حشره شناسی کشاورزی – بخش چهارم
مکانیسم گردش خون:
عمل قلب دارای دو مرحله دیاستول و سیستول است. در مرحله دیاستول یا مرحله غیر فعال ، ماهیچه های بالی شکل منقبض شده و حجم حفره پشتی افزایش می یابد و فشار داخلی کم شده و در نتیجه خون از حفره های شکمی و میانی وارد حفره پشتی می شود و از منافذ استیول داخل خانه های قلب می گردد. در مرحله سیستول یا مرحله فعال در نتیجه انبساط ماهیچه های بالی شکل منافذ استیول بسته شده و خون از خانه ای به خانه جلوتر وارد می شود و از طریق آئورت وارد حفره عمومی می گردد. خون حشرات در انتقال اکسیژن به سلولها و بافتهای بدن وظیفه ای ندارد ولی از نظر انتقال مواد غذائی و دفع مواد زائد و ادراری دارای اهمیت می باشد.
۲ ترکیبات خون:
خون در حشرات به رنگهای مختلف قرمز،زرد،سبز یا آبی دیده می شود و از دو قسمت پلاسما و سلولهای خون تشکیل یافته است. عمده پلاسمای خون را آب و اسیدهای آمینه تشکیل می دهد و سایر ترکیبات آن عبارتند از: مواد گلوسیدی، لیپیدی ، هموگلوبین ، هموسیانین ، املاح مختلف آلی و معدنی ، مواد ادراری ، مواد سمی نظیر کانتاریدین و هیستامین و آنزیم های مختلف و گاز کربنیک و اکسیژن.
سلولهای خون به تعداد و اشکال مختلف ، در حضرات بسته به عوامل گوناگون نظیر فذا و رطوبت دیده می شوند . تعداد سلولها در هر میلیمتر مکعب خون فوق العاده متغیر است ، در سوسری هایجنس Periplaneta بین ۱۵۰۰۰ تا ۶۰۰۰۰ در سیرسیرک Gryllus assimilis بین ۱۵۰۰۰ تا ۲۷۵۰۰۰تغییر می کند. اهم سلولهای خون عبارتند از :
(۱) سلولهای انوسیت Oenocytes– این سلولها اغلب در طرفین حلقه های شکم پراکنده هستند و از نظر تغییر جلد ، رشد تخمدانها ، دفع مواد ادراری و ذخیره چربی و غیره اهمیت دارند.
(۲) سلولهای زنده خوار Phagocytes اکثر این سلولها خاصیت زنده خواری دارند و از باکتریها و پروتوزئرهائی که از طریق لوله گوارش وارد حفره عمومی می شود تغذیه می کنند. همچنین بعضی از آنها دارای وظایف دفعی و ترشحی و ذخیره ای مواد چربی هستند.
(۳) سلولهای اطراف قلب Pericardialcell این سلولها در اطراف قلب وجود دارند و از نظر تصفیه خون با ارزش می باشند.
(۴) اجسام چربی – سلولهای چند وجهی و به رنگ سفید ، زرد ، قرمز و نارنجی هستند و ذخیره مواد چربی ، پروئیدها مواد ادراری و گلیکوژن را به عهده دارند و بعلاوه دارای خاصیت زنده خواری و تولید نور می باشند ، از نظر دفاع حشره و همچنین جلب جنس مخالف اهمیت دارند و تولید نور نتیجه اکسیده شدن ماده چربی به نام لوسیفیرین به وسیله دیاستاز لوسیفراز است.
اعضاء تولید نور در دو خانواده Lampyridae و Elateride از راسته سخت بالپوشان رشد قابل توجه دارند. در کرم شب تابLampyris noctiluca اعضاءتولید نور در زیر مفصلهای شکم قرار دارند و در جنس Pyrophorus در قاعده پیش قفس سینه متمرکز و متشکل از یک لایه اجسام چربی است که سطح آنها را انشعابات عصبی و موی تراشه ها پوشانده و در زیر این لایه بلورهای اگزانتین ( xanthin) ، و املاح اوره قرار دارد که دارای خاصیت انعکاس هستند .
