خاک مورد استفاده در گلخانه های کشت خیار بایستی دارای بافت سبک (Sandy loam) بوده و از نفوذپذیری خوبی برخوردار باشد. این نوع خاک هر چه از نظر داشتن هوموس تقویت گردد کاشت خیار در آن دارای عملکرد بهتری خواهد بود. تقویت خاکهای سبک را میتوان با کودهای حیوانی تامین نمود.
گیاه خیار با نام علمی Cucumis sativus L از خانواده کدوئیان و بومی مناطق گرمسیری یا آفریقا می‌باشد. سیستم ریشــه ای این گیاه ســطحی و در عمق کمی از خاک قرار می‌گیرند ولی درخاک های ســبک می‌توانند تا عمق ۸۰ ســانتی متری و در خاکهای سنگین تا ۵۰ سانتی‌متری نفوذ کنند. اگر خاک قابل استفاده کمی سنگین باشد میتوان با اضافه کردن مقداری شن شسته عاری از آهک و گچ به همراه کمپوست بطوریکه از نظر مصرف میزان مورد نیازجنبه اقتصادی داشته باشد آنرا اصلاح نمود. همچنین در صورت نفوذپذیری کم آب یا زه دار بودن خاک میتوان از لوله‌های مشبک پلی اتیلن و نصب در زیر پشته‌های خاک نیز استفاده نمود. این روش می‌تواند زهکشی لازم را برای خاک تامین نماید. خاکهای نسبتاً سنگین و یا خاکهایی که دارای نمک زیاد باشند اصلاً برای کاشت خیار مناسب نمی‌باشند زیرا تهویه، آبشویی و ضدعفونی اینگونه خاک‌ها بسیار مشکل می‌باشد و مطمئناً به رشد ریشه نیز صدمه می‌زنند. تجربه خیارکاری در خاکهای سبک بیابانی که املاح آهکی و گچی آنها در حداقل باشد و درصد شن آن بیش از ۵۰% باشد نشان داده است که اینگونه خاک‌ها بهترین بستر‌ها برای کشت خیار بوده و در آن محصول خوبی تولیدمیشود . در انتخاب بسترهای خاکی فضای باز چنانچه بستر زیرین (بیش از عمق ۲۵ cm) آنها سخت و غیرقابل نفوذ باشد بایستی با استفاده از زیرشکنهای مناسب این لایه شکسته شود و یا از کاشت خیار در این اراضی صرفنظر گردد . خیار در همه خاک‌ها قابل کشت است و بهترین کیفیت خیار در خاکهای سبک و گرم به دست می‌آید. کود دامی پوسیده یا کمپوســت یا تــورب می‌توانند این شــرایط ایده آل را فراهــم کنند.
خیار با کیفیــت عالی در خاک های ســبک و گرم و با آب کافی تولید می‌شود. زمین‌های خیلی سرد و خیلی گرم برای کشت این گیاه مناسب نیستند. در خاکهای سبک و شنی زودرس و در خاکهای سنگین و رسی دیررس و با عملکرد بالا محصول می‌دهد.
قابلیت جذب عناصر خاک توسط ریشه به وسیله PH بستر محیط ریشه تعیین و مشخص می‌شود. در خاکهائی که PH پائین دارند نسبت عناصر قابل جذب و محلول آهن، منگنز و آلومنیوم بیشتر بوده و در نتیجه این مورد باعث تثبیت و غیر قابل استفاده شدن فسفر موجود در خاک می‌شود. همچنین میزان کلسیم، منیزیم، گوگرد و ملیبدن قابل استفاده نیز در PH پائین کاهش می‌یابد. از طرف مقابل بالا بودن PH خاک مقدار جذب فسفر، آهن، منگنز، روی، مس و بر را محدود میسازد .PH بستر کشت خیار باید 6.5 تا 7.5 باشدو EC آب حدود 2 و حداکثر 3 دسی زیمنس بر متر بسیار مطلوب است .
سایر بستر‌ها:
بسترهای خاکی همراه با مواد دیگر: اینگونه بستر‌ها توده‌هایی از کاه و کلش و پیت، کمپوست و از این قبیل می‌باشند که روی پشته‌ها قرار می‌گیرند و یا با خاک پشته‌ها مخلوط می‌گردند. در این بستر‌ها ریشه‌ها به خوبی توسعه پیدا می‌کنند و گرمای محیط ریشه و Co۲ لازم نیز به میزان کافی تولید می‌گردد. ازجمله این بستر‌ها کاه پوسیده روی پشته‌ها است.
در اینگونه بستر‌ها هر ردیف آن بوسیله بسته‌های کاه پرس شده پوشیده می‌شود. بدین طریق که پهنای بسته‌ها روی زمین و عرض آنها در امتداد یکدیگر قرار گرفته باشند. در هر ۱۰۰۰ m۲ حدود ۱۰ Ton کاه و به تعداد ۵۶۰ بسته کاه ۱۸ Kg مصرف می‌گردد. برای آماده سازی اینگونه بستر‌ها برای هر بسته حدود ۳۰ Lit آب مورد نیاز است. کودهای شیمیایی مورد نیاز برای هر کیلو کاه مجموعه‌ای از کودهای زیر است که بطور یکنواخت روی توده کاه‌ها پخش می‌شوند.
