عامل خاکی در افزایش عملکرد باغات
تولیدات باغی از 86/4 میلیون تن در سال 1362 ، به 25/11 میلیون تن در سال 1376 افزایش یافته و قرار است در برنامه های سوم و چهارم توسعه ، به دو برابر افزایش یابد . در این قسمت ، موانع مهم در افزایش عملکرد و بهبود کیفیت ، شامل عوامل خاکی ، تهویه ، کیفیت آب آبیاری ، چلکود ( جایگذاری موضعی کودها ) توضیح داده می شود .
1- عوامل خاکی :
در کشور ما خاکهای آهکی گسترش بسیار چمشگیری دارند . از طرف دیگر وجود کوهستانها و کوهپایه های فراوان ، شرایط بسیار مناسبی جهت فعالیتهای باغداران پدیده آورده است ; به گونه ای که ایران از نظر تنوع محصولات باغی ، سومین کشور جهان و از نظر مقدار تولیدات باغی ، دهمین کشور جهان معرفی شده است ( اداره کل آمار و اطلاعات ، 1376) . این در حالی است که به دلیل اثرات سوء خاکهای آهکی بر جذب بهینه و مناسب عناصر ریزمغذی ، بسیاری از ارقام محصولات باغی ایران ، علائم کمبود دلیل غیر قابل دسترسی بودن این عناصر در خاک می باشد و نه به دلیل عدم وجود این عناصر در خاک .
پر واضح است که غیر قابل دسترس بودن عناصر ریزمغذی به دلیل وضعیت آهکی خاک ، حضور بی کربنات قراوان در آبهای آبیاری ، مدیریت نامطلوب آبیاری و مصرف نامتعادل کود می باشد . برخی از دانشمندان ، مشکل کلروز آهن را یک اختلال فیزیولوژی می دانند که خود ناشی از حضور مقادیر قراوان آنیون بی کربنات در محیط رشد می باشد . به عبارت دیگر اگر به نحوی این مشکل برطرف شود ، گیاه خواهد توانست از ذخائر آهن موجود در اندام های خود و یا خاک ، به خوبی بهره برداری نماید . زیرا به اعتقاد آنها کمبود آهن در برگ گیاه یک کمبود مطلق نیست ، بلکه یک فیزیولوژیک می باشد . هر چند در یک سیستم مدیریت قوری و مناسب ، نباید گذاشت که علائم کمبود در درختان مشاهده شود ، بلکه لازم است با پی گیری مناسب در رابطه با تجزیه خاک و برگ ، از مقدار عناصر موجود و ضروری آنها اطلاع حاصل کرده و در صورت کمبود ، قبل از بروز علائم ظاهری این عناصر در اختیار درخت قرار داده شود ، چه همیشه پیشگیری بر درمان برتری دارد .
ایران با تولید سالانه حدود دو میلیون تن سیب ، ششمین کشور تولید کننده این محصول در جهان می باشد . این مقدار ، معادل 4% تولید جهانی می باشد . مساحت باغ های سیب ایران حدود 150 هزار هکتار می باشد که 94% آن را باغهای بارور تشکیل می دهد . در ایران تاکنون 200 رقم سیب شناسایی شده است . استانهای عمده تولید کننده سیب به ترتیب عبارتند از : آذربایجان غربی ، خراسان ، آذربایجان شرقی ، تهران و اصفهان که مجموعاً حدود 75% تولید سیب کشور را در اختیار دارند . متوسط عملکرد سیب در کشور ما حدود 14 تن در هکتار است که در مقایسه با متوسط عملکرد جهانی ( 40تن در هکتار ) بسیار کم است . قرار است با بر نامه ریزی های موجود تا سال 1386 ، این عملکرد به 35 تن در هکتار افزایش یابد .
