-روشهای غیر فعال(دراز مدت): به کلیه فعالیت هایی که از زمان کاشت تا برداشت در مزرعه برای کاهش خسارت سرمازدگی انجام می شود را مقابله غیر فعال گویند.
-روشهای فعال ( کوتاه مدت)
روشهای غیر فعال مقابله با سرمازدگی
انتخاب محل مناسب کاشت
تحقیق از مردم محلی در مورد محصولات و ارقام مناسب منطقه
توجه به توپوگرافی منطقه
خودداری از کشت گیاهان در چاله های سرد
کاشت گیاهان برگ ریز در شبیب هایی که با نور خورشید مواجه نیستند.
در شبهای صاف و آرام که یخبندان نوع تشعشعی رخ می دهد منطقه بالای کوه زودتر از دامنه انرژی خود را از دست داده و سرد تر می شود در نتیجه هوای مجاور آن نیز سرد تر و سنگین تر می شود و به طرف کف دره سرازیر شده و در کف دره جمع و حالت وارونگی دمایی را به وجود می آورد بنابراین کف دره نسبت به دامنه خیلی سرد تر است و در سطح دامنه هوا به خوبی جریان دارد اما کف دره مثل مخزنی از هوا یسرد عمل می کند که مانع جریان هوا می شود در نتیجه زمینهای شیبدار در مناطقی که خطر یخبندان زیاد است بهترین زمینها هستند .در مناطقی که خطر یخبندان وجود ندارد زمینهایی که در دامنه ها ی جنوبی قرار دارند برای کشت محصولات زود رس مناسب می باشند اما از آنجایی که زمینهایی که در دامنه های جنوبی هستند انرژی بیشتری کسب می کنند و گیاهانی که در آنها کشت میشود انرژی بیشتری در دسترس دارند نسبت به گیاهان دامنه شمالی ویا مناطق مسطح قبل از وقوع یخبندان شکوفه می کنند وبه همین دلیل در معرض خطر سرمای بیشتری هستند .زمینهایی که در کنار یک منبع آب مثل دریا و غیره هستند به علت بالا بودن ظرفیت حرارتی آب نسبت به زمینهای دیگر کمتر با احتمال یخبندان مواجه هستند .
نوع خاک
خاکهایی که بتوانند در طول روز حرارت زیادی را در خود ذخیره کنند ودر شب آن را ساطع کنند برای رشد محصولات در مناطقی که خطر یخبندان وجود دارد مناسب می باشد اما خاکی که در طول روز حرارت را به آهستگی به سطح زمین منتقل کند سطح آن در طول شب زودتر و بیشتر سرد می شود .
خاک های شنی سبک گرما را بهتراز خاک های رسی سنگین انتقال می دهند. در اراضی که خاک هوموسی و شنی و اصولا بافت سبک دارند خطر سرما زدگی تشعشعی بسیار بالا است لذا در چنین اراضی توصیه می شود سه روز قبل بروز سرمازدگی زمین آبیاری می شود تا در زمان وقوع سرما خاک در مرحله ظرفبت مزرعه باشد.
خاک های سنگین با رنگ سیاه نسبت به خاک های سبک با رنگ روشن تر در زمستان گرمای بیشتری را جذب کرده و از طرفی در آخر زمستان گیاه دیرتر فعال می شود.
خاک هنگامی که رطوبت آن در حد ظرفیت زراعی است، برای انتقال گرما و ذخیره بسیار مناسب می باشد.
مدیریت کوددهی گیاه
کوددهی باعث افزایش سلامت گیاه ودر نتیجه افزایش مقاومت آن به سرما می شود.
درختانی که به طور مناسب کوددهی نشده اند، در پاییز خیلی زود دچار ریزش برگ می شوند و در بهار زودتر از موقع به شکوفه می نشینندو در نتیجه به سرمازدگی حساس تر می شوند.
فسفر باعث بهبود دوباره گیاه پس ازخسارت سرمازدگی می شود.
به منظور افزایش مقاومت گیاهان، باید ازبه کاربردن کود ازته در اواخر تابستان یا اوایل پاییز اجتناب نمود.
مدیریت کف مزرعه
اجتناب از خاک ورزی
مرطوب کردن خاک های خشک : بهترین کار مرطوب کردن مناسب خاکهای خشک پیش از و قوع یخبندان است به طوری که خورشید بتواند خاک را گرم نماید.
