زیست شناسی زنبور عسل اروپائی گونه APIS MELLIFERA

  • تاریخ انتشار : ۱۳۹۵/۰۶/۰۶
  • بازدید : ۲۳۶۱
زیست شناسی زنبور عسل اروپائی گونه APIS MELLIFERA
طبقه بندی و منشاء زنبور عسل اروپائی
زنبور عسل (Apis mellifera)به شرح زیر طبقه بندی می شود:
سلسله جانوران
شاخه بندپایان
رده حشرات
راسته بال غشاییان
خانواده آپیده
جنس آپیس
گونه ملیفرا
احتمالا زنبورهای عسل از مناطق گرمسیری آفریقا منشا گرفته و از جنوب افریقا تا شمال اروپا, شرق هند و چین گسترش یافته اند. زنبورهای اولیه در فسیل موجود در لایه های با قدمت 40 میلیون ساله دوره ائوسین زمین شناسی یافت شده اند. از حدود 30 میلیون سال پیش به نظر می رسد که زنبورها با رفتار اجتماعی پرورش یافته و از نظر ساختار بدنی تقریبا با زنبور های امروزی شبا هت داشته اند.
اعضای کندو
اعضای کندو عبارتند از :
ملکه
زنبور نر
زنبور کارگر
یک کندوی معمولی شاید شامل 20000 زنبور عسل باشد که در آن هر سه نوع زنبور ملکه, نر و کارگرزندگی می کنند و جدول زیر شامل برخی از خصوصیات این سه نوع زنبور می باشد:

کارگر
نر
ملکه
اندازه نسبی
کوچک
متوسط
بزرگ
کندو
20000
متغیر
1
طول عمر
40-20 روز در تابستان
(کار تا زمان مرگ)
کل دوره فصل زمستان می توانند تا بهار سال آینده زنده بمانند
32-21 روز در بهار
90 روز در تابستان یا تا زمان جفت گیری
صفر روز در زمستان
2 سال عمر اقتصادی
4 سال عمر عادی
جنس
ماده عقیم
نر
ماده
وظیفه
ساختن شان عسل
مراقبت از لاروها
مراقبت از نر های جوان
مراقبت از ملکه
تمیز کردن کندو
جمع آوری شهد
جمع آوری گرده
جمع آوری بره موم
تغلیظ شهد و ساخت عسل
ترشح موم
محافظت از کندو
کشتن زنبور های نر
ترشح ژل رویال
تحریک لارو ها برای تولید یک ملکه جدید
جفت گیری با ملکه جوان
فرماندهی و رهبری کلنی
جفت گیری با نر ها
گذاشتن1500 تخم در روز
برابر با 200000 تخم در سال
ترشح فرومونها از جمله
9-hidroxydecenoic acid
HOOC=(C)6COH-C


