نقش آب در پرورش شتر مرغ
اولین توجه انسان به شترمرغ و محصولات وابسته به آن در حدود ۷۵۰۰ سال پیش تصور می گردد. در مصر قدیم از پرهای شترمرغ به عنوان علامت عدالت و از تخم آن در مصارف دارویی بهره می جستند .
صحرانشین های آفریقایی پوسته تخم شترمرغ را به عنوان ظرف حمل و نگهداری آب جهت مصارف انسانی به کار می گیرند که مصداق آن تمبر اداره پست کشور آفریقایی زامبیا است . از اواسط دهه ۱۸۰۰ میلادی مدارک پرورش شترمرغ و جوجه کشی از آن در شرایط اسارت به ثبت رسیده است . این پرنده در راسته سینه پهن ها Ratitae طبقه بندی می شود .
علت نامگذاری این گروه از پرنده ها عدم وجود تیغه بلند استخوان Sternum در ناحیه ی سینه می باشد . از همین رو عضلات پروازی ناحیه ی سینه بسیار تحلیل رفته و کم حجم می باشد . در حال حاضر بزرگترین پرنده زنده بر روی کره ی خاکی است . این پرنده کم و بیش علفخوار است و مواد غذایی با فیبر بالا (سلولزی ) در تغذیه آن نقش مهمی بازی می کند . البته در حیات وحش از پستانداران و خزندگان کوچک و حشرات نیز تغذیه می کند .
این پرنده می تواند مدت زمان به نسبت طولانی بدون آب ادامه حیات دهد . علت آن را تا حدودی مدیون وجود غدد نمکی در بینی آن می دانند . غدد نمکی معمولاً درپرنده های دریایی و خزندگان مشاهده می شود که کارش جذب نمک و مواد سمی موجود در خون (و بالطبع مایع میان بافتی ) به صورت فعال و دفع آن به خارج از بدن موجود زنده است . این عمل موجب می گردد که پرنده نیاز کمتری به آشامیدن آب جهت دفع مواد سمی بدنش داشته باشد .
البته این پرنده به نوشیدن آب و استحمام با آب و حتی شنا در آن علاقه دارد ولی درصورت عدم دسترسی به آب (در شرایط طبیعی حیات وحش ) ، همانند شتر می تواند تشنگی را به خوبی تحمل کند . آشامیدن این پرنده به صورت باز و بسته کردن متوالی منقار پایین و ایجاد حالت پمپاژ جهت به داخل کشیدن آب صورت می گیرد . متعاقب آب پرنده گردن بلندش را فرم S درآورده و آب را به سمت معده هدایت می کند .
میزان مصرف آب روزانه بسته به شرایط آب و هوایی ( دما و رطوبت ) و نوع تغذیه می تواند متفاوت باشد . اما به عنوان یک معیار ، در شرایط گرمای زیاد و رطوبت کم به طور متوسط هر پرنده بالغ بر ۱۲ لیتر آب قابل شرب نیاز دارد .
در پرورش جوجه معمولاً اولین وعده (اندکی قبل از غذا ) در سن ۲ یا ۳ روزگی آغاز می کنند . در روزهای اول جهت توجه جوجه ها به نوشیدن آب ، هر چند ساعت یکبار باید به درون آبخوریها انگشت زد و آب را به صدا درآورد تا جوجه ها توجه به آشامیدن کنند .
حتی گاهی توجه شده است رنگ های خوراکی به آب افزوده شود تا پرنده علاقه بیشتری نشان دهد . البته باید توجه داشت در هفته ی اول پرورش مصرف آب اضافی موجب اسهال می شود و لذا باید محدودیت آب رعایت شود . به ازای هر سه دانخوری یک آبخوری مورد نیاز است .
