استفاده از فضولات طیور در تغذیه گوسفندان
استفاده از بستر مرغ در خوراک دام پایه و اساس علمی دارد و مطالعات مختلفی در خصوص ارزش غذائی آن در دنیا انجام شده است. این اقدام در بسیاری از کشورهای دنیا انجام می‌شود به گونه‌ای که بستر مرغ در پایان دوره، پس از طی فعل و انفعالات اولیه در مزرعه، به کارخانه فرآوری انتقال داده شده و پس از جداسازی ضایعات و مواد اضافی غیر مفید و طی یک فرایند حرارتی تعریف شده و افزودن بعضی مواد مغذی به آن، به خوراک نشخوارکننده به ویژه دام پرواری تبدیل می‌شود. علاوه بر آن در سال‌های اخیر در اغلب کشورهای دنیا به علت حجم عظیم تولید کود مرغ و مشکلات و مسائل زیست محیطی آن در مورد مصارف مختلف کود مرغ تحقیقات فراوانی انجام شده است. و نتایج حاصله ثابت کرده است که نه تنها کود مرغی ماده بی ارزشی و مزاحمی نیست بلکه چنانچه به خوبی از آن استفاده شود ماده بسیار با ارزشی برای مصارف مختلف می باشد. در حال حاظر قسمتی از کود مرغ در دنیا در تغذیه دام و ماهی به کار می رود و قسمت جزئی از آن نیز در تعداد معدودی از کشورها مانند هندوستان و چین و برخی از کشورهای آفریقایی جهت تولید بیوگاز برای مصارف خانگی و در برخی از کشورهای پیشرفته از جمله انگلستان برای سوخت نیروگاه‌های تولید برق مدرن به کار می‌رود ولی به طور کلی بیش از 90 درصد از این کود برای مصارف کشاورزی مورد استفاده قرار می گیرد
هم اکنون در بعضی از کشورها از ضایعات طیور به انضمام احشا ، پرو بال ،خون ، سرو انگشت پا و... در جیره دام و طیور استفاده می شود ، با این وجود مقدار زیادی از فضولات و پس مانده های طیور دور ریخته می شود مگر در موارد محدود که بعنوان کود یا تولید بیوگاز جهت سوخت استفاده می گردد .
در بعضی کشورهای شرقی از فضولات طیور در پرورش ماهی استفاده می شود که می توان آنها را در تغذیه گوسفند یا دیگر نشخوارکنندگان همانند گاو گوشتی مخصوصاً در خاورمیانه و دیگر قسمتهای جهان که فاقد چراگاه می باشند – مورد استفاده قرار دارد .
پس مانده های طیور زمانیکه تحت شرایط مطلوب جمع آوری شوند دارای 20 -30 % پروتئین خام می باشند ، اما ترکیب ماده خشک آن بستگی به سیستم پرورش چوچه ، محیط ،آنالیز شیمیایی ، آب و غذا دارد .
اگر چه جیره جوجه های گوشتی معمولاَ دارای 22% پروتئین خام است اما مقدار نسبتاً زیادی نیتروژن و 30-25% پروتئین خام تولید می شود .محصول نهایی که برای خوراک نشخوارکننده مورد استفاده قرارمی گیرد، دیگر کود نیست، بلکه ترکیبی است که مواد مغذی به آن اضافه شده و مخاطرات احتمالی موجود در آن در طول فرآیند تولید از بین رفته است
اهمیت نوع پس مانده ها :
فیبر خام پس مانده های طیور بستگی زیادی به نوع و مقدار بستر طیور گوشتی دارد . بیشتر آب مورد استفاده طیور در خاورمیانه دارای 3000 ppm TDS می باشد که باعث رقیق شدن فضولات طیور می شود ، امادر اقلیمهای خشک با رطوبت پائین ، درجه حرارت با بالا رفتن ماده خشک پس مانده ها کمک می کند و مقدار نسبتاً بالایی کلسیم و فسفر آن را می توان در فرمولهای غذایی گوسفند مورد استفاده قرار داد .
آزمایش با پس ماندههای طیور:
تحقیق درباره کاهش هزینه جیره های غذایی دامهای پرواری به آزمایشی بر سه گروه 50 تایی بره های جوان منجر شد دامها همراه با یک گروه شاهد در جایگاههای بسته با کنسانتره های حاوی پس مانده های طیور و یونجه به مدت 122 روز تغذیه شدند :
جدول شماره 1:
جدول شماره 2:
انواع کود مرغ
1) کود بستر جوجه‌های گوشتی
این کود دارای پروتئین بالا بوده و حاوی ۱۸-۳۰ درصد اسید اوریک، ۱۲-۱۷ درصد آمونیاک، ۲-۴ درصد کراتین و دیگر ترکیبات ازته می‌باشد و انرژی آن نیز بالاتر از انواع دیگر کودهای مرغی می‌باشد.
