی پستان با ضدعفونی کردن کاهش می یابد و در زمان خشکی ضدعفونی نوک پستان بسیار مؤثر است.
در روش اسپری کردن سرپستان، باید دوبرابر مواد استفاده شود تا نصف کارایی خوب را داشته باشد.
منحنی شیردهی
- شیردهی نسبتا با تولید زیاد آغاز می شود و ترشح شیر ادامه دارد تا در هفته های 6-3 به اوج خود می رسد.
- از میزان تولید بعد از رسیدن به اوج به تدریج کاسته می شود.
- در گاوهای پرتولید رسیدن به اوج طولانی تر از گاوهای کم تولید است.
- میزان تولید شیر گاو پس از تولد و ترشح آغوز تا زمان خشکی (تقریباً300 روز) را منحنی شیردهی نشان می دهد.
- نقطه اوج تولید شیر، اثر حوادث خاص بر تولید شیر و سطح تداوم را منحنی مشخص می کند.
- نمودار شیردهی تقریباً ثابت است و از روی آن می توان اوایل دوره تولید شیر را پیش بینی کرد.
- در اولین دوره شیردهی گاوها ،دارای منحنی شیردهی مسطحی هستند.
- گاوهای بالغ در مقابل به گاوهای شکم اول در سطح تولید بالاتری هستند و به اوج می رسند ولی تداوم اوج در آن ها چندان مطلوب نیست.
- تداوم شیردهی به کاهش تولید شیر پس از رسیدن به اوج شیردهی گفته می شود.
- در حدود 96 -94 درصد تداوم شیردهی باید به طور میانگین باشد. به عنوان مثال تولید شیر هر ماه باید تقریباً 95 درصد ماه قبل باشد.
- میزان کاهش تولید پس از سپری شدن اوج تولید شیر باید در تلیسه به میزان 2/0 درصد در روز ودر گاو بالغ 3/0 درصد در روز باشد.
- از عوامل حائز اهمیت مدیریتی گله های شیری تجزیه و تحلیل منحنی شیردهی در تشخیص مشکلات تغذیه ای میباشد.
- برای اوج تولید و تداوم بالا نیازمند تولید بالا می باشد.
در زمان اوج تولید به ازاء هر کیلوگرم تولید مازاد شیر، تولید شیر مقدارش طی کلدوره شیردهی گاو به میزان 200 تا 300 کیلوگرم افزایش می یابد.
برای اینکه گاو به اوج تولید برسد باید پروتئین جیره را کنترل کنید.
- اگر گاو به اوج تولید می رسد ولی نمی تواند آن را حفظ کند باید به انرژی جیره توجه کنید.
- گاو با پتانسیل بالای ژنتیکی که دارد، در سطح بالایی از اوج شیردهی میرسد و شیردهی آن هم دوام بیشتری دارد.
- میزان تولید شیر در دوره اوج شیردهی گاو ، میتواند به عنوان شاخصی برای مشخص نمودن عملکرد گله در تولید شیر ، در نظر گرفته
- اثرات منفی استرس های مختلف ماننده شش گرمائی، حمل و نقل و .... می توانند روی به اوج رسیدن شیردهی ،تداوم شیردهی و رسیدن و میزان آن گاهی بسیار غیرقابل اجتناب باشد.
-گاهی چاقی بیش از حد گاوها، پائین بودن مصرف انرژی یا ژنتیکی آنها ممکن است باعث کوتاه کردن دوره شیردهی شود.
-درصد چربی و تولید شیر رابطه معکوسی با میزان تولید شیر دارد به گونه ایی که با افزایش مقدار تولید ،در صد چربی و تولید شیر کاهش پیدا میکند.
- در طول دوره شیردهی میزان چربی و پروتئین شیر در طول دوره شیردهی نباید بیشتر از 3/3 و 4/3 شود.
- ضعف گاوها یا کاهش خوراک مصرفی باعث میشود که چربی شیر افزایش یابد و تولید شیر کم شود
- ضعف عملکرد شکمبه گاو به بیماری های متابولیکی یا مشکلات مربوط به ترکیب خوراک ،پائین بودن درصد چربی را ایجاد میکند .