مشاهده دقیق جدول بالا چگونگی وظایف کندو را نشان می دهد. ملکه اساساًَ زنبوران کارگر را از طریق ترشح فرومون غیر بارور نگه می دارد. این ماده شیمیایی در میان زنبوران کارگر پخش می شود که علامتی برای مراقبت از ملکه می باشد. وظیفه دیگر ملکه تخمگذاری است. شما ممکن است مایل به محاسبه میزان تخمگذاری در دقیقه باشید و خواهید دید که با این حساب ملکه فرصتی برای خوردن وپرواز کردن ندارد. بنابراین یک گروه 10-5 نفری از زنبوران کارگر، ملکه را اندکی بعد از گذاشتن حدود 20 تخم تغذیه می کنند. در حقیقت, اگر ملکه ترشح فرومون یا تخمگذاری را متوقف کند یکی از تخمهای ماده اخیر به سلول مخصوصی که برای ملکه آماده گردیده منتقل شده و ملکه جایگزین را تولید خواهد کرد. ملکه تازه از تخم بیرون آمده دیگر نوزادان ملکه را نابود کرده و با ملکه های تازه متولد مبارزه خواهد کرد که در این میان ممکن است حتی مادر خود را هم نابود نموده و سپس جهت جفتگیری پرواز کند. پرواز برای جفتگیری از الگویی خاص تبعیت کرده و ملکه باکره به محلی که صدها یا هزاران زنبور نر غیرخویشاوند و خویشاوند وجود دارد پرواز می کند. زنبوران نر ملکه را تعقیب کرده و 12-8 از آنها در حین پرواز با آن جفتگیری می کنند.
زنبور نر بعدی آلت تناسلی باقیمانده از نر قبلی در بدن ملکه را بیرون آورده و آلت تناسلی خود را مطابق با جفت گیری قبلی از دست می دهد. در طی این عمل نرها در اثر ترکیدن شکمهایشان خیلی سریع می میرند.
90 میلیون اسپرم با چندین مرحله جفت گیری در لوله های رحمی ملکه ذخیره می شود, مخلوطی شامل 7 میلیون اسپرم در کیسه مخصوصی در بدن ملکه که کیسه ذخیره اسپرم نامیده می شود ذخیره می گردد. در اندک زمانی این اسپرمها در طول زندگی ملکه برای بارور کردن تخمهایش مورد استفاده قرار خواهد گرفت. یک یا چند پرواز جهت جفتگیری در اولین روزهای زندگی ملکه برای تمام عمرش کافی خواهد بود. در صورت کاهش اسپرم در کیسه ذخیره اسپرم ملکه پیر کارگران در تدارک پرورش ملکه ای جدید خواهند بود .
اهمیت زنبور نر
زنبوران نر تا وقتی در کندو قابل تحمل هستند که امکانی برای جفتگیری آنها با یک ملکه وجود داشته باشد. بنابراین در بهار صدها زنبور نر در کندو وجود داشته که تعداد آنها در تابستان کاهش یافته و در زمستان هیچ اثری از آنها در کندو دیده نمی شود. در صورت کاهش شهد طبیعت و بروز فقر غذایی در محیط، زنبوران کارگر نرها را در خارج از کندو و در حالت گرسنه نگه می دارند تا اینکه بمیرند. زنبوران نر, مانند ملکه فاقد اعضای بدنی برای جمع آوری شهد و گرده جهت تغذیه خودشان می باشند. همچنین زنبوران نر فاقد نیش میباشند. آنها فقط برای جفتگیری پرورش یافته اند.
چشمها و شاخکهای زنبوران نر برای دیدن, تعقیب کردن و جفتگیری با ملکه اختصاص یافته است و اکثر اندامهای قسمت میانی بدن برای پرواز سریع جهت به دام انداختن ملکه یا برای وارد کردن سلولهای اسپرم در لوله های رحمی ملکه طراحی شده است. اگر زنبور نر موفق به این کار شد خواهد مرد. بنابراین تمامی نرهای زنده باکره می باشند.
اهمیت زنبور کارگر
زنبوران کارگر, همانطوریکه از نامشان پیداست اکثر کارهای کندو را انجام می دهند. آنها از غدد موجود در زیر بندهای شکم خود موم ترشح نموده شان عسل و شانه پرورش تخم را از آن می سازند. این شان متشکل از سلولهای شش ضلعی با فضای کافی برای پرورش زنبور کارگر یا نر, ذخیره عسل یا گرده می باشد. وقتی سلولها با عسل, گرده یا یک شفیره پر شد, زنبور کارگر سلول را می پوشاند در نتیجه محتویات داخل سلول محفوظ می ماند. زنبوران کارگر از ملکه, نرها و همچنین تخمهای جوان مراقبت می کنند. همه