حشرات و اهمیت آنها
علم حشره شناسی که به آن Entomology گفته می شود یکی از شاخه های علوم بیولوژی است.حشرات در حدود ۳۵۰ میلیون سال در روی کره زمین زندگی می کردهاند و پرجمعیت ترین حیوانات زمین زی هستند . آنها تقریبا ً در تمام نقاط دنیا به غیر از دریاهای آزاد و بعضی از قسمتهای قطب زندگی می کنند. تا کنون نزدیک به یک میلیون گونه حشره شناخته شده و نامگذاری شده اند و شاید متجاوز از همین رقم هنوز ناشناخته باقی مانده اند.
بعضی از علل پایداری حشرات عبارتند از:
۱ قدمت: Precedence
۲ اندازه: Size
۳ فراوانی: Abandance
۴ قدرت سازش Adaptation:
۵ استقامت Persistence:
۶ داشتن اسکلت خارجی Exoskeleton:
۷ بند بند بودن بدن Segmentation:
۸ قدرت استحاله Metamorphosis:
۹ قدرت پرواز و خاصیت گسترش Dispersion:
دوم حشرات موجب آزار و ناراحتی انسان و نیز ایجاد خسارت روی جانوران اهلی و وحشی به شرح زیر می گردند:
۱ تغذیه از خون انسان و یا ایجاد زخمهای سطحی
۲ ایجاد صداهای ناراحت کننده
۳ ایجاد بوهای زننده
۴ ورود اتفاقی آنها به دهان – بینی گوش و غیره
۵ تخم گذاری زیر پوست و داخل گوشت بدن .
۶ نیش زدن و تزریق بزاق سمی یا موهای سمی که در سطح بدن آنها وجود دارد.
۷ با مسموم کردن جانوران ، وقتی این جانوران به طور اتفاقی آنها را می بلعند.
۸ انتقال عوامل بیماریزای مختلف از افراد مریض به افراد سالم چه در انسان و چه در حیوانات اهلی.
۹ خراب کردن و ایجاد خسارت به مواد انباری.
محاسن حشرات:
– حشرات منابع غذایی مهم برای انسان و بعضی از دامها هستند.
– حشرات موجب تخریب علف های هرز می شوند .
– بدن حشرات گاهی دارای مواد مفیدی است که مورد استفاده صنعت پزشکی و غیره واقع می شود.
۱ نوعی رنگ به نام cochineal lac دانه های رنگین بدن نوعی شپشک می باشد که روی کاکتوس زندگی می کند.
۲ کانتاردین ماده ای است که در پزشکی مصرف دارد و از بدن گونه هایی از سخت بالپوشان از خانواده Cantharidae استخراج می شود.
۳ عده ای زیادی از حشرات به حالت لاروی برای طعمه ماهیگیری بکار میروند و به همین منظور پرورش داده می شوند و در اختیار ماهیگیران قرار می گیرند.
– حشرات بعضی از مواد با ارزش گیاهی را جمع آوری می کنند ، می پرورانند و برای خود انبار می کنند . مثل جمع آوری گرده و شهد گلها و تولیدعسل
– حشرات در از بین بردن لاشه جانوران مرده ، فضولات دامها و در نتیجه کمک به بهداشت محیط اهمیت قابل توجه دارند.
– حشرات با ایجاد گال که نوعی تغییر شکل بافت گیاه است محصولات صنعتی و دارویی به وجود می آورند.
– جمع آوری یا تولید بعضی از اقلام اقتصادی:
۱ ابریشم الیافی است که از بزاق کرم ابریشم تولید می شود و در اصل برای ساخت پیله بکار می رود.
۲ موم که از ترشحات غده های زیر شکم زنبور عسل می باشد و در داو سازی و در صنایع شمع سازی کاربرد دارد.
۳ لاک که از ترشحات غده های سطحی بدن بعضی از شپشک ها می باشد.
– حشرات با گرده افشانی موجب بهبود کمی و کیفی محصولات کشاورزی می شود .