به عنوان یک معیار کلی ، میزان آب مورد نیاز جوجه ها ۲ تا ۳ برابر میزان غذای مصرفی روزانه خواهد بود . دمای مطلوب آب آشامیدنی بین ۲۱ تا ۳۲ درجه سانتیگراد است . در شرایطی که دمای آب کمتر یا بیشتر از مقادیر ذکر شده باشد و یا طعم و بوی نامطلوب داشته باشد ، پرنده میل کمتری به آشامیدن داشته و به دنبال کاهش مصرف آب ، کاهش مصرف غذا و کارایی هضم و جذب پرنده بروز خواهد کرد . بین ۷۵ تا ۸۰ درصد وزن بدن پرنده به دنیا آمده آب است که در زمان بلوغ به ۷۰ ـ ۷۵ درصد می رسد . چنانچه محرومیت از آب برای مدت طولانی ادامه یابد و در حد ۱۰ درصد آب بدن از دست برود ، پرنده دچار اختلال شدید می شود و اگر این روند ادامه یابد و ۲۰ درصد آب بدن از دست برود پرنده خواهد مرد .
کیفیت آب آشامیدنی مصرفی پرنده را در حد جوجه گوشتی در نظر می گیرند .
آب باید از دو جنبه میکروبی و شیمیایی مورد ارزیابی قرار گیرد . طعم بد آب یا حضور مواد شیمیایی مضر از جمله سموم می تواند سلامت پرنده را به مخاطره بیاندازد . در بحث کنترل کیفیت آب به موارد زیر باید توجه شود . سختی کل آب که شامل تمامی مواد معدنی محلول موجود در آب است و حداکثر تا ۵۰۰۰ قسمت در میلیون ( ppm ) قابل تحمل است . البته این به شرطی است که برخی از مواد محلول موجود ، بر طعم و بوی آب تاثیر نامطلوب شدیدی ایجاد نکنند که موجب عدم مصرف مناسب آب شود . از این رو برخی مواقع به عدد ppm ۳۰۰۰ اکتفا می شود .
سولفات ها دسته ی دیگری از مواد معدنی هستند که معمولاً به صورت ترکیب با منیزیم ، سدیم یا کلسیم می باشند . در اکثر مواقع اثر اسهال زایی داشته و حداکثر قابل قبول آن ( ppm ( ۵۰۰ است . از دیگر مواد قابل ارزیابی آهن است .معمولاً حضور ترکیبات آهن با غلظت های بالاتر از ppb۳۰۰) ۰/۳ppm ) به رنگ آب قهوه ای (زنگ زدگی ) می دهد و طعم خاصی ایجاد می کند . شتر مرغ به نسبت پرنده های دیگر نسبت به مصرف آهن حساس تر بوده و تحمل کمی در مصرف آن دارد . حتی حضور زیاد ترکیبات آهن دار با جذب و متابولیسم فسفر تداخل می کند . کمبود فسفر هم در رشد استخوانی پرنده تداخل نموده و ممکن است عوارض راشیتیسم ایجاد نماید و هم به گوشت طعم جگر مانند می دهد .
در مجموع باید میزان ppm ۰/۳ را به عنوان حداکثر آهن موجود در آب در نظر گرفت . کلریدها در واقع نمک شور کننده ی آب بوده و به آن طعم شوری می دهند . اکثراً باسدیم همراه بوده و تا سطح ۵۰ppmـ ۱۰۰ مناسب تر می باشند . البته باید میزان نمک جیره را با سطح کلرید موجود در آب به تعادل رساند . حضور فسفات در آب می تواند نشانه ی آلودگی منبع آب با فاضلاب و زنگ خطری بر حضور باکتریایی مضر باشد . از ترکیبات نیتروژنه مثل نیترات ها در کودهای شیمیایی استفاده زیاد می شود . حضور این ماده به مقادیر زیاد می تواند دلیل بر نشست منابع آلوده به آب مورد استفاده باشد . در اثر تجزیه این ترکیب توسط باکتریها چه در محیط خارج از بدن چه داخل بدن ( روده ها ) ماده سمی تریژیت تولید می شود . از عوارض ایجاد شده متعاقب مصرف طولانی نیترات ها ، علائمی شبیه کمبود ویتامین A و ضعف سیستم ایمنی است . میزان حداکثر نیترات در آب ppm ـ ۵۰-۱۰۰ است .