2- اثر تهویه خاک بر جذب بهینه عناصر غذایی :
اگر تهویه خاک کافی باشد ، افزایش غلظت دی اکسید کربن در خاک مطرح نبوده و غلظت کم آنیون بی کربنات نیز چندان مشکل آفرین نمی شود . مهم ترین عوامل مدیریتی هستند که بر شدت تنش آهن اثر می گذارند . گاهی کاهش غلظت اکسیژن و یا افزایش غلظت اتیلن در خاک به عنوان عامل زردی برگ معرفی می شوند . . همه موارد فوق با بهبود تهویه خاک مرتفع می شوند . جهت بهبود تهویه ، گاهی مصرف مواد حالت دهنده خاک توصیه می گردد . مواد آلی نیز با ایجاد تخلخل درشت ، بر امکان تبادلات گازی می افزایند . گاهی مصرف مواد آلی تازه و به دنبال آن افزایش بیش از حد رطوبت خاک ، بر غلظت دی اکسید کربن و یا اتیلن افزوده و زردی برگ را تشدید می کنند .
در باره مواد آلی و اهمیت و نقش آنها در باروری خاک ، مطالعات فراوانی صورت گرفته است . با این وجود امروزه خاک های مناطق خشک و نیمه خشک ایران با مشکل کمبود مواد آلی مواجه هستند . مقدار مواد آلی موجود در خاک های کشور به جز مناطق محدودی در شمال ، از 1% نیز کمتر است ، حال آنکه مشخصه یک خاک خوب و حاصلخیز ، داشتن 5-3 درصد ماده آلی است .
دلیل کمبود منابع آب در اکثر نقاط کشور برنامه ریزی صحیح آبیاری با هدف تعیین مقدار ، زمان و روش آبیاری مناسب به منظور افزایش عملکرد ، بهبود کیفیت و افزایش سطح زیر کشت محصولات کشاورزی و باغبانی امری ضروری است .
3- کاهش pH آب آبیاری و خاک و اثر آن بر جذب عناصر غذایی :
بی کربنات زیاد در آب آبیاری عامل موثر در پیدایش تنش آهن است . افزودن اسید سولفوریک به چنین آبهایی و از بین بردن بی کربنات و کاهش pH ، اثرات قابل توجهی در بهبود یا کاهش زردی برگ به جای می گذارد . آزمایشهای محلول کشت که در آن غلظت بی کربنات متعییر است و بین زردی برگ و مقدار بی کربنات همبستگی دیده می شود ، موید این نکته است . Fauer معتقد است که با اختلاط اوره و اسید سولفوریک به نسبت 51 و 49 ، علاوه بر کاهش خطرات مصرف مستقیم اسید سولفوریک ، دوام مخزن محتوی اسید نیز افزایش یافته و ازت مورد نیاز درختان میوه نیز از همین طریق تأمین می گردد .
به دنبال مصرف گوگرد و اسید سولفوریک در خاک های آهکی ، غلظت آهن در برگ کاهش می یابد ، محققین علت این تأثیر را کاهش PH شیره گیاهی و افزایش تحرک آهن در گیاه می دانند . یکی از نقش های بی کربنات ، افزایشPH شیره گیاهی و غیر موثر شدن آهن جذب شده در گیاه می باشد .
استفاده از گوگرد عنصری ( پودری شکل) به همراه کودهای آلی به شرط جایگذاری عمقی ، بسیار مفید و موثر می باشد . روی هم رفته ، مصرف موضعی گوگرد و یا اسید سولفوریک اثر بخش تر است . در موارد بسیاری کاهش اسیدتیه تمامی خاک امکان پذیر و اقتصادی نیست .
آهکی بودن اکثر خاکهای زراعی کشور و شوری بیش از حد در برخی از زمینهای موجود و از طرف دیگر وجود بی کربنات در آبهای آبیاری که از آبهای زیر زمینی تهیه می شود ، سبب افزایش PH شیره سلولی بخصوص در درختان میوه به بالاتر از هفت شده است و همانگونه که کلسترون در رگهای انسان رسوب می کند ، اکثر عناصر غذایی مثل فسفر ، آهن ، روی ، منگنز و مس تنها به دلیل بالا بودن PH شیره سلولی در تنه و شاخه های درختان میوه به صورت غیر قابل استفاده رسوب می نمایند . با اسیدی کردن شیره سلولی ، خواه از طریق مصرف اسیدسولفوریک در آب آبیاری و یا مصرف مستفیم اسیدسورفوریک در خاکها ، قابلیت استفاده از این عناصر غذایی افزایش می یابد .