– حشرات یکی از بهترین مواد آزمایشگاهی هستند و در مطالعات بیولوژیک و بخصوص علم ژنتیک کمک بسیار زیادی می کنند. مثل مگس سرکه
– عده ای زیادی از حشرات دشمنان طبیعی آفات گیاهان زراعی هستند و به نحو قابل توجهی مانع خسارت آنها می شوند که به دو دسته تقسیم می شوند:
۱ پارازیت یا انگل ها که قسمتی یا تمام زندگی خود را در داخل یا روی بدن حشره آفت (میزبان) می گذرانندو باعث ضعف یا اغلب انهدام حشره زیان آور می گردند.
۲ پرداتور یا شکارچی که حشرات زیان آور را شکار می کنند.
معایب حشرات :
– حشرات باعث تخریب و خسارت انواع و اقسام گیاهان میگردند.
- ایجاد گال و انواع بد شکلی در گیاهان .
- با مکیدن شیره گیاهان
- موجب ایجاد نژادهاو دورگه هائی در عوامل بیماری زا می گردند و در نتیجه مقاومت گیاهان میزبان را از بین می برند .
مورفولوژی ، تشریح و فیزیولوژی
- با ایجاد سوراخ ، کانال ، حفره ، در داخل میوه ، تنه وسر شاخه درختان .
- تزریق بزاق در داخل نسج گیاهی باعث ایجاد ناراحتی های فیزیولوژیک و بیماریهای توکسی کوژنیک می گردند.
- از طریق تخم گذاری داخل شاخه و تنه گیاهان.
- استفاده از قسمتی از گیاهان برای ساختن لانه و پناهگاه.
- جویدن قسمتی از اندام گیاهان مثل ریشه ، ساقه ، برگ و.. که بیشتر در مورد لارو پروانه ها و سخت بالپوشان و حشرات اتفاق می افتد.
- با انتقال عوامل بیماری زای گیاهی از گیاهان بیمر به گیاهان سالم .
اول ساختمان خارجی بدن حشرات Morphology:
بدن حشرات از سه قسمت سر ، سینه و شکم تشکیل شده است جلد بدن در حشرات به منزله اسکلت خارجی است و بدن را در برابر عوامل نامساعد طبیعی محفوظ نگه می دارد ، از خیس شدن در آب ، خشک شدن در نتیجه تبخیر زیاد ، حمله عوامل بیماری زا ، صدمات و ضربات خارجی مصون می دارد و به حشره امن زندگی در شرایط بسیار متفاوت محیط خارج را می دهد.
– جلد و مشتقات آن :
جلد از دو طبقه کوتیکول و هیپودرم تشکیل یافته است
تزئینات جلد: سطح خارجی بدن حشرات دارای تزئینات مخصوصی مثل خار، فلس ، دندانه ، برجستگی های کنگره ای و دکمه ای و یا به صورت شاخ است و گاهی این برجستگی ها به رشته های عصبی مربوط بوده و زائده های حسی را به وجود می آورند. رنگهای مختلف بر اساس دو منبع فیزیکی و شیمیایی ایجاد می شود . شدت رنگ فیزیکی به ضخامت جلد کیتینی و عوامل محیطی مثل زاویه تابش نور و رطوبت و غیره بستگی دارد و رنگهای فیزیکی بیشتر در پروانه ها که سطح بدن آنها از فلس پوشیده شده دیده می شوند . رنگهای شیمیایی در نتیجه وجود رنگدانه ها در لایه کوتیکول میانی و سلولهای هیپودرمی جلد هستند ، از قبیل رنگهای قهوه ای ، سیاه قرمز ، نارنجی سبز و... و متغیر بوده و به عوامل داخلی و خارجی مثل رژیم غذایی و آب و هوا تغییر پیدا می کند. رنگ و نقش و نگارها در بعضی حشرات مثل کفشدوزک مبدا ارثی دارد.
