خاک پیت ماس
خاک پیت ماس (peat moss) یا خزه تورب یا خزه اسفاگنوم نوعی خاک است که از تجزیه طبیعی نوعی خزه در اکوسیستمهای سرد و باتلاقی تشکیل شده است. این خاک قدرت جذب بسیار بالایی دارد و یک اصلاحکننده عالی برای مخلوط گلدان و خاک باغ است که در حوزه کشاورزی، گلخانه ای و باغبانی کاربرد دارد. پیت ماس در ابتدا بهعنوان سوخت فسیلی مورد استفاده قرار میگرفت و بعدها وارد صنعت کشاورزی و باغبانی شد. از تپههای پیت ماس حتی میتوان به عنوان محیط کشت هیدروپونیک استفاده کرد. در این مقاله به معرفی و بیان فواید و کاربردهای این خاک خواهیم پرداخت.
پیت ماس چیست؟
پیت ماس یک گونه گیاهی نیست، بلکه ترکیبی از مواد فیبری پوسیده و متراکم است که از تالابهای هوای سرد و مرطوب استخراج میشود. رایجترین ماده گیاهی در پیت ماس خزه اسفاگنوم ماس است که در شرایط محیطی سرد، رطوبت بالا، نور کم، سایه بالا و فاقد اکسیژن و اختلاف دمایی زیاد بین تابستان و زمستان تشکیل میشود. در حقیقت میتوان گفت که پیت ماس نوعی زغال سنگ نارس است که در مناطقی با غلظت بالای خزه اسفاگنوم تشکیل میشود، پس تمامی پیت ماسها ذغال سنگ نارس هستند؛ اما همه ذغال سنگ های نارس پیت ماس نیستند. پیت ماس در برخی فروشگاهها بهعنوان پیت ماس اسفاگنوم عرضه میشود. بیشتر پیت ماسهای موجود در نیمکره شمالی از توربهای سرد کانادا و شمال ایالاتمتحده استخراج میشود.
مزایای پیت ماس
پیت ماس به عنوان یک محیط رشد و اصلاح کننده خاک، مزایای بی شماری را برای باغبان خانگی و کشاورزان حرفهای ارائه میدهد. برخی از مزایای پیت ماس عبارتاند از:
- افزایش ماده آلی خاک
- خاصیت اسیدی کم یا نزدیک به خنثی و کمک به مدیریت pH خاک
- واجد بافت متخلخل و افزایش هوادهی خاک و افزایش میزان جذب اکسیژن گیاه
- ماندگاری بالا
- توانایی جذب و نگهداری آب چندین برابر وزن خود (حدود 20 برابر)
- بستر مناسب رشد کشت هیدروپونیک به دلیل نداشتن عوامل بیماری زا و جلوگیری از رشد گیاهان هرز
- بستر مناسب کشت محصولات ارگانیک
- دارای ظرفیت تبادل کاتیونی بالا برای رها کردن مواد مغذی در خاک
- دارای بافت یکنواخت
پیت ماس به داشتن قابلیت بالای حفظ آب معروف است. برخی از باغبان ها آن را با خاک شنی مخلوط میکنند تا از زهکشی سریع جلوگیری کنند. پیت ماس استریل است. بدین معنا که عاری از میکروارگانیسمها، پاتوژنها و بذر علفهای هرز است. این حالت پیت ماس را به یک محیط رشد عالی برای ریشههای گیاهان جوان تبدیل میکند که ممکن است مستعد ابتلا به بیماری یا انگل باشند.
معایب پیت ماس
علیرغم کاربردهای فراوان پیت ماس، این خاک دارای معایبی نیز هست:
- نگرانی های زیست محیطی
پیت ماس به طور موثر یک منبع تجدید ناپذیر است زیرا تشکیل آن هزاران سال طول میکشد. از طرفی برداشت پیت ماس دی اکسید کربن در هوا آزاد میکند و حتی راه را برای انتشار متان باز میکند. متان و دیاکسید کربن هر دو گازهای گلخانهای هستند که در گرمایش جهانی تاثیر میگذارند.
- قیمت بالا
قیمت خاک پیت ماس بسیار بیشتر از خاک سنتی است. جایگزینهای مقرونبهصرفهتر و سازگارتر با محیطزیست شامل نارگیل (کوکوپیت) و کمپوست از زبالههای سبزیجات خانگی است.
- برای هر گیاهی ایدهآل نیست
برخی از گیاهان در خاکهای قلیایی عملکرد بهتری دارند. این گیاهان را نباید در بسترهای حاوی پیت ماس کاشت.
- کمبود مواد مغذی
سطح بالای آب و شرایط خاص تشکیل پیت ماس باعث میشود که پیت ماس از نظر مواد مغذی فقیر باشد.
- سبک بودن
پیت ماس بسیار سبک است و وقتی خشک می شود به راحتی توسط باد جابجا شده و سطح خاک را ترک میکند.
طرز تهیه خاک پیت ماس
خاک پیت ماس بهراحتی تهیه نمیشود و فرایند تولید پیچیده و پر زحمتی دارد. برای تهیه خاک پیت ماس ابتدا در امتداد فضای پیت ماس، مجموعههایی از روان آب حفر و زهکشی میشود تا حدود 85 درصد آب آن تخلیه شود. سپس پوشش گیاهی سطح حذف میشود تا پیت در معرض دید قرار گیرد. در مرحله بعد جهت جلوگیری از زهکشی روان آبهای سطحی، سطح برداشت را همسطح میشود.