استفاده از پوشش های پلاستیکی شفاف ( مرطوب کردن خاک پیش از استفاده از پلاستیک خیلی مؤثر است.)
هرس دور تنه درختان
حذف گیاهان پوششی
استفاده از تنظیم کننده های رشد گیاهی: اتفن و پاکلوبوترازول با به تأخیر انداختن 4 تا 7 روز در خطر سرمای بهاره مؤثر شناخنه شده.
رنگ کردن تنه درخت: رنگ سفید موجب کاهش اثرات یخ زدگی می شود.
روشهای فعال در زمان بروز سرما برای مقابله با سرما زدگی
کنترل سرمای بهاره توسط بخاری ها
استفاده از بخاری به منظور گرم کردن موقت محیط موثر می باشد و بیشتر برای مبارزه با یخبندان نوع تابشی که تنها در طول شب اتفاق می افتد و تداوم شبانه روزی ندارد به کار می رود.
روش سوخت جامد شامل ککهای نفتی یا مومهای جامد است . مزیتی که این گونه سوختها نسبت به سوخت مایع دارند این است که بر خلاف بخاریهای معمولی که با سوخت مایع کار می کنند و نمی توان آنها را زیر درختان قرار داد این سوختها را می توان زیر درختان قرار داد بعلاوه جابه جا کردن و روشن کردن این سوختها آسان است
روش استفاده از بخاری
بخاری ها باید زمانی که دمای هوا یک یا دو درجه بالاتر از دمای کشنده برای برگ ها، شکوفه ها و یا جوانه ها است، روشن شوند.
بخاری های نواحی سرد باغ باید زودتر روشن شوند.
به کارگیری بخاری های بزرگ در باغ به هیچ وجه توصیه نمی شود.
توزیع بخاری در باغ یکنواخت و تقریبا به ازای هر دو درخت یک بخاری ( 120-100 بخاری در هکتار) نصب شود.
در قسمتی که باد سرد وارد باغ می شود از بخاری های بیشتری استفاده کنیم و این بخاری ها را زودتر از سایر بخاری ها روشن کنیم.
دستگاه بخاری متحرک با سوخت پروپان و گاز طبیعی
سیستم بخاری متحرک شامل 4 مخزن 45 کیلوگرمی پروپان است.
پروانه سانتریفیوژی که هوای گرم شده را به صورت افقی و در جهت عمود بر مسیر حرکت تراکتور به بیرن می دهد.
تراکتور هر ده دقیقه یک بار از یک گیاه عبور می کند.
یک تراکتور 5 تا7 هکتار را پوشش می دهد.
نسبت به طرح های دیگر ارزان تر است.
کنترل سرمای بهاره توسط چاهک معکوس انتخابی
q با چرخش پروانه ای در داخل یک چاهک فلزی یا سیمانی، هوای سرد تجمع یافته در سطح باغات به لایه های بالایی و خارج از تاج درختان انتقال داده می شود.
q تا 4 درجه سانتیگراد هوای باغ را گرمتر می کند.
q این دستگاه می تواند توسط برق ، موتور دیزل و یا محور PTO تراکتور راه اندازی شود.
دستگاه ماشین مولد باد
ü ماشین های باد شامل یک برج فولادی بلند و یک پروانه گردان بزرگ هستند.
ü هنگامی که پروانه ماشین باد می چرخد، هوا را از بالا به پایین کشیده و باعث پایین آوردن هوای گرم بالای سطح وارونگی می شود.
ü مشکل عمده این سیستم بالا بودن هزینه اولیه تهیه آن می باشد
کنترل سرمای بهاره توسط دستگاه مولد مه
مه باعث کاهش از دست رفتن گرما از سطح خاک وگیاه به جو می شود.
ایجاد مه مصنوعی به عنوان سدی در برابر هدر رفتن گرما از طریق تشعشع می شود.
مه می تواند تا 4 درجه سانتی گراد گرما تامین نماید.
استفاده از دود
دود در شب هایی که وارونگی حرارتی ایجاد شده است، گرمایی که به صورت طول موج بلند از زمین خارج می شود را از خود عبور داده وهمچنین در روز بعد نور خورشید را که به صورت طول موج کوتاه است ، ازخود عبور نمی دهد.
ایجاد دود از نظر محیط زیست زیان آور می باشد.
بنابراین استفاده از دود امروزه توصیه نمی شود.
-روشهای فعال ( کوتاه مدت)
روشهای غیر فعال مقابله با سرمازدگی
انتخاب محل مناسب کاشت
تحقیق از مردم محلی در مورد محصولات و ارقام مناسب منطقه
توجه به توپوگرافی منطقه
خودداری از کشت گیاهان در چاله های سرد
کاشت گیاهان برگ ریز در شبیب هایی که با نور خورشید مواجه نیستند.
در شبهای صاف و آرام که یخبندان نوع تشعشعی رخ می دهد منطقه بالای کوه زودتر از دامنه انرژی خود را از دست داده و سرد تر می شود در نتیجه هوای مجاور آن نیز سرد تر و سنگین تر می شود و به طرف کف دره سرازیر شده و در کف دره جمع و حالت وارونگی دمایی را به وجود می آورد بنابراین کف دره نسبت به دامنه خیلی سرد تر است و در سطح دامنه هوا به خوبی جریان دارد اما کف دره مثل مخزنی از هوا یسرد عمل می کند که مانع جریان هوا می شود در نتیجه زمینهای شیبدار در مناطقی که خطر یخبندان زیاد است بهترین زمینها هستند .در مناطقی که خطر یخبندان وجود ندارد زمینهایی که در دامنه ها ی جنوبی قرار دارند برای کشت محصولات زود رس مناسب می باشند اما از آنجایی که زمینهایی که در دامنه های جنوبی هستند انرژی بیشتری کسب می کنند و گیاهانی که در آنها کشت میشود انرژی بیشتری در دسترس دارند نسبت به گیاهان دامنه شمالی ویا مناطق مسطح قبل از وقوع یخبندان شکوفه می کنند وبه همین دلیل در معرض خطر سرمای بیشتری هستند .زمینهایی که در کنار یک منبع آب مثل دریا و غیره هستند به علت بالا بودن ظرفیت حرارتی آب نسبت به زمینهای دیگر کمتر با احتمال یخبندان مواجه هستند .
نوع خاک
خاکهایی که بتوانند در طول روز حرارت زیادی را در خود ذخیره کنند ودر شب آن را ساطع کنند برای رشد محصولات در مناطقی که خطر یخبندان وجود دارد مناسب می باشد اما خاکی که در طول روز حرارت را به آهستگی به سطح زمین منتقل کند سطح آن در طول شب زودتر و بیشتر سرد می شود .
خاک های شنی سبک گرما را بهتراز خاک های رسی سنگین انتقال می دهند. در اراضی که خاک هوموسی و شنی و اصولا بافت سبک دارند خطر سرما زدگی تشعشعی بسیار بالا است لذا در چنین اراضی توصیه می شود سه روز قبل بروز سرمازدگی زمین آبیاری می شود تا در زمان وقوع سرما خاک در مرحله ظرفبت مزرعه باشد.
خاک های سنگین با رنگ سیاه نسبت به خاک های سبک با رنگ روشن تر در زمستان گرمای بیشتری را جذب کرده و از طرفی در آخر زمستان گیاه دیرتر فعال می شود.
خاک هنگامی که رطوبت آن در حد ظرفیت زراعی است، برای انتقال گرما و ذخیره بسیار مناسب می باشد.
مدیریت کوددهی گیاه
کوددهی باعث افزایش سلامت گیاه ودر نتیجه افزایش مقاومت آن به سرما می شود.
درختانی که به طور مناسب کوددهی نشده اند، در پاییز خیلی زود دچار ریزش برگ می شوند و در بهار زودتر از موقع به شکوفه می نشینندو در نتیجه به سرمازدگی حساس تر می شوند.
فسفر باعث بهبود دوباره گیاه پس ازخسارت سرمازدگی می شود.
به منظور افزایش مقاومت گیاهان، باید ازبه کاربردن کود ازته در اواخر تابستان یا اوایل پاییز اجتناب نمود.
مدیریت کف مزرعه
اجتناب از خاک ورزی
مرطوب کردن خاک های خشک : بهترین کار مرطوب کردن مناسب خاکهای خشک پیش از و قوع یخبندان است به طوری که خورشید بتواند خاک را گرم نماید.
