بال ها (Wings) :
حشرات معمولا دارای دو جفت بال هستند که در طرفین حلقه دوم و سوم قفس سینه به بدن متصل می باشند و رشد و ساختمان آنها بسته به محل زندگی و نوع فعالیت حشره متفاوت است . بی بالی که به ندرت در راسته بالداران مشاهده می شود در نتیجه سازش حشرات با محیط زندگی انگلی (شپش ها ) و گاهی دو شکل جنسی (شپشکهای نباتی) و یا چند شکلی (شته ها) می باشد.
در مگس ها و افراد نر شپشکهای نباتی بالهای زیرین تبدیل به عضو حسی Balancier به شکل سنجاق شده اند . بالها به دو صورت غشائی و کیتینی می باشند. بالهای غشائی ، شفاف و نرم رگبندی آنها مشخص است و بالهای کیتینی که در راسته سخت بالپوشان وجود دارند در عمل پرواز دخالت نداشته و فقط برای حفاظت بالهای زیرین بکار می روند و جنس آنها کیتینی و سخت و رگبندی آنها نا مشخص است . در این حشرات بالهای عقبی پهن و مخصوص پرواز بوده و هنگام استراحت مثل باد بزن در زیر بالپوشها جمع می شوند . تزئینات بالها در حشرات مختلف متفاوت است چنانچه بال پروانه ها مجهز به فلس های رنگارنگ و بال زنبورها شفاف و فاقد رگبندی زیاد و بر عکس در بال توری ها رگهای طولی و عرضی بال زیاد می باشند . گاهی بالهای موها و کرکها و ریشک هایی هستند ، مانند بال تریپس ها . از نظر ساختمان داخلی رگهای بال محتوی خون و یک تراشه و گاهی یک رشته عصبی بخصوص در بالهائی که دارای موهای حسی هستند وجود دارد. سطح بال را می توان به بخشهای جلوئی ، عقبی و محوری تقسیم نمود. بخش جلوئی بال را که دارای رگهای طولی متعدد است بخش رمیژیوم Remigium بخش عقبی نرم و تا شونده را وانوس می نامند و این دو قسمت به وسیله چین وانال از یکدیگر مجزا می شوند. بر طبق نظریه کامستوک و نیدهام رگهائی طولی بال به قرار زیر هستند :
(1) رگ ژوگال Jugal بعد از رگهی آنال در میدان ژوگال قرار دارند و معمولا دارای چند رگ هستند.
(2) رگ میانی Medial ابتدا دو شاخه و گاهی هر یک از شاخه ها به چند شاخه ثانوی تقسیم می شوند.
(3) رگ زیر کناری Subcostal مقعر و معمولاً ساده است.
(4) رگ کناری: Costal در لبه جلویی بال قرار دارد و معمولاً ساده است .
(۵) رگ بازوئی Cubital معمولا چند شاخه است .
(6) رگ شعاعی Radial معمولا چند شاخه است .
رگهای عرضی بال در حد فاصل طولی و به طور عمود یا مایل به آنها قرار دارند رگهای عرضی که از نظر رده بندی اهمیت دارند ، به قرار زیر هستند :
(1) رگ عرضی بازو ئی ، بین دو رگ میانی و بازوئی قرار دارد(m cu)
(2) رگ عرضی شعاعی – میانی ، بین رگهای شعاعی و میانی قرار دارند(r m)
(3) رگ عرضی بازوئی بین رگهای کناری و زیر کناری نزدیک به قاعده بال قرار دارد (h)
(۴) رگ عرضی میانی ، رگهای میانی را به یکدیگر متصل می کند (m)
(5) رگ عرضی شعاعی ، رگهای طولی شعاعی را به یکدیگر متصل می کند(r)
سلولهای بال ، از تقاطع رگهای طولی و عرضی سلولهای بال بوجود می آیند . این سلولها باز یا بسته بوده و در رده بندی بعضی از حشرات نطیر زنبورها و پشه ها اهمیت فوق العاده دارند. مثلاً در پروانه ها سلول دیسکال که در حد فاصل رگهای شعاعی و میانی و حجره تیریدیال در حد فاصل رگهای میانی و بازوئی قرار دارند.
