آفت کش

آفات کشاورزی با از بین بردن یا کاهش کیفیت محصولات کشاورزی، آسیب‌های جبران‌ناپذیری را به تغذیه انسان و سایرموجودات وارد می‌سازند. کشاورزان برای مبارزه با این آفات از انواع سم های آفت کش استفاده می‌کنند. استفاده از آفتکش‌ برای حفظ محصولات کشاورزی، به 2000 سال قبل از میلاد بر می‌گردد. اولین آفت کش شناخته‌شده، گرد و غبارعنصری گوگرد بود که در حدود 4500 سال قبل در سومر باستان استفاده می‌شد. استفاده از مواد شیمیایی سمی مانندآرسنیک، جیوه و سرب برای کشتن آفات محصولات کشاورزی تا قرن 15 بسیار رواج داشت. در قرن هفدهم، نیکوتین سولفات از برگ‌های تنباکو برای استفاده به‌عنوان حشره کش استخراج شد. قرن نوزدهم زمان معرفی دو آفت کش طبیعی دیگر بود، پیرتروم که از گل داوودی و روتنون که از ریشه سبزیجات استوایی به دست می‌آید. استفاده از آفت کش های مبتنی بر آرسنیک تا دهه 1950 غالب بود. سموم آفت کش در انواع شیمیایی، ارگانیک، خانگی و ... در دسترس هستند که در این مقاله به آن‌ها خواهیم پرداخت.

آفت کش چیست؟

هر ماده طبیعی آلی یا مصنوعی که برای کنترل, پیشگیری، کشتن و یا دفع آفات استفاده می‌شود، آفت کش خوانده می‌شود.

معنی اصطلاح آفت کش به انگلیسی pesticides است. اصطلاح آفت کش تمامی حشره کش‌هارا شامل میشود و سایر سموم در دسته های مثل  علف کش‌ها، قارچ کش‌ها، ، میکروب‌کش‌ها، تنظیم‌کننده‌های رشد و... در بر می‌گیرد. رایج‌ترین سموم در کشاورزی علف‌کش ‌ها هستند که تقریباً 80 درصد از کل سموم کشاورزی را شامل می‌شوند. بیشتر آفت‌کش‌ها به‌عنوان محصولات حفاظتی گیاهی استفاده می‌شوند که به‌طور کلی از گیاهان در برابر حشرات محافظت می‌کنند.

آفت کش ها مزایای بسیار زیادی دارند و در کنار این مزایا دارای معایبی چون سمیت بالقوه برای انسان و سایر گونه‌ها نیزهستند. آفت کش های انتخابی تنها آفت‌های مورد هدف را از بین می‌برند. بقیه آفت کش ها علاوه بر کشتن تعدادی ازآفات هدف، موجب از بین بردن برخی ازارگانیزم‌های غیرهدف نیز می‌شوند.

آفت کشاورزی

هر حیوان، حشره یا عامل پاتوژنی که برای محصولات کشاوزی مضر باشد و باعث تخریب و از بین‌ رفتن آن‌ها شود، درصنعت کشاورزی و باغداری آفت شناخته می‌شود. آفات کشاورزی علاوه بر تخریب باغ‌ها و زمین‌های کشاورزی، می‌توانند موجب از بین رفتن حجم بسیار زیادی از محصولات کشاورزی شوند. طبق داده‌های سازمان غذا و کشاورزی ملل متحد، خسارات سالانه ناشی از انواع آفات کشاورزی در سراسر جهان تقریباً ۲۰-۲۵ درصد از تولیدابالقو محصولات غذایی جهان است. آفات کشاورزی طیف گسترده‌ای از موجودات زنده را شامل می‌شود. آفات کشاورزی در این چند دسته طبقه‌بندی می‌شود:

·         بندپايان و حشرات مثل كنه‌ها و شپشک

·         جوندگانی مثل موش و خرگوش

·         نرم‌تنان (حلزون و ليسك)

کاربرد سموم و آفت کش ها

سموم و آفت کش، در تعریف عام، به هر ترکیبی اطلاق می‌شود که برای کنترل آفات و عوامل بیماری‌زا گیاهی به کاربرده شود. محصولات غذایی را باید از ۳۰۰۰۰ گونه علف هرز، ۳۰۰۰ گونه کرم و ۱۰۰۰۰ گونه حشرات گیاهخوار محافظت کرد. همچنین حشرات، کپک‌ها و جوندگان زیادی تیز می‌توانند باعث آسیب به محصولات غذایی در انبار شوند. آفت کش ها می‌توانند عمر محصولات را افزایش داده و از ضررهای پس از برداشت جلوگیری کنند. کمیت و کیفیت محصول کشاورزی به حفاظت از محصول بستگی دارد. به عنوان مثال، طبق نتایج یک تحقیق، عدم استفاده از قارچ کش ها، باعث کاهش بازده میوه‌ها و سبزیجات تا ۵۰ الی ۹۰ درصد گردیده است. سموم آفت کش، کشاورزان را قادر می سازند تا غذاهای ایمن و با کیفیت و مقرون‌به‌صرفه تولید کنند.