- کمبود انرژی پائین بودن درصد پروتئین را نشان میدهد.
شیردهی از سیکل سه مرحله تشکیل شده:
1- ( 14 تا 100 روز) اوایل شیردهی
در اوایل دوره شیردهی گاوها در تولید شیر به اوج میرسند. و به دلیل تأخیر در اوج رسیدن خوراک مصرفی ،گاوها در این دوره با کاهش وزن روبرویند.
در این دوره زمانی برای اینکه گاوها خوراک بیشتری مصرف کنندباید آنهارا تحریک کرد. مقدار مصرف خوراک به یکنواختی اجزاء جیره غذا بستگی دارد و تحت تأثیر عوامل متفاوتی از جمله کیفیت و کیت علوفه ،سطح تولید ، قابلیت هضم و عمل آوری خوراک ها و دفعات خوراک دادن است.
2- ( 100 تا 200 روز)اواسط شیردهی
گاوها قبل از اینکه 10 هفته اول زایمانشان تمام شود باید به حداکثر خوراک خود برسند. گاو با آن جثه بزرگ باید به ازاء هر 2 کیلوگرم شیر تولید شده حداقل 1 کیلوگرم ماده خشک دریافت کند.
باید به علوفه با کیفیت عالی و در نظر گرفتن سطح الیاف توجه شود.
نباید سطح کنسانتره از 3/2 درصد وزن بدن گاو افزایش یابد.
احتیاجات پروتئینی در اواسط شیردهی نسبت به اوایل شیردهی کاهش می یابد.
-3( 200 تا 305 روز)اواخر شیردهی
کاهش تولید و کاهش خوراک مصرفی در این دوره مشاهده میشود. گاوها در اواخر شیردهی افزایش وزن داشته و ذخایر چربی را که در روزهای اولیه شیردهی تخلیه شده اند را بازسازی مجددا می کنند.
دستگاه شیردوش گاوداری
دستگاه شیردوش گاوداری می توانند علاوه بر کنترل و یا ایجاد بیماری ورم پستان در کیفیت شیر نقش بسزایی داشته باشند.
واحد دوشنده ازقسمتهای زیر تشکیل شده است:
1)واحد دوشنده در دستگاههای شیردوش گاوداری دارای چهار فنجان پستانی است که هر کدام ازآنها شامل یک روکش، یک لاینر قابل انعطاف ، یک لوله کوتاه ضربان (پالسیشن) و یک لوله کوتاه شیر می باشد.
2) یک خرچنگی
3)یک لوله بلند شیر
4) یک لوله بلند ضربان (پالسیشن)
در زمینه شیر دوشی نکات مهمی وجود دارد که به شرح زیر هستند:
- دسته دستگاه شیردوش گاوداری می تواند باعث انتقال باکتری از یک گاو به گاو دیگر شود بنابراین ضدعفونی و شست و شوی مرتب دستها با آب و صابون از مهمترین نکات در خلال شیردوشی است.
- کارکنان شیر دوشی باید همواره لباس تمیز و پاکیزه ایی داشته باشند.
- موهای بلندی که روی شکم ، پستانها و قسمت عقب حیوان برای تمیز نگهداشتن سیستم پستانی و شیر باید حتما کوتاه شوند
نمونه ای از سالن های شیردوشی مجهز به دستگاه های ثابت و کاملا پیشرفته.
مراحل شیردوشی
1- تمیز کردن وشستن پستان
به منظور دو هدف زیر شستن پستان انجام می شود:
الف) برای از بین بردن کثافات.
ب) آزاد سازی شیرتوسط تحریک پستان
2- خشک کردن پستان
استفاده از حوله های کاغذی یکبار مصرف برای خشک کردن پستان توصیه می شود.
3- بازدید کردن شیر قبل از دوشش
- مشخص کردن گاوهای مبتلا به ورم پستان ( مشاهده دلمه ، در این صورت به تکنسین خبر دهید.)