- چالکود و تأثیر در تسهیل جذب عناصر غذایی :
به دلیل حضور آهک فعال در خاکهای آهکی ، زیادی بی کربنات در آبهای آبیاری ، کمی مواد آلی ، مصرف غیر صحیح ( پخش سطحی ) کود در سایه انداز درختان ، با عنایت به کمی تحرک اکثر کودهای مصرفی بخصوص کودهای فسفاته و ریز مغذیها و عدم رعایت مصرف بهینه کود و آب ، درختان میوه در کشور عمدتاً دچار انواع کمبودها هستند . بیان روش صحیح کوددهی در باغهای میوه اولویت خاصی یافته است و در رابطه با آن پژوهش های متعددی انجام پذیرفته است .
4-1- محاسن استفاده از چالکود :
-گرایش درخت در جهت ارسال و رشد ریشه ها برای رسیدن به محل چالکود و استفاده بهینه از عناصر غذایی
-چون غذای آماده شده در چالکود به دلیل مصرف کودهای آلی و کودهای سولفاته و گوگرد ، اسیدی می باشد ، تحت چنین شرایطی ، حضور یونهای بی کربنات فراوان در آب آبیاری به لحاظ ترشح فراوان یون هیدروژن در محیط چالکود مسئله ساز نبوده و بعبارت دیگر با اسیدی کردن محیط غذایی درخت ، جذب مواد غذایی با سهولت بیشتری انجام می پذیرد .
-بدلیل کمی مواد آلی و زیادی کربنات کلسیم ، خاکهای زیر کشت باغها از نفوذپذیری کمی برخوردار بوده و ریشه دوانی درختان فعال نمی باشد . با اسیدی کردن چالکود در فاصله مناسب از طوقه درخت میوه ، سرعت نفوذ ریشه های فعال افزایش یافته و غذا با سهولت بیشتری در اختیار درخت قرار می گیرد .
-در روش چالکود ، دلیل تهویه مطلوب ، ریشه ها از رشد بهتری برخوردار بوده و رنگ ریشه ها فعال ، سفید و خوش رنگ و با تراکم فراوان خواهد بود .
-در روش چالکود ، نیاز به پابیل درختان میوه که علاوه بر صرف هزینه زیاد ، بدلیل از بین بردن ریشه های فعال درخت ، زیان هایی نیز به درخت وارد می کند را کاهش می دهد .
-راندمان و کارآئی مصرف کود در روش چالکود ، بمراتب بیشتر از روش پخش سطحی کود می باشد . چون ریشه ها مستقیماً غذای مطلوب خود را تأمین می کنند و غذای سالم تا چندین سال ، بدون زحمت در اختیار درخت خواهد بود .
روش چالکود شکل خاصی از چایگذاری موضعی کودهای آلی و شیمیایی در خاک می باشد . این روش برای باغهای میوه ای طراحی شده است که دارای مشکل زرد برگی آهکی ( کمبود کلروز آهن ) باشند . ولی محاسن آن فراوان بوده و اجرای آن در هر باغی مزایایی در بر خواهد داشت .
اولین بررسی های علمی در مورد روش جایگذاری موضعی کود در خاک ، در حدود 50 سال پیش توسط محققی بنام ( دویت) انجام شد . این گونه تحقیقات طی سالیان متمتدی ادامه یافت و امروزه نیز مورد توجه پژوهشگران می باشد .