شکم : ( Abdomen)
سومین قسمت بدن حشره می باشد و به اشکال استوانه ای ، پهن ، گرد و یا در طرفین کتابی دیده می شود تعداد حلقه های آن در حشرات مختلف متفاوت است ، از شش حلقه در حشرات عصبی و دستگاه تناسلی و دفعی است . هر حلقه شکم از دو نیم حلقه پشتی و شکمی تشکیل یافته که به وسیله قطعات پهلوئی به یکدیگر متصل می گردند و منافذ تنفسی در این قطعات قرار دارند. حلقه های شکم معمولاً سخت و بندرت پوشیده از مو ، کرک ، فلس و تزئینات دیگر هستند . در حشرات کامل شکم مجهز به اعضای تناسلی و جفتگیری است.
پیوستهای شکم:
حلقه های شکم در بعضی از حشرات مجهز به پیوستهایی هستند . چنانچه در لاروهای یکروزه و بهاره هفت حلقه شکم مجهز به پیوست های تنفسی تراشه – برانشی می باشند . در لارو پروانه ها و بعضی از زنبورهای زیر راسته Symphyta استرنیت های شکم مجهز به تعددادی پاهای دروغی به نام پاهای شکمی هستند که ساختمان مفصلی ندارند و به صورت برآمدگی هایی می باشند که در انتها به یک لبه تو رونده به نام پلانتا و قلابهائی در روی آن ختم می شوند. شکل پلانتا – تعداد قلابها و همچنین طرز قرار گرفتن آنها فوق العاده متغیر است و از نظر تشخیص و رده بندی اهمیت دارد. چنانچه در لارو پروانه های Microfrenates قلابها در حول یک دایره کامل قرار داشته و خمیدگی آنها به طرف خارج است و در لایه پروانه هاMicrofrenates قلابها به صورت نیم دایره در لبه خارجی پلانتا قرار داشته و خمیدگی انتهای قلابها به طرف داخل است. پاهای شکمی در لارو زنبورهای زیر راسته Symphyta فاقد قلاب است . انتهای شکم در بعضی حشرات مجهز به یک جفت زائده به نام سرسی Cerci می باشد.
دوم – تشریح و فیزیولوژی:
دستگاه دفع حشرات :
بطور کلی دستگاه دفعی در حشرات شامل یک سری لوله های دفعی به نام لوله های مالپیگی است که در محل اتصال قسمت میانی و عقبی لوله گوارش قرار دارد .این لوله ها در گونه های مختلف حشرات متفاوت بوده و بین یک تا بیش از یکصد عدد متغیر میباشد و انتهای آزاد آنها مسدود می باشد. مواد زائد به وسیله این لوله ها از خون گرفته شده و از طریق روده رکتوم به مخرج برده و به خارج رانده می شود .
– دستگاه تنفس:
در حشرات سیستم تنفس تراشه ای است و از تعداد زیادی لوله های حامل هوا تشکیل شده که به وسیله استیگمات ها با محیط خارج ارتباط دارند . تراشه ها لوله های توخالی هستند که داخل آنها مجهز به یک رشته مارپیچی قابل ارتجاع از جنس کوتیکول و موسوم به تنیدیوم می باشد . کانال های تراشه ای از منافذ تنفسی شروع شده تدریجاً باریک می شوند و انشعابات انتهائی تراشه ها را به وجود می آورند که اطراف سلولهای بدن را می پوشانند و به این ترتیب تبادل مستقیم گازی را بین سلول های بدن و محیط خارج برقرار می کنند . سوراخهای تنفسی با استیگماتها به اشکال بیضی یا گرد در روی غشاء پهلوئی حلقه های قفسه سینه و شکم قرار دارند و تعداد و طرز کار آنها در گروههای مختلف حشرات متفاوت است.
۱ مکانیسم تنفس در حشرات : وظیفه تراشه حمل اکسیژن و سهولت جریان هوا در « موی تراشه ها»و تبادل گازی بوسیله مایع داخل موی تراشه ها صورت می گیرد و به این ترتیب اکسیژن به طور مستقیم پلاسمای اطراف سلول پخش می گردد و هوای داخل تراشه ها در دو مرحله دم و بازدم انجام می گیرد. در مرحله بازدم ماهیچه های شکم ( ماهیچه های پشتی – شکمی ) منقبض شده و در نتیجه حجم شکم کم و فشار داخلی افزایش می یابد و به این ترتیب هوای تراشه ها تخلیه می گردد. در مرحله دم ماهیچه های شکم آزاد شده و حجم شکم افزایش می یابد و هوا وارد تراشه ها می گردد. مکانیسم تنفس بر اساس طرز عمل استیگمات ها به دو طریق صورت می گیرد، در حشات آپنوایستیک استیگماتها با ریتم مخصوصی باز و بسته می شوند و تبادل گازی فقط هنگام باز بودن استیگمات صورت می گیرد مانند کک ها و مگسها . در حشرات Eupneustic حرکات تنفسی در دو مرحله دم و بازدم مشخص و باز و بسته شدن استیگماتها ، در فاصله معینی صورت می گیرد. شدت حرکات تنفسی بستگی به شرایط محیط خارج مانند گاز کربنیک و حرارت و فعالیت حشره دارد چنانچه هنگام پرواز و در حرارتهای زیاد شدت حرکت تنفسی زیاد و برعکس در حرارتهای پائین و هنگام استراحت شدت حرکت تنفسی زیاد و بر عکس در حرارت های پائین و هنگام استراحت شدت حرکت تنفسی زیاد و بر عکس در حرارتهای پائین وهنگام استراحت شدت حرکات تنفسی نقصان می یابد. در حشرات آبزی تنفس از طریق دستگاههای تراشه یا برانشی و یا تراشه برانشی صورت می گیرد و تنفس از طریق جلد ساده ترین نوع تنفس در حشرات آبزی است. بعضی از سخت بال پوشانه آبزی در فواصل معین به سطح آب آمده و هوای کافی در زیر بال پوشها و یا بین موههای سطح بدن خود ذخیره می نمایند و هنگام فعالیت در زیر آب از آن استفاده می کنند . سن های آبی استیگمات های انتهایی خود را که در انتهای لوله طویل قرار دارد ، در سطح آب قرار داده و تنفس حشره در زیر آب به طرز مستقیم انجام می شود . و همچنین لارو پشه های Anopheles و Culex در فواصل معین به سطح آب آمده و سیفون تنفسی خود را که در حلقه هشتم شکم قرار دارد از آب بیرون آورده و هوای کافی در تراشه های خود ذخیره می کند و سپس داخل آب می شود. دستگاه تنفسی تراشه – برانشی به دو شکل رشته ها و یا صفحات پهن در طرفین حلقه های بدن قرار گرفته و محتوی لوله های تراشه ای است.