انواع آفت کش ها

آفت ‌کش ‌ها را می توان براساس عوامل متعددی مانند کلاس‌های شیمیایی، گروه‌‌های عاملی، نوع عملکرد و میزان سمیت طبقه‌بندی کرد. اما اصلی‌ترین طبقه بندی این مواد شیمیایی براساس ترکیبات آن‌ها است.

طبقه بندی آفت کش ها

یکی از روشهای مرسوم طبقه بندي آفت كش ها، طبقه‌بندی بر اساس نوع عملکرد و یا آفتی است که آفت کش برای کنترل و مبارزه با آن‌ها ساخته شده‌اند. برخی از این آفت کش ها عبارت‌اند از:

·         حشره‌کش: برای از بین بردن حشرات

·         علف کش: برای از بین بردن علف‌های هرز

·         جونده کش: برای کنترل و عقیم‌سازی و از بین بردن جوندگانی مثل موش

·         قارچ کش: برای از بین بردن قارچ های بیماری‌زا

·         لاروکش: برای از بین بردن تخم و لارو حشرات مضر

·         باکتری کش: برا مبارزه با بیماری‌های باکتریایی گیاهان

·         و...

همچنین آفت كش ها را می‌توان براساس مکانیسم عمل بر روی آفت‌های هدف به آفت کش های تماسی و سیستماتیک طبقه‌بندي نمود. آفت كش های تماسی تنها زمانی سبب کنترل آفت می‌شوند که در تماس مستقیم با آن قرار بگیرند. آفت كش های سیستمیک، از طریق یک ناحیه یا اندام گیاه یا جانور جذب و در تمامی بخش‌های بدن گیاه یا حیوان پخش مي‌شوند. برای نمونه آفت کش تپكي یک حشره كش سيستميك قوي از گروه پيريدين كاربوكساميد است که پس از ورود به بدن آفات هدف با تاثير بر روي كانال كلسيم، عضلات اندام‌هاي دهاني حشرات حساس را فلج كرده و حشره را از تغذيه باز مي‌دارد.

در برخی موارد آفت کش بر اساس نوع گیاه نیز طبقه‌بندی می‌شوند. برای مثال آفت کش درخت و آفت کش گل از این نمونه هستند.

طبقه بندي آفت كش ها بر اساس نوع ترکیب شیمیایی

آفت كش ها را مي‌توان بر اساس ترکیبات شیمیایی تشکیل دهنده‌ي آن‌ها نیز طبقه‌بندی نمود. سم آفت کش براساس نوع ترکیبات تشکیل‌دهنده به دو دسته آفت کش های شیمیایی و آفت کش های زیستی تقسیم می‌شوند. این طبقه‌بندي بر اساس ساختار و یا خصوصیات مشابه ترکیبات شیمیایی تشکیل دهنده‌ آفت‌كش ها صورت می‌گیرد. از آن جمله می‌توان به عامل مسمومیت، میزان ماندگاری و قابلیت تجزیه‌پذیری بدون تغییر در محیط اشاره کرد.

آفت کش های شیمیایی نیز به دو گروه سنتزی و ارگانیک تقسیم می‌شوند. بخش فعال آفت كش را مي‌توان به دو گروه آلی و غیر آلی دسته‌بندی کرد. آفت كش های غیر آلی فاقد اتم کربن در ساختار خود هستند و از ترکیبات معدنی همانند مس، گوگرد یا نمک‌های عناصر مختلف همانند سولفات مس، سدیم کلرات، فروس سولفات تشکیل شده‌اند. آفت كش های آلی در ساختار خود کربن دارند. آفت كش های آلی بر اساس ساختار ملکولی خود در گروه‌های مختلفی طبقه‌بندي می‌شوند.

آفت کش های شیمیایی

آفت ‌کش ‌های شیمیایی به دسته‌های ارگانوفسفره، آفت کش های کاربامات، حشره‌ کش ‌های ارگانوکلرین و آفت ‌کش های پیرتیروئید تقسیم‌بندی می‌شوند:

آفت کش های ارگانوفسفات:

این آفت کش ها با ایجاد اختلال در سیستم عصبی، آفات را از بین می‌برند. دو نمونه از این نوع آفت کش های شیمیایی عبارت‌اند از:

اكسی ديمتون متيل ( متاسیستوکس)

اكسی ديمتون متيل یک سم سیستمیک با اثر تماسی- گوارشی از گروه ارگانو فسفره است که برای از بین بردن حشراتی مانند کنه، شته و تریپس مورد استفاده قرار می‌گیرد. این سم با نام تجاری متاسیستوکس نیز در بازار خرید و فروش می شود.

متاسیستوکس با مهار آنزیم کولین استراز و اختلال در سیستم عصبی منجر به فلجی حشرات و از بین رفتن آن‌ها در اثر گرسنگی می شود. متاسیستوکس اریا یکی از سموم حشره‌کش خوب موجود در بازار است که می توانید با مشورت کارشناسان کشاورزی برای حفاظت از محصولات خودتان از آن استفاده نمایید.