جلیگذاری موضعی ، بیشتر در مواردی موثر است که قدرت یک خاک در تثبیت عنصر غذایی موجود در یک کود زیاد باشد . در این حالت ، مقدار زیادی از کود در خاک تثبیت شده و گیاه چندان از مصرف کود بهره نمی برد . از این رو ، برای کاستن از قدرت تثبیت کنندگی خاک ، به ناچار بایستی مقدار کود مصرفی را افزایش دهیم ، ولی چنین کاری همواره امکان پذیر نیست . پس مصرف موضعی کود مورد توجه قرار می گیرد . در این حالت کود تنها با حجم محدودی از خاک مخلوط می شود . مزیت این کار این است که در چنین حجم کوچک کود داده شده ، غلظت عناصر غذایی بیشتر از موقعی که این کود با تمامی خاک مخلوط شود افزایش می یابد ، ولی نقطه ضعف این کار ، تماس محدود تر ریشه گیاهان با چنین مناطقی غنی شده می باشد . این حالت به ویژه در کودهای شیمیایی غیر متحرک در خاک صادق می باشد .
روش چالکود در باغهای میوه نیز نوع خاصی از جایگذاری موضعی کودها است . در این روش در نزدیکی ریشه درخت ، چاله هایی حفر می شود و سپس با کودهای آلی و شیمیایی پر می گردد . این روش دارای مزیت هایی خواهد بود که از آن جمله است :
-کمتر بودن قدرت تثبیت کنندگی مواد آلی چالکود در مقایسه با خاک و افزایش قابلیت جذب عناصر و کودهای شیمیایی .
-افزایش نفوذپذیری آب به داخل خاک توسط حفره های مملو از مواد آلی .
-چاله های پر شده با ماده آلی ، مکانهایی فاقد آهک و مناسب برای ریشه ها فراهک می آورد که جذب عناصر را بهبود می بخشد .
-چالکود می تواند از نرسیدن اکسیژن به ریشه گیاه بخاطر آبیاری و سنگین بودن خاک و زیاد شدن دی اکسید کربن در حضور آهک که منجر به بوجود آمدن بی کربنات می شود ، جلوگیری کند .
-از آنجا که درخت میوه گیاهی است دائمی ، هر سال ، تراکم رطشه در حوالی منطقه چالکود بیش از پیش افزایش یافته ، تماس ریشه با این منطقه غنی از کود افزایش می یابد . در نتیجه ، کارآئی مصرف کود افزایش و مقدار مصرف کود در هکتار کاهش می یابد . ضمن اینکه مشکل اصلی مصرف موضعی کود ، یعنی سطح تماس کم ریشه با مناطق غنی از کود نیز در روش چالکود وجود ندارد .
5- پیشنهاد :
وجود آهک فراوان در خاکهای آهکی ، مانعی در افزایش عملکرد و بهبود کیفیت باغهای میوه می باشد . علی رغم کلسیم فراوان در این خاکها ، باغهای میوه از کمبود کلسیم رنج می برند و لازم است محلول پاشی چند باره ، کلرید یا نیترات کلسیم به روی میوه ها انجام گیرد .
-علی رغم کمبود آب در ایران ، متأسفانه اکثر باغداران در مصرف آب باغها صرفه جوئی نمی کنند و از آنجا که آبیاری در اکثر این باغها به روش نادرست و بصورت کرتی( غرقابی ) است ، این عمل سبب تهویه نامطلوب در حوزه ریشه ها می گردد چه ریشه ها عمدتاً در این نوع باغها کدر و تیره رنگ می باشد ، در حالی که اگر روش آبیاری صحیح می بود ، ریشه ها به دلیل تهویه خوب ، زرد و خوش رنگ می گردید.
-زیادی بی کربنات در آبهای آبیاری ، عامل مهم دیگری در عدم جذب عناصر غذایی بخصوص فسفر و ریزمغذیها می باشد ، چه در اثر تدام مصرف این نوع آبها ،PH شیره سلولی افزایش یافته و نهایتاً این عناصر قابل استقاده نگردیده و رسوب می کنند . اسیدی کردن این نوع آبها ، یکی از راهای کاهش بی کربنات آبهای آبیاری می باشد .
-چالکود بهترین روش برای مصرف بهینه کود می باشد . با اعمال این تیمار ، مشکل تغذیه ای باغها کاهش و کیفیت میوه ها نیز بهبود یافته است .