- خارج کردن باکتریهای نوک پستان
- آماده سازی برای دوشش شیر با تحریک پستان
4- اتصال واحد شیردوشی به پستان
- نوک پستانها قبل ازاستفاده و وصل شدن به دستگاه شیردوش گاوداری باید خشک و تمیز باشند.
- لوله شیر حد فاصل بین خرچنگی و کاسه پستانک می بایست به حالت S نگاهداشته شود تا از ورود هوا به داخل سیستم جلوگیری بعمل آید.
- کلاهکها روی پستان باید به دقت قرار گیرد.
تذکر مهم: خرچنگی باید حداکثر 1 دقیقه بعد از شستن پستان وصل شود. (در غیر این صورت به دلیل کاهش هورمون آزاد کننده شیر، شیر کمتری خارج میشود.)
نصب صحیح و درست خرچنگی به پستان.
5- بازدید
- مراقب باشید که قسمت انتهای سرپستان به داخل کاسه سر پستانها فرو نرود
دوشش باید با سرعت و ممتد انجام پذیرد.
6- جدا کردن خوشه دستگاه شیردوش گاوداری از پستان
- برای اینکه دستگاه شیردوش گاوداری از پستان جدا شود ،باید سوپاپ خرچنگی را بطرف خارج بکشید. در این حالت هوا بین فضای داخلی پستانک و کاسه پستانک وارد میشود و باعث از میان رفتن خلاء میشود و خوشه شیردوشی از پستان جدا می شود.
- به این مورد توجه کنید که پستان کامل دوشیده شود (با نگاه کردن به جریان شیر در لوله های انتقال شیر و شل شدن و کوچک شدن پستان میتوان فهمید.)
- اگر زمان شیردوشی زیاد طولانی شود موجب آسیب به بافت ظریف پستان میشود و ورم پستان ایجاد می شود.
7- ضدعفونی کردن پستان
با ماده ضدعفونی مناسب باید ضدعفونی کردن انجام شود که این عمل باعث نرمی پوست نوک پستانها میشود.
مجرای پستان در حدود نیم ساعت بعد از شیردوشی باز است که، خطر آلودگی پستان با ضدعفونی کردن کاهش می یابد و در زمان خشکی ضدعفونی نوک پستان بسیار مؤثر است.
در روش اسپری کردن سرپستان، باید دوبرابر مواد استفاده شود تا نصف کارایی خوب را داشته باشد.
منحنی شیردهی
- شیردهی نسبتا با تولید زیاد آغاز می شود و ترشح شیر ادامه دارد تا در هفته های 6-3 به اوج خود می رسد.
- از میزان تولید بعد از رسیدن به اوج به تدریج کاسته می شود.
- در گاوهای پرتولید رسیدن به اوج طولانی تر از گاوهای کم تولید است.
- میزان تولید شیر گاو پس از تولد و ترشح آغوز تا زمان خشکی (تقریباً300 روز) را منحنی شیردهی نشان می دهد.
- نقطه اوج تولید شیر، اثر حوادث خاص بر تولید شیر و سطح تداوم را منحنی مشخص می کند.
- نمودار شیردهی تقریباً ثابت است و از روی آن می توان اوایل دوره تولید شیر را پیش بینی کرد.
- در اولین دوره شیردهی گاوها ،دارای منحنی شیردهی مسطحی هستند.
- گاوهای بالغ در مقابل به گاوهای شکم اول در سطح تولید بالاتری هستند و به اوج می رسند ولی تداوم اوج در آن ها چندان مطلوب نیست.
- تداوم شیردهی به کاهش تولید شیر پس از رسیدن به اوج شیردهی گفته می شود.
- در حدود 96 -94 درصد تداوم شیردهی باید به طور میانگین باشد. به عنوان مثال تولید شیر هر ماه باید تقریباً 95 درصد ماه قبل باشد.
- میزان کاهش تولید پس از سپری شدن اوج تولید شیر باید در تلیسه به میزان 2/0 درصد در روز ودر گاو بالغ 3/0 درصد در روز باشد.
- از عوامل حائز اهمیت مدیریتی گله های شیری تجزیه و تحلیل منحنی شیردهی در تشخیص مشکلات تغذیه ای میباشد.
