مروری بر روشهای اقتصادی تولید پروتئین در خوراک دام و طیور
استفاده از ضایعات کشاورزى ، اقتصادى ترین روش تولید پروتئین افزودنى به خوراک دام ، طیور و آبزیان است . با توجه به موضوع امنیت غذایى و به خصوص پروتئین ، در دنیا روش هاى مختلفى براى تولید پروتئین به روش میکروبى ایجاد شده است . این روش ها عمدتاً به ماده اولیه اى بستگى دارد که به عنوان سوبسترا مورد استفاده قرار مى گیرد . امروزه دو ماده اولیه متانول و ضایعات کشاورزى به دلیل ایمنى و سلامت غذایى ، براى تولید پروتئین ، به صورت ضایعات غنى شده پروتئین یا پروتئین تک یاخته مطرح هستند.در خصوص تولید پروتئین تک یاخته (SCP) ، فعالیتهاى بسیار زیادى در دانشگاه تربیت مدرس صورت گرفته است که مى توان به تولید scp از متانول ، غنى سازى پروتئین ضایعات و محصولات فرعى کشاورزى نظیر سبوس گندم ، تفاله چغندر قند ، پساب کارخانه الکل سازى و آب پنیر اشاره کرد . لذا با توجه به انتشار مقالات متعدد در این زمینه و کسب تجارب لازم اطلاعات کامل و لازم براى صنعتى شدن تولید این محصول حیاتى وجود دارد.
Scp و ضایعات غنى شده ، از مواد اولیه مختلف از قبیل ترکیبات نفتى ، گازوئیل ، متان (گاز طبیعى)، متانول و ضایعات کشاورزى تولید مى شوند . در بین این مواد اولیه ، تولید scp از متانول و ضایعات کشاورزى از نظر سلامت با توجه به نوع میکروارگانیزم کاملاً ایمن هستند . اما در مورد استفاده از گاز طبیعى (متان ) براى تولید scp به دلیل وجود گازهاى اکسیژن و متان ، طراحى مشکل است و ایمنى کار باید بالا باشد ، چون در اینجا با باکترى سروکار داریم ، ایمنى خاص خود را لازم دارد مزیت استفاده از ضایعات کشاورزى
با این حال در شرایط فعلى، اقتصادى ترین روش براى تولید این پروتئین افزودنى ، استفاده از ضایعات کشاورزى مى باشد . با توجه به اینکه توانایى اصلاح محصولات کشاورزى خصوصاً اصلاح ژنتیکى وجود دارد ، ضایعات کشاورزى و حتى خود محصولات کشاورزى تجدید پذیر در مقیاس وسیعى قابل استفاده هستند . مزیت هاى استفاده از ضایعات کشاورزى عبارتند از:
1- ایمن و سالم بودن سوبستراى مورد استفاده
2- ایمن بودن قارچ مورد استفاده نسبت به باکترى
3- تجدید پذیر بودن و فراوان بودن ماده خام
تنها مشکل در این روش ، رشد قارچ ها نسبت به باکترى کمتراست و البته مى توان بر روى بهبود آن نیز کار کرد.علیرغم اینکه استفاده از فراورده هاى نفت و گاز براى تولید Scp در دنیا منسوخ است ، متاسفانه دیده مى شود به دلیل عدم اطلاعات کافى ، برخى بخش ها یا سازمان ها طرح تولید scp از متان یا نفت را مطرح کرده اند . با توجه به تجربیات 7 یا 8 ساله اى که ما با وزارت جهاد کشاورزى در این خصوص داشته ایم ، این روش را کاملاً غیراقتصادى و غیرایمن مى دانیم .
نکته : استفاده از ضایعات کشاورزى علاوه بر محاسن بالا، یک حسن دیگر نیز دارد و آن اینکه از نقطه نظر زیستى مى توان تا حدى مشکلات محیط زیست را کم کرد و این روش هر دو موضوع توسعه پایدار یعنى استفاده از منابع تجدیدپذیر و سازگارى با محیط زیست را دارا مى باشد .