به‌طورکلی ارزش کیفیت این نوع کود مرغی بستگی به نوع موادی که برای بستر به‌کار می‌رود و همچنین مدیریت کود در طول دوره پرورش دارد.
2) کود نیمچه‌های تخمگذار یا مادر
این کود از پرورش نیمچه‌های جانشین‌شونده تخمگذار یا مادر به‌دست می‌آید. ارزش این کودها که حاوی فضولات و بستر هستند کمتر از کود جوجه‌های گوشتی است زیرا در پرورش نیمچه‌ها از مقدار بیشتر مواد بستر استفاده می‌شود. همچنین غذای این مرحله پرنده حاوی انرژی و پروتئین خام کمتر و الیاف بیشتر از غذای جوجه‌های گوشتی است.
3) کود مرغ‌های تخمگذار یا مادر در روش بستر
این نوع کود از لانه‌هائی که در آن مرغ تخمگذار و یا مادرهای گوشتی یا تخمگذار در روی بستر نگهداری می‌شوند جمع‌آوری می‌گردد و نسبت بستر به فضولات در آن کمتر از کود جوجه‌های گوشتی است از این رو الیاف خام آن کمتر می‌باشد.
4) فضولات یا کود سیستم قفس
کود طیوری که در قفس نگهداری می‌شوند خالص و بدون بستر می‌باشد از این‌رو ارزش آن بیشتر بوده و برای استفاده در تغذیه دامها به‌کار برده می‌شود. معمولاً برای این منظور از کود مرغ‌ها یا جوجه‌های گوشتی که در قفس نگهداری می‌شوند، استفاده می‌گردد و آن را در دستگاه‌هایی مخصوص در حرارت خشک و پاستوریزه می‌کنند.
نتیجه :
از آنالیز جیره ها مشخص می شود که با افزایش مقدار پس مانده های ظیور میزان مینرالها افزایش می یابد ، اما میزان فیبر خام کاهش پیدا می کند ، همچنین با وجود بالا رفتن میزان مینرالها هزینه ها کاهش محسوسی دارد .
گوسفندان پروار شده با کنسانتره حاوی 25 % از پس مانده های (فضولات ) طیور ( جیره 4) ، تقریباً راندمان تبدیل غذایی مساوی با گروه شاهد که فاقد پس مانده ها طیور در کنسانتره گروه چهارم ، هزینه جیره بسیار کمتر از گروه شاهد می گردد کنسانتره اثرات زیان واری ندارد و در معاینه گوشت پس زا ذبح تغییر نامطلوبی در کیفیت آن مشاهده نگردید .
استفاده از پس مانده های طیور در جیره گاو و گوسفندان پرواری باعث کاهش هزینه تولید و کاهش سود تغذیه افراد و همچنین بهبود وضع اقتصادی کشورهای مربوطه گردد .
استفاده از بستر مرغ در خوراک دام پایه و اساس علمی دارد و مطالعات مختلفی در خصوص ارزش غذائی آن در دنیا انجام شده است. این اقدام در بسیاری از کشورهای دنیا انجام می‌شود به گونه‌ای که بستر مرغ در پایان دوره، پس از طی فعل و انفعالات اولیه در مزرعه، به کارخانه فرآوری انتقال داده شده و پس از جداسازی ضایعات و مواد اضافی غیر مفید و طی یک فرایند حرارتی تعریف شده و افزودن بعضی مواد مغذی به آن، به خوراک نشخوارکننده به ویژه دام پرواری تبدیل می‌شود. علاوه بر آن در سال‌های اخیر در اغلب کشورهای دنیا به علت حجم عظیم تولید کود مرغ و مشکلات و مسائل زیست محیطی آن در مورد مصارف مختلف کود مرغ تحقیقات فراوانی انجام شده است. و نتایج حاصله ثابت کرده است که نه تنها کود مرغی ماده بی ارزشی و مزاحمی نیست بلکه چنانچه به خوبی از آن استفاده شود ماده بسیار با ارزشی برای مصارف مختلف می باشد. در حال حاظر قسمتی از کود مرغ در دنیا در تغذیه دام و ماهی به کار می رود و قسمت جزئی از آن نیز در تعداد معدودی از کشورها مانند هندوستان و چین و برخی از کشورهای آفریقایی جهت تولید بیوگاز برای مصارف خانگی و در برخی از کشورهای پیشرفته از جمله انگلستان برای سوخت نیروگاه‌های تولید برق مدرن به کار می‌رود ولی به طور کلی بیش از 90 درصد از این کود برای مصارف کشاورزی مورد استفاده قرار می گیرد
هم اکنون در بعضی از کشورها از ضایعات طیور به انضمام احشا ، پرو بال ،خون ، سرو انگشت پا و... در جیره دام و طیور استفاده می شود ، با این وجود مقدار زیادی از فضولات و پس مانده های طیور دور ریخته می شود مگر در موارد محدود که بعنوان کود یا تولید بیوگاز جهت سوخت استفاده می گردد .
