عملیات مناسب دراحداث و نگهداری باغ فندق

  • تاریخ انتشار : ۱۳۹۵/۰۵/۲۴
  • بازدید : ۸۹۸۰
1- خاستگاه و انتشار جغرافیایی فندق:
موطن اصلی فندق اروپا ، آسیای صغیر و قفقاز می باشد که کشت و پرورش آن از زمانهای بسیار قدیم مرسوم بوده است. مهمترین گونه فندق، گونه آولانا است که زیستگاه آن در حاشیه دریای مدیترانه و سواحل شرقی دریای سیاه می باشد. در ایران گونه آولانا در جنگلهای آستارا، ارسباران ، تالش، کوههای الموت و طارم زنجان بین ناحیه جنگلی و استپی به صورت خودرو مشاهده می شود. انواع بومی فندق در ارتفاعات اشکورات ( رودسر)، الموت قزوین ، ارتفاعات دیلمان ( سیاهکل) ، ارومیه، مشهد، گرگان، آذربایجان شرقی ( مرندواسکو) ، کردستان ( توابع مریوان ) و در ارتفاعات فلات مرکزی بین قم و کاشان تا دیلمان مشاهده شده است.
2- شرایط لازم برای انتخاب زمین باغ فندق:
- آب و هوا در رشد و نمو درخت فندق تاثیر بسزائی دارد بطوریکه فندق طالب آب و هوای معتدل، مرطوب و نسبتاً سرد می باشد ( دوستدار زمستان ملایم و تابستان خنک است).
- شیب زمین از 50% کمتر باشد.
- محل انتخاب شده نباید در زمستان یخبندان داشته باشد ( حداقل درجه حرارت آن از 8- درجه سانتیگراد پائین تر نباشد).
- باغ نباید در مسیر بادهای دائمی قرار گیرد.
- خاک زمین عمیق بوده و سطح آب زیر زمین از 25/1 متر پائین تر باشد.
- مناسبترین pH خاک بین 7-5/5 می باشد.
- برای به دست آوردن میوه مرغوب،مناطق بین 41 – 37 درجه عرض جغرافیائی در مد نظر قرار گیرد.
- در احداث باغ برای اینکه گرده افشانی و عمل لقاح تضمین شود، ضرورت دارد که 2 تا 3 رقم گرده دهنده بعنوان پلی نایزر با ارقام میوه دهنده اصلی تواماً کشت شود تا از پوکی میوه فندق و عدم تلقیح جلوگیری بعمل آید.
- فواصل درختچه ها در باغ فندق در خاکهای قوی ( 5×6 متر) ، در خاکهای متوسط ( 4×5 متر) و در خاکهای ضعیف ( 4×4 متر ) توصیه می گردد.
- فندق عمدتاً از طریق پاجوش ریشه دار تکثیر و ازدیاد می گردد.
3- رطوبت و بارندگی:
وجود رطوبت کافی یکی از عواملی است که برای کشت فندق ضروری است. میزان رطوبت بین 70 تا 80% برای کشت و پرورش فندق مناسب می باشد. در صورتی که میزان بارندگی حداقل 800 میلی متر با پراکنش مناسب در فصول گرم باشد می توان به کشت دیم فندق اقدام نمود. در غیر اینصورت برای تولید تجاری ، آبیاری تکمیلی درختان در ماههای خرداد، تیر و مرداد الزامی می باشد. درختان جوان به دلیل ضعیف بودن سیستم ریشه ای، در تمام طول فصل رشد به آبیاری نیاز دارند.
میزان نیاز آبی درخت فندق در هر هکتار حدود 10000 متر مکعب است که از طریق نزولات جوی و آبیاری تکمیلی تامین می گردد.