برای تسریع روند خشک شدن پیت، لایه رویی باز، خرد و جا به جا میشود و پس از چند روز و کاهش رطوبت با دستگاههای خاص، لایه ذغال سنگ نارس خشک آن جدا میشود. آخرین مرحله شامل انتقال پیت ماسهای برداشت شده برای تمیز کردن، خشک کردن و غربالگری به یک شرکت فرآوری است.
جایگزین پیت ماس چیست؟
موادی چون پوست نارگیل، کمپوست، پوست یا فیبر چوب، برگهای سوزنی میتوانند جایگزینهای مناسب و ایدهآلی برای پیت ماس باشند که هر کدام مزایا و معایب خاص خود را دارند و انتخاب هر یک از آنها باید براساس نوع کاربرد و محیط موردنیاز گیاهان صورت گیرد.
کوکوپیت و پیت ماس چیست؟
پیت ماس و کوکوپیت در بسیاری از گلدانها در کنار هم استفاده میشوند. کوکوپیت نوعی خاک به دست آمده از الیاف پوست و پوشش میوه نارگیل است که معمولا بهصورت فشرده موجود هستند و با افزودن آب الیاف آن از حالت فشرده خارج میشود. کوکوپیت نسبت به پیت ماس توانایی جذب آب بیشتری دارد، اما پیت ماس به سبب داشتن جنس خزهای حاوی مواد معدنی بیشتری است. هر دو نوع خاک پیت ماس و کوکوپیت مانع از سفت شدن خاک میشوند.
کوکوپیت بهتر است یا پیت ماس
خاک گلدان برای پرورش بهتر گیاهان بایستی ترکیب و ویژگیهای خاصی داشته باشد، بنابراین ترکیبی از مواد و خاکهای مختلف است. اغلب خاکهای بستر کشت از ترکیب ماسه شسته شده، پیت ماس، پرلیت و کوکوپیت با درصدهای متفاوت ساخته میشود. که شبیه اسفنج عمل کرده و آب را تا ۲۰ برابر وزن خود نگه میدارند، در نتیجه به حفظ رطوبت خاک و حفظ مواد مغذی و صرفه جویی قابل توجه در مصرف آب کمک میکنند.
با توجه به این موارد کوکوپیت و پیت ماس به عنوان دو نوع خاک با ظرفیت نگهداری زیاد آب در بستر کاشت مورداستفاده قرار میگیرند. ظرفیت نگهداری آب در کوکوپیت از پیت ماس بیشتر است. کوکوپیت دارای pH خنثی و کمی اسیدی است و پیت ماس pH اسیدی دارد. همچنین کوکوپیت منبعی تجدیدپذیر و سازگار با محیط زیست است که پس از ۱۰ سال شروع به تجزیه میکند، در حالیکه پیت ماس بستر کشت تجدیدناپذیر است. بنابراین برتر بودن یکی از این خاکها نسبت به دیگری کاملا به نوع گیاه و بستر مورد نیاز بستگی دارد.
طرز تهیه پیت ماس در خانه
پیت ماس را نمیتوان در خانه ساخت. همانطور که اشاره شد خاک پیت ماس از خزههای پوسیده تحت شرایط آب و هوایی و در مناطق خاص ساخته و استخراج میشود. اما پیت برگ، همان برگهای پوسیده است که برای تشکیل آن درختان را روی هم ریخته و آب یا خاک میریزند تا برگها پوسیده شده و پیت تشکیل میشود.
خاک پیت ماس برای چه گیاهانی مناسب است
خاک پیت ماس برای گیاهانی که به خاک اسیدی نیاز دارند عالی است که باغبانان اغلب از آن برای کنترل و تنظیم PH خاک استفاده میکنند. هنگام کاشت گونههایی که در خاک اسیدی رشد میکنند - مانند زغال اخته یا آزالیا - پیت ماس را به خاک گلدان خود بیفزایید تا به pH اسیدی برسید. پیت ماس همچنین میتواند با کاهش pH کلی به خنثی کردن خاک قلیایی کمک کند.
لازم به ذکر است که هنگام استفاده از پیت ماس مواد معدنی زیادی مانند نیترات و کلسیم به آن افزوده میشود که انتخاب آن باید با توجه به نوع گلدان، گیاه و خاک صورت گیرد.
خرید خاک پیت ماس
برای خرید خاک پیت ماس باکیفیت میتوانید به فروشگاههای معتبر محصولات کشاورزی چون بازار بزرگ کشاورزی مراجعه کنید و ضمن خریدی امن و تضمین اصالت کالا، از قیمتهای مقرونبه صرفه و مشاوره کارشناسان این حوزه برخوردار شوید.
قیمت خاک پیت ماس
قیمت خاک پیت ماس با توجه به پرهزینه بودن فرآیند برداشت آن نسبت به سایر خاکها بیشتر است که یکی از معایب پیت ماس نیز به حساب میآید. در این میان برند تولید کننده پیت ماس نیز یک فاکتور مهم تاثیرگذار در قیمت خاک پیت ماس است. از آنجاییکه پیت ماس های موجود در کشور وارداتی هستند، قیمت آن به شدت تحت تاثیر قیمت ارز قرار دارد و بنابراین نمیتوان قیمت دقیقی از آن ارائه داد. به عنوان نمونه قیمت خاک پیت ماس قهوهای خالص با برند معروف زیگلر آلمانی در حجم یک کیلو در اواخر تیرماه 1402 در حدود 68000 تومان بوده است. برای اطلاع دقیق از قیمت خاک پیت ماس میتوانید از طریق شمارههای مندرج در سایت با همکاران ما تماس حاصل فرمایید.