بسیاری از مواقع حضور سولفید هیدروژن موجب بوی بد آب می شود . میزان خیلی کم این ماده حتی ppm ۱ نیز بوی بد تولید می کند و در ترکیب با آهن رسوبات تیره و روغنی ایجاد می کند . با افزودن هیپوکلرید به آب می توان گوگرد آن را آرد نمود تا بوی آب از بین برود .
اسیدیته یا PH آب نیز دارای اهمیت است . چنانچه آب اسیدی باشد موجب خورندگی و زنگ زدگی در لوازم فلزی ( مانند پمپ آب ، مخازن ، لوله ها و ... می شود .چنانچه آب قلیایی باشد میکروارگانیسم ها تحریک به رشد دشه و جرم گرفتگی زیاد خواهد شد . PH مناسب را بین ۷/۵ ـ ۶/۸ در نظر می گیرند .
انواع حشره کش و علف کش و فلزات سنگین (مانند سرب ، جیوه ) نیز از عوامل آلاینده آب آشامیدنی هستند که در آب مناسب نباید حضور داشته باشند . در مورد آلودگی میکروبی آب ، میکروارگانیسم های متعددی مطرح می شوند . از جمله ویروس ها ، باکتریها ، قارچها ، تک یاخته ها ، تخم انگلها .
میزان کل باکتری موجود در آب باید کمتر از ۱۰۰ پرگنه در هر ۱۰۰ سی سی آب باشد . تعداد باکتری کلی فرم نیز باید کمتر از ۵۰ پرگنه باشد . برخی از باکتریها از جمله اشرشیا کلی و یا سالمونلا نباید وجود داشته باشند
در مجموع در اکثر مواقع فیلتر کردن و کلر زدن مناسب به آب می توان آبی مطلوب برای مصرف آماده نمود . توجه شود که آب فرآوری شده به دقت چک شود .
اولین توجه انسان به شترمرغ و محصولات وابسته به آن در حدود ۷۵۰۰ سال پیش تصور می گردد. در مصر قدیم از پرهای شترمرغ به عنوان علامت عدالت و از تخم آن در مصارف دارویی بهره می جستند .
صحرانشین های آفریقایی پوسته تخم شترمرغ را به عنوان ظرف حمل و نگهداری آب جهت مصارف انسانی به کار می گیرند که مصداق آن تمبر اداره پست کشور آفریقایی زامبیا است . از اواسط دهه ۱۸۰۰ میلادی مدارک پرورش شترمرغ و جوجه کشی از آن در شرایط اسارت به ثبت رسیده است . این پرنده در راسته سینه پهن ها Ratitae طبقه بندی می شود .
علت نامگذاری این گروه از پرنده ها عدم وجود تیغه بلند استخوان Sternum در ناحیه ی سینه می باشد . از همین رو عضلات پروازی ناحیه ی سینه بسیار تحلیل رفته و کم حجم می باشد . در حال حاضر بزرگترین پرنده زنده بر روی کره ی خاکی است . این پرنده کم و بیش علفخوار است و مواد غذایی با فیبر بالا (سلولزی ) در تغذیه آن نقش مهمی بازی می کند . البته در حیات وحش از پستانداران و خزندگان کوچک و حشرات نیز تغذیه می کند .
این پرنده می تواند مدت زمان به نسبت طولانی بدون آب ادامه حیات دهد . علت آن را تا حدودی مدیون وجود غدد نمکی در بینی آن می دانند . غدد نمکی معمولاً درپرنده های دریایی و خزندگان مشاهده می شود که کارش جذب نمک و مواد سمی موجود در خون (و بالطبع مایع میان بافتی ) به صورت فعال و دفع آن به خارج از بدن موجود زنده است . این عمل موجب می گردد که پرنده نیاز کمتری به آشامیدن آب جهت دفع مواد سمی بدنش داشته باشد .