نیترات آمونیوم و آهک
سوپر فسفات تریبل
نیترات پتاسیم
سولفات منیزیم
آنگاه در چند نوبت و به میزان ۲-۳ Lit برای هر بسته روی آنها به آهستگی آبیاری شود. در این زمان دمای گلخانه نبایستی از ۱۵° c پائین‌تر رود. با این وصف بعد از مدتی دمای توده کاه به ۳۸° c می‌رسد. در این روش استفاده از کاه گندم برای واریته‌های خیار طولانی رشد و کاه جو بای خیارهای با طول رشد کوتاه استفاده می‌شود.
بسترهای آبکشت: بسترهایی که صرفاً از محلول مواد غذایی کامل استفاده می‌شود و نیازی به خاک نمی‌باشد و فقط از نگهدارندهای واسطه‌ای مثل بسته‌های حاوی پشم سنگ و یا پیت خالص و یا ماسه و شن شسته که روی بتن تعبیه شده‌اند میتوان استفاده نمود. در این سیستم‌ها هزینه‌های ضدعفونی قابل توجه نمی‌باشد ولی تأمین انواع مواد غذایی مورد نیاز بطور مداوم نیاز به اصلاح و کنترل دارد، ضمن اینکه نگهداری بوته در این گونه بسترهای سست باعث افزایش هزینه‌ها می‌گردد. در این روش ریشه‌ها به خوبی توسعه پیدا نمی‌کنند و گرمای لازم و Co۲ مورد نیاز در محیط ریشه نیز بوجود نمی‌آید. آلودگی هایی که در بستر کشت خیار نباید وجود داشته باشد شامل:
الف) بذر علفهای هرز
ب) گیاهان انگل مثل سس و گل جالیز
ج) تخم و لارو حشرات و کنه ها
د) وجود عامل بیماری زا در خاک مثل انواع قارچ ها، انواع باکتری ها
ه) نماتد
بنابراین جهت جلوگیری از خسارت به بوته های خیار، بستر کشت خیار را تا عمق 25 تا 30 سانتی متر ضدعفونی می کنیم.
انواع کودهایی که میتوان در کشت خیار گلخانه ای استفاده نمود:
گیاه خیار با نام علمی Cucumis sativus L از خانواده کدوئیان و بومی مناطق گرمسیری یا آفریقا می‌باشد. سیستم ریشــه ای این گیاه ســطحی و در عمق کمی از خاک قرار می‌گیرند ولی درخاک های ســبک می‌توانند تا عمق ۸۰ ســانتی متری و در خاکهای سنگین تا ۵۰ سانتی‌متری نفوذ کنند. اگر خاک قابل استفاده کمی سنگین باشد میتوان با اضافه کردن مقداری شن شسته عاری از آهک و گچ به همراه کمپوست بطوریکه از نظر مصرف میزان مورد نیازجنبه اقتصادی داشته باشد آنرا اصلاح نمود. همچنین در صورت نفوذپذیری کم آب یا زه دار بودن خاک میتوان از لوله‌های مشبک پلی اتیلن و نصب در زیر پشته‌های خاک نیز استفاده نمود. این روش می‌تواند زهکشی لازم را برای خاک تامین نماید. خاکهای نسبتاً سنگین و یا خاکهایی که دارای نمک زیاد باشند اصلاً برای کاشت خیار مناسب نمی‌باشند زیرا تهویه، آبشویی و ضدعفونی اینگونه خاک‌ها بسیار مشکل می‌باشد و مطمئناً به رشد ریشه نیز صدمه می‌زنند. تجربه خیارکاری در خاکهای سبک بیابانی که املاح آهکی و گچی آنها در حداقل باشد و درصد شن آن بیش از ۵۰% باشد نشان داده است که اینگونه خاک‌ها بهترین بستر‌ها برای کشت خیار بوده و در آن محصول خوبی تولیدمیشود . در انتخاب بسترهای خاکی فضای باز چنانچه بستر زیرین (بیش از عمق ۲۵ cm) آنها سخت و غیرقابل نفوذ باشد بایستی با استفاده از زیرشکنهای مناسب این لایه شکسته شود و یا از کاشت خیار در این اراضی صرفنظر گردد . خیار در همه خاک‌ها قابل کشت است و بهترین کیفیت خیار در خاکهای سبک و گرم به دست می‌آید. کود دامی پوسیده یا کمپوســت یا تــورب می‌توانند این شــرایط ایده آل را فراهــم کنند.
خیار با کیفیــت عالی در خاک های ســبک و گرم و با آب کافی تولید می‌شود. زمین‌های خیلی سرد و خیلی گرم برای کشت این گیاه مناسب نیستند. در خاکهای سبک و شنی زودرس و در خاکهای سنگین و رسی دیررس و با عملکرد بالا محصول می‌دهد.
قابلیت جذب عناصر خاک توسط ریشه به وسیله PH بستر محیط ریشه تعیین و مشخص می‌شود. در خاکهائی که PH پائین دارند نسبت عناصر قابل جذب و محلول آهن، منگنز و آلومنیوم بیشتر بوده و در نتیجه این مورد باعث تثبیت و غیر قابل استفاده شدن فسفر موجود در خاک می‌شود. همچنین میزان کلسیم، منیزیم، گوگرد و ملیبدن قابل استفاده نیز در PH پائین کاهش می‌یابد. از طرف مقابل بالا بودن PH خاک مقدار جذب فسفر، آهن، منگنز، روی، مس و بر را محدود میسازد .PH بستر کشت خیار باید 6.5 تا 7.5 باشدو EC آب حدود 2 و حداکثر 3 دسی زیمنس بر متر بسیار مطلوب است .
سایر بستر‌ها:
بسترهای خاکی همراه با مواد دیگر: اینگونه بستر‌ها توده‌هایی از کاه و کلش و پیت، کمپوست و از این قبیل می‌باشند که روی پشته‌ها قرار می‌گیرند و یا با خاک پشته‌ها مخلوط می‌گردند. در این بستر‌ها ریشه‌ها به خوبی توسعه پیدا می‌کنند و گرمای محیط ریشه و Co۲ لازم نیز به میزان کافی تولید می‌گردد. ازجمله این بستر‌ها کاه پوسیده روی پشته‌ها است.
در اینگونه بستر‌ها هر ردیف آن بوسیله بسته‌های کاه پرس شده پوشیده می‌شود. بدین طریق که پهنای بسته‌ها روی زمین و عرض آنها در امتداد یکدیگر قرار گرفته باشند. در هر ۱۰۰۰ m۲ حدود ۱۰ Ton کاه و به تعداد ۵۶۰ بسته کاه ۱۸ Kg مصرف می‌گردد. برای آماده سازی اینگونه بستر‌ها برای هر بسته حدود ۳۰ Lit آب مورد نیاز است. کودهای شیمیایی مورد نیاز برای هر کیلو کاه مجموعه‌ای از کودهای زیر است که بطور یکنواخت روی توده کاه‌ها پخش می‌شوند.
نیترات آمونیوم و آهک
سوپر فسفات تریبل
نیترات پتاسیم
سولفات منیزیم
آنگاه در چند نوبت و به میزان ۲-۳ Lit برای هر بسته روی آنها به آهستگی آبیاری شود. در این زمان دمای گلخانه نبایستی از ۱۵° c پائین‌تر رود. با این وصف بعد از مدتی دمای توده کاه به ۳۸° c می‌رسد. در این روش استفاده از کاه گندم برای واریته‌های خیار طولانی رشد و کاه جو بای خیارهای با طول رشد کوتاه استفاده می‌شود.
بسترهای آبکشت: بسترهایی که صرفاً از محلول مواد غذایی کامل استفاده می‌شود و نیازی به خاک نمی‌باشد و فقط از نگهدارندهای واسطه‌ای مثل بسته‌های حاوی پشم سنگ و یا پیت خالص و یا ماسه و شن شسته که روی بتن تعبیه شده‌اند میتوان استفاده نمود. در این سیستم‌ها هزینه‌های ضدعفونی قابل توجه نمی‌باشد ولی تأمین انواع مواد غذایی مورد نیاز بطور مداوم نیاز به اصلاح و کنترل دارد، ضمن اینکه نگهداری بوته در این گونه بسترهای سست باعث افزایش هزینه‌ها می‌گردد. در این روش ریشه‌ها به خوبی توسعه پیدا نمی‌کنند و گرمای لازم و Co۲ مورد نیاز در محیط ریشه نیز بوجود نمی‌آید. آلودگی هایی که در بستر کشت خیار نباید وجود داشته باشد شامل:
الف) بذر علفهای هرز
ب) گیاهان انگل مثل سس و گل جالیز
ج) تخم و لارو حشرات و کنه ها
د) وجود عامل بیماری زا در خاک مثل انواع قارچ ها، انواع باکتری ها
ه) نماتد
بنابراین جهت جلوگیری از خسارت به بوته های خیار، بستر کشت خیار را تا عمق 25 تا 30 سانتی متر ضدعفونی می کنیم.
انواع کودهایی که میتوان در کشت خیار گلخانه ای استفاده نمود:
- استفاده از کودهای حیوانی
- استفاده از کود مرغی: به میزان حدود 100 تا 700 کیلو گرم برای یک جریب
- استفاده از کود گاوی یا گوسفندی: به میزان 3 تا 4 تن برای هر یک جریب
چنان چه این کودها را با 1 درصد سولفات آمونیوم یا 0.5 درصد اوره مخلوط کنیم و در محلی به صورت کپه در آورده، مقدار کمی به آن آب پاشی کرده و روی آن را با پلاستیک بپوشانیم و به مدت 1 تا 2 ماه نگهداری کنیم، بسیاری از آلودگی های داخل کود و به خصوص بذر علف هرز از بین می رود. - استفاده از کود کمپوست: در صورتی که خاک سنگین باشد، 4 تا 5 تن برای هر جریب استفاده می شود
دیدگاه ها