روشهای کنترل
*کنترل بیولوژیکی
کنترل بیولوژیکی بیماری با استفاده از قارچ Nectria inventa صورت می گیرد که این قارچ هیپر پارازیت قوی قارچ A.brassicae می باشد.بمحض تماس هیف پارازیت اندام چنگک (آپرسوریوم) مانند در سلولهای A.brassicae ساخته می شود و مواد جاذب در سطح تماس پارازیت- میزبان تولید می شود که پاشیدن سوسپانسیون اسپور یا مواد مترشحه از آن روی رقم B.campestris var.dichotoma) brown sarson ) قبل از تلقیح با قارچ A.brassicae یا A.brassicicola از شدت بیماری بطور قابل توجه می کاهد.
* کنترل زراعی
بذور چروکیده و تغییر رنگ یافته باید حذف گردد. برای کاشت بایستی بذوری ترجیح داده شود که قدرت جوانه زنی آنها بیش از 90% باشد. از آنجا که قارچ در انبار در 35 درجه سانتی گراد از بین می رود، لذا نگهداری بذر ح داقل بمدت 6-5 ماه در 35 درجه سانتی گراد قبل از کاشت توصیه می شود.این مر بخصوص در مناطق معتدل حائز اهمیت است. تاریخ کاشت فاکتور مهم در توصعه ی بیماری است.
* کنترل شیمیایی
3 تا 4 بار سمپاشی با قارچکشهای دی تیوکاربامات نظیر مانکوزب یا زینب با دز 0/2 % برای کنترل بیماری مؤثر است.قارچکشهای مسی نظیر اکسی کلرورمس برای گیاه نیز سمی می باشد.با توجه به اینکه آلودگی روی غلافها ظاهر می گردد، یکی از مهمترین نکات در کنترل آلترناریا، دقت در زمان مصرف قارچکش میباشد. زمان مصرف بایستی طوری تنظیم گردد که از خسارت بیماری روی غلافها جلوگیری شود.
از کاپتان، کالیکسین(تریدومورف) ایپرودیون(رورال) و رونیلان( وینکلوزولین) نیز به عنوان قارچکشهای موثر بر علیه لکه برگی آلترناریایی کلزا می توان نام برد. همچنین مصرف یکبار آنتی بیوتیک ضد قارچ گریزوفولین (grisofulvin) با دز 500-50 ppm برای کنترل بیماری موثر است.در مناطق معتدل که دما در دوره ی انبار کردن بذر از 25 درجه سانتی گراد تجاوز نمی کند، احتمال آلوده شدن گیاهچه از طریق بذر آلوده وجود دارد.
* مقاومت میزبان
بنظر میرسد که گونه های جفت ژنی(دی ژنوم) نظیر B.napus و B.juncea در مقایسه با گونه های تک ژنی ( B.campestris ) دارای منابع مقاومت بهتری هستد.در B.napus رقم های مقاومتر لایه ی ضخیمتری از موم در سطح کوتیکول نشان می دهند و این امر از طریق ایجاد سطح آب گریز و کاهش نگهداری کنیدیها باعث مقاومت در مقابل A.brassicae می گردد.
فاکتورهای موثر در توسعه و همه گیر شدن بیماری
رطوبت و دمای بالا ی هوا یا دوره های بارندگی متناوب توسعه ی بیماری ناشی از A.brassicae را تقویت می کند.میزان آلودگی غلافها با مقدار بارندگی در طی گلدهی رابطه ی مستقیم دارد.این بیماری وقتی بصورت شدید ظاهر می شود که آب و هوای بارانی همراه با باد و رطوبت نسبی بالای 80% در طی رشد گیاه، بخصوص در مرحله تشکیل غلافها حکمفرما باشد.چنین شرایطی باعث منتشر شدن کنیدیها و جوانه زدن آنها و آلوده شدن برگها و غلافها می گردد.بیش از 95% رطوبت نسبی برای جوانه زنی اسپورها ی سه گونه آلترناریا مورد نیاز است. سن کنیدیها نیز ممکن است بعنوان یک فاکتور مهم در آلودگی و توسعه ی بعدی بیماری بحساب آید، زیرا اسپورهای مسن(بیش از 20 روز) قدرت جوانه زنی کمتری دارند. همچنین مصرف کود ازت باعث افزایش آلودگی در کلزای پائیزه می گردد، اما در صورتی که سایکوسل(CCC) روی کلزا پاشیده شود آلودگی به A.brassicae اهش می یابد و مصرف آلار (Alar ) باعث افزایش آلودگی می شود. از طرف دیگر اثر توام CCC و Alar مشابه اثر آلار به تنهایی است.