ث – دستگاه تولید مثل Reproductive system :
در جنسهای نر و ماده از دوقسمت تشکیل یافته است اول اعضاء تناسلی داخلی که مبداء مزودرمی داشته و محتوی سلول های جنسی در مراحل مختلف رشد تا تشکیل گامت های نر و ماده و سلولهای غذایی و غدد ترشحی است. قسمت دوم اعضاء تناسلی خارجی که از پیوستهای حلقه های شکمی است و مبدا آکتودرمی داشته و جهت خروج اسپرماتوزوئید و اوول می باشد.
۱ دستگاه تناسلی نر: شامل بیضه ها ، غده های ضمیمه ، مجاری تناسلی و آلت جفت گیری است. بیضه ها به تعداد یک جفت از لوله های متعدد به نام لوله های اسپرم تشکیل یافته که محتوی سلولهای جنسی در مراحل مختلف رشدی است. در طول لوله ها از پائین به بالاقسمتهای زیر وجود دارند:
(1) ناحیه اسپرماتوسیت Spermatocyte zone که از تقسیم سلولهای اسپرماتوگنی حاصل شده و اطراف آنها را غلافی پوشانده و سیست (Cyste) نامیده می شود و هر سیست دارای چندین اسپرماتوسیت می باشد.
(2) ناحیه اسپرماتوگونی Spermatogonia zone که محتوی سلولهای اسپرماتوگونی ، و سلولهای مزودرمی است.
(۳) ناحیه رسیدن گامت های نر Maturation and reduction zone و تقسیم با کاهش کروموزمی که در این قسمت سلول های اسپرماتوسیت طی دو تقسیم که دومی توام با کاهش کروموزمی است ، به چهار اسپرماتید n کروموزمی تقسیم می شود.
(۴) ناحیه تشکیل اسپرماتوزوئیدها Transformation zone که آخرین مرحله تحول سلولهای جنسی است ، پس از پاره کردن سیستها داخل مجاری خروجی می گردند، یک جفت مجرای خروجی Vas deferens که ساختمان ماهیچه ای داشته و قسمت عریض آن کیسه اسپرم (Seminal vesicles) است و اسپرماتوزوئیدها در داخل آن ذخیره می شوند ویک جفت مجرای خروجی که در انتهای یکی شده و به مجرای اسپرم انداز Ejaculatory duct مربوط می شوند و در انتها به وسیله سوراخی به نام گونوپور Gonopore به آلت جفت گیری نر Penis منتهی می شود. غده های ضمیمه Accessory glands معمولا در انتهای مجاری اسپرم انداز و یا مجاری خروجی باز می شوند و محتوی ترشحات لزج و چسبیده اند که برای ساختن پوشش اسپرماتوزوئید بکار میروند. اعضای خارجی دستگاه تناسلی نر شامل آلت جفتگیری به نام Penis و قطعات ضمیمه آن هستند که در حد فاصل حلقه نهم و دهم شکم قرار دارند. پنیس از دو قسمت اکتوفالوس و آندوفالوس تشکیل شده است.
۲ دستگاه تناسلی ماده : شامل یک جفت تخمدان ، غده های ضمیمه ،کیسه ذخیره اسپرماتوزوئید و تخمریز است .
(۱) تخمدان (Ovary) از تعدادی لوله های کوچک استوانه ای به نام اواریول Ovariol تشکیل شده و هر اواریول از قسمتهای زیر تشکیل یافته است .
۱ رشته انتهائی Terminal filament که هر رشته باریک اواریول را به جدار بدن متصل می سازد.
۲ ژرماریوم Germarium که این قسمت سلولهای Oogonia در حال رشد و تقسیم ، سلولهای غذایی Trophocyte به نام سلول Vitelline و سلولهای سیتوسیت است .