استفاده از ضایعات کشاورزى ، اقتصادى ترین روش تولید پروتئین افزودنى به خوراک دام ، طیور و آبزیان است . با توجه به موضوع امنیت غذایى و به خصوص پروتئین ، در دنیا روش هاى مختلفى براى تولید پروتئین به روش میکروبى ایجاد شده است . این روش ها عمدتاً به ماده اولیه اى بستگى دارد که به عنوان سوبسترا مورد استفاده قرار مى گیرد . امروزه دو ماده اولیه متانول و ضایعات کشاورزى به دلیل ایمنى و سلامت غذایى ، براى تولید پروتئین ، به صورت ضایعات غنى شده پروتئین یا پروتئین تک یاخته مطرح هستند.در خصوص تولید پروتئین تک یاخته (SCP) ، فعالیتهاى بسیار زیادى در دانشگاه تربیت مدرس صورت گرفته است که مى توان به تولید scp از متانول ، غنى سازى پروتئین ضایعات و محصولات فرعى کشاورزى نظیر سبوس گندم ، تفاله چغندر قند ، پساب کارخانه الکل سازى و آب پنیر اشاره کرد . لذا با توجه به انتشار مقالات متعدد در این زمینه و کسب تجارب لازم اطلاعات کامل و لازم براى صنعتى شدن تولید این محصول حیاتى وجود دارد.
Scp و ضایعات غنى شده ، از مواد اولیه مختلف از قبیل ترکیبات نفتى ، گازوئیل ، متان (گاز طبیعى)، متانول و ضایعات کشاورزى تولید مى شوند . در بین این مواد اولیه ، تولید scp از متانول و ضایعات کشاورزى از نظر سلامت با توجه به نوع میکروارگانیزم کاملاً ایمن هستند . اما در مورد استفاده از گاز طبیعى (متان ) براى تولید scp به دلیل وجود گازهاى اکسیژن و متان ، طراحى مشکل است و ایمنى کار باید بالا باشد ، چون در اینجا با باکترى سروکار داریم ، ایمنى خاص خود را لازم دارد مزیت استفاده از ضایعات کشاورزى
با این حال در شرایط فعلى، اقتصادى ترین روش براى تولید این پروتئین افزودنى ، استفاده از ضایعات کشاورزى مى باشد . با توجه به اینکه توانایى اصلاح محصولات کشاورزى خصوصاً اصلاح ژنتیکى وجود دارد ، ضایعات کشاورزى و حتى خود محصولات کشاورزى تجدید پذیر در مقیاس وسیعى قابل استفاده هستند . مزیت هاى استفاده از ضایعات کشاورزى عبارتند از:
1- ایمن و سالم بودن سوبستراى مورد استفاده
2- ایمن بودن قارچ مورد استفاده نسبت به باکترى
3- تجدید پذیر بودن و فراوان بودن ماده خام
تنها مشکل در این روش ، رشد قارچ ها نسبت به باکترى کمتراست و البته مى توان بر روى بهبود آن نیز کار کرد.علیرغم اینکه استفاده از فراورده هاى نفت و گاز براى تولید Scp در دنیا منسوخ است ، متاسفانه دیده مى شود به دلیل عدم اطلاعات کافى ، برخى بخش ها یا سازمان ها طرح تولید scp از متان یا نفت را مطرح کرده اند . با توجه به تجربیات 7 یا 8 ساله اى که ما با وزارت جهاد کشاورزى در این خصوص داشته ایم ، این روش را کاملاً غیراقتصادى و غیرایمن مى دانیم .
نکته : استفاده از ضایعات کشاورزى علاوه بر محاسن بالا، یک حسن دیگر نیز دارد و آن اینکه از نقطه نظر زیستى مى توان تا حدى مشکلات محیط زیست را کم کرد و این روش هر دو موضوع توسعه پایدار یعنى استفاده از منابع تجدیدپذیر و سازگارى با محیط زیست را دارا مى باشد .
دیدگاه ها