هیپودرم یا بشره :شامل سلولهای مکعبی است که در زیر کوتیکول درونی و در روی یک لایه نازک به نام غشاء قاعده ای قرار دارد و محتوی رنگ دانه های مختلف و غده های ترشحی جلدی است که مواد مختلف نظیر ، موم ، لاک و غیره را ترشح می نماید . و ظایف حسی جلد به وسیله سلولهای حسی اپیدرم و رشته های عصبی انجام می شود. عموماً کوتیکول از قطعات سختی به نام اسکلریت تشکیل یافته که به وسیله شیارها یا قسمتهای نرم و قابل ارتجاع غشاء بین حلقه ای Coria به همدیگر متصل می شوند و قدرت تحرک در قسمتهای مختلف بدن بستگی به رشد این غشاء دارد ، به طوری که در جلد ظاهراً حالت مفصلی مشاهده می گردد ، در حلقه های شکم بین اسکلریت ها عریض بوده و در نتیجه قدرت تحرک نامحدود است . وجود غشاء بین حلقه ای در بدن حشرات از نظر حرکت قسمتهای مختلف بدن نسبت به هم ، حرکات تنفسی ازدیاد حجم شکم و غیره اهمیت دارد. خطوط بین اسکلریت ها را درز Suture می نامند. قطعات کیتینی در داخل دارای تا خوردگیهائی بنام آپودم می باشند که از نظر اتصال ماهیچه ها و استحکام بدن اهمیت دارند.
کوتیکول: یا پوست شامل سه لایه کوتیکول روئی ، میانی و درونی است .
کوتیکول روئی یا خارجی Epicuticule به وسیله غده هیپودرمی ترشح می شود و فاقد کیتین و متشکل از ترکیبات گوگردی ، ازته ، مواد چربی و کوتیکولین است و وظایف مختلفی نظیر محافظت ، تزئین و غیره را انجام می دهد. این لا یه شامل : سیمان ، موم ، پلی فنول و کوتیکول می باشند.
کوتیکول میانی Exocuticule معمولا به رنگ تیره و به ضخامت چند میکرون و خیلی سخت است. این طبقه از لایه های کیتین و آرتنوپودین به طور متناوب تشکیل شده است .
کوتیکول درونیEndocuticule در زیرکوتیکول میانی قرار گرفته و ماده اصلی تشکیل دهنده آن کیتین است و از نظر ساختمانی شباهت زیادی به کوتیکول میانی دارد با این تفاوت که در میانی رنگ دانه های تیره و ساختمان متراکم تر وجود دارد.
– ساختمان سر و ضمائم آن :
سر در حشرات به اشکال مختلف کروی ، بیضی ، مثلثی ، استوانه ای و قلبی مشاهده می شود و دارای یک سوراخ دهانی ، محل شروع لوله گوارش و یک سوراخ پشتی که محل عبور مری و زنجیر عصبی است می باشد . کپسول سر به صورت قطعه واحدی است که محتوی مغز و ماهیچه های ضمائم سر می باشد. فضای دخلی آن دارای قطعات کیتینی است به نام تانتوریوم که با لبه های داخلی اسکلریت ها مجموعاً اسکلت داخلی سر را تشکیل می دهند که دارای یک بازوی عقبی و دو بازوی جلویی است و از نظر اتصال ماهیچه های آرواره های بال و پائین و همچنین انبساط بخش جلوی لوله گوارش اهمیت دارد.
قسمتهای مختلف سر و محل قرار گرفتن آنها
۱ فرق سر Vertex در قسمت فوقانی سر که دارای یک درز طولی است.
۲ پشت سرOcciput ناحیه ای که بین سر و گردن قرار دارد.
۳ گلو Galea قسمت تحتانی دهان و بعد از سر.
۴ گیجگاه Tempora قسمت بالایی و طرفین سر و پشت چشم مرکب.
۵ گونه Gena قسمت طرفین سر و زیر چشم های مرکب.