تولیدات باغی از 86/4 میلیون تن در سال 1362 ، به 25/11 میلیون تن در سال 1376 افزایش یافته و قرار است در برنامه های سوم و چهارم توسعه ، به دو برابر افزایش یابد . در این قسمت ، موانع مهم در افزایش عملکرد و بهبود کیفیت ، شامل عوامل خاکی ، تهویه ، کیفیت آب آبیاری ، چلکود ( جایگذاری موضعی کودها ) توضیح داده می شود .
1- عوامل خاکی :
در کشور ما خاکهای آهکی گسترش بسیار چمشگیری دارند . از طرف دیگر وجود کوهستانها و کوهپایه های فراوان ، شرایط بسیار مناسبی جهت فعالیتهای باغداران پدیده آورده است ; به گونه ای که ایران از نظر تنوع محصولات باغی ، سومین کشور جهان و از نظر مقدار تولیدات باغی ، دهمین کشور جهان معرفی شده است ( اداره کل آمار و اطلاعات ، 1376) . این در حالی است که به دلیل اثرات سوء خاکهای آهکی بر جذب بهینه و مناسب عناصر ریزمغذی ، بسیاری از ارقام محصولات باغی ایران ، علائم کمبود دلیل غیر قابل دسترسی بودن این عناصر در خاک می باشد و نه به دلیل عدم وجود این عناصر در خاک .
پر واضح است که غیر قابل دسترس بودن عناصر ریزمغذی به دلیل وضعیت آهکی خاک ، حضور بی کربنات قراوان در آبهای آبیاری ، مدیریت نامطلوب آبیاری و مصرف نامتعادل کود می باشد . برخی از دانشمندان ، مشکل کلروز آهن را یک اختلال فیزیولوژی می دانند که خود ناشی از حضور مقادیر قراوان آنیون بی کربنات در محیط رشد می باشد . به عبارت دیگر اگر به نحوی این مشکل برطرف شود ، گیاه خواهد توانست از ذخائر آهن موجود در اندام های خود و یا خاک ، به خوبی بهره برداری نماید . زیرا به اعتقاد آنها کمبود آهن در برگ گیاه یک کمبود مطلق نیست ، بلکه یک فیزیولوژیک می باشد . هر چند در یک سیستم مدیریت قوری و مناسب ، نباید گذاشت که علائم کمبود در درختان مشاهده شود ، بلکه لازم است با پی گیری مناسب در رابطه با تجزیه خاک و برگ ، از مقدار عناصر موجود و ضروری آنها اطلاع حاصل کرده و در صورت کمبود ، قبل از بروز علائم ظاهری این عناصر در اختیار درخت قرار داده شود ، چه همیشه پیشگیری بر درمان برتری دارد .
ایران با تولید سالانه حدود دو میلیون تن سیب ، ششمین کشور تولید کننده این محصول در جهان می باشد . این مقدار ، معادل 4% تولید جهانی می باشد . مساحت باغ های سیب ایران حدود 150 هزار هکتار می باشد که 94% آن را باغهای بارور تشکیل می دهد . در ایران تاکنون 200 رقم سیب شناسایی شده است . استانهای عمده تولید کننده سیب به ترتیب عبارتند از : آذربایجان غربی ، خراسان ، آذربایجان شرقی ، تهران و اصفهان که مجموعاً حدود 75% تولید سیب کشور را در اختیار دارند . متوسط عملکرد سیب در کشور ما حدود 14 تن در هکتار است که در مقایسه با متوسط عملکرد جهانی ( 40تن در هکتار ) بسیار کم است . قرار است با بر نامه ریزی های موجود تا سال 1386 ، این عملکرد به 35 تن در هکتار افزایش یابد .