۳ ویتلاریوم Vitellarium محتوی سلولهای Oocyte و یا گامت های کامل به نام اوول Ovule می باشد.
۴ پدیسل Pedisel به صورت مجرای کوتاهی اواریول را به مجرای تخم متصل می کند.
لوله های تخم برحسب وجود یا عدم وجود سلولهای غذائی و طرز قرار گرفتن آنها دو نوعند:
۱ تیپ پانوئیستیک Panoistic در این حالت لوله تخم فاقد سلولهای غذایی است .
۲ تیپ مروئیستیک Meroistic – در این تیپ لوله های تخم محتوی سلولهای غذایی مشخص بوده و از نظر طرز پراکندگی آنها در طول لوله تخم به دو گروه تقسیم می شوند: در نوع پولی تروف Polytrophe سلولهای غذائی و اوول ها در طول لوله تخم به طور متناوب قرار دارند ، در نوع تلوتروف Telotrophe سلولهای غذائی در انتهای لوله تخم متمرکز می باشند.
(۲) مجرای تخم Oviduct هر تخمدان در طول قاعده به یک مجزا ختم می شود و ابتدای آن کالیکس (Calix ) نام دارد.
مجرای عمومی تخم Common oviduct – دو مجرای تخم در انتها به یک مجرای عمومی تخم منتهی می گردد، و در انتها به صورت سوراخ گونوپور در حلقه هشتم یا نهم شکم باز می شود. کیسه ذخیره اسپرماتوزوئید Spermatheca این حفره به کیسه جفتگیری مربوط می باشد. در حشرات ، دو مرحله جفت گیری و تخم ریزی به فاصله نسبتاً قابل توجهی صورت می گیرد . چنانچه زنبور عسل در مدتی محدود جفتگیری کرده و سپس ملکه چند سال و به کرات در کندو تخم ریزی می کند .
(۳) غده های ضمیمه Accessory glands – این غده ها معمولاً به تعداد یک جفت بوده و ترشحات آنها برای چسبانیدن تخمها روی تکیه گاه و یا تهیه کپسول تخم بکار می روند.
۳ اعضاء خارجی دستگاه تناسلی : شامل آلت تخمریزی در ماده ها می باشد که در حشرات مختلف به اشکال و اندازه های گوناگون ، از رشد پیوستهای حلقه های هشتم و نهم شکم تشکیل شده است . در ملخ های شاخک بلند و سیرسیرکها تخمریز خیلی بلند و سخت بوده و در بعضی سن ها خیلی کوچک و یا اصلاًُ وجود ندارد . در حشرات نر این قسمت شامل آلت تناسلی نر Penis پارامرها و ضمائم دیگر می باشد.
ح – دستگاه عصبی Nervous system:
دستگاه عصبی در حشرات به صورت دو زنجیر عصبی در قسمت شکمی بدن قرار دارد . مراکز اصلی عصبی شامل سه قسمت است ، دستگاه عصبی مرکزی ، درونی یا احشائی ، وسطی یا جلدی .
۱ دستگاه عصبی مرکزی Central Nervous system: یا زنجیر عصبی که از عصب ها و عقده های عصبی تشکیل یافته است. در ناحیه سر ، مغز(Brain) را تشکیل می دهد که به وسیله یک جفت رشته عصبی به نام گردنبند دورمری Circumoesophageal connectives به عقده زیر مری Suboesophageal ganglion متصل می گردد. زنجیر عصبی در ناحیه قفس سینه شامل سه جفت عقده عصبی است. معمولاً عقده پیش قفس سینه ای مشخص ولی عقده های میان و پس قفس به یکدیگر اتصال یافته اند . عقده های عصبی به وسیله یک رشته عرضی به نام پیوند Commissure و یک رشته طولی به نام طناب Cord به یکدیگر متصل می باشند . مغز از سه قسمت زیر تشکیل یافته است.
(1)مغز عقبی یا مغز سوم Tritocerebron کهرشته های عصبی را به پیشانی ، لب بالا و قسمت جلوی لوله گوارش می فرستد.
