تأثیر فاضلاب و پس آب صنعتی بر آبزیان

  • تاریخ انتشار : ۱۳۹۵/۰۶/۰۶
  • بازدید : ۲۲۰۲
● مقدمه :
افزایش روز افزون جمعیت و تو سعه بیش از حد اسکان انسان ها درحاشیه رودخانه ها وسوا حل ابها و منابع آبی منجر به افزایش ایجاد مراکز صنعتی و کارخانجات شده است . که اینها به نوبه خود ، ضا یعا ت و فضو لات آ لوده کننده به آ بها را افزایش می دهند . بطور ی که این عوامل آ لوده کننده میتو انند تغیرات غیر قابل قبول وپیش بینی نشده ای را بر روی محیط ومنا بع آ بی ایجاد نما یند. و روند طبیعی زندگی آبزیان را تغیر دهند.
تک تک آلوده کنندها ی صنعتی در آ بها ، به تنها ی آنقد ر مشکل ساز نمی باشند. بلکه عوامل گونا گون ،شامل:
▪ روش عمل ، مقدار رقیق شدن در طول مسیر و..... دست به دست هم داده تا اینکه مشکلات فراوان را در آبها ایجاد می کنند.
بطور مثال: ترکیبات سیانور در محیطهای آبی سّمی هستند . ولی وقتی درمجاور کادمیم و روی ، قرار میگیرند . سمّی شدن آنها صدها بار تشدید وکشنده تر می شوند.
● مقدمه :
افزایش روز افزون جمعیت و تو سعه بیش از حد اسکان انسان ها درحاشیه رودخانه ها وسوا حل ابها و منابع آبی منجر به افزایش ایجاد مراکز صنعتی و کارخانجات شده است . که اینها به نوبه خود ، ضا یعا ت و فضو لات آ لوده کننده به آ بها را افزایش می دهند . بطور ی که این عوامل آ لوده کننده میتو انند تغیرات غیر قابل قبول وپیش بینی نشده ای را بر روی محیط ومنا بع آ بی ایجاد نما یند. و روند طبیعی زندگی آبزیان را تغیر دهند.
تک تک آلوده کنندها ی صنعتی در آ بها ، به تنها ی آنقد ر مشکل ساز نمی باشند. بلکه عوامل گونا گون ،شامل:
▪ روش عمل ، مقدار رقیق شدن در طول مسیر و..... دست به دست هم داده تا اینکه مشکلات فراوان را در آبها ایجاد می کنند.
بطور مثال: ترکیبات سیانور در محیطهای آبی سّمی هستند . ولی وقتی درمجاور کادمیم و روی ، قرار میگیرند . سمّی شدن آنها صدها بار تشدید وکشنده تر می شوند.
▪ هدف :
شناسای برخی ازمنابع ضایعات وپس آبهای صنعتی کارخانجات ومراکز صنعتی که آ لوده کننده محیط زیست و اکوسیستمهای آبی می باشند و در نهایت منجر به بروز مشکلات فراوان برای آبزیان و انسانها می شوند .
▪ بحث :
بطور کلی ضایعات وپس آبهای صنعتی کارخانجات به صورت: مواد آلی گیاهی وجانوری ( اجسادوبقایای آنها ) _مواد آلی شیمیای( شامل: سموم گیاهی ، پاک کننده ها وهیدروکربنها) _ عناصروترکیبات معدنی _رسوبات _ مواد رادیواکتیو _حرارت _فلزات سنگین وغیره ...می باشند .
اثرات ایجاد شده ناشی از فاضلابهای صنعتی در منابع آبی شور وشیرین تا حدودی یکسان است که برخی از انها بطور خلا صه به قرار زیر می باشد .
فاضلا بهای صنعتی کا رخانجا ت شستشوی الیاف و پس ما نده های کارخانجات شیمیای که منشأ الی دارند . به شدت آبها را قلیای کرده ، بی.ا. دی. آب را افزایش می دهند .
کارخانجات گوشت ،لبنیات ،نی شکر، به همراه تقطیر وکنسرو کردن آنها در آ بها به علّت تجزیه باکتریها ، بی.ا.دی. را افزایش واکسژن محلول را کاهش میدهند .