سم دی کلرووس

دی کلرووس یک سم حشره‌کش و کنه‌کش از گروه سموم ارگانوفسفره، با اثرات تماسی – گوارشی است که برای کنترل طیف گسترده‌ای از آفات مورد استفاده قرار می‌گیرد. این آفت کش را می توان برای آفات درختان میوه، سبزیجات و صیفی‌جات مورد استفاده قرار داد. سم دی کلرووس آریا با نام تجاری ددواپ از سموم دی کلرووس معروف موجود در بازار ملزومات کشاورزی است.

آفت کش های کاربامات

 این آفت کش ها با ایجاد اختلال در آنزیم تنظیم‌کننده انتقال‌دهنده‌ی عصبی استیل کولین، بر سیستم عصبی تاثیر می‌گذارنداثرات آنزیمی این سموم معمولا برگشت‌پذیر است. از این دسته می‌توان به کربن فوران و اگزامیل اشاره کرد.

آفت کش های ارگانو کلرین

این آفت کش ها با تاثیر بر روی سیستم عصبی مرکزی بندپایان آنها را از بین می‌برند. این آفت کش ها به سبب مسائل زیست محیطی از بازار حذف شده‌اند.

آفت کش های پیرو تیروئید:

 آفت کش های پیرو تیروئید از سم های آفت کش بر پایه گیاه هستند که بر روی سیستم عصبی اثرمی‌گذارند.

آفت کش طبیعی

آفت کش طبیعی به‌طور معمول از مواد طبیعی سازگار با محیط زیست تشکیل می‌شود. آفت كش هایی که از گیاهان ساخته مي‌شوند بوتانیکال 1 نامیده مي‌شوند. نکته مهم در استفاده از آفت کش‌های طبیعی یا ارگانیک این است که زود تاثیر خود را از دست می‌دهند و با باران شسته می‌شوند، بنابراین کسب نتیجه مطلوب از آن‌ها استفاده‌ی مکرر است. آسیب کمتر به خاک و گیاه، دوستدار محیط زیست و تجزیه پذیر ی از مزایای استفاده از آفت کش طبیعی هستند.

برای نمونه روغن استخراج شده از دانه‌های درخت چریش، یک حشره‌کش طبیعی است که قادر به از بین بردن حشرات در تمام مراحل (بالغ، لارو و تخم) است. آب و شوینده، روغن‌ها، ماء‌الشعیر، سیر، اسپری فلفل و الکل نیز برخی از متداول‌ترین آفت کش های خانگی هستند که در دسته‌ی آفت کش های طبیعی قرار دارند.

نحوه استفاده از آفت کش

اطلاع از شیوه مناسب استفاده از آفت کش بسیار مهم و حیاتی است. استفاده ایمن از آفت کش ها به عوامل مختلفی چون نوع گل، شرایط اقلیمی، مکان گیاه و... بستگی دارد. برخی از مهم‌ترین عوامل شامل انتخاب محصول مناسب و استفاده از آن محصول با توجه به دستورالعمل آن است. محصولات مختلف آفت کش ترکیبات شیمیایی متفاوتی دارند، ممکن است بر روی همه گیاهان اثر کنند و یا تنها برخی از گیاهان را درمان نمایند و به برخی از گیاهان صدمه بزنند. که بهتر است بر روی برچسب محصول به آنها اشاره شود.

همچنین آفت کش ها در انواع اشکال محلول، آئروسل، پودر، گرانول موجود هستند. آفت کش های پودری با آب و یا مایعات دیگر مخلوط و سپس بر روی گیاه اسپری مي‌شوند. آفت كش های محلول معمولا با آب رقیق می‌شوند. بسیاری از آفت كش ها نیز به‌صورت آماده برای استفاده عرضه مي‌شوند. به‌طور معمول استفاده از اسپری و یا مه برای مقابله با حشرات بالدار و استفاده از فرم های پودری و گرانوله برای مقابله با حشرات خزنده متاسب‌تر هستند.

خرید سم آفت کش

به‌طور کلی خرید سم آفت کش در کشاورزی یکی از مهم‌ترین کارهایی است می‌توان برایحفاظت از گیاهان در مقابل انواع آلودگی و عوامل بیماری‌زا انجام داد. اما خرید سم آفت کش باید با توجه به عوامل مختلفی چون نوع آفت، نوع آفت کش، نحوه‌ استفاده، نوع محصول کشاورزی و روش کاربرد صورت گیرد. در هنگام خرید سم آفت کش با کارشناسان خبره مشورت و بر موارد ذکر شده بر روی برچسب محصول توجه نمایید‌.

قیمت سم آفت کش

قیمت سم آفت کش بر اساس نوع، شکل و همچنین شرکت سازنده آن متغیر است. اکثر سم و آفت کش های محبوب در بازار در بازه قیمتی ۱۲,۰۲۶ تومان تا ۱۴,۶۹۹ تومان قرار دارند. قیمت سم آفت کش هر چند ساعت بروز می‌شود. برای مشاوره و اطلاع دقیق از قیمت سم آفت کش می‌توانید با کارشناسان ما تماس حاصل بفرمایید و از تجارب چندین ساله‌ی آن‌ها در این زمینه بهره‌مند گردید.