البته این پرنده به نوشیدن آب و استحمام با آب و حتی شنا در آن علاقه دارد ولی درصورت عدم دسترسی به آب (در شرایط طبیعی حیات وحش ) ، همانند شتر می تواند تشنگی را به خوبی تحمل کند . آشامیدن این پرنده به صورت باز و بسته کردن متوالی منقار پایین و ایجاد حالت پمپاژ جهت به داخل کشیدن آب صورت می گیرد . متعاقب آب پرنده گردن بلندش را فرم S درآورده و آب را به سمت معده هدایت می کند .
میزان مصرف آب روزانه بسته به شرایط آب و هوایی ( دما و رطوبت ) و نوع تغذیه می تواند متفاوت باشد . اما به عنوان یک معیار ، در شرایط گرمای زیاد و رطوبت کم به طور متوسط هر پرنده بالغ بر ۱۲ لیتر آب قابل شرب نیاز دارد .
در پرورش جوجه معمولاً اولین وعده (اندکی قبل از غذا ) در سن ۲ یا ۳ روزگی آغاز می کنند . در روزهای اول جهت توجه جوجه ها به نوشیدن آب ، هر چند ساعت یکبار باید به درون آبخوریها انگشت زد و آب را به صدا درآورد تا جوجه ها توجه به آشامیدن کنند .
حتی گاهی توجه شده است رنگ های خوراکی به آب افزوده شود تا پرنده علاقه بیشتری نشان دهد . البته باید توجه داشت در هفته ی اول پرورش مصرف آب اضافی موجب اسهال می شود و لذا باید محدودیت آب رعایت شود . به ازای هر سه دانخوری یک آبخوری مورد نیاز است .
به عنوان یک معیار کلی ، میزان آب مورد نیاز جوجه ها ۲ تا ۳ برابر میزان غذای مصرفی روزانه خواهد بود . دمای مطلوب آب آشامیدنی بین ۲۱ تا ۳۲ درجه سانتیگراد است . در شرایطی که دمای آب کمتر یا بیشتر از مقادیر ذکر شده باشد و یا طعم و بوی نامطلوب داشته باشد ، پرنده میل کمتری به آشامیدن داشته و به دنبال کاهش مصرف آب ، کاهش مصرف غذا و کارایی هضم و جذب پرنده بروز خواهد کرد . بین ۷۵ تا ۸۰ درصد وزن بدن پرنده به دنیا آمده آب است که در زمان بلوغ به ۷۰ ـ ۷۵ درصد می رسد . چنانچه محرومیت از آب برای مدت طولانی ادامه یابد و در حد ۱۰ درصد آب بدن از دست برود ، پرنده دچار اختلال شدید می شود و اگر این روند ادامه یابد و ۲۰ درصد آب بدن از دست برود پرنده خواهد مرد .
کیفیت آب آشامیدنی مصرفی پرنده را در حد جوجه گوشتی در نظر می گیرند .
آب باید از دو جنبه میکروبی و شیمیایی مورد ارزیابی قرار گیرد . طعم بد آب یا حضور مواد شیمیایی مضر از جمله سموم می تواند سلامت پرنده را به مخاطره بیاندازد . در بحث کنترل کیفیت آب به موارد زیر باید توجه شود . سختی کل آب که شامل تمامی مواد معدنی محلول موجود در آب است و حداکثر تا ۵۰۰۰ قسمت در میلیون ( ppm ) قابل تحمل است . البته این به شرطی است که برخی از مواد محلول موجود ، بر طعم و بوی آب تاثیر نامطلوب شدیدی ایجاد نکنند که موجب عدم مصرف مناسب آب شود . از این رو برخی مواقع به عدد ppm ۳۰۰۰ اکتفا می شود .
سولفات ها دسته ی دیگری از مواد معدنی هستند که معمولاً به صورت ترکیب با منیزیم ، سدیم یا کلسیم می باشند . در اکثر مواقع اثر اسهال زایی داشته و حداکثر قابل قبول آن ( ppm ( ۵۰۰ است . از دیگر مواد قابل ارزیابی آهن است .معمولاً حضور ترکیبات آهن با غلظت های بالاتر از ppb۳۰۰) ۰/۳ppm ) به رنگ آب قهوه ای (زنگ زدگی ) می دهد و طعم خاصی ایجاد می کند . شتر مرغ به نسبت پرنده های دیگر نسبت به مصرف آهن حساس تر بوده و تحمل کمی در مصرف آن دارد . حتی حضور زیاد ترکیبات آهن دار با جذب و متابولیسم فسفر تداخل می کند . کمبود فسفر هم در رشد استخوانی پرنده تداخل نموده و ممکن است عوارض راشیتیسم ایجاد نماید و هم به گوشت طعم جگر مانند می دهد .
در مجموع باید میزان ppm ۰/۳ را به عنوان حداکثر آهن موجود در آب در نظر گرفت . کلریدها در واقع نمک شور کننده ی آب بوده و به آن طعم شوری می دهند . اکثراً باسدیم همراه بوده و تا سطح ۵۰ppmـ ۱۰۰ مناسب تر می باشند . البته باید میزان نمک جیره را با سطح کلرید موجود در آب به تعادل رساند . حضور فسفات در آب می تواند نشانه ی آلودگی منبع آب با فاضلاب و زنگ خطری بر حضور باکتریایی مضر باشد . از ترکیبات نیتروژنه مثل نیترات ها در کودهای شیمیایی استفاده زیاد می شود . حضور این ماده به مقادیر زیاد می تواند دلیل بر نشست منابع آلوده به آب مورد استفاده باشد . در اثر تجزیه این ترکیب توسط باکتریها چه در محیط خارج از بدن چه داخل بدن ( روده ها ) ماده سمی تریژیت تولید می شود . از عوارض ایجاد شده متعاقب مصرف طولانی نیترات ها ، علائمی شبیه کمبود ویتامین A و ضعف سیستم ایمنی است . میزان حداکثر نیترات در آب ppm ـ ۵۰-۱۰۰ است .
بسیاری از مواقع حضور سولفید هیدروژن موجب بوی بد آب می شود . میزان خیلی کم این ماده حتی ppm ۱ نیز بوی بد تولید می کند و در ترکیب با آهن رسوبات تیره و روغنی ایجاد می کند . با افزودن هیپوکلرید به آب می توان گوگرد آن را آرد نمود تا بوی آب از بین برود .
اسیدیته یا PH آب نیز دارای اهمیت است . چنانچه آب اسیدی باشد موجب خورندگی و زنگ زدگی در لوازم فلزی ( مانند پمپ آب ، مخازن ، لوله ها و ... می شود .چنانچه آب قلیایی باشد میکروارگانیسم ها تحریک به رشد دشه و جرم گرفتگی زیاد خواهد شد . PH مناسب را بین ۷/۵ ـ ۶/۸ در نظر می گیرند .
انواع حشره کش و علف کش و فلزات سنگین (مانند سرب ، جیوه ) نیز از عوامل آلاینده آب آشامیدنی هستند که در آب مناسب نباید حضور داشته باشند . در مورد آلودگی میکروبی آب ، میکروارگانیسم های متعددی مطرح می شوند . از جمله ویروس ها ، باکتریها ، قارچها ، تک یاخته ها ، تخم انگلها .
میزان کل باکتری موجود در آب باید کمتر از ۱۰۰ پرگنه در هر ۱۰۰ سی سی آب باشد . تعداد باکتری کلی فرم نیز باید کمتر از ۵۰ پرگنه باشد . برخی از باکتریها از جمله اشرشیا کلی و یا سالمونلا نباید وجود داشته باشند
در مجموع در اکثر مواقع فیلتر کردن و کلر زدن مناسب به آب می توان آبی مطلوب برای مصرف آماده نمود . توجه شود که آب فرآوری شده به دقت چک شود .
دیدگاه ها