(2) مغز جلوئی یا مغز اول Protocerebron بزرگترین قسمت مغز می باشد و اعمال حسی چشم های ساده و مرکب را انجام می دهد و همچنین سلولهای عصبی ترشحی قسمت داخلی مغز، از نظر رشدی و تغییر جلد اهمیت دارند .
(3) مغز میانی یا مغز دوم Deutocerebron مرکز عصبی شاخکها می باشد.
مغز حشرات از توده سلولهای نر و پیل وسلولهای عصبی ارتباطی و تعداد کمی سلول های محرک تشکیل یافته و حجم آن بستگی به وضعیت تکاملی حشره دارد . چنانچه در سوسک Dytiscus حجم مغز و در زنبور عسل حجم بدن می باشد.
هرسلول عصبی یا نرون Neuron دارای یک جسم سلولی یا Neurocyte آکسون و انشعابات متعدد باریک به نام دندریت می باشد. نوروسیت های یک قطبی دارای یک آکسون و نوروسیت های دو قطبی و چند قطبی دارای دو یا چند آکسون هستند. سلولهای عصبی حساس معمولا دو یا چند قطبی هستند و نوروسیت آنها در سطح و یا نزدیک به سطح بدن قرار دارد و دندریت ها در سطح بدن و داخل غده ها و ماهیچه ها امتداد دارند. سلولهای عصبی محرک معمولا یک قطبی و نوروسیتها در مراکز عصبی و آکسون آنها در سطح جلد امتداد دارد.
هر عقده عصبی از یک توده متراکم رشته های عصبی به نام بافت نخاعی یا نروپیل در داخل و یک پرده به نام Epineural membrane تشکیل شده و دارای نوروسیتها و آکسون های سلولهای محرک ، انشعابات انتهائی سلولهای حساس در قسمت داخلی ، انشعابات تراشه ای و سلولهای پوششی در قسمت سطحی است.
عصب ، از آکسون های محرک یا حساس و یا هر دو نوع تشکیل یافته است.
عصب های مغز شامل:
عصب چشم های ساده میانی
عصب چشم های مرکب و چشم های ساده جانبی
عصب عقده پشت سر که رابط بین عقده پشت سر و قسمت عقبی مغز است.
عصب شاخکی
عصب جلدی
عصب جانبی که انشعابات آن به دهان و عقده پشت سر اتصال دارد
عصب لب و پیشانی
عصب زیر گلوئی که اعمال عصبی ماهیچه های منبسط کننده بخش جلوئی لوله گوارش را انجام می دهد.
دستگاه عصبی سطحی یا جلدی
شامل سلولهای حساس دو یا چند قطبی و قسمتهایی انتهائی آکسون سلول ها محرک می باشد که معمولا در لایه اپیدرمی جلد و پوشش سطحی لوله گوارش و ماهیچه های سمپاتیک متمرکز هستند. دستگاه عصبی در حشرات، دارای ترشحات هرمونی است که از غده های بدون مجرای ترشحی به نام اجسام آلاتا Corpora allata و کاردیاکا C.cardiaca که در عقب مغز جلوئی لوله گوارش در محل اتصال مری قرار دارند و ترشحات که در عقب معز جلوئی قرار دارد ترشح می شوند، اجسام آلاتا در قسمت پشتی بخش جلوئی لوله گوارش در محل اتصال مری قرار دارند و ترشحات آنها به نام هورمون جوانی از نظر پدیده دگردیسی و رشد غدد تناسلی اهمیت دارد. اجسام کاردیاکا در قسمت میانی مغز جلوئی قرار دارند و ترشحات آنها احتمالا در تغییر جلد موثرند.
دستگاه عصبی درونی یا احشائی
این دستگاه به نام سیستم سمپاتیک از سه قسمت زیر تشکیل شده است:
(1) عصب های فرد شکمی Impaire ventral nerves رشته های عصبی به سوراخهای تنفسی و استیگمات ها می فرستد.