در بعضی کشورهای شرقی از فضولات طیور در پرورش ماهی استفاده می شود که می توان آنها را در تغذیه گوسفند یا دیگر نشخوارکنندگان همانند گاو گوشتی مخصوصاً در خاورمیانه و دیگر قسمتهای جهان که فاقد چراگاه می باشند – مورد استفاده قرار دارد .
پس مانده های طیور زمانیکه تحت شرایط مطلوب جمع آوری شوند دارای 20 -30 % پروتئین خام می باشند ، اما ترکیب ماده خشک آن بستگی به سیستم پرورش چوچه ، محیط ،آنالیز شیمیایی ، آب و غذا دارد .
اگر چه جیره جوجه های گوشتی معمولاَ دارای 22% پروتئین خام است اما مقدار نسبتاً زیادی نیتروژن و 30-25% پروتئین خام تولید می شود .محصول نهایی که برای خوراک نشخوارکننده مورد استفاده قرارمی گیرد، دیگر کود نیست، بلکه ترکیبی است که مواد مغذی به آن اضافه شده و مخاطرات احتمالی موجود در آن در طول فرآیند تولید از بین رفته است
اهمیت نوع پس مانده ها :
فیبر خام پس مانده های طیور بستگی زیادی به نوع و مقدار بستر طیور گوشتی دارد . بیشتر آب مورد استفاده طیور در خاورمیانه دارای 3000 ppm TDS می باشد که باعث رقیق شدن فضولات طیور می شود ، امادر اقلیمهای خشک با رطوبت پائین ، درجه حرارت با بالا رفتن ماده خشک پس مانده ها کمک می کند و مقدار نسبتاً بالایی کلسیم و فسفر آن را می توان در فرمولهای غذایی گوسفند مورد استفاده قرار داد .
آزمایش با پس ماندههای طیور:
تحقیق درباره کاهش هزینه جیره های غذایی دامهای پرواری به آزمایشی بر سه گروه 50 تایی بره های جوان منجر شد دامها همراه با یک گروه شاهد در جایگاههای بسته با کنسانتره های حاوی پس مانده های طیور و یونجه به مدت 122 روز تغذیه شدند :
جدول شماره 1:
| مواد تشکیل دهنده کنسانتره | گروه شاهد | | | |
| % | جیره 1 | جیره 2 | جیره 3 | جیره 4 |
| پس مانده های طیور | 0 . 0 | 10 | 20 | 25 |
| جو | 39 | 35 | 35 | 38 |
| کاه گندم | 30 | 29 | 25 | 20 |
| سبوس گندم | 10 | 10 | 10 | 10 |
| کنجاله سویا | 14 | 9 | 3 | 0 .0 |
| ملاس | 6 .6 | 6 . 6 | 6 . 6 | 6 . 6 |
| مکمل ویتامینی و معدنی | 2 . 0 | 2 . 0 | 2 . 0 | 2 . 0 |
| نمک | 2 . 0 | 2 . 0 | 2 . 0 | 2 . 0 |
| جمع % | 100 | 100 | 100 | 100 |
| آنالیز | | | | |
| پروتئین خام % | 34 .16 | 16 . 16 | 69 . 14 | 23 . 15 |
| TDN % | 34 . 64 | 67 . 64 | 92 . 64 | 65 . 68 |
| فیبر خام | 52 . 16 | 46 . 15 | 72 . 14 | 47 . 12 |
| رطوبت | 32 . 9 | 96 . 10 | 49 . 10 | 82 . 9 |
| ماده خشک | 68 . 90 | 04 . 89 | 51 . 89 | 18 . 90 |
| خاکستر | 13 . 7 | 29 . 8 | 41 . 8 | 92 . 7 |
| کلسیم | 13 . 0 | 36 .0 | 50 . 0 | 65 . 0 |
| فسفر | 30 . 0 | 31 . 0 | 36 . 0 | 37 . 0 |
| روی ppm | 67 | 82 | 81 | 90 |
| منگنز ppm | 50 | 53 | 58 | 74 |
| آهن ppm | 238 | 282 | 280 | 299 |
| مس ppm | 5 . 30 | 76 . 4 | 90 . 5 | 48 . 7 |
| منیزیم ppm | 1808 | 1911 | 1723 | 1885 |
| فاکتور محاسبه هزینه جیره % | 100 | 33 . 88 | 05 . 67 | 05 . 61 |
جدول شماره 2:
| | جیره 1 شاهد | جیره 2 | جیره 3 | جیره 4 |
| وزن اولیه گوسفند kg | 73 . 19 | 83 . 18 | 70 . 19 | 43 . 18 |
| وزن پایانی kg | 47 . 50 | 47 . 48 | 35 . 48 | 31 . 48 |
| افزایش وزن روزانه g | 252 | 243 | 235 | 245 |
| کنسانتره پلت شده مصرفی kg | 58 . 1 | 56 . 1 | 53 . 1 | 53 . 1 |
| یونجه مصرفی kg | 47 . 0 | 47 . 0 | 47 . 0 | 47 . 0 |
| کل جیره مصرفی روزانه kg | 05 . 2 | 03 . 2 | 00 . 2 | 00 . 2 |
| راندمان تبدیل غذا | 13 . 8 | 35 . 8 | 51 . 8 | 16 . 8 |
| مدت آزمایش (روز) | 122 | 122 | 122 | 122 |
انواع کود مرغ
1) کود بستر جوجه‌های گوشتی
این کود دارای پروتئین بالا بوده و حاوی ۱۸-۳۰ درصد اسید اوریک، ۱۲-۱۷ درصد آمونیاک، ۲-۴ درصد کراتین و دیگر ترکیبات ازته می‌باشد و انرژی آن نیز بالاتر از انواع دیگر کودهای مرغی می‌باشد.
به‌طورکلی ارزش کیفیت این نوع کود مرغی بستگی به نوع موادی که برای بستر به‌کار می‌رود و همچنین مدیریت کود در طول دوره پرورش دارد.
2) کود نیمچه‌های تخمگذار یا مادر
این کود از پرورش نیمچه‌های جانشین‌شونده تخمگذار یا مادر به‌دست می‌آید. ارزش این کودها که حاوی فضولات و بستر هستند کمتر از کود جوجه‌های گوشتی است زیرا در پرورش نیمچه‌ها از مقدار بیشتر مواد بستر استفاده می‌شود. همچنین غذای این مرحله پرنده حاوی انرژی و پروتئین خام کمتر و الیاف بیشتر از غذای جوجه‌های گوشتی است.
3) کود مرغ‌های تخمگذار یا مادر در روش بستر
این نوع کود از لانه‌هائی که در آن مرغ تخمگذار و یا مادرهای گوشتی یا تخمگذار در روی بستر نگهداری می‌شوند جمع‌آوری می‌گردد و نسبت بستر به فضولات در آن کمتر از کود جوجه‌های گوشتی است از این رو الیاف خام آن کمتر می‌باشد.
4) فضولات یا کود سیستم قفس
کود طیوری که در قفس نگهداری می‌شوند خالص و بدون بستر می‌باشد از این‌رو ارزش آن بیشتر بوده و برای استفاده در تغذیه دامها به‌کار برده می‌شود. معمولاً برای این منظور از کود مرغ‌ها یا جوجه‌های گوشتی که در قفس نگهداری می‌شوند، استفاده می‌گردد و آن را در دستگاه‌هایی مخصوص در حرارت خشک و پاستوریزه می‌کنند.
نتیجه :
از آنالیز جیره ها مشخص می شود که با افزایش مقدار پس مانده های ظیور میزان مینرالها افزایش می یابد ، اما میزان فیبر خام کاهش پیدا می کند ، همچنین با وجود بالا رفتن میزان مینرالها هزینه ها کاهش محسوسی دارد .
گوسفندان پروار شده با کنسانتره حاوی 25 % از پس مانده های (فضولات ) طیور ( جیره 4) ، تقریباً راندمان تبدیل غذایی مساوی با گروه شاهد که فاقد پس مانده ها طیور در کنسانتره گروه چهارم ، هزینه جیره بسیار کمتر از گروه شاهد می گردد کنسانتره اثرات زیان واری ندارد و در معاینه گوشت پس زا ذبح تغییر نامطلوبی در کیفیت آن مشاهده نگردید .
استفاده از پس مانده های طیور در جیره گاو و گوسفندان پرواری باعث کاهش هزینه تولید و کاهش سود تغذیه افراد و همچنین بهبود وضع اقتصادی کشورهای مربوطه گردد .
دیدگاه ها