زنبورها با روش دگردیسی کامل تکامل می یابند: بعد از 3 روز یک لارو کرم مانندی از تخم لقاح یافته بیرون می آید که حریصانه تغذیه کرده و رشد می کند و به مدت 4 روز متوالی پوست اندازی می کند. سپس وارد یک مرحله استراحت بنام پوپا یا شفیرگی می شود که به مدت چند روز در یک سلول بسته تا زمانیکه به زنبور بالغ تبدیل شود می ماند. این مرحله بسته به جنس زنبور از نظر نر یا ماده بودن 24-16 روز طول می کشد. همانطوریکه قبلاً نیز اشاره شد, زنبوران کارگر لاروهای جوان را تغذیه می کنند و روی شفیره را در سلول می پوشانند. آنها همچنین زنبوران بالغ جوان را تا زمانیکه بتوانند از خودشان دفاع کنند تغذیه می کنند.
زنبور کارگر جوان از لارو مراقبت نموده و از بالهایش جهت تهویه کندو استفاده می کند. علاوه بر این شروع به تمیز کردن سلول های قدیمی برای استفاده مجدد می نماید و ممکن است از ملکه یا نرهای جوان مراقبت کند و یا روی سلول های کندو را بپوشاند. بسته به فصل و بعد از گذشتن چند روز, زنبور کارگر شروع به انجام کار در بیرون از کندو می کند. زنبور به خارج از کندو پرواز کرده و در جستجوی شهد و گرده با گلها و یا برای جمع آوری صمغ جهت ساختن بره موم با درختان ملاقات می کند. بره موم به عنوان چسب برای بستن درزهای کندو مورد استفاده قرار می گیرد. شهد و گرده جمع آوری شده, جهت تغذیه نوزادان یا ذخیره به کندو آورده می شود.
گرده در سلو ل های مومی ذخیره شده و منبع اصلی پروتئین و ویتامین برای کندو می باشد. 28-6 درصد وزن گرده را پروتئین تشکیل می دهد و معمولا محتوی 10 اسیدآمینه ضروری برای زنبورهاست. شهد حاوی 80-5 درصد قند می باشد اما مقدار پروتئین آن کمتر از 2/. درصد می باشد, بنابراین شهد یک منبع کربوهیدراتی برای کندو می باشد. شهد در شان عسل قرار گرفته و زنبوران آب مازاد شهد را با حرکت سریع بالهایشان پس از پر شدن سلولها از عسل تبخیر می کنند. وقتی مقدار آب باقیمانده در شهد کمتر از 18 درصد باشد ترکب حاصل عسل نامیده می شود. زنبوران کارگر سلول های شان عسل را توسط درب مومی می پوشانند. وقتی یک تخم کارگر جهت تبدیل شدن به ملکه انتخاب می شود, این تخم به سلول بسیار بزرگتری بنام شاخون منتقل شده و با مقادیر زیادی ژله رویال تغذیه میشود که آن شبیه به غذای زنبور می باشد اما شامل مقدار زیادی ترشحات غدد هیپوفارنگال و عسل می باشد. وجود سلول بزرگ جهت رشد, کمیت غذایی بالا, کربوهیدرات اضافی و ترشحات زیاد زنبور کارگر (ژل رویال) منجر به تکامل یک ملکه می شود.
زنبوران کارگر با نیش های خودشان از کندو حمایت می کنند. در زنبوران کارگر و ملکه دستگاه تخمریز به نیش تبدیل شده است. در کارگران تخمدانها وجود دارد ولی رشد و تکامل نیافته اند. زمانیکه کشتن مزاحم لازم باشد زنبور کارگر نوک نیش خود را به بدن مزاحم وارد می کند. نیش خاردار عضلانی وارد پوست مهاجم شده و کیسه زهر شروع به انقباض ضربه ای کرده و زهر را به داخل بدن مزاحم تخلیه می کند.
معمولا زنبور با جا گذاشتن کیسه زهر و نیش در بدن مهاجم, خودش را کنار کشیده و بخاطر پاره شدن شکمش می میرد. بنابراین نیش زدن زنبورهای عسل یک عمل فداکاری است. بر خلاف اکثر تصورات، زنبوران عسل نیش نمی زنند مگر اینکه تحریک شوند.
ترکیبات
مقدار موجود در زهر (%)
اثرات
Melittin
50
کاهش فشار خون - آزادسازی هیستامین - لیز کردن سلولهای خونی
Pospholipase A
12
مسمومیت – درد - لیز کردن سلول
Hyaluronidase
کمتر از 3
هیدرولیز بافت پیوندی - عامل پخش کننده
Acid phosphatase
کمتر از 1
کاهش واکنشهای حساسیتی(واکنشهای حاصل از حساسیت یا آلرژی)
Histamine
کمتر از 1
درد - خارش


ترکیبات مقدار موجود در زهر (%) اثرات
Melittin 50 کاهش فشار خون - آزادسازی هیستامین - لیز کردن سلولهای خونی
Pospholipase A 12 مسمومیت – درد - لیز کردن سلول
Hyaluronidase کمتر از 3 هیدرولیز بافت پیوندی - عامل پخش کننده
Acid phosphatase کمتر از 1 کاهش واکنشهای حساسیتی(واکنشهای حاصل از حساسیت یا آلرژی)
Histamine کمتر از 1 درد - خارش
شمای نشان داده شده در اینجا قسمتهای مختلف یک زنبور عسل را نشان می دهد. با کمی دقت و توجه اهمیت اندامها مشخص می شود زنبور عسل دارای چشمانی برای دیدن گلها, شاخک برای تشخیص بوها, عضلات بال برای پرواز, ساق پا برای راه رفتن و جمع آوری گرده, یک کیسه برای حمل شهد و یک نیش برای حمایت از کندو می باشد. در پیش بینی های امروزی شما باید بدانید که چه رنگهایی برای زنبور عسل جذاب می باشد و بینایی آنها همانند بینایی انسان به طیف خاصی از رنگ حساس نمی باشد. بینایی زنبور به رنگ قرمز غیر حساس است و آن را درک نمی کند اما نور ماورای بنفش را (که برای انسان غیر قابل رویت است) تشخیص می دهد.
همچنین مهم است بدانیم که زنبورها جانورانی خونسرد بوده و فاقد کنترل خودکار بر درجه حرارت بدنشان می باشند آنها فقط دارای کنترل رفتاری و یا کرداری بر درجه حرارت می باشند. با این وجود, علیرغم درجه حرارت خارج از کندو دمای داخل کندو را در 6/0 ± 32 درجه سانتیگراد نگه می دارند. وقتی هوا خیلی سرد باشد زنبورها عضلات پروازی را پیوسته منقبض کرده و بالهایشان را تکان نمی دهند این رفتار زنبوران باعث تولید گرمای متابولیکی می گردد.
وقتی هوا خیلی گرم باشد زنبورها سیستم شکمی خود را جهت حرکت سریع هوا از میان سوراخهای تنفسی و نایها بکار می اندازند و این کار باعث تبخیر آب شده و زنبورها خنک می شوند زنبوران کارگر با آوردن آب از بیرون به درون کندو و پاشیدن قطرات آب در محوطه کندو (آب را با دهان یا خرطوم خود فوت می کنند) و بال زدن هوا را به جریان در آورده خنک می کنند. بنابراین پی بردن به ارتباط ما بین کیفیت شهد و درجه حرارت محیط تعجب آور نمی باشد ...
ام البنین پیراهری و قربان الیاسی زرین قبایی


دیدگاه ها


اگر تصویر خوانا نیست اینجا کلیک کنید

همزمان با تأیید انتشار دیدگاه من، به من اطلاع داده شود.
* دیدگاه هایی كه حاوي توهين است، منتشر نمی شود.
* لطفا از نوشتن دیدگاه های خود به صورت حروف لاتين (فينگليش) خودداري نماييد.