2- اثر تهویه خاک بر جذب بهینه عناصر غذایی :
اگر تهویه خاک کافی باشد ، افزایش غلظت دی اکسید کربن در خاک مطرح نبوده و غلظت کم آنیون بی کربنات نیز چندان مشکل آفرین نمی شود . مهم ترین عوامل مدیریتی هستند که بر شدت تنش آهن اثر می گذارند . گاهی کاهش غلظت اکسیژن و یا افزایش غلظت اتیلن در خاک به عنوان عامل زردی برگ معرفی می شوند . . همه موارد فوق با بهبود تهویه خاک مرتفع می شوند . جهت بهبود تهویه ، گاهی مصرف مواد حالت دهنده خاک توصیه می گردد . مواد آلی نیز با ایجاد تخلخل درشت ، بر امکان تبادلات گازی می افزایند . گاهی مصرف مواد آلی تازه و به دنبال آن افزایش بیش از حد رطوبت خاک ، بر غلظت دی اکسید کربن و یا اتیلن افزوده و زردی برگ را تشدید می کنند .
در باره مواد آلی و اهمیت و نقش آنها در باروری خاک ، مطالعات فراوانی صورت گرفته است . با این وجود امروزه خاک های مناطق خشک و نیمه خشک ایران با مشکل کمبود مواد آلی مواجه هستند . مقدار مواد آلی موجود در خاک های کشور به جز مناطق محدودی در شمال ، از 1% نیز کمتر است ، حال آنکه مشخصه یک خاک خوب و حاصلخیز ، داشتن 5-3 درصد ماده آلی است .
دلیل کمبود منابع آب در اکثر نقاط کشور برنامه ریزی صحیح آبیاری با هدف تعیین مقدار ، زمان و روش آبیاری مناسب به منظور افزایش عملکرد ، بهبود کیفیت و افزایش سطح زیر کشت محصولات کشاورزی و باغبانی امری ضروری است .
3- کاهش pH آب آبیاری و خاک و اثر آن بر جذب عناصر غذایی :
بی کربنات زیاد در آب آبیاری عامل موثر در پیدایش تنش آهن است . افزودن اسید سولفوریک به چنین آبهایی و از بین بردن بی کربنات و کاهش pH ، اثرات قابل توجهی در بهبود یا کاهش زردی برگ به جای می گذارد . آزمایشهای محلول کشت که در آن غلظت بی کربنات متعییر است و بین زردی برگ و مقدار بی کربنات همبستگی دیده می شود ، موید این نکته است . Fauer معتقد است که با اختلاط اوره و اسید سولفوریک به نسبت 51 و 49 ، علاوه بر کاهش خطرات مصرف مستقیم اسید سولفوریک ، دوام مخزن محتوی اسید نیز افزایش یافته و ازت مورد نیاز درختان میوه نیز از همین طریق تأمین می گردد .
به دنبال مصرف گوگرد و اسید سولفوریک در خاک های آهکی ، غلظت آهن در برگ کاهش می یابد ، محققین علت این تأثیر را کاهش PH شیره گیاهی و افزایش تحرک آهن در گیاه می دانند . یکی از نقش های بی کربنات ، افزایشPH شیره گیاهی و غیر موثر شدن آهن جذب شده در گیاه می باشد .
استفاده از گوگرد عنصری ( پودری شکل) به همراه کودهای آلی به شرط جایگذاری عمقی ، بسیار مفید و موثر می باشد . روی هم رفته ، مصرف موضعی گوگرد و یا اسید سولفوریک اثر بخش تر است . در موارد بسیاری کاهش اسیدتیه تمامی خاک امکان پذیر و اقتصادی نیست .
آهکی بودن اکثر خاکهای زراعی کشور و شوری بیش از حد در برخی از زمینهای موجود و از طرف دیگر وجود بی کربنات در آبهای آبیاری که از آبهای زیر زمینی تهیه می شود ، سبب افزایش PH شیره سلولی بخصوص در درختان میوه به بالاتر از هفت شده است و همانگونه که کلسترون در رگهای انسان رسوب می کند ، اکثر عناصر غذایی مثل فسفر ، آهن ، روی ، منگنز و مس تنها به دلیل بالا بودن PH شیره سلولی در تنه و شاخه های درختان میوه به صورت غیر قابل استفاده رسوب می نمایند . با اسیدی کردن شیره سلولی ، خواه از طریق مصرف اسیدسولفوریک در آب آبیاری و یا مصرف مستفیم اسیدسورفوریک در خاکها ، قابلیت استفاده از این عناصر غذایی افزایش می یابد .
- چالکود و تأثیر در تسهیل جذب عناصر غذایی :
به دلیل حضور آهک فعال در خاکهای آهکی ، زیادی بی کربنات در آبهای آبیاری ، کمی مواد آلی ، مصرف غیر صحیح ( پخش سطحی ) کود در سایه انداز درختان ، با عنایت به کمی تحرک اکثر کودهای مصرفی بخصوص کودهای فسفاته و ریز مغذیها و عدم رعایت مصرف بهینه کود و آب ، درختان میوه در کشور عمدتاً دچار انواع کمبودها هستند . بیان روش صحیح کوددهی در باغهای میوه اولویت خاصی یافته است و در رابطه با آن پژوهش های متعددی انجام پذیرفته است .
4-1- محاسن استفاده از چالکود :
-گرایش درخت در جهت ارسال و رشد ریشه ها برای رسیدن به محل چالکود و استفاده بهینه از عناصر غذایی
-چون غذای آماده شده در چالکود به دلیل مصرف کودهای آلی و کودهای سولفاته و گوگرد ، اسیدی می باشد ، تحت چنین شرایطی ، حضور یونهای بی کربنات فراوان در آب آبیاری به لحاظ ترشح فراوان یون هیدروژن در محیط چالکود مسئله ساز نبوده و بعبارت دیگر با اسیدی کردن محیط غذایی درخت ، جذب مواد غذایی با سهولت بیشتری انجام می پذیرد .
-بدلیل کمی مواد آلی و زیادی کربنات کلسیم ، خاکهای زیر کشت باغها از نفوذپذیری کمی برخوردار بوده و ریشه دوانی درختان فعال نمی باشد . با اسیدی کردن چالکود در فاصله مناسب از طوقه درخت میوه ، سرعت نفوذ ریشه های فعال افزایش یافته و غذا با سهولت بیشتری در اختیار درخت قرار می گیرد .
-در روش چالکود ، دلیل تهویه مطلوب ، ریشه ها از رشد بهتری برخوردار بوده و رنگ ریشه ها فعال ، سفید و خوش رنگ و با تراکم فراوان خواهد بود .
-در روش چالکود ، نیاز به پابیل درختان میوه که علاوه بر صرف هزینه زیاد ، بدلیل از بین بردن ریشه های فعال درخت ، زیان هایی نیز به درخت وارد می کند را کاهش می دهد .
-راندمان و کارآئی مصرف کود در روش چالکود ، بمراتب بیشتر از روش پخش سطحی کود می باشد . چون ریشه ها مستقیماً غذای مطلوب خود را تأمین می کنند و غذای سالم تا چندین سال ، بدون زحمت در اختیار درخت خواهد بود .
روش چالکود شکل خاصی از چایگذاری موضعی کودهای آلی و شیمیایی در خاک می باشد . این روش برای باغهای میوه ای طراحی شده است که دارای مشکل زرد برگی آهکی ( کمبود کلروز آهن ) باشند . ولی محاسن آن فراوان بوده و اجرای آن در هر باغی مزایایی در بر خواهد داشت .
اولین بررسی های علمی در مورد روش جایگذاری موضعی کود در خاک ، در حدود 50 سال پیش توسط محققی بنام ( دویت) انجام شد . این گونه تحقیقات طی سالیان متمتدی ادامه یافت و امروزه نیز مورد توجه پژوهشگران می باشد .