4- کاشت فندق:
چنانچه نهال های ریشه دار فندق در پائیز تا اوایل آذرماه، در محل اصلی کاشته شوند درصد گیرائی آنها بیشتر، استقرار آنها در زمین ثابت تر ، بیداری آنها زودتر و رشد آنها در بهار آینده سریعتر خواهد بود. در هر حال از کاشت نهال فندق قبل از ریزش برگها باید خودداری شود. کاشت فندق را تا اوایل بهمن نیز می توان ادامه داد که در این حالت تلفات آن بیشتر و گل آن دیرتر باز می شود . تعداد پاجوشهائی که در هر چاله می کارند معمولاً 2 تا4 عدد است. بعد از کاشت بلافاصله نهال را باید آبیاری نمود.
5- تغذیه:
مقدار عناصر غذائی لازم در باغهای بارآور به میزان موادی بستگی دارد که در طول سالهای نخستین احداث باغ به زمین داده می شود. دراکثر مناطق فندق کاری کشور هر سال 10 تا 15 کیلوگرم کود حیوانی به هر درخت می دهند. قبل از کاشت نهال با ریختن 40 تن کود حیوانی پوسیده با قشری نه چندان ضخیم در یک هکتار زمین، کود ازته به شکل نیترات آمونیوم یا اوره 200 تا 240 کیلوگرم ، 300 کیلوگرم پتاس در هکتار نیز به شکل سولفات و همچنین 150 کیلوگرم فسفر به شکل اسید فسفریک به آن اضافه می کنند و روی آنها را شخم می زنند.
6- تربیت و هرس:
معمولاً هرس داشت به هنگام خواب درخت یعنی از آذرماه تا اسفندماه است. پس از کاشت نهال ریشه دار در زمین اصلی، نخستین هرس به صورت زیر انجام می شود:
- سربرداری نهال از ارتفاع 80-60 سانتیمتر از سطح زمین
- حذف کلیه شاخه های تنه پائین تر از 40 سانتی متر از کف خاک
- زخم بندی ( پانسمان) شاخه های بریده با چسب باغبانی
- حذف برگهائی که در طول دوره رشد بعدی روئیده می شوند.( از 40 سانتی متر به پائین).
7- آفات و بیماریهای مهم فندق:
1-7 سفیدک سطحی فندق:
به صورت لکه های تقریباً کروی به رنگ زرد و سفید دیده می شود که در مرکز هر یک از لکه ها اسپورهای قارچ در اواخر فصل به صورت نقطه های سیاه در می آیند. این بیماریها خسارت چندانی ایجاد نمی کند و فقط باعث ریزش مختصر برگ می گردد. برای مبارزه با این بیماری، در صورت مشاهده علائم این قارچ روی برگها با در نظر گرفتن درجه حرارت هوا، می توان از سموم سولفوره (کوزان) با غلظت 2 تا 3 در هزار و یا مانکوزب با غلظت 5/1 تا 2 هزار استفاده نمود.
2-7 شپشک نرم تن:
این حشره با مکیدن شیره گیاهی موجب تضعیف درخت می گردد و همچنین با ترشح عسلک باعث تجمع گرد و خاک که در سطح برگ، تنه و سرشاخه های درختان و موجب اختلال در فعالیت های فیزیولوژیکی درختان بخصوص فتوسنتز می گردد. برای مبارزه با این آفات می توان از روغن ولک 4 درصد به صورت سمپاشی زمستانه قبل از مرحله تلقیح درختان استفاده نمود.
3-7 شته فندق:
به شته هلو شباهت زیادی دارد و مهمترین علامت تشخیص آن فعالیت دسته جمعی آنها در اطراف برگهای اصلی است. خسارت این آفت با ترشح شدید عسلک همراه است که به نوبه خود موجب جلب مورچگان ، زنبور و مگسهای مختلف و تجمع گرد و خاک می شود. این حشرات ممکن است باعث انتقال بیماریهای ویروسی نیز گردند. برای مبارزه با این آفت می توان از سموم مناسب استفاده نمود.
4-7 کنه جوانه خوار فندق:
از مهم ترین آفات فندق به شمار می رود. این آفت ضمن مستقر شدن روی جوانه های تازه، با فروبردن نیش خود موجب تورم و بدشکلی جوانه ها در زمان بازشدن شده، همچنین باعث فساد و خشکیدگی جوانه های گل می گردد. برای مبارزه با این آفت می توان از سموم آندوسولفان، آذینفوس متیل، پودرگوگرد و یا دیازینون در زمان بیدار شدن گیاه و یا زمانی که شاخه ها 2 تا 3 برگی هستند ، استفاده نمود.
سایر آفات و بیماریهای فندق در ایران خسارت چندانی ایجاد نمی نمایند که فقط به ذکر اسامی آنها اکتفا می شود.
آفات فندق: بالانن، سنها، سوسک چوب خوار فندق، زنبور برگ خوار فندق و کرم سفید ریشه.
بیماریهای فندق: شامل باکتریوز، شانکر، گلوسپوریوم، مونیلیا، بوتریتیس.
8-(دستورالعمل اجرایی احداث باغ مدرن و تجاری فندق)
1-8 آماده کردن زمین:
در صورت وجود درختان قدیمی، ابتدا عملیات ریشه کنی و پاک سازی باغ انجام می شود. سپس عملیات شخم زنی (عمود برهم) به همراه کود دامی پوسیده به مقدار 40 – 30 تن در هکتار و کولتیوار زنی و در نهایت تسطیح زمین با لولر انجام می شود.
2-8پیاده نمودن نقشه کاشت و تعیین فواصل چاله های کاشت:
با درنظر گرفتن جنس و بافت خاک و همچنین شیب زمین، فواصل کاشت مناسب درختان فندق با شیب کمتر از 5 درصد در اراضی مسطح 4×6 متر یا 5 × 6 متر و در اراضی با شیب بیشتر از 5درصد 4×5 متر یا 5×5 متر توصیه می گردد.
3-8 ابعاد چاله ها:
ابعاد چاله های فندق 50×50×50 سانتی متر می باشد. آماده کردن چاله های کاشت یک ماه قبل از کاشت نهال می باشد. زمان مناسب کاشت نهال فندق در مناطق معتدله در آذرماه می باشد و در مناطق سردسیری پس از سپری شدن فصل یخبندان در اواخر زمستان می باشد.
4-8 کوددهی:
نیاز کودی براساس نتایج آزمون خاک و برگ تعیین می گردد. بطورکلی در زمان کاشت به ازای هر چاله 10-8 کیلوگرم کوددامی پوسیده به همراه 100-80 گرم کود ازته، 80 – 60 گرم کود فسفاته و 120-80 گرم کود پتاسه و مخلوط کردن آنها با خاک رو (سطح الارض) در زیر گودال و خاک زیر (تحت الارض) در روی چاله انجام می شود.
5-8 انتخاب نهال:
برای احداث باغ فندق بایستی از پاجوش ریشه دار یکساله و دوساله که حداقل 60 سانتی متر ارتفاع و 2- 5/1 سانتی متر قطر، دارای ریشه کافی و گواهی سلامت باشد، استفاده گردد.
1. کاشت نهال: پس از انجام آرایش (هرس ریشه) نهالها در وسط چاله های کاشت قرار گرفته و خاکی که قبلاً آماده گردیده است، (مطابق بند4-8) به آرامی در اطراف ریشه نهال ریخته شده و با پا کوبیده می شود تا محفظه های هوا در حفره های داخل ریشه باقی نماند. پس از کاشت، عملیات سربرداری از ارتفاع 60 سانتی متر از سطح خاک با برش مورب (45درجه) انجام شده و با چسب باغبانی محل برش پوشانده شود. همچنین انجام آبیاری اولیه بلافاصله پس از کاشت الزامی است.
9- (دستور العمل اجرایی اصلاح باغ درجه 2 فندق به درجه 1)
1-9 تغذیه:
نیاز کودی براساس نتایج تجزیه خاک و برگ تعیین می گردد. کودهای شیمیایی باتوجه به سن درخت به ازای هر درخت سالیانه 500 – 300 گرم ازت، 400 – 200 گرم فسفر و 200 – 100 گرم پتاسیم به خاک اضافه گردد. زمان پخش کودهای فسفره و پتاسیم در اسفندماه و کود ازته در دو نوبت در ماههای اردیبهشت و خرداد در سایه انداز درخت همراه با 20-10 کیلوگرم کوددامی پوسیده به روش چالکود در چهارطرف درخت به خاک اضافه می گردد. ضمناً میزان کودهای میکرو براساس نتایج آنالیز خاک و برگ تعیین و توصیه می گردد.
2-9 مبارزه با آفات و بیماریها:
درصورت مشاهده خسارت بیش از حد آستانه اقتصادی آفات و بیماریهای مهم فندق، عملیات مبارزه با آفات و بیماریهای فوق الذکر بایستی براساس دستورالعمل سازمان حفظ نباتات صورت پذیرد.
3-9 تربیت و هرس:
هرس درختان بالغ فندق به حذف شاخه های خشک شده و خسارت دیده و شاخه های مسن و یا آنهایی که بیش از حد به طرف زمین رشد می نمایند محدود می شود. به طور کلی هرس درختان بالغ فندق به دو روش زیر صورت گیرد:
1-3-9:
حذف 50 درصد از سطح باردهی درخت در 20 درصد از درختان کل باغ که در طی 5 سال کل درختان باغ هرس می گردند.
2-3-9:
هرس سالیانه و حذف 10 درصد از باردهی درخت در کل درختان باغ در تمام مراحل، محل هرس با چسب باغبانی پوشانده شود.
4-9 کنترل یا حذف پاجوشها:
یکی از خصوصیات درخت فندق تولید فراوان پاجوش می باشد. پاجوشها علاوه برکاهش میزان انرژی و موادغذایی (درخت) سبب تاخیر در باردهی درختان می گردند. بنابراین باید نسبت به حذف و کنترل پاجوشها از طریق مکانیکی (استفاده از قیچی، اره و ...) و یا شیمیایی در زمانهای مناسب اقدام نمود.
5-9 آبیاری:
حتی الامکان استفاده از سیستم آبیاری تحت فشار بمنظور بالابردن راندمان آبیاری و کاهش تلفات پرت آب، توصیه می شود. ضمناً در باغهائی که استفاده از سیستم مذکور امکان پذیر نیست، توصیه می شود سیستم آبیاری سنتی (کرتی و غرقابی) به سیستم آبیاری نواری (جوی و پشته) تبدیل گردد. نیاز آبی فندق 10000 – 8000 مترمکعب در هکتار است که باتوجه به سن درختان و شرایط آب و هوایی منطقه تعیین می گردد.
6-9 مبارزه با علفهای هرز:
کنترل علفهای هرز در باغهای فندق به دو روش مکانیکی (کولتیواتور زنی) و شیمیایی صورت می گیرد. در صورت لزوم بسته به نوع و رشد علف هرز می توان از سموم سیمازین، دیورون، پاراکوآت و ... به نسبت 5/4 – 2/2 کیلوگرم در هکتار استفاده نمود.
10- (دستورالعمل اجرایی نگهداری باغ مدرن و تجاری فندق)
قابل ذکر است که تمامی موارد ذکرشده در دستورالعمل اجرایی اصلاح باغ مدرن و تجاری فندق (بندهای 1-9 تا 6-9) در دستورالعمل نگهداری باغ فندق نیز قابل اجرا می باشد. ضمناً درصورت خشک شدن نهالهای تازه کشت شده، توصیه می گردد در فصل خواب درختان بادرنظر گرفتن شرایط آب و هوایی منطقه (آذرماه لغایت اسفندماه) عملیات واکاری انجام شود.
11-(دستورالعمل اجرایی اصلاح و نوسازی باغ درجه 2 فندق)
1-11 اصلاح وتربیت درختان:
هدف از اصلاح و تربیت درخت قطع قسمتهایی از یک درخت است که برای بدست آوردن شکل واسکلت مطلوب درخت انجام می شود.همچنین حفظ عادت رشد طبیعی درختان و بارآور کردن آنها و سهولت انجام کارها از دیگر اهداف هرس اصلاحی می باشد.این کار شامل 2 عملیات متفاوت شاخه برداری و سربرداری می باشد:
1-1-11 شاخه برداری ( تنک کردن):
شاخه برداری برای بازکردن ، تنک کردن تاج و کنترل بلندی درخت بکار میرود. شاخه برداری با کاستن از چوب ، رقابت برای مواد غذائی را کاهش داده و در مجموع سبب تقویت شاخه های باقیمانده میشود. شاخه ها به طور کامل با بریدن آن در محل اتصال به شاخه اصلی بایستی حذف شوند.
2-1-11 سربرداری:
حذف قسمتی از یک شاخه ، هرس سربرداری است. سربرداری بیشتر از شاخه برداری سبب تقویت رشد منطقه ای و درخت میشود، چون جوانه های باقیمانده را از غلبه جوانه انتهائی آزاد میکند و به دلیل اینکه جوانه ها در نزدیکی نوک شاخه تجمع دارند سربرداری تعداد نسبتاً زیادی از نقاط رشد بالقوه را حذف کرده و بنابراین جوانه های باقیمانده را تحریک می کند. حذف انتهای شاخه به این معنی است که کربوهیدراتهای ذخیره شده در قسمت پائین شاخه هنوز برای نقاط رشد قابل دسترسی است.
2-11 اصلاح ساختار بستر:
1-2-11 بازسازی انهار:
اصلاح ومرمت انهار به منظور استفاده بهینه از منابع آبی موجود ضروری می باشد. دراین راستا جلوگیری از هرز آب و حذف علفهای هرز به منظورجلوگیری از پراکنش بذور آنها بسیار مهم می باشد.
2-2-11 اصلاح سیستم آبیاری:
سیستم قطره ای در حداقل کردن محدودیت های فیزیکی خاک بسیار موثر تر از سیستم های آبیاری سطحی هستند.
سیستم های قطره ای آب را به مقدار بسیار کم و با کنترل دقیق به کار میبرند و بسیار بهتر با نفوذپذیری خاک انطباق می یابند. هنگامیکه مقدار کم آب آبیاری در دفعات زیاد به طوری به کار رود که با مصرف آب گیاه انطباق یابد نتایج بهتری در بر خواهد داشت.
نیاز آبی فندق بر حسب منطقه و رقم 10-8 هزار متر مکعب برای هر هکتار در سال می باشد. در آبیاری قطره ای نیاز آبی حدود 8-6 هزار متر مکعب برای هر هکتار در سال می باشد.
3-2-11 ایجاد بانکت و تراس:
هدف اصلی در حقیقت بهره برداری حداکثر از نزولات آسمانی بویژه در اراضی شیبدار است لذا می بایست اقداماتی را اعمال کرد تا ناحیه ریشه از بیشترین ذخیره آب برخوردار شود. بر این اساس روش های جمع آوری آب باران به انواع مختلفی تقسیم بندی می شوند که در اینجا به بانکت و تراس اشاره می شود:
1-3-2-11 بانکت :
با ایجاد چاله های هلالی شکل به شعاع 4-2 متر و در امتداد خطوط عمود بر جهت شیب اصلی دامنه ها می توان بانکت هلالی را بوجود آورد.
2-3-2-11 تراس:
در این روش روی خطوط هم تراز، تراس احداث نموده و برای انجام آن می بایستی شیب طبیعی دامنه کوه به چند پله تقسیم شود.
4-2-11 تسطیح ناهمواری های سطح باغ:
به منظور سهولت در تردد ادوات باغی و امکان انجام بهتر عملیات داشت و برداشت لازم است که پستی وبلندی ها ی موجود در بین درختان تسطیح گردند.
3-11 اصلاح فیزیکی و شیمیایی خاک:
هدف از اصلاح فیزیکی خاک بهبود شرایط فیزیکی خاک از نظر ساختمان وبافت خاک می باشد، اینکار از طریق خاک ورزی ویا افزودن کودهای دامی ، سبز و... امکان پذیر می باشد.
هدف از اصلاح شیمیایی خاک بهبود وضعیت خاک از نظر تامین عناصر غذایی مورد نیاز برای رشد گیاه و همچنین اصلاح اسیدیته ( pH ) و شوری خاک (Ec ) می باشد.
4-11 اصلاح سیستم کاشت:
1-4-11 تعدیل تراکم:
اگر تراکم در داخل باغ بدلیل زیاد یا کم بودن تعداد درختان نا مناسب باشد و یا درختان بصورت نامنظم کشت شده باشند بطوریکه عبور ومرور ادوات در داخل باغ را با مشکل روبرو کنند می بایست درختان نامناسب را حذف و در صورت لزوم واکاری نمود.
2-4-11 تنظیم فواصل بین درختان:
در فندق فواصل کاشت 5×4 متر و بصورت سیستم مستطیلی می باشد و در مناطق کوهستانی فواصل کاشت متر 4×4 بر روی خطوط تراز می باشد.
5-11 نگهداری باغ تا زمان باردهی اقتصادی مجدد:
این عملیات شامل مواردی نظیر شخم سالیانه بین ردیفها ، تهیه ، حمل و پخش کودهای دامی وشیمیایی، مبارزه با آفات، بیماریها و علفهای هرز، هرس و... می باشد.
12-(دستورالعمل اجرائی جایگزینی باغهای فندق درجه 3)
باتوجه به اینکه عملیات اصلاح در باغهای درجه 3 مقرون به صرفه نمی باشد. عملیات جایگزینی به شرح ذیل در این باغها صورت می گیرد:
1-8 حذف درختان مسن و قدیمی:
این درختان، به طور کامل ریشه کن شده و پاکسازی می شوند و درختان حذف شده به بیرون باغ حمل می شوند. سپس نسبت به شخم عمیق و عمود برهم و تسطیح زمین اقدام می شود.
2-8 مرحله کاشت:
به ترتیب شامل طراحی باغ، پیاده نمودن نقشه باغ، خرید، حمل و پخش کودهای دامی و شیمیائی، حفر چاله کشت، تهیه نهال شناسه دار و مرغوب، کاشت نهال و آبیاری است.
3-8 مرحله نگهداری:
شامل مبارزه با آفات و بیماریها و علفهای هرز، هرس فرم دهی اولیه، شخم سالیانه بین ردیفها و واکاری است. دقت در انجام عملیات این مرحله ضروری است.
4-8 سیستم آبیاری تحت فشار:
عملیات مربوط به تغییر سیستم آبیاری بهتر است که پس از مشخص شدن محل غرس نهالها انجام گیرد.

دیدگاه ها

reza ans
۱۳۹۹/۰۹/۲۰ ۰۸:۰۲
درخت فندق در حیاط کمتر بار می دهد درخت 11 ساله است در حیاط خانه می باشد و نور کافی دارد

اگر تصویر خوانا نیست اینجا کلیک کنید

همزمان با تأیید انتشار دیدگاه من، به من اطلاع داده شود.
* دیدگاه هایی كه حاوي توهين است، منتشر نمی شود.
* لطفا از نوشتن دیدگاه های خود به صورت حروف لاتين (فينگليش) خودداري نماييد.