فاضلاب کارخانجات تولید کاغذ که محتوی تکه های چوپ –پنتا کلروفنل –پنتا کلروفنات سدیم متیل مرکاپتان وسولفات ها ، هستند به شدت خورنده بوده وسمّ مهلکی برای ما هیان ایجاد میکنند . همچنین باکتریهای تولید کننده گاز با استفاده از سولفاتهای حاصله از تولید کاغذ ، محیط آب را آلوده وکم اکسیژن می کنند .
دسته های ماهی وقتی در چنین آب وشرایطی قرار می گیرند ،یا کوچ کرده ویا به کلی نابود می شوند.
نیروگاههای اتمیو هسته ای با ایجاد ضایعات مواد رادیو اکتیوی در کمترین زمان بالا ترین مقدار آلودگی وتغیرات را در آب وماهی ها ایجاد میکنند . این ترکیبات با تغیرات ژنتیکی ما هیان منجر به
مشکلات فراوان می شوند.
فاضلاب کار خانجات متالوژی مثل :
کار خانه های ذوب آهن که از آب برای سا ختن ذغال کک استفاده می کنند ، بسیار اسیدی بوده ومواد سمّی فراوانی مانند : فنل ، سیا نوژن ، سرباره ، کک و جامدات بسیار ریز محلول در خود را وارد منا بع آبی کرده ،باعث تغیرات و مرگ ومیر ماهیان می شوند .
بطور کلی کلّیه فاضلاب های صنعتی کارخانجات که از طرق فراوان وارد محیطهای آبی می شوند،
در مرحله اول منجر به تغیرات ،در پارا مترهای فیزیکوشیمیا ی آب شده سبب بروز مشکلات عدیدهایمی شوند .
گونه های مختلف آبزیان وماهی ها ،دامنه های محدودی از این تغیرات را می توا نند تحمّل نما یند.
همچنین برای رشد وحفظ سلامتی خود به حد معینی از پارامتر هاِی مانند : پی.اچ درجه حرارت اکسیژن – سختی و..... نیاز دارند .
از بین این عوامل محیطی ، درجه حرارت اب و دامنه تغیرا ت آن مهمترین نقش را در زندگی آبزیا ن داراست . بدلیل آنکه تمام فعالیت های فیز یولوژیکی ماهیان ، اعم از تغذ یه ،رشد، تکثیر ومقاومت در برابر بیماریها متأثر از آن است. بنا بر این درجه حرارت آب از لحاظ کمّی وکیفی ، بایستی در دامنه مطلوب ومورد نیاز آبزیان باشد.
اکثر کارخانجات مانند: کارخانه های تولید انرژی الکتریکی ، از آب برای سرد کردن تأ سیسات خود
استفاده می کنند ،که فاضلاب این نوع کارخانجات دارای آبهای با درجه حرارت بالا هستند. که افزایش درجه حرارت خود نوعی آلودگی به حساب میآید . زیرا این گونه فاضلابهای گرم وقتی
وارد منا بع آبی میشوند ،باعث گرم شدن آبهای مسیر و خود آن منبع آبی میشوند.
این گرما باعث کاهش وزن مخصوص و ویسکوزیته آب میگردد، در نتیجه ظرفییت حمل اکسیژنی آن کاهش می یابد . یعنی آب زودتر به حالت اشباع رسیده و اکسیژن کمتری را برای رسیدن به حد اشباع قبول میکند . همچنین نسبت رسوب شدن در این گونه آبها به شدّت افزایش می یابد ، تبخیر نیز سریع شده ،شوری افزایش پیدا می کند. در این شرایط اکثر ماهیها وآبزیان در برابر این تغیرات اگر هم جزیء باشد ، واکنش نشان میدهند. به عبارت دیگر اگر این تغیرات کم ولی دایمی باشد ، می تواند فون وفلور منطقه را تغیر دهد .
با توجّه به این که اکثر آبزیان در منابع آبی با یک درجه حرارت معین ومخصوص به خودشان رشد و تولید مثل میکنند، در اثر این تغیرات ، ماهیها یا جلوتر از حد معمول تخم ریزی میکنند ، یا اینکه هرگز تخم ریزی نخواهند کرد .
از طرف دیگر لاروهای که زودتر بدنیا آمدند ،غذا بدست نیاورده ازبین خواهند رفف بنابراین دراین شرا یط تعادل زندگی آبزیان به هم خورده و پوشش آب توسط اجتماعات آبزی به کلی دگرگون میشود. برخی آبزیان مانند ماهیان سردآبیهم خیلی سریع تر به مرحله مرگ ومیرمی رسند.
بنابراین اکثر پس آبهای کارخانجات باعث می شوند که اجتماعات آبزی تغیر کرده ومواد غذای آب تغیرکند اکثر آنها باعث می شوند که اجتماعات آبزی تغیر نمایند ومواد غذای آب تغیر کند.
گاهی اوقات این تغیرات در دریا ودریاچه ها فراتر می شوند. یعنی باعث تغیرات ساختمانی آب آنها می گردند .
بطوری که در این گونه آبها با شدّت گرفتن رسوب گذاری آلگها، مواد آلی ومعدنی رسوب پیدا می کنند که تجزیه کامل آنها در کف باعث مسطح تر شدن بستر آنها می شوند .در اثر این فرایند رسوب گذاری لاروها وتخم آبزیان نابود می گردند . همچنین در بعضی از نقاط ارتفاع آب کاهش یافته وماهیان دیگر قادر نخواهند بود که در آنجا به زیست خود ادامه دهند.
رویش گیاهان باتلاقی افزایش پیدا میکند و بتدریج کل دریاچه به زمین باتلاقی مبدل میشود. بنا براین اگر از این تغیرات جلو گیر نشود .یعنی رسوبات از کف خارج نشوند ،محیط آبی به مرداب باتلاقی مبدل خواهد شد. فلزات وتأثیر آلودگی آنها اثرات آلودگی بعضی ازفلزات ( ناشی از حمل آنها درپس آبها ی صنعتی ) مانند : مس ،سرب وجیوه شناخته شده است. ولی اثرات بعضی از فلزات دیگر مانند: کرم ، کادمیم ، کبالت ،نیکل ، کاملا مشحص نمی باشد . بنابراین وجود برخی از این مواد در گوشت ماهیها ،صدفها وغیره بعد از مصرف آن توسط انسان ،ایجاد ناراحتیهای بسیار شدیدی می کند که بایستی از ورود این گونه آبهای صنعتی آلوده به محیطزیست آبزیان جلوگیری شود .
ماهی ها این فلزات را یا از طریق برانشی ها جذب کرده ویا از طریق تغذیه کردن وارد بدن خود میکنند.
برخی از این مواد مانند متیل جیوه دربدن ماهیها بعد از تجمع ذخیره می شوند . مثلا نوع ماهی پیکرل حدود پنج جزء در میلیون (۵ppm ) جیوه وترکیبات آن را در خود جمع و ذخیره می کند . مصرف این نوع ماهیان توسط انسان ، به مرور زمان سبب کوری ، کرولالی و در آخر مرگ می شود .
ترکیبات سرب در آب از طریق زئو پلانکتون ها جذب وسپس وارد زنجیرهء غذای آبزیان میشوند که به نوبهء خود سمّی وبرای ماهیها ایجاد مشکل می نماید ودر انسان سیستم عصبی را مختل و عضلات را شل می کند .مس وترکیبات آن در ماهیها وصدفها ، باعث سبز یا آبی شدن آنها می شوند . مقدار یک میکروگرم این ترکیبات برای آبزیان کشنده است ودر نهایت در انسان باعث بروز مشکلات فراوان می گردند.
● نتیجه گیری
باتوجه به مطالب گفته شده در مورد آثار مخرّب پس آبهای صنعتی ،که اکثر آنها آلودگی حرارتی ایجاد می کنند . بایستی قبل از ورود انها به اکو سیستمها ی مختلف آبی وایجاد هر گونه تغیرات ، از طریق متدهای گو ناگون تصفیهء آب ( مهمترین آنها تصفیه های بیو لوژیکی ) پاکسازی اولیه گردند .
قدمعلی بهرامی

دیدگاه ها


اگر تصویر خوانا نیست اینجا کلیک کنید

همزمان با تأیید انتشار دیدگاه من، به من اطلاع داده شود.
* دیدگاه هایی كه حاوي توهين است، منتشر نمی شود.
* لطفا از نوشتن دیدگاه های خود به صورت حروف لاتين (فينگليش) خودداري نماييد.