جلیگذاری موضعی ، بیشتر در مواردی موثر است که قدرت یک خاک در تثبیت عنصر غذایی موجود در یک کود زیاد باشد . در این حالت ، مقدار زیادی از کود در خاک تثبیت شده و گیاه چندان از مصرف کود بهره نمی برد . از این رو ، برای کاستن از قدرت تثبیت کنندگی خاک ، به ناچار بایستی مقدار کود مصرفی را افزایش دهیم ، ولی چنین کاری همواره امکان پذیر نیست . پس مصرف موضعی کود مورد توجه قرار می گیرد . در این حالت کود تنها با حجم محدودی از خاک مخلوط می شود . مزیت این کار این است که در چنین حجم کوچک کود داده شده ، غلظت عناصر غذایی بیشتر از موقعی که این کود با تمامی خاک مخلوط شود افزایش می یابد ، ولی نقطه ضعف این کار ، تماس محدود تر ریشه گیاهان با چنین مناطقی غنی شده می باشد . این حالت به ویژه در کودهای شیمیایی غیر متحرک در خاک صادق می باشد .
روش چالکود در باغهای میوه نیز نوع خاصی از جایگذاری موضعی کودها است . در این روش در نزدیکی ریشه درخت ، چاله هایی حفر می شود و سپس با کودهای آلی و شیمیایی پر می گردد . این روش دارای مزیت هایی خواهد بود که از آن جمله است :
-کمتر بودن قدرت تثبیت کنندگی مواد آلی چالکود در مقایسه با خاک و افزایش قابلیت جذب عناصر و کودهای شیمیایی .
-افزایش نفوذپذیری آب به داخل خاک توسط حفره های مملو از مواد آلی .
-چاله های پر شده با ماده آلی ، مکانهایی فاقد آهک و مناسب برای ریشه ها فراهک می آورد که جذب عناصر را بهبود می بخشد .
-چالکود می تواند از نرسیدن اکسیژن به ریشه گیاه بخاطر آبیاری و سنگین بودن خاک و زیاد شدن دی اکسید کربن در حضور آهک که منجر به بوجود آمدن بی کربنات می شود ، جلوگیری کند .
-از آنجا که درخت میوه گیاهی است دائمی ، هر سال ، تراکم رطشه در حوالی منطقه چالکود بیش از پیش افزایش یافته ، تماس ریشه با این منطقه غنی از کود افزایش می یابد . در نتیجه ، کارآئی مصرف کود افزایش و مقدار مصرف کود در هکتار کاهش می یابد . ضمن اینکه مشکل اصلی مصرف موضعی کود ، یعنی سطح تماس کم ریشه با مناطق غنی از کود نیز در روش چالکود وجود ندارد .
5- پیشنهاد :
وجود آهک فراوان در خاکهای آهکی ، مانعی در افزایش عملکرد و بهبود کیفیت باغهای میوه می باشد . علی رغم کلسیم فراوان در این خاکها ، باغهای میوه از کمبود کلسیم رنج می برند و لازم است محلول پاشی چند باره ، کلرید یا نیترات کلسیم به روی میوه ها انجام گیرد .
-علی رغم کمبود آب در ایران ، متأسفانه اکثر باغداران در مصرف آب باغها صرفه جوئی نمی کنند و از آنجا که آبیاری در اکثر این باغها به روش نادرست و بصورت کرتی( غرقابی ) است ، این عمل سبب تهویه نامطلوب در حوزه ریشه ها می گردد چه ریشه ها عمدتاً در این نوع باغها کدر و تیره رنگ می باشد ، در حالی که اگر روش آبیاری صحیح می بود ، ریشه ها به دلیل تهویه خوب ، زرد و خوش رنگ می گردید.
-زیادی بی کربنات در آبهای آبیاری ، عامل مهم دیگری در عدم جذب عناصر غذایی بخصوص فسفر و ریزمغذیها می باشد ، چه در اثر تدام مصرف این نوع آبها ،PH شیره سلولی افزایش یافته و نهایتاً این عناصر قابل استقاده نگردیده و رسوب می کنند . اسیدی کردن این نوع آبها ، یکی از راهای کاهش بی کربنات آبهای آبیاری می باشد .
-چالکود بهترین روش برای مصرف بهینه کود می باشد . با اعمال این تیمار ، مشکل تغذیه ای باغها کاهش و کیفیت میوه ها نیز بهبود یافته است .
دیدگاه ها