- برای اوج تولید و تداوم بالا نیازمند تولید بالا می باشد.
در زمان اوج تولید به ازاء هر کیلوگرم تولید مازاد شیر، تولید شیر مقدارش طی کلدوره شیردهی گاو به میزان 200 تا 300 کیلوگرم افزایش می یابد.
برای اینکه گاو به اوج تولید برسد باید پروتئین جیره را کنترل کنید.
- اگر گاو به اوج تولید می رسد ولی نمی تواند آن را حفظ کند باید به انرژی جیره توجه کنید.
- گاو با پتانسیل بالای ژنتیکی که دارد، در سطح بالایی از اوج شیردهی میرسد و شیردهی آن هم دوام بیشتری دارد.
- میزان تولید شیر در دوره اوج شیردهی گاو ، میتواند به عنوان شاخصی برای مشخص نمودن عملکرد گله در تولید شیر ، در نظر گرفته
- اثرات منفی استرس های مختلف ماننده شش گرمائی، حمل و نقل و .... می توانند روی به اوج رسیدن شیردهی ،تداوم شیردهی و رسیدن و میزان آن گاهی بسیار غیرقابل اجتناب باشد.
-گاهی چاقی بیش از حد گاوها، پائین بودن مصرف انرژی یا ژنتیکی آنها ممکن است باعث کوتاه کردن دوره شیردهی شود.
-درصد چربی و تولید شیر رابطه معکوسی با میزان تولید شیر دارد به گونه ایی که با افزایش مقدار تولید ،در صد چربی و تولید شیر کاهش پیدا میکند.
- در طول دوره شیردهی میزان چربی و پروتئین شیر در طول دوره شیردهی نباید بیشتر از 3/3 و 4/3 شود.
- ضعف گاوها یا کاهش خوراک مصرفی باعث میشود که چربی شیر افزایش یابد و تولید شیر کم شود
- ضعف عملکرد شکمبه گاو به بیماری های متابولیکی یا مشکلات مربوط به ترکیب خوراک ،پائین بودن درصد چربی را ایجاد میکند .
- کمبود انرژی پائین بودن درصد پروتئین را نشان میدهد.
شیردهی از سیکل سه مرحله تشکیل شده:
1- ( 14 تا 100 روز) اوایل شیردهی
در اوایل دوره شیردهی گاوها در تولید شیر به اوج میرسند. و به دلیل تأخیر در اوج رسیدن خوراک مصرفی ،گاوها در این دوره با کاهش وزن روبرویند.
در این دوره زمانی برای اینکه گاوها خوراک بیشتری مصرف کنندباید آنهارا تحریک کرد. مقدار مصرف خوراک به یکنواختی اجزاء جیره غذا بستگی دارد و تحت تأثیر عوامل متفاوتی از جمله کیفیت و کیت علوفه ،سطح تولید ، قابلیت هضم و عمل آوری خوراک ها و دفعات خوراک دادن است.
2- ( 100 تا 200 روز)اواسط شیردهی
گاوها قبل از اینکه 10 هفته اول زایمانشان تمام شود باید به حداکثر خوراک خود برسند. گاو با آن جثه بزرگ باید به ازاء هر 2 کیلوگرم شیر تولید شده حداقل 1 کیلوگرم ماده خشک دریافت کند.
باید به علوفه با کیفیت عالی و در نظر گرفتن سطح الیاف توجه شود.
نباید سطح کنسانتره از 3/2 درصد وزن بدن گاو افزایش یابد.
احتیاجات پروتئینی در اواسط شیردهی نسبت به اوایل شیردهی کاهش می یابد.
-3( 200 تا 305 روز)اواخر شیردهی
کاهش تولید و کاهش خوراک مصرفی در این دوره مشاهده میشود. گاوها در اواخر شیردهی افزایش وزن داشته و ذخایر چربی را که در روزهای اولیه شیردهی تخلیه شده اند را بازسازی مجددا می کنند.
دستگاه شیردوش گاوداری
دیدگاه ها