(۲) دستگاه سمپاتیک دمی Caudal sympathic system اعمال عصبی غدد تناسلی و قسمت انتهائی لوله گوارش را انجام می دهد.
(3) دستگاه عصبی بخش جلوئی لوله گوارش Stomodaeal nervous system یا سیستم استوموگاستریک شامل سلولهای حساس و محرک ، عقده زیر مغذی یا عقده پشت سر ، عقده پیشانی و عصب های متعدد می باشد. این قسمت، عصب های متعدد می باشد. این قسمت، عصب های متعدد به بخش جلوئی لوله گوارش ، قلب و آئورت و اجسام آلاتا و گاهی ماهیچه های لب پائین و آرواره های بالا و در بعضی از حشرات به تمام بخش میانی لوله گوارش می فرستد.
مکانیسم گردش خون:
عمل قلب دارای دو مرحله دیاستول و سیستول است. در مرحله دیاستول یا مرحله غیر فعال ، ماهیچه های بالی شکل منقبض شده و حجم حفره پشتی افزایش می یابد و فشار داخلی کم شده و در نتیجه خون از حفره های شکمی و میانی وارد حفره پشتی می شود و از منافذ استیول داخل خانه های قلب می گردد. در مرحله سیستول یا مرحله فعال در نتیجه انبساط ماهیچه های بالی شکل منافذ استیول بسته شده و خون از خانه ای به خانه جلوتر وارد می شود و از طریق آئورت وارد حفره عمومی می گردد. خون حشرات در انتقال اکسیژن به سلولها و بافتهای بدن وظیفه ای ندارد ولی از نظر انتقال مواد غذائی و دفع مواد زائد و ادراری دارای اهمیت می باشد.
۲ ترکیبات خون:
خون در حشرات به رنگهای مختلف قرمز،زرد،سبز یا آبی دیده می شود و از دو قسمت پلاسما و سلولهای خون تشکیل یافته است. عمده پلاسمای خون را آب و اسیدهای آمینه تشکیل می دهد و سایر ترکیبات آن عبارتند از: مواد گلوسیدی، لیپیدی ، هموگلوبین ، هموسیانین ، املاح مختلف آلی و معدنی ، مواد ادراری ، مواد سمی نظیر کانتاریدین و هیستامین و آنزیم های مختلف و گاز کربنیک و اکسیژن.
سلولهای خون به تعداد و اشکال مختلف ، در حضرات بسته به عوامل گوناگون نظیر فذا و رطوبت دیده می شوند . تعداد سلولها در هر میلیمتر مکعب خون فوق العاده متغیر است ، در سوسری هایجنس Periplaneta بین ۱۵۰۰۰ تا ۶۰۰۰۰ در سیرسیرک Gryllus assimilis بین ۱۵۰۰۰ تا ۲۷۵۰۰۰تغییر می کند. اهم سلولهای خون عبارتند از :
(۱) سلولهای انوسیت Oenocytes– این سلولها اغلب در طرفین حلقه های شکم پراکنده هستند و از نظر تغییر جلد ، رشد تخمدانها ، دفع مواد ادراری و ذخیره چربی و غیره اهمیت دارند.
(۲) سلولهای زنده خوار Phagocytes اکثر این سلولها خاصیت زنده خواری دارند و از باکتریها و پروتوزئرهائی که از طریق لوله گوارش وارد حفره عمومی می شود تغذیه می کنند. همچنین بعضی از آنها دارای وظایف دفعی و ترشحی و ذخیره ای مواد چربی هستند.
(۳) سلولهای اطراف قلب Pericardialcell این سلولها در اطراف قلب وجود دارند و از نظر تصفیه خون با ارزش می باشند.
(۴) اجسام چربی – سلولهای چند وجهی و به رنگ سفید ، زرد ، قرمز و نارنجی هستند و ذخیره مواد چربی ، پروئیدها مواد ادراری و گلیکوژن را به عهده دارند و بعلاوه دارای خاصیت زنده خواری و تولید نور می باشند ، از نظر دفاع حشره و همچنین جلب جنس مخالف اهمیت دارند و تولید نور نتیجه اکسیده شدن ماده چربی به نام لوسیفیرین به وسیله دیاستاز لوسیفراز است.
اعضاء تولید نور در دو خانواده Lampyridae و Elateride از راسته سخت بالپوشان رشد قابل توجه دارند. در کرم شب تابLampyris noctiluca اعضاءتولید نور در زیر مفصلهای شکم قرار دارند و در جنس Pyrophorus در قاعده پیش قفس سینه متمرکز و متشکل از یک لایه اجسام چربی است که سطح آنها را انشعابات عصبی و موی تراشه ها پوشانده و در زیر این لایه بلورهای اگزانتین ( xanthin) ، و املاح اوره قرار دارد که دارای خاصیت انعکاس هستند .
ث – دستگاه تولید مثل Reproductive system :
در جنسهای نر و ماده از دوقسمت تشکیل یافته است اول اعضاء تناسلی داخلی که مبداء مزودرمی داشته و محتوی سلول های جنسی در مراحل مختلف رشد تا تشکیل گامت های نر و ماده و سلولهای غذایی و غدد ترشحی است. قسمت دوم اعضاء تناسلی خارجی که از پیوستهای حلقه های شکمی است و مبدا آکتودرمی داشته و جهت خروج اسپرماتوزوئید و اوول می باشد.
۱ دستگاه تناسلی نر: شامل بیضه ها ، غده های ضمیمه ، مجاری تناسلی و آلت جفت گیری است. بیضه ها به تعداد یک جفت از لوله های متعدد به نام لوله های اسپرم تشکیل یافته که محتوی سلولهای جنسی در مراحل مختلف رشدی است. در طول لوله ها از پائین به بالاقسمتهای زیر وجود دارند:
(1) ناحیه اسپرماتوسیت Spermatocyte zone که از تقسیم سلولهای اسپرماتوگنی حاصل شده و اطراف آنها را غلافی پوشانده و سیست (Cyste) نامیده می شود و هر سیست دارای چندین اسپرماتوسیت می باشد.
(2) ناحیه اسپرماتوگونی Spermatogonia zone که محتوی سلولهای اسپرماتوگونی ، و سلولهای مزودرمی است.
(۳) ناحیه رسیدن گامت های نر Maturation and reduction zone و تقسیم با کاهش کروموزمی که در این قسمت سلول های اسپرماتوسیت طی دو تقسیم که دومی توام با کاهش کروموزمی است ، به چهار اسپرماتید n کروموزمی تقسیم می شود.
(۴) ناحیه تشکیل اسپرماتوزوئیدها Transformation zone که آخرین مرحله تحول سلولهای جنسی است ، پس از پاره کردن سیستها داخل مجاری خروجی می گردند، یک جفت مجرای خروجی Vas deferens که ساختمان ماهیچه ای داشته و قسمت عریض آن کیسه اسپرم (Seminal vesicles) است و اسپرماتوزوئیدها در داخل آن ذخیره می شوند ویک جفت مجرای خروجی که در انتهای یکی شده و به مجرای اسپرم انداز Ejaculatory duct مربوط می شوند و در انتها به وسیله سوراخی به نام گونوپور Gonopore به آلت جفت گیری نر Penis منتهی می شود. غده های ضمیمه Accessory glands معمولا در انتهای مجاری اسپرم انداز و یا مجاری خروجی باز می شوند و محتوی ترشحات لزج و چسبیده اند که برای ساختن پوشش اسپرماتوزوئید بکار میروند. اعضای خارجی دستگاه تناسلی نر شامل آلت جفتگیری به نام Penis و قطعات ضمیمه آن هستند که در حد فاصل حلقه نهم و دهم شکم قرار دارند. پنیس از دو قسمت اکتوفالوس و آندوفالوس تشکیل شده است.
۲ دستگاه تناسلی ماده : شامل یک جفت تخمدان ، غده های ضمیمه ،کیسه ذخیره اسپرماتوزوئید و تخمریز است .
(۱) تخمدان (Ovary) از تعدادی لوله های کوچک استوانه ای به نام اواریول Ovariol تشکیل شده و هر اواریول از قسمتهای زیر تشکیل یافته است .
۱ رشته انتهائی Terminal filament که هر رشته باریک اواریول را به جدار بدن متصل می سازد.
۲ ژرماریوم Germarium که این قسمت سلولهای Oogonia در حال رشد و تقسیم ، سلولهای غذایی Trophocyte به نام سلول Vitelline و سلولهای سیتوسیت است .
۳ ویتلاریوم Vitellarium محتوی سلولهای Oocyte و یا گامت های کامل به نام اوول Ovule می باشد.
۴ پدیسل Pedisel به صورت مجرای کوتاهی اواریول را به مجرای تخم متصل می کند.
لوله های تخم برحسب وجود یا عدم وجود سلولهای غذائی و طرز قرار گرفتن آنها دو نوعند:
۱ تیپ پانوئیستیک Panoistic در این حالت لوله تخم فاقد سلولهای غذایی است .
۲ تیپ مروئیستیک Meroistic – در این تیپ لوله های تخم محتوی سلولهای غذایی مشخص بوده و از نظر طرز پراکندگی آنها در طول لوله تخم به دو گروه تقسیم می شوند: در نوع پولی تروف Polytrophe سلولهای غذائی و اوول ها در طول لوله تخم به طور متناوب قرار دارند ، در نوع تلوتروف Telotrophe سلولهای غذائی در انتهای لوله تخم متمرکز می باشند.
(۲) مجرای تخم Oviduct هر تخمدان در طول قاعده به یک مجزا ختم می شود و ابتدای آن کالیکس (Calix ) نام دارد.
مجرای عمومی تخم Common oviduct – دو مجرای تخم در انتها به یک مجرای عمومی تخم منتهی می گردد، و در انتها به صورت سوراخ گونوپور در حلقه هشتم یا نهم شکم باز می شود. کیسه ذخیره اسپرماتوزوئید Spermatheca این حفره به کیسه جفتگیری مربوط می باشد. در حشرات ، دو مرحله جفت گیری و تخم ریزی به فاصله نسبتاً قابل توجهی صورت می گیرد . چنانچه زنبور عسل در مدتی محدود جفتگیری کرده و سپس ملکه چند سال و به کرات در کندو تخم ریزی می کند .
(۳) غده های ضمیمه Accessory glands – این غده ها معمولاً به تعداد یک جفت بوده و ترشحات آنها برای چسبانیدن تخمها روی تکیه گاه و یا تهیه کپسول تخم بکار می روند.
۳ اعضاء خارجی دستگاه تناسلی : شامل آلت تخمریزی در ماده ها می باشد که در حشرات مختلف به اشکال و اندازه های گوناگون ، از رشد پیوستهای حلقه های هشتم و نهم شکم تشکیل شده است . در ملخ های شاخک بلند و سیرسیرکها تخمریز خیلی بلند و سخت بوده و در بعضی سن ها خیلی کوچک و یا اصلاًُ وجود ندارد . در حشرات نر این قسمت شامل آلت تناسلی نر Penis پارامرها و ضمائم دیگر می باشد.
ح – دستگاه عصبی Nervous system:
دستگاه عصبی در حشرات به صورت دو زنجیر عصبی در قسمت شکمی بدن قرار دارد . مراکز اصلی عصبی شامل سه قسمت است ، دستگاه عصبی مرکزی ، درونی یا احشائی ، وسطی یا جلدی .
۱ دستگاه عصبی مرکزی Central Nervous system: یا زنجیر عصبی که از عصب ها و عقده های عصبی تشکیل یافته است. در ناحیه سر ، مغز(Brain) را تشکیل می دهد که به وسیله یک جفت رشته عصبی به نام گردنبند دورