آبیاری قطره ای عبارتست از پخش آهسته آب بر سطح یا زیر خاک به صورت قطرات مجزا و پیوسته ، یعنی جریان باریک آب یا اسپری ریز از طریق قطره چکانها یی که در طول خط انتقال آب قرار دارند و بر اساس نیاز گیاه میتوان آب را در اختیارش قرار ذاذ مثلا در محیط گلخانه می توان تمام خاک گلدان را، بدین شیوه مرطوب نگاه داشت ولی در مزرعه ، عملاً نیاز نیست همه خاک بین ریشه های گیاهان ردیفهای کشت را مرطوب نمود ، هر چند به تحقیق ثابت شده است که اگر حدود 25 درصد از ریشه های گیاه، به اندازه کافی، آب دریافت دارند گیاه می تواند به رشد عادی خود ادامه دهد. اما با این مقدار آبیاری نمیشود نتایج و تولید محصول کافی از مزرعه برداشت کرد در حقیقت با آبیاری قطره ای به مقدار زیادی در مصرف آب صرفه جویی به عمل می آید. چرا که در تمام مسیر انتقال آب از چاه و منبع آب تا ریشه گیاه آب داخل لوله بوده و هیچ آبی هدر نمیرود در این روش آبیاری این امکان به وجود می آید تا عمل آبیاری تا حد رفع نیاز آبی گیاه انجام شود و به میزان زیادی از اتلاف آب به صورت نفوذ عمقی در طول مسیر انتقال آب جلوگیری میگردد ، و از ایجاد رواناب و تبخیر کاسته می شود. آبیاری قطره ای دارای روشها و مفا هیم متعددی مانند آبیاری دریپ ، آبیاری زیر بستری ، آبیاری فواره ای و آبیاری اسپری است .
انواع سیستم های قطره ای :
آبیاری دریپ :
پخش آهسته آب برسطح خاک به صورت قطرات مجزا یا پیوسته ، یا جریانهای باریک از حفره های ریز آبیاری دریپ نام دارد . در بیشتر موارد آبیاری دریپ و آبیاری تریکل ( قطره ای ) مترادف یکدیگر به کار می روند . در این سیستم آبیاری روی لوله 16 یا 20 میلیمتری به فاصله های منظم قطره چکانهائی قرار دارد که هر کدام قادر هستند 2و4و6و 24 لیتر در ساعت آب را از خود عبور دهند که این نوع آبیاری قطره ای مخصوص استفاده در باغات میباشد و کمتر در زراعت از آن استفاده میگردد اگر چه در حال حاظر در بعضی از کشورهای اروپائی از این نوع آبیاری که فاصله دریپرها از هم 30 سانتیمتر با خروجی آب 1/2 لیتر در ساعت میباشد استفاده میکنند ولی بدلیل گران بودن در ایران رایج نشده است روش دیگر آبیاری قطره ای که در سالهای اخیر در ایران خیلی توسعه پیدا کرده است آبیاری با نوار آبیاری بنام تیپ ( Tape ) میباشد که این نوع آبیاری توسط نوارهای آبیاری تیپ به قطر 16 یا 22 میلیمتری و با ضخامت 150 یا 175 یا 200 و یا 250 میکرون انجام میگردد مجاری خروج آب در آنها قابل تنظیم است، و 10 سانتی برای گلخانه و 20 و 30 سانتی برای کشت زراعت استفاده میشود و البته بر اساس نیاز با فاصله بیشتر هم قابل تولید است مقدار آب خروجی هر قطره چکان در این سیستم از 0/8 لیتر در ساعت تا 3 لیتر در ساعت قابل تولید میباشد و به فراخور نوع خاک و گیاه، می توان میزان خروج آب را کنترل کرد .کلا در آبیاری قطره ای لوله ها از پلاستیک سیاه برگزیده می شوند تا اثر نور خورشید بر روی آنها کمتر باشد نکته ای که خیلی مهم است و اکثر کشاورزان در مورد آن اشتباه میکنند این است که میزان آبدهی و فاصله قطره چکانها در نوارهای آبیاری به مقدار نفوذ پذیری خاک بستگی دارد و فاصله بوته ها در زراعت نقشی در آن ندارد چون در آبیاری قطره ای شما باید برای گیاه نوار مرطوب ایجاد کنید که اگر آبدهی نوار تیپ زیاد و خاک شما نفوذ پذیری کمی داشته باشد در مزرعه روان آب ایجاد شده و مقدار زیادی آب هدر میرود و با ایجاد آب ایستائی در پائین مزرعه عملا گیاهان آن منطقه خفه خواهند شد .
آبیاری زیر سطحی یا زیر بستری :
پخش آهسته آب در زیر سطح خاک توسط قطره چکانها و یا خروجی های نوار تیپ با دبی مورد نیاز را آبیاری زیر سطحی مینامند . در آبیاری زیر سطحی ما دو روش استفاده داریم یکی اینکه نوار آبیاری تیپ را در عمق 5 تا 10 سانتی زیرخاک قرار داده و زراعت را آبیاری میکنند و در روش دوم که بیشتر برای باغات بخصوص باغات پسته در ایران خیلی اجرا شده لوله های دریپر دار را در عمق 60 تا 80 سانتی متری سطح خاک و با فاصله مشخص از ریشه گیاه قرار میدهند که بهترین نتیجه را با استفاده از لوله های 20 میلیمتری و دریپرهای 2 لیتر در ساعت با فاصله نیمتری از یکدیگر گرفته اند این روش آبیاری زیر زمینی در استان کرمان بسیار متداول شده است که در آن ناحیه ریشه گیاه با کنترل سطح ایستابی آبیاری می شود
آبیاری فواره ای ( بابلر ) :
این نوع آبیاری در حقیقت پخش آب بر سطح خاک را به صورت جریان آب زیاد و یا نوعی پاشنده بصورت دوار انجام میدهد آب از سوراخی با دبی بیشتر از آبدهی آبیاری قطره ای یا زیر سطحی با دبی 200 تا 250 لیتر در ساعت از هر پاشنده خارج میشود این سیستم آبیاری بیشتر برای درختانی که فاصله زیادی از هم دارند مثل خرما و یا اینکه در باغاتی که آب آبیاری خیلی شور میاشد مورد استفاد قرار میگیرد دبی پاشنده ها و بابلرها در این آبیاری از سرعت نفوذ نهایی خاک بیشتر است و ایجاد یک حوضچه برای نگهداری یا کنترل پخش آب ضروری می باشد در سالهای گذشته بدلیل اطلاعات غلط کارشناسان و نداشتن تجربه کافی در خصوص این سیستم متاسفانه در بسیاری از باغات سیستم را جمع آوری کرده و یا اینکه نتایج ضعیفی از آن بدست آورده اند . و به همین دلیل در استانهای محدودی از کشور از سیستم بابلر استفاده میکنند
آبیاری اسپری :
پخش آب بوسیله یک اسپری یا مه پاش کوچک بر سطح خاک به آبیاری اسپری معروف است . در این روش هوا در پخش آب نقش اساسی را بعهده دارد در حالیکه در روشهای دریپ ، فواره ای و زیر بستری ، خاک عامل اصلی محسوب می گردد . از این روش بیشتر در گلخانه ها برای آبیاری تکمیلی استفاده میکنند و یا اینکه برای گیاهانی که رطوبت دوست هستند در گلخانه قابل بهره برداری هستند و در فضای باز و در مزرعه مورد استفاده قرار نمیگیرند .
اجزا سیستم آبیاری قطره ای :
یک سیتم آبیاری قطره ای تشکیل شده است از :
1 - منبع تولید آب و یا استخر ذخیره آب
2- پمپ تحت فشار که بتواند حداقل 20 متر ارتفاع برای آب مورد نیاز سیستم را تولید کند
3- سیستم فیلتراسیون شامل هیدرو سیکلون ( مواقعی که آب مورد نیاز مستقیم از چاه وارد سیستم میشود ) فیلترهای شن ( وقتی آب آبیاری از استخر های رو باز استفاده میشود ) وتانک کود که برای کود دهی گیاه مورد نیاز است و نهایتا فیلترهای توری و یا فیلترهای دیسکی ( در مناطقی که آب چاه توسط پمپ شافت و غلافی استفاده میشود از فیلترهای دیسکی استفاد نکنید چرا که روغن قطره چاه باعث گرفتگی شدید فیلترهای دیسکی میشود )
4- لوله های اصلی انتقال آب از ایستگاه پمپاژ به مزرعه و لوله های فرعی
5- لوله های مانیفلد که کلیه لوله های دریپر دار به آنها متصل شده و در سطح مزرعه عمل آبیاری را انجام میدهند
6- لاترالها که همان لوله های قطره چکان دار و یا تیپهای آبیاری هستند .
در خاتمه بخش فنی سایت بازار بزرگ کشاورزی ایران افتخار دارد که دیدگاههای شما را دریافت کرده و در خصوص رفع ایرادهای سیستمهای شما و یا انتخاب سیستم درست برای مزرعه و یا باغ شما راهنمائیهای لازم را ارائه نماید
انواع سیستم های قطره ای :
آبیاری دریپ :
پخش آهسته آب برسطح خاک به صورت قطرات مجزا یا پیوسته ، یا جریانهای باریک از حفره های ریز آبیاری دریپ نام دارد . در بیشتر موارد آبیاری دریپ و آبیاری تریکل ( قطره ای ) مترادف یکدیگر به کار می روند . در این سیستم آبیاری روی لوله 16 یا 20 میلیمتری به فاصله های منظم قطره چکانهائی قرار دارد که هر کدام قادر هستند 2و4و6و 24 لیتر در ساعت آب را از خود عبور دهند که این نوع آبیاری قطره ای مخصوص استفاده در باغات میباشد و کمتر در زراعت از آن استفاده میگردد اگر چه در حال حاظر در بعضی از کشورهای اروپائی از این نوع آبیاری که فاصله دریپرها از هم 30 سانتیمتر با خروجی آب 1/2 لیتر در ساعت میباشد استفاده میکنند ولی بدلیل گران بودن در ایران رایج نشده است روش دیگر آبیاری قطره ای که در سالهای اخیر در ایران خیلی توسعه پیدا کرده است آبیاری با نوار آبیاری بنام تیپ ( Tape ) میباشد که این نوع آبیاری توسط نوارهای آبیاری تیپ به قطر 16 یا 22 میلیمتری و با ضخامت 150 یا 175 یا 200 و یا 250 میکرون انجام میگردد مجاری خروج آب در آنها قابل تنظیم است، و 10 سانتی برای گلخانه و 20 و 30 سانتی برای کشت زراعت استفاده میشود و البته بر اساس نیاز با فاصله بیشتر هم قابل تولید است مقدار آب خروجی هر قطره چکان در این سیستم از 0/8 لیتر در ساعت تا 3 لیتر در ساعت قابل تولید میباشد و به فراخور نوع خاک و گیاه، می توان میزان خروج آب را کنترل کرد .کلا در آبیاری قطره ای لوله ها از پلاستیک سیاه برگزیده می شوند تا اثر نور خورشید بر روی آنها کمتر باشد نکته ای که خیلی مهم است و اکثر کشاورزان در مورد آن اشتباه میکنند این است که میزان آبدهی و فاصله قطره چکانها در نوارهای آبیاری به مقدار نفوذ پذیری خاک بستگی دارد و فاصله بوته ها در زراعت نقشی در آن ندارد چون در آبیاری قطره ای شما باید برای گیاه نوار مرطوب ایجاد کنید که اگر آبدهی نوار تیپ زیاد و خاک شما نفوذ پذیری کمی داشته باشد در مزرعه روان آب ایجاد شده و مقدار زیادی آب هدر میرود و با ایجاد آب ایستائی در پائین مزرعه عملا گیاهان آن منطقه خفه خواهند شد .
آبیاری زیر سطحی یا زیر بستری :
پخش آهسته آب در زیر سطح خاک توسط قطره چکانها و یا خروجی های نوار تیپ با دبی مورد نیاز را آبیاری زیر سطحی مینامند . در آبیاری زیر سطحی ما دو روش استفاده داریم یکی اینکه نوار آبیاری تیپ را در عمق 5 تا 10 سانتی زیرخاک قرار داده و زراعت را آبیاری میکنند و در روش دوم که بیشتر برای باغات بخصوص باغات پسته در ایران خیلی اجرا شده لوله های دریپر دار را در عمق 60 تا 80 سانتی متری سطح خاک و با فاصله مشخص از ریشه گیاه قرار میدهند که بهترین نتیجه را با استفاده از لوله های 20 میلیمتری و دریپرهای 2 لیتر در ساعت با فاصله نیمتری از یکدیگر گرفته اند این روش آبیاری زیر زمینی در استان کرمان بسیار متداول شده است که در آن ناحیه ریشه گیاه با کنترل سطح ایستابی آبیاری می شود
آبیاری فواره ای ( بابلر ) :
این نوع آبیاری در حقیقت پخش آب بر سطح خاک را به صورت جریان آب زیاد و یا نوعی پاشنده بصورت دوار انجام میدهد آب از سوراخی با دبی بیشتر از آبدهی آبیاری قطره ای یا زیر سطحی با دبی 200 تا 250 لیتر در ساعت از هر پاشنده خارج میشود این سیستم آبیاری بیشتر برای درختانی که فاصله زیادی از هم دارند مثل خرما و یا اینکه در باغاتی که آب آبیاری خیلی شور میاشد مورد استفاد قرار میگیرد دبی پاشنده ها و بابلرها در این آبیاری از سرعت نفوذ نهایی خاک بیشتر است و ایجاد یک حوضچه برای نگهداری یا کنترل پخش آب ضروری می باشد در سالهای گذشته بدلیل اطلاعات غلط کارشناسان و نداشتن تجربه کافی در خصوص این سیستم متاسفانه در بسیاری از باغات سیستم را جمع آوری کرده و یا اینکه نتایج ضعیفی از آن بدست آورده اند . و به همین دلیل در استانهای محدودی از کشور از سیستم بابلر استفاده میکنند
آبیاری اسپری :
پخش آب بوسیله یک اسپری یا مه پاش کوچک بر سطح خاک به آبیاری اسپری معروف است . در این روش هوا در پخش آب نقش اساسی را بعهده دارد در حالیکه در روشهای دریپ ، فواره ای و زیر بستری ، خاک عامل اصلی محسوب می گردد . از این روش بیشتر در گلخانه ها برای آبیاری تکمیلی استفاده میکنند و یا اینکه برای گیاهانی که رطوبت دوست هستند در گلخانه قابل بهره برداری هستند و در فضای باز و در مزرعه مورد استفاده قرار نمیگیرند .
اجزا سیستم آبیاری قطره ای :
یک سیتم آبیاری قطره ای تشکیل شده است از :
1 - منبع تولید آب و یا استخر ذخیره آب
2- پمپ تحت فشار که بتواند حداقل 20 متر ارتفاع برای آب مورد نیاز سیستم را تولید کند
3- سیستم فیلتراسیون شامل هیدرو سیکلون ( مواقعی که آب مورد نیاز مستقیم از چاه وارد سیستم میشود ) فیلترهای شن ( وقتی آب آبیاری از استخر های رو باز استفاده میشود ) وتانک کود که برای کود دهی گیاه مورد نیاز است و نهایتا فیلترهای توری و یا فیلترهای دیسکی ( در مناطقی که آب چاه توسط پمپ شافت و غلافی استفاده میشود از فیلترهای دیسکی استفاد نکنید چرا که روغن قطره چاه باعث گرفتگی شدید فیلترهای دیسکی میشود )
4- لوله های اصلی انتقال آب از ایستگاه پمپاژ به مزرعه و لوله های فرعی
5- لوله های مانیفلد که کلیه لوله های دریپر دار به آنها متصل شده و در سطح مزرعه عمل آبیاری را انجام میدهند
6- لاترالها که همان لوله های قطره چکان دار و یا تیپهای آبیاری هستند .
در خاتمه بخش فنی سایت بازار بزرگ کشاورزی ایران افتخار دارد که دیدگاههای شما را دریافت کرده و در خصوص رفع ایرادهای سیستمهای شما و یا انتخاب سیستم درست برای مزرعه و یا باغ شما راهنمائیهای لازم را ارائه نماید
دیدگاه ها