۶ پیشانی Fornt بین دو چشم مرکب و گونه ها که چشم ساده میانی را در بر می گیرد.
۷ قطعه زیر پیشانی Clypeus بعد از پیشانی و به وسیله شیاری از آن جدا می شود.
۸ اعضاء حسی که شامل یک جفت شاخک ، یک جفت چشم مرکب و ۱ ۳ عدد چشم ساده است.
۹ قطعات دهان Mouth parts شامل لب بالا و پایین یک جفت آرواره بالا و پایین
۱۰ گردن Cervix حد فاصل بین سر و قفس سینه واقع شده و ساختمان کیتینی یا غشائی دارد .
از نظر قرار گرفتن سر نسبت به محور بدن و طرز باز شدن دهان به طور کلی سه حالت زیر در حشرات مشاهده می شود:
پروگنات : Prognathus : در این حالت سر متوجه به جلو و دهان در امتداد محور طولی بدن قرار دارد مانند گوش خیزک .
اورتوگنات Orthognathus : دهان در زیر سر واقع شده و سر عمود به محور بدن می باشد مثل راست بالان.
اپیستوگنات Opistognathus : در این حالت سر متمایل به عقب و دهان در زیر سر قرار دارد ، نظیر شته ها و شپشکها.
– ماهیچه ها : ماهیچه های بدن حشرات بر دو نوع هستند : دسته اول ماهیچه های اسکلت که معمولا ً از یک آپودیوم کیتینی به دیگری متصل می گردد و سبب انقباض و حرکت حلقه ها می شود . دسته دوم ماهیچه های اعضای داخلی که مرکب از رشته های حلقوی و طولی است ، هر رشته ماهیچه دارای یک پوشش به نام سارکولم ((Sarcoleme و در داخل آن ماده قابل انقباض و چند هسته است . ماهیچه ها را با توجه به نوع عمل آنها ماهیچه های انبساط کننده ودور کننده و نزدیک کننده و بالابرنده نامگذاری کرده اند.
علم حشره شناسی که به آن Entomology گفته می شود یکی از شاخه های علوم بیولوژی است.حشرات در حدود ۳۵۰ میلیون سال در روی کره زمین زندگی می کردهاند و پرجمعیت ترین حیوانات زمین زی هستند . آنها تقریبا ً در تمام نقاط دنیا به غیر از دریاهای آزاد و بعضی از قسمتهای قطب زندگی می کنند. تا کنون نزدیک به یک میلیون گونه حشره شناخته شده و نامگذاری شده اند و شاید متجاوز از همین رقم هنوز ناشناخته باقی مانده اند.
بعضی از علل پایداری حشرات عبارتند از:
۱ قدمت: Precedence
۲ اندازه: Size
۳ فراوانی: Abandance
۴ قدرت سازش Adaptation:
۵ استقامت Persistence:
۶ داشتن اسکلت خارجی Exoskeleton:
۷ بند بند بودن بدن Segmentation:
۸ قدرت استحاله Metamorphosis:
۹ قدرت پرواز و خاصیت گسترش Dispersion:
دوم حشرات موجب آزار و ناراحتی انسان و نیز ایجاد خسارت روی جانوران اهلی و وحشی به شرح زیر می گردند:
۱ تغذیه از خون انسان و یا ایجاد زخمهای سطحی
۲ ایجاد صداهای ناراحت کننده
۳ ایجاد بوهای زننده
۴ ورود اتفاقی آنها به دهان – بینی گوش و غیره
۵ تخم گذاری زیر پوست و داخل گوشت بدن .
۶ نیش زدن و تزریق بزاق سمی یا موهای سمی که در سطح بدن آنها وجود دارد.
۷ با مسموم کردن جانوران ، وقتی این جانوران به طور اتفاقی آنها را می بلعند.
۸ انتقال عوامل بیماریزای مختلف از افراد مریض به افراد سالم چه در انسان و چه در حیوانات اهلی.
۹ خراب کردن و ایجاد خسارت به مواد انباری.
محاسن حشرات:
– حشرات منابع غذایی مهم برای انسان و بعضی از دامها هستند.
– حشرات موجب تخریب علف های هرز می شوند .
– بدن حشرات گاهی دارای مواد مفیدی است که مورد استفاده صنعت پزشکی و غیره واقع می شود.
۱ نوعی رنگ به نام cochineal lac دانه های رنگین بدن نوعی شپشک می باشد که روی کاکتوس زندگی می کند.
۲ کانتاردین ماده ای است که در پزشکی مصرف دارد و از بدن گونه هایی از سخت بالپوشان از خانواده Cantharidae استخراج می شود.
۳ عده ای زیادی از حشرات به حالت لاروی برای طعمه ماهیگیری بکار میروند و به همین منظور پرورش داده می شوند و در اختیار ماهیگیران قرار می گیرند.
– حشرات بعضی از مواد با ارزش گیاهی را جمع آوری می کنند ، می پرورانند و برای خود انبار می کنند . مثل جمع آوری گرده و شهد گلها و تولیدعسل
– حشرات در از بین بردن لاشه جانوران مرده ، فضولات دامها و در نتیجه کمک به بهداشت محیط اهمیت قابل توجه دارند.
– حشرات با ایجاد گال که نوعی تغییر شکل بافت گیاه است محصولات صنعتی و دارویی به وجود می آورند.
– جمع آوری یا تولید بعضی از اقلام اقتصادی:
۱ ابریشم الیافی است که از بزاق کرم ابریشم تولید می شود و در اصل برای ساخت پیله بکار می رود.
۲ موم که از ترشحات غده های زیر شکم زنبور عسل می باشد و در داو سازی و در صنایع شمع سازی کاربرد دارد.
۳ لاک که از ترشحات غده های سطحی بدن بعضی از شپشک ها می باشد.
– حشرات با گرده افشانی موجب بهبود کمی و کیفی محصولات کشاورزی می شود .
– حشرات یکی از بهترین مواد آزمایشگاهی هستند و در مطالعات بیولوژیک و بخصوص علم ژنتیک کمک بسیار زیادی می کنند. مثل مگس سرکه
– عده ای زیادی از حشرات دشمنان طبیعی آفات گیاهان زراعی هستند و به نحو قابل توجهی مانع خسارت آنها می شوند که به دو دسته تقسیم می شوند:
۱ پارازیت یا انگل ها که قسمتی یا تمام زندگی خود را در داخل یا روی بدن حشره آفت (میزبان) می گذرانندو باعث ضعف یا اغلب انهدام حشره زیان آور می گردند.
۲ پرداتور یا شکارچی که حشرات زیان آور را شکار می کنند.
معایب حشرات :
– حشرات باعث تخریب و خسارت انواع و اقسام گیاهان میگردند.
- ایجاد گال و انواع بد شکلی در گیاهان .
- با مکیدن شیره گیاهان
- موجب ایجاد نژادهاو دورگه هائی در عوامل بیماری زا می گردند و در نتیجه مقاومت گیاهان میزبان را از بین می برند .
مورفولوژی ، تشریح و فیزیولوژی
- با ایجاد سوراخ ، کانال ، حفره ، در داخل میوه ، تنه وسر شاخه درختان .
- تزریق بزاق در داخل نسج گیاهی باعث ایجاد ناراحتی های فیزیولوژیک و بیماریهای توکسی کوژنیک می گردند.
- از طریق تخم گذاری داخل شاخه و تنه گیاهان.
- استفاده از قسمتی از گیاهان برای ساختن لانه و پناهگاه.
- جویدن قسمتی از اندام گیاهان مثل ریشه ، ساقه ، برگ و.. که بیشتر در مورد لارو پروانه ها و سخت بالپوشان و حشرات اتفاق می افتد.
- با انتقال عوامل بیماری زای گیاهی از گیاهان بیمر به گیاهان سالم .
اول ساختمان خارجی بدن حشرات Morphology:
بدن حشرات از سه قسمت سر ، سینه و شکم تشکیل شده است جلد بدن در حشرات به منزله اسکلت خارجی است و بدن را در برابر عوامل نامساعد طبیعی محفوظ نگه می دارد ، از خیس شدن در آب ، خشک شدن در نتیجه تبخیر زیاد ، حمله عوامل بیماری زا ، صدمات و ضربات خارجی مصون می دارد و به حشره امن زندگی در شرایط بسیار متفاوت محیط خارج را می دهد.
– جلد و مشتقات آن :
جلد از دو طبقه کوتیکول و هیپودرم تشکیل یافته است
تزئینات جلد: سطح خارجی بدن حشرات دارای تزئینات مخصوصی مثل خار، فلس ، دندانه ، برجستگی های کنگره ای و دکمه ای و یا به صورت شاخ است و گاهی این برجستگی ها به رشته های عصبی مربوط بوده و زائده های حسی را به وجود می آورند. رنگهای مختلف بر اساس دو منبع فیزیکی و شیمیایی ایجاد می شود . شدت رنگ فیزیکی به ضخامت جلد کیتینی و عوامل محیطی مثل زاویه تابش نور و رطوبت و غیره بستگی دارد و رنگهای فیزیکی بیشتر در پروانه ها که سطح بدن آنها از فلس پوشیده شده دیده می شوند . رنگهای شیمیایی در نتیجه وجود رنگدانه ها در لایه کوتیکول میانی و سلولهای هیپودرمی جلد هستند ، از قبیل رنگهای قهوه ای ، سیاه قرمز ، نارنجی سبز و... و متغیر بوده و به عوامل داخلی و خارجی مثل رژیم غذایی و آب و هوا تغییر پیدا می کند. رنگ و نقش و نگارها در بعضی حشرات مثل کفشدوزک مبدا ارثی دارد.
هیپودرم یا بشره :شامل سلولهای مکعبی است که در زیر کوتیکول درونی و در روی یک لایه نازک به نام غشاء قاعده ای قرار دارد و محتوی رنگ دانه های مختلف و غده های ترشحی جلدی است که مواد مختلف نظیر ، موم ، لاک و غیره را ترشح می نماید . و ظایف حسی جلد به وسیله سلولهای حسی اپیدرم و رشته های عصبی انجام می شود. عموماً کوتیکول از قطعات سختی به نام اسکلریت تشکیل یافته که به وسیله شیارها یا قسمتهای نرم و قابل ارتجاع غشاء بین حلقه ای Coria به همدیگر متصل می شوند و قدرت تحرک در قسمتهای مختلف بدن بستگی به رشد این غشاء دارد ، به طوری که در جلد ظاهراً حالت مفصلی مشاهده می گردد ، در حلقه های شکم بین اسکلریت ها عریض بوده و در نتیجه قدرت تحرک نامحدود است . وجود غشاء بین حلقه ای در بدن حشرات از نظر حرکت قسمتهای مختلف بدن نسبت به هم ، حرکات تنفسی ازدیاد حجم شکم و غیره اهمیت دارد. خطوط بین اسکلریت ها را درز Suture می نامند. قطعات کیتینی در داخل دارای تا خوردگیهائی بنام آپودم می باشند که از نظر اتصال ماهیچه ها و استحکام بدن اهمیت دارند.
کوتیکول: یا پوست شامل سه لایه کوتیکول روئی ، میانی و درونی است .
کوتیکول روئی یا خارجی Epicuticule به وسیله غده هیپودرمی ترشح می شود و فاقد کیتین و متشکل از ترکیبات گوگردی ، ازته ، مواد چربی و کوتیکولین است و وظایف مختلفی نظیر محافظت ، تزئین و غیره را انجام می دهد. این لا یه شامل : سیمان ، موم ، پلی فنول و کوتیکول می باشند.