مناطق انتشار واهمیت بیماری
سه گروه آلترناریا بنامهای Alternaria brassicae ( Berk) sacc و A.brassicicola (schw) Wilts و A.raphani Groves and skolkoعموما" در تمام دنیا به کلزا و خردل حمله می کنند. بیماری ناشی از A.brassicaeهم از لحاظ خسارت و هم از لحاظ کثرت بیشتر از دو گونه دیگر میباشد. این گونه تاکنون از کشورهای کانادا، انگلستان، فرانسه، آلمان، هلند، هند،لهستان، سریلانکا، اسپانیا،سوئد، فلین، مصروپاکستان گزارش شده است.اغلب لکه های ایجاد شده توسط A.brassicae و A.brassiciola با هم دیده میشود . ممکن است همزمان روی یک گیاه ظاهر شود.
آلودگی برگ موجب کاهش فتوسنتز در گیاه آلوده می گردد، غلافها مستقیما" تحت تاُثیر بیماری قرار گرفته و منجر به کاهش شدید محصول می گردد. گزارشات نشان می دهد که اثر توام A. brassicae و A. raphani تحت شرایط گلخانه سبب 70% خسارت روی B. campestris و 42% خسارت در کلزا می گردد و کاهش محصول به تنهایی توسط A.raphani نیز روی کلزا ممکن است به 42% بالغ گردد.علاوه بر کاهش کمی محصول، کیفیت دانه، شامل اندازه، رنگ و قابلیت جوانه زنی آن نیز با شدت بیماری رابطه عکس دارد.چروکیده شدن دانه ها و تغییر رنگ آنها باعث پایین آمدن قیمت تجارتی محصول می گردد.
نحوه آلودگی
آلودگی اولیه بوسیله اسپورهایی که روی بقایای محصول سال قبل یا علفهای هرز زمستان گذران تولید شده و توسط باد منتشر گردیده اند، بوجود می آید. در مورد گونهه های A.raphani و A.brassicae کلامیدوسپرمها می توانند به عنوان منبع اولیه آلودگی عمل نمایند. در مناطق معتدله، بذور بدست آمده از بوته های آلوده ممکن است به عنوان منبع اولیه آلودگی عمل نمایند. A. brassicae تنها از روزنه های هوایی نفوذ می کند در حالیکه A.brassiciciola هم بطور مستقیم و هم از طریق استماتها نفوذ می کند. در مورد A.raphani رخنه بصورت مستقیم صورت می گیرد. 3 تا 4 روز بعد از تلقیح، لکه های جدید ظاهر می گردد و بدنبال آن اسپورهای قارچ تشکیل شده و قارچ قادر به انتشار می گردد و باعث آلودگی ثانوی می گردد.