– دستگاه گوارش
در حشرات دستگاه به شکل یک لوله طویلی است که از دهان شروع شده و در طول بدن امتداد دارد و به مخرج منتهی می شود. ساختمان لوله گوارش متناسب با نوع رژیم غذایی حشرات متفاوت است . به طور کلی از سه قسمت اصلی به نامهای بخش جلویی لوله گوارش – قسمت میانی یا معده و قسمت عقبی تشکیل شده است. قسمت جلویی و عقبی لوله گوارش مبداء آکتودرمی داشته و در سطح داخلی دارای پوشش کیتینی است ولی قسمت میانی دارای مبداء آندودرمی است و قسمت اساسی هضم و جذب غذا در این قسمت انجام می شود. قسمت جلویی بیشتر به منظور ذخیره غذا بکار می رود واغلب شامل حلق (گلو) – مری – چینه دان – و پیش معده می باشد پیش معده به صورت یک کیسه کوچکی که در انتهای قسمت جلویی لوله گوارش که به وسیله یک دریچه مخصوص به قسمت میانی لوله گوارش متصل می باشد . سطح داخلی پیش معده ممکن است دارای خارهای کیتینی باشد .در قسمت اول لوله گوارش فقط عمل مکانیکی و خرد کردن غذا صورت می گیرد و در این قسمت آنزیمهای گوارشی ترشح نمی شود و مقدار جذب بسیار ناچیز است. در بعضی حشرا غدد بزاقی دارای آنزیم است و در دهان عمل هضم صورت می گیرد. قسمت یا معده قسمت اصلی ترشح دیاستازها و هضم و جذب مواد غذایی است . معده ممکن است دارای لوله های کور باشد که جهت وسیع کردن سطح جذب به کار می رود. قسمت عقبی : این قسمت از دریچه عقبی قسمت میانی (معده) شروع شده و به مخرج منتهی می شود و شامل دو بخش جداگانه می باشد .(۱) روده جلویی ممکن است به صورت یک لوله ساده و یا ممکن است خود به دو قسمت روده باریک و روده بزرگ تقسیم شود. در محل اتصال روده جلویی به معده تعدادی لوله دفعی به نام لوله مالپیگی وجود دارند .(۲) روده عقبی یا رکتوم این بخش قسمت انتهایی لوله گوارش است و معمولا به صورت یک کیسه پهن و منبسط و به صورت مخرج ،لوله گوارش را با خارج ارتباط می دهد.
متابولیسم تنفس :
مواد غذایی داخل سلولها و بافتها به وسیلهاکسیژن جذب شده توسط دستگاه تنفسی اکسید می گردد و موادی نظیر گلوتاتیون و سیتوکروم به عنوان مواد واسطه ای در این مرحله اهمیت فوق العاده دارند . بالا رفتن درجه حرارت و رطوبت باعث افزایش شدت متابولیسم می گردد همچنین تغییرات متابولیسم تنفسی به گونه ای – سن – مراحل رشدی و جنس حشره بستگی دارند. ضریب تنفسی برابراست با نسبت حجم انیدرید کربنیک حاصل به حجم اکسیژن مصرف شده و متناسب با رژیم غذایی حشره می باشد.
– دستگاه گردش خون
در حشرات ، اکسیژن بدون دخالت خون به وسیله سیستم تراشه ای تنفس در اختیار سلول قرار می گیرد. لذا دستگاه گردش خون ساده و حفره ای است و خون تحت فشار قلب در حفره عمومی پخش شده و تمام سلولها و بافتها را فرا می گیرید. از این جهت حفره عمومی در حشرات ، Hemocoele یا حفره خونی نامیده می شود. این حفره به وسیله دو پرده ماهیچه ای طولی به سه حفره عمومی پشتی میانی و شکمی تقسیم می شود.حفره پشتی محتوی رگ پشتی طولی است که قسمت جلوی آن به نام آئورت در ناحیه قفس سینه و قسمت عقبی آن در ناحیه شکم و به قلب مرسوم می گردد . آئورت در حشرات بالدار مجهز به چند حباب ضرباندار به نام قلب های فرعی است . قلب از تعدادی خانه یا حفره به نام Ventriculus تشکیل شده و تعداد آنها تقریبا ً معادل حلقه های قفس سینه و شکم است . این خانه ها گلابی شکل و به طور متوالی قرار گرفته و به وسیله منافذی به نام استیول به حفره اطراف قلب مربوط می شود. آئورت و قلب ساختمان ماهیچه ای داشته و به وسیله الیاف ماهیچه ای خاصی به نام حلقه های پشتی متصل می شوند.حفره میانی یا احشئی نسبتاً وسیع بوده ولوله گوارش و غده تناسلی در آن قرار دارند . حفره شکمی محتوی زنجیر عصبی است . دیافراگم شکمی از بافت پیوندی و رشته های ماهیچه ای ساخته شده و دارای سوراخهای متعددی جهت عبور خون می باشد .
حشرات معمولا دارای دو جفت بال هستند که در طرفین حلقه دوم و سوم قفس سینه به بدن متصل می باشند و رشد و ساختمان آنها بسته به محل زندگی و نوع فعالیت حشره متفاوت است . بی بالی که به ندرت در راسته بالداران مشاهده می شود در نتیجه سازش حشرات با محیط زندگی انگلی (شپش ها ) و گاهی دو شکل جنسی (شپشکهای نباتی) و یا چند شکلی (شته ها) می باشد.
در مگس ها و افراد نر شپشکهای نباتی بالهای زیرین تبدیل به عضو حسی Balancier به شکل سنجاق شده اند . بالها به دو صورت غشائی و کیتینی می باشند. بالهای غشائی ، شفاف و نرم رگبندی آنها مشخص است و بالهای کیتینی که در راسته سخت بالپوشان وجود دارند در عمل پرواز دخالت نداشته و فقط برای حفاظت بالهای زیرین بکار می روند و جنس آنها کیتینی و سخت و رگبندی آنها نا مشخص است . در این حشرات بالهای عقبی پهن و مخصوص پرواز بوده و هنگام استراحت مثل باد بزن در زیر بالپوشها جمع می شوند . تزئینات بالها در حشرات مختلف متفاوت است چنانچه بال پروانه ها مجهز به فلس های رنگارنگ و بال زنبورها شفاف و فاقد رگبندی زیاد و بر عکس در بال توری ها رگهای طولی و عرضی بال زیاد می باشند . گاهی بالهای موها و کرکها و ریشک هایی هستند ، مانند بال تریپس ها . از نظر ساختمان داخلی رگهای بال محتوی خون و یک تراشه و گاهی یک رشته عصبی بخصوص در بالهائی که دارای موهای حسی هستند وجود دارد. سطح بال را می توان به بخشهای جلوئی ، عقبی و محوری تقسیم نمود. بخش جلوئی بال را که دارای رگهای طولی متعدد است بخش رمیژیوم Remigium بخش عقبی نرم و تا شونده را وانوس می نامند و این دو قسمت به وسیله چین وانال از یکدیگر مجزا می شوند. بر طبق نظریه کامستوک و نیدهام رگهائی طولی بال به قرار زیر هستند :
(1) رگ ژوگال Jugal بعد از رگهی آنال در میدان ژوگال قرار دارند و معمولا دارای چند رگ هستند.
(2) رگ میانی Medial ابتدا دو شاخه و گاهی هر یک از شاخه ها به چند شاخه ثانوی تقسیم می شوند.
(3) رگ زیر کناری Subcostal مقعر و معمولاً ساده است.
(4) رگ کناری: Costal در لبه جلویی بال قرار دارد و معمولاً ساده است .
(۵) رگ بازوئی Cubital معمولا چند شاخه است .
(6) رگ شعاعی Radial معمولا چند شاخه است .
رگهای عرضی بال در حد فاصل طولی و به طور عمود یا مایل به آنها قرار دارند رگهای عرضی که از نظر رده بندی اهمیت دارند ، به قرار زیر هستند :
(1) رگ عرضی بازو ئی ، بین دو رگ میانی و بازوئی قرار دارد(m cu)
(2) رگ عرضی شعاعی – میانی ، بین رگهای شعاعی و میانی قرار دارند(r m)
(3) رگ عرضی بازوئی بین رگهای کناری و زیر کناری نزدیک به قاعده بال قرار دارد (h)
(۴) رگ عرضی میانی ، رگهای میانی را به یکدیگر متصل می کند (m)
(5) رگ عرضی شعاعی ، رگهای طولی شعاعی را به یکدیگر متصل می کند(r)
سلولهای بال ، از تقاطع رگهای طولی و عرضی سلولهای بال بوجود می آیند . این سلولها باز یا بسته بوده و در رده بندی بعضی از حشرات نطیر زنبورها و پشه ها اهمیت فوق العاده دارند. مثلاً در پروانه ها سلول دیسکال که در حد فاصل رگهای شعاعی و میانی و حجره تیریدیال در حد فاصل رگهای میانی و بازوئی قرار دارند.
شکم : ( Abdomen)
سومین قسمت بدن حشره می باشد و به اشکال استوانه ای ، پهن ، گرد و یا در طرفین کتابی دیده می شود تعداد حلقه های آن در حشرات مختلف متفاوت است ، از شش حلقه در حشرات عصبی و دستگاه تناسلی و دفعی است . هر حلقه شکم از دو نیم حلقه پشتی و شکمی تشکیل یافته که به وسیله قطعات پهلوئی به یکدیگر متصل می گردند و منافذ تنفسی در این قطعات قرار دارند. حلقه های شکم معمولاً سخت و بندرت پوشیده از مو ، کرک ، فلس و تزئینات دیگر هستند . در حشرات کامل شکم مجهز به اعضای تناسلی و جفتگیری است.
پیوستهای شکم:
حلقه های شکم در بعضی از حشرات مجهز به پیوستهایی هستند . چنانچه در لاروهای یکروزه و بهاره هفت حلقه شکم مجهز به پیوست های تنفسی تراشه – برانشی می باشند . در لارو پروانه ها و بعضی از زنبورهای زیر راسته Symphyta استرنیت های شکم مجهز به تعددادی پاهای دروغی به نام پاهای شکمی هستند که ساختمان مفصلی ندارند و به صورت برآمدگی هایی می باشند که در انتها به یک لبه تو رونده به نام پلانتا و قلابهائی در روی آن ختم می شوند. شکل پلانتا – تعداد قلابها و همچنین طرز قرار گرفتن آنها فوق العاده متغیر است و از نظر تشخیص و رده بندی اهمیت دارد. چنانچه در لارو پروانه های Microfrenates قلابها در حول یک دایره کامل قرار داشته و خمیدگی آنها به طرف خارج است و در لایه پروانه هاMicrofrenates قلابها به صورت نیم دایره در لبه خارجی پلانتا قرار داشته و خمیدگی انتهای قلابها به طرف داخل است. پاهای شکمی در لارو زنبورهای زیر راسته Symphyta فاقد قلاب است . انتهای شکم در بعضی حشرات مجهز به یک جفت زائده به نام سرسی Cerci می باشد.
دوم – تشریح و فیزیولوژی:
دستگاه دفع حشرات :
بطور کلی دستگاه دفعی در حشرات شامل یک سری لوله های دفعی به نام لوله های مالپیگی است که در محل اتصال قسمت میانی و عقبی لوله گوارش قرار دارد .این لوله ها در گونه های مختلف حشرات متفاوت بوده و بین یک تا بیش از یکصد عدد متغیر میباشد و انتهای آزاد آنها مسدود می باشد. مواد زائد به وسیله این لوله ها از خون گرفته شده و از طریق روده رکتوم به مخرج برده و به خارج رانده می شود .
– دستگاه تنفس:
در حشرات سیستم تنفس تراشه ای است و از تعداد زیادی لوله های حامل هوا تشکیل شده که به وسیله استیگمات ها با محیط خارج ارتباط دارند . تراشه ها لوله های توخالی هستند که داخل آنها مجهز به یک رشته مارپیچی قابل ارتجاع از جنس کوتیکول و موسوم به تنیدیوم می باشد . کانال های تراشه ای از منافذ تنفسی شروع شده تدریجاً باریک می شوند و انشعابات انتهائی تراشه ها را به وجود می آورند که اطراف سلولهای بدن را می پوشانند و به این ترتیب تبادل مستقیم گازی را بین سلول های بدن و محیط خارج برقرار می کنند . سوراخهای تنفسی با استیگماتها به اشکال بیضی یا گرد در روی غشاء پهلوئی حلقه های قفسه سینه و شکم قرار دارند و تعداد و طرز کار آنها در گروههای مختلف حشرات متفاوت است.
۱ مکانیسم تنفس در حشرات : وظیفه تراشه حمل اکسیژن و سهولت جریان هوا در « موی تراشه ها»و تبادل گازی بوسیله مایع داخل موی تراشه ها صورت می گیرد و به این ترتیب اکسیژن به طور مستقیم پلاسمای اطراف سلول پخش می گردد و هوای داخل تراشه ها در دو مرحله دم و بازدم انجام می گیرد. در مرحله بازدم ماهیچه های شکم ( ماهیچه های پشتی – شکمی ) منقبض شده و در نتیجه حجم شکم کم و فشار داخلی افزایش می یابد و به این ترتیب هوای تراشه ها تخلیه می گردد. در مرحله دم ماهیچه های شکم آزاد شده و حجم شکم افزایش می یابد و هوا وارد تراشه ها می گردد. مکانیسم تنفس بر اساس طرز عمل استیگمات ها به دو طریق صورت می گیرد، در حشات آپنوایستیک استیگماتها با ریتم مخصوصی باز و بسته می شوند و تبادل گازی فقط هنگام باز بودن استیگمات صورت می گیرد مانند کک ها و مگسها . در حشرات Eupneustic حرکات تنفسی در دو مرحله دم و بازدم مشخص و باز و بسته شدن استیگماتها ، در فاصله معینی صورت می گیرد. شدت حرکات تنفسی بستگی به شرایط محیط خارج مانند گاز کربنیک و حرارت و فعالیت حشره دارد چنانچه هنگام پرواز و در حرارتهای زیاد شدت حرکت تنفسی زیاد و برعکس در حرارتهای پائین و هنگام استراحت شدت حرکت تنفسی زیاد و بر عکس در حرارت های پائین و هنگام استراحت شدت حرکت تنفسی زیاد و بر عکس در حرارتهای پائین وهنگام استراحت شدت حرکات تنفسی نقصان می یابد. در حشرات آبزی تنفس از طریق دستگاههای تراشه یا برانشی و یا تراشه برانشی صورت می گیرد و تنفس از طریق جلد ساده ترین نوع تنفس در حشرات آبزی است. بعضی از سخت بال پوشانه آبزی در فواصل معین به سطح آب آمده و هوای کافی در زیر بال پوشها و یا بین موههای سطح بدن خود ذخیره می نمایند و هنگام فعالیت در زیر آب از آن استفاده می کنند . سن های آبی استیگمات های انتهایی خود را که در انتهای لوله طویل قرار دارد ، در سطح آب قرار داده و تنفس حشره در زیر آب به طرز مستقیم انجام می شود . و همچنین لارو پشه های Anopheles و Culex در فواصل معین به سطح آب آمده و سیفون تنفسی خود را که در حلقه هشتم شکم قرار دارد از آب بیرون آورده و هوای کافی در تراشه های خود ذخیره می کند و سپس داخل آب می شود. دستگاه تنفسی تراشه – برانشی به دو شکل رشته ها و یا صفحات پهن در طرفین حلقه های بدن قرار گرفته و محتوی لوله های تراشه ای است.
– دستگاه گوارش
در حشرات دستگاه به شکل یک لوله طویلی است که از دهان شروع شده و در طول بدن امتداد دارد و به مخرج منتهی می شود. ساختمان لوله گوارش متناسب با نوع رژیم غذایی حشرات متفاوت است . به طور کلی از سه قسمت اصلی به نامهای بخش جلویی لوله گوارش – قسمت میانی یا معده و قسمت عقبی تشکیل شده است. قسمت جلویی و عقبی لوله گوارش مبداء آکتودرمی داشته و در سطح داخلی دارای پوشش کیتینی است ولی قسمت میانی دارای مبداء آندودرمی است و قسمت اساسی هضم و جذب غذا در این قسمت انجام می شود. قسمت جلویی بیشتر به منظور ذخیره غذا بکار می رود واغلب شامل حلق (گلو) – مری – چینه دان – و پیش معده می باشد پیش معده به صورت یک کیسه کوچکی که در انتهای قسمت جلویی لوله گوارش که به وسیله یک دریچه مخصوص به قسمت میانی لوله گوارش متصل می باشد . سطح داخلی پیش معده ممکن است دارای خارهای کیتینی باشد .در قسمت اول لوله گوارش فقط عمل مکانیکی و خرد کردن غذا صورت می گیرد و در این قسمت آنزیمهای گوارشی ترشح نمی شود و مقدار جذب بسیار ناچیز است. در بعضی حشرا غدد بزاقی دارای آنزیم است و در دهان عمل هضم صورت می گیرد. قسمت یا معده قسمت اصلی ترشح دیاستازها و هضم و جذب مواد غذایی است . معده ممکن است دارای لوله های کور باشد که جهت وسیع کردن سطح جذب به کار می رود. قسمت عقبی : این قسمت از دریچه عقبی قسمت میانی (معده) شروع شده و به مخرج منتهی می شود و شامل دو بخش جداگانه می باشد .(۱) روده جلویی ممکن است به صورت یک لوله ساده و یا ممکن است خود به دو قسمت روده باریک و روده بزرگ تقسیم شود. در محل اتصال روده جلویی به معده تعدادی لوله دفعی به نام لوله مالپیگی وجود دارند .(۲) روده عقبی یا رکتوم این بخش قسمت انتهایی لوله گوارش است و معمولا به صورت یک کیسه پهن و منبسط و به صورت مخرج ،لوله گوارش را با خارج ارتباط می دهد.
متابولیسم تنفس :
مواد غذایی داخل سلولها و بافتها به وسیلهاکسیژن جذب شده توسط دستگاه تنفسی اکسید می گردد و موادی نظیر گلوتاتیون و سیتوکروم به عنوان مواد واسطه ای در این مرحله اهمیت فوق العاده دارند . بالا رفتن درجه حرارت و رطوبت باعث افزایش شدت متابولیسم می گردد همچنین تغییرات متابولیسم تنفسی به گونه ای – سن – مراحل رشدی و جنس حشره بستگی دارند. ضریب تنفسی برابراست با نسبت حجم انیدرید کربنیک حاصل به حجم اکسیژن مصرف شده و متناسب با رژیم غذایی حشره می باشد.
– دستگاه گردش خون
در حشرات ، اکسیژن بدون دخالت خون به وسیله سیستم تراشه ای تنفس در اختیار سلول قرار می گیرد. لذا دستگاه گردش خون ساده و حفره ای است و خون تحت فشار قلب در حفره عمومی پخش شده و تمام سلولها و بافتها را فرا می گیرید. از این جهت حفره عمومی در حشرات ، Hemocoele یا حفره خونی نامیده می شود. این حفره به وسیله دو پرده ماهیچه ای طولی به سه حفره عمومی پشتی میانی و شکمی تقسیم می شود.حفره پشتی محتوی رگ پشتی طولی است که قسمت جلوی آن به نام آئورت در ناحیه قفس سینه و قسمت عقبی آن در ناحیه شکم و به قلب مرسوم می گردد . آئورت در حشرات بالدار مجهز به چند حباب ضرباندار به نام قلب های فرعی است . قلب از تعدادی خانه یا حفره به نام Ventriculus تشکیل شده و تعداد آنها تقریبا ً معادل حلقه های قفس سینه و شکم است . این خانه ها گلابی شکل و به طور متوالی قرار گرفته و به وسیله منافذی به نام استیول به حفره اطراف قلب مربوط می شود. آئورت و قلب ساختمان ماهیچه ای داشته و به وسیله الیاف ماهیچه ای خاصی به نام حلقه های پشتی متصل می شوند.حفره میانی یا احشئی نسبتاً وسیع بوده ولوله گوارش و غده تناسلی در آن قرار دارند . حفره شکمی محتوی زنجیر عصبی است . دیافراگم شکمی از بافت پیوندی و رشته های ماهیچه ای ساخته شده و دارای سوراخهای متعددی جهت عبور خون می باشد .
دیدگاه ها