کوتیکول میانی Exocuticule معمولا به رنگ تیره و به ضخامت چند میکرون و خیلی سخت است. این طبقه از لایه های کیتین و آرتنوپودین به طور متناوب تشکیل شده است .
کوتیکول درونیEndocuticule در زیرکوتیکول میانی قرار گرفته و ماده اصلی تشکیل دهنده آن کیتین است و از نظر ساختمانی شباهت زیادی به کوتیکول میانی دارد با این تفاوت که در میانی رنگ دانه های تیره و ساختمان متراکم تر وجود دارد.
– ساختمان سر و ضمائم آن :
سر در حشرات به اشکال مختلف کروی ، بیضی ، مثلثی ، استوانه ای و قلبی مشاهده می شود و دارای یک سوراخ دهانی ، محل شروع لوله گوارش و یک سوراخ پشتی که محل عبور مری و زنجیر عصبی است می باشد . کپسول سر به صورت قطعه واحدی است که محتوی مغز و ماهیچه های ضمائم سر می باشد. فضای دخلی آن دارای قطعات کیتینی است به نام تانتوریوم که با لبه های داخلی اسکلریت ها مجموعاً اسکلت داخلی سر را تشکیل می دهند که دارای یک بازوی عقبی و دو بازوی جلویی است و از نظر اتصال ماهیچه های آرواره های بال و پائین و همچنین انبساط بخش جلوی لوله گوارش اهمیت دارد.
قسمتهای مختلف سر و محل قرار گرفتن آنها
۱ فرق سر Vertex در قسمت فوقانی سر که دارای یک درز طولی است.
۲ پشت سرOcciput ناحیه ای که بین سر و گردن قرار دارد.
۳ گلو Galea قسمت تحتانی دهان و بعد از سر.
۴ گیجگاه Tempora قسمت بالایی و طرفین سر و پشت چشم مرکب.
۵ گونه Gena قسمت طرفین سر و زیر چشم های مرکب.
۶ پیشانی Fornt بین دو چشم مرکب و گونه ها که چشم ساده میانی را در بر می گیرد.
۷ قطعه زیر پیشانی Clypeus بعد از پیشانی و به وسیله شیاری از آن جدا می شود.
۸ اعضاء حسی که شامل یک جفت شاخک ، یک جفت چشم مرکب و ۱ ۳ عدد چشم ساده است.
۹ قطعات دهان Mouth parts شامل لب بالا و پایین یک جفت آرواره بالا و پایین
۱۰ گردن Cervix حد فاصل بین سر و قفس سینه واقع شده و ساختمان کیتینی یا غشائی دارد .
از نظر قرار گرفتن سر نسبت به محور بدن و طرز باز شدن دهان به طور کلی سه حالت زیر در حشرات مشاهده می شود:
پروگنات : Prognathus : در این حالت سر متوجه به جلو و دهان در امتداد محور طولی بدن قرار دارد مانند گوش خیزک .
اورتوگنات Orthognathus : دهان در زیر سر واقع شده و سر عمود به محور بدن می باشد مثل راست بالان.
اپیستوگنات Opistognathus : در این حالت سر متمایل به عقب و دهان در زیر سر قرار دارد ، نظیر شته ها و شپشکها.
– ماهیچه ها : ماهیچه های بدن حشرات بر دو نوع هستند : دسته اول ماهیچه های اسکلت که معمولا ً از یک آپودیوم کیتینی به دیگری متصل می گردد و سبب انقباض و حرکت حلقه ها می شود . دسته دوم ماهیچه های اعضای داخلی که مرکب از رشته های حلقوی و طولی است ، هر رشته ماهیچه دارای یک پوشش به نام سارکولم ((Sarcoleme و در داخل آن ماده قابل انقباض و چند هسته است . ماهیچه ها را با توجه به نوع عمل آنها ماهیچه های انبساط کننده ودور کننده و نزدیک کننده و بالابرنده نامگذاری کرده اند.
دیدگاه ها