استفاده از پوشش های پلاستیکی شفاف ( مرطوب کردن خاک پیش از استفاده از پلاستیک خیلی مؤثر است.)
هرس دور تنه درختان
حذف گیاهان پوششی
استفاده از تنظیم کننده های رشد گیاهی: اتفن و پاکلوبوترازول با به تأخیر انداختن 4 تا 7 روز در خطر سرمای بهاره مؤثر شناخنه شده.
رنگ کردن تنه درخت: رنگ سفید موجب کاهش اثرات یخ زدگی می شود.
روشهای فعال در زمان بروز سرما برای مقابله با سرما زدگی
کنترل سرمای بهاره توسط بخاری ها
استفاده از بخاری به منظور گرم کردن موقت محیط موثر می باشد و بیشتر برای مبارزه با یخبندان نوع تابشی که تنها در طول شب اتفاق می افتد و تداوم شبانه روزی ندارد به کار می رود.
روش سوخت جامد شامل ککهای نفتی یا مومهای جامد است . مزیتی که این گونه سوختها نسبت به سوخت مایع دارند این است که بر خلاف بخاریهای معمولی که با سوخت مایع کار می کنند و نمی توان آنها را زیر درختان قرار داد این سوختها را می توان زیر درختان قرار داد بعلاوه جابه جا کردن و روشن کردن این سوختها آسان است
روش استفاده از بخاری
بخاری ها باید زمانی که دمای هوا یک یا دو درجه بالاتر از دمای کشنده برای برگ ها، شکوفه ها و یا جوانه ها است، روشن شوند.
بخاری های نواحی سرد باغ باید زودتر روشن شوند.
به کارگیری بخاری های بزرگ در باغ به هیچ وجه توصیه نمی شود.
توزیع بخاری در باغ یکنواخت و تقریبا به ازای هر دو درخت یک بخاری ( 120-100 بخاری در هکتار) نصب شود.
در قسمتی که باد سرد وارد باغ می شود از بخاری های بیشتری استفاده کنیم و این بخاری ها را زودتر از سایر بخاری ها روشن کنیم.
دستگاه بخاری متحرک با سوخت پروپان و گاز طبیعی
سیستم بخاری متحرک شامل 4 مخزن 45 کیلوگرمی پروپان است.
پروانه سانتریفیوژی که هوای گرم شده را به صورت افقی و در جهت عمود بر مسیر حرکت تراکتور به بیرن می دهد.
تراکتور هر ده دقیقه یک بار از یک گیاه عبور می کند.
یک تراکتور 5 تا7 هکتار را پوشش می دهد.
نسبت به طرح های دیگر ارزان تر است.
کنترل سرمای بهاره توسط چاهک معکوس انتخابی
q با چرخش پروانه ای در داخل یک چاهک فلزی یا سیمانی، هوای سرد تجمع یافته در سطح باغات به لایه های بالایی و خارج از تاج درختان انتقال داده می شود.
q تا 4 درجه سانتیگراد هوای باغ را گرمتر می کند.
q این دستگاه می تواند توسط برق ، موتور دیزل و یا محور PTO تراکتور راه اندازی شود.
دستگاه ماشین مولد باد
ü ماشین های باد شامل یک برج فولادی بلند و یک پروانه گردان بزرگ هستند.
ü هنگامی که پروانه ماشین باد می چرخد، هوا را از بالا به پایین کشیده و باعث پایین آوردن هوای گرم بالای سطح وارونگی می شود.
ü مشکل عمده این سیستم بالا بودن هزینه اولیه تهیه آن می باشد
کنترل سرمای بهاره توسط دستگاه مولد مه
مه باعث کاهش از دست رفتن گرما از سطح خاک وگیاه به جو می شود.
ایجاد مه مصنوعی به عنوان سدی در برابر هدر رفتن گرما از طریق تشعشع می شود.
مه می تواند تا 4 درجه سانتی گراد گرما تامین نماید.
استفاده از دود
دود در شب هایی که وارونگی حرارتی ایجاد شده است، گرمایی که به صورت طول موج بلند از زمین خارج می شود را از خود عبور داده وهمچنین در روز بعد نور خورشید را که به صورت طول موج کوتاه است ، ازخود عبور نمی دهد.
ایجاد دود از نظر محیط زیست زیان آور می باشد.
بنابراین استفاده از دود امروزه توصیه نمی شود.
دیدگاه ها