علائم بیماری
علائم بیماری با تشکیل لکه هادر روی برگها،شاقه و غلافها مشخص می گردد.در شرایط مزرعه نخست، برگهای پایینی و بعد برگهای دیگر آلوده می شوند.هر سه گونه قارچ لکه های کم و بیش یکسانی روی کلزا و خردل ایجاد می کنند. با این وجود لکه های ایجاد شده توسط A.brassicae معمولا" به رنگ خاکستری هستند، در حالی که لکه های ناشی از A. raphani سیاه دوده ای مخملی می باشند و لکه های ناشی از A.raphani دارای هاله ی مشخص زرد در اطراف لکه ها است.اما این خصوصیات تا حدی تحت تاُثیر شرایط محیطی میزبان تغییر میکند.بخصوص بستگی به رطوبت دارد که اسپورزائی قارچ در روی لکه ها را تقویت میکند.از اینرو خصوصیات فوق نمی توانند بعنوان شاخص های تمایز گونه های قارچ بکار رود. علام بیماری در تمام برگ مورد حمله دیده می شود.در حالیکه بیماری پیشرفت می کند برگهای پائین می ریزند و بدنبال آن لکه ها در روی برگهای میانی و بالائی ظاهر می گردند.در روی برگهای بالایی لکه های کوچک می مانند و با نقش متحد المرکز یابدون آن می باشند.در مراحل بعدی رشد گیاه،لکه های روی غلافها و ساقه ظاهر می شوند.لکه ها گرد سیاه رنگ و روی غلافهای ارقام yellow sarson و brown sarson کاملا" آشکار دیده می شوند و ممکن است تعداد زیاد لکه ها بهم متصل شده وتمام غلاف کاملا" سیاه گردد.پوسیدگی دانه ها نیز ممکن است درست نز دیک لکه های سیاه موجود در روی غلاف دیده شود.درخردل لکه ای قهوه ای تا سیاه در روی غلافها معمولا" بصورت منفرد خاکستری رنگ یکنواخت میمانند.در روی ساقه لکه های سیاه طویل بصورت خطوط سیاه یا بدون مرکز خا کستری مشاهده می شود.در ساقه B.campestrisآلوده به زنگ سفید (Albugo candida) بطور گسترده لکه های آلترناریا نیزدیده می شود.
در کشورهایی که آب و هوای معتدل دارند، آلودگی گیاهچه ممکن است بصورت لکه های سیاه در روی کوتیلدونها و هیپوکوتیل دیده شود. طبق مطالعات مشخص شده است که A.brassicae داقل تولید سه ترکیب مختلف می کند که دوتای آنها باعث کاهش رشد و سومی باعث افزایش رشدگیاه می گردد.
*کنترل بیولوژیکی
کنترل بیولوژیکی بیماری با استفاده از قارچ Nectria inventa صورت می گیرد که این قارچ هیپر پارازیت قوی قارچ A.brassicae می باشد.بمحض تماس هیف پارازیت اندام چنگک (آپرسوریوم) مانند در سلولهای A.brassicae ساخته می شود و مواد جاذب در سطح تماس پارازیت- میزبان تولید می شود که پاشیدن سوسپانسیون اسپور یا مواد مترشحه از آن روی رقم B.campestris var.dichotoma) brown sarson ) قبل از تلقیح با قارچ A.brassicae یا A.brassicicola از شدت بیماری بطور قابل توجه می کاهد.
* کنترل زراعی
بذور چروکیده و تغییر رنگ یافته باید حذف گردد. برای کاشت بایستی بذوری ترجیح داده شود که قدرت جوانه زنی آنها بیش از 90% باشد. از آنجا که قارچ در انبار در 35 درجه سانتی گراد از بین می رود، لذا نگهداری بذر ح داقل بمدت 6-5 ماه در 35 درجه سانتی گراد قبل از کاشت توصیه می شود.این مر بخصوص در مناطق معتدل حائز اهمیت است. تاریخ کاشت فاکتور مهم در توصعه ی بیماری است.
* کنترل شیمیایی
3 تا 4 بار سمپاشی با قارچکشهای دی تیوکاربامات نظیر مانکوزب یا زینب با دز 0/2 % برای کنترل بیماری مؤثر است.قارچکشهای مسی نظیر اکسی کلرورمس برای گیاه نیز سمی می باشد.با توجه به اینکه آلودگی روی غلافها ظاهر می گردد، یکی از مهمترین نکات در کنترل آلترناریا، دقت در زمان مصرف قارچکش میباشد. زمان مصرف بایستی طوری تنظیم گردد که از خسارت بیماری روی غلافها جلوگیری شود.
از کاپتان، کالیکسین(تریدومورف) ایپرودیون(رورال) و رونیلان( وینکلوزولین) نیز به عنوان قارچکشهای موثر بر علیه لکه برگی آلترناریایی کلزا می توان نام برد. همچنین مصرف یکبار آنتی بیوتیک ضد قارچ گریزوفولین (grisofulvin) با دز 500-50 ppm برای کنترل بیماری موثر است.در مناطق معتدل که دما در دوره ی انبار کردن بذر از 25 درجه سانتی گراد تجاوز نمی کند، احتمال آلوده شدن گیاهچه از طریق بذر آلوده وجود دارد.
* مقاومت میزبان
بنظر میرسد که گونه های جفت ژنی(دی ژنوم) نظیر B.napus و B.juncea در مقایسه با گونه های تک ژنی ( B.campestris ) دارای منابع مقاومت بهتری هستد.در B.napus رقم های مقاومتر لایه ی ضخیمتری از موم در سطح کوتیکول نشان می دهند و این امر از طریق ایجاد سطح آب گریز و کاهش نگهداری کنیدیها باعث مقاومت در مقابل A.brassicae می گردد.
فاکتورهای موثر در توسعه و همه گیر شدن بیماری
رطوبت و دمای بالا ی هوا یا دوره های بارندگی متناوب توسعه ی بیماری ناشی از A.brassicae را تقویت می کند.میزان آلودگی غلافها با مقدار بارندگی در طی گلدهی رابطه ی مستقیم دارد.این بیماری وقتی بصورت شدید ظاهر می شود که آب و هوای بارانی همراه با باد و رطوبت نسبی بالای 80% در طی رشد گیاه، بخصوص در مرحله تشکیل غلافها حکمفرما باشد.چنین شرایطی باعث منتشر شدن کنیدیها و جوانه زدن آنها و آلوده شدن برگها و غلافها می گردد.بیش از 95% رطوبت نسبی برای جوانه زنی اسپورها ی سه گونه آلترناریا مورد نیاز است. سن کنیدیها نیز ممکن است بعنوان یک فاکتور مهم در آلودگی و توسعه ی بعدی بیماری بحساب آید، زیرا اسپورهای مسن(بیش از 20 روز) قدرت جوانه زنی کمتری دارند. همچنین مصرف کود ازت باعث افزایش آلودگی در کلزای پائیزه می گردد، اما در صورتی که سایکوسل(CCC) روی کلزا پاشیده شود آلودگی به A.brassicae اهش می یابد و مصرف آلار (Alar ) باعث افزایش آلودگی می شود. از طرف دیگر اثر توام CCC و Alar مشابه اثر آلار به تنهایی است.
مناطق انتشار واهمیت بیماری
سه گروه آلترناریا بنامهای Alternaria brassicae ( Berk) sacc و A.brassicicola (schw) Wilts و A.raphani Groves and skolkoعموما" در تمام دنیا به کلزا و خردل حمله می کنند. بیماری ناشی از A.brassicaeهم از لحاظ خسارت و هم از لحاظ کثرت بیشتر از دو گونه دیگر میباشد. این گونه تاکنون از کشورهای کانادا، انگلستان، فرانسه، آلمان، هلند، هند،لهستان، سریلانکا، اسپانیا،سوئد، فلین، مصروپاکستان گزارش شده است.اغلب لکه های ایجاد شده توسط A.brassicae و A.brassiciola با هم دیده میشود . ممکن است همزمان روی یک گیاه ظاهر شود.
آلودگی برگ موجب کاهش فتوسنتز در گیاه آلوده می گردد، غلافها مستقیما" تحت تاُثیر بیماری قرار گرفته و منجر به کاهش شدید محصول می گردد. گزارشات نشان می دهد که اثر توام A. brassicae و A. raphani تحت شرایط گلخانه سبب 70% خسارت روی B. campestris و 42% خسارت در کلزا می گردد و کاهش محصول به تنهایی توسط A.raphani نیز روی کلزا ممکن است به 42% بالغ گردد.علاوه بر کاهش کمی محصول، کیفیت دانه، شامل اندازه، رنگ و قابلیت جوانه زنی آن نیز با شدت بیماری رابطه عکس دارد.چروکیده شدن دانه ها و تغییر رنگ آنها باعث پایین آمدن قیمت تجارتی محصول می گردد.
نحوه آلودگی
آلودگی اولیه بوسیله اسپورهایی که روی بقایای محصول سال قبل یا علفهای هرز زمستان گذران تولید شده و توسط باد منتشر گردیده اند، بوجود می آید. در مورد گونهه های A.raphani و A.brassicae کلامیدوسپرمها می توانند به عنوان منبع اولیه آلودگی عمل نمایند. در مناطق معتدله، بذور بدست آمده از بوته های آلوده ممکن است به عنوان منبع اولیه آلودگی عمل نمایند. A. brassicae تنها از روزنه های هوایی نفوذ می کند در حالیکه A.brassiciciola هم بطور مستقیم و هم از طریق استماتها نفوذ می کند. در مورد A.raphani رخنه بصورت مستقیم صورت می گیرد. 3 تا 4 روز بعد از تلقیح، لکه های جدید ظاهر می گردد و بدنبال آن اسپورهای قارچ تشکیل شده و قارچ قادر به انتشار می گردد و باعث آلودگی ثانوی می گردد.
علائم بیماری
علائم بیماری با تشکیل لکه هادر روی برگها،شاقه و غلافها مشخص می گردد.در شرایط مزرعه نخست، برگهای پایینی و بعد برگهای دیگر آلوده می شوند.هر سه گونه قارچ لکه های کم و بیش یکسانی روی کلزا و خردل ایجاد می کنند. با این وجود لکه های ایجاد شده توسط A.brassicae معمولا" به رنگ خاکستری هستند، در حالی که لکه های ناشی از A. raphani سیاه دوده ای مخملی می باشند و لکه های ناشی از A.raphani دارای هاله ی مشخص زرد در اطراف لکه ها است.اما این خصوصیات تا حدی تحت تاُثیر شرایط محیطی میزبان تغییر میکند.بخصوص بستگی به رطوبت دارد که اسپورزائی قارچ در روی لکه ها را تقویت میکند.از اینرو خصوصیات فوق نمی توانند بعنوان شاخص های تمایز گونه های قارچ بکار رود. علام بیماری در تمام برگ مورد حمله دیده می شود.در حالیکه بیماری پیشرفت می کند برگهای پائین می ریزند و بدنبال آن لکه ها در روی برگهای میانی و بالائی ظاهر می گردند.در روی برگهای بالایی لکه های کوچک می مانند و با نقش متحد المرکز یابدون آن می باشند.در مراحل بعدی رشد گیاه،لکه های روی غلافها و ساقه ظاهر می شوند.لکه ها گرد سیاه رنگ و روی غلافهای ارقام yellow sarson و brown sarson کاملا" آشکار دیده می شوند و ممکن است تعداد زیاد لکه ها بهم متصل شده وتمام غلاف کاملا" سیاه گردد.پوسیدگی دانه ها نیز ممکن است درست نز دیک لکه های سیاه موجود در روی غلاف دیده شود.درخردل لکه ای قهوه ای تا سیاه در روی غلافها معمولا" بصورت منفرد خاکستری رنگ یکنواخت میمانند.در روی ساقه لکه های سیاه طویل بصورت خطوط سیاه یا بدون مرکز خا کستری مشاهده می شود.در ساقه B.campestrisآلوده به زنگ سفید (Albugo candida) بطور گسترده لکه های آلترناریا نیزدیده می شود.
در کشورهایی که آب و هوای معتدل دارند، آلودگی گیاهچه ممکن است بصورت لکه های سیاه در روی کوتیلدونها و هیپوکوتیل دیده شود. طبق مطالعات مشخص شده است که A.brassicae داقل تولید سه ترکیب مختلف می کند که دوتای آنها باعث کاهش رشد و سومی باعث افزایش رشدگیاه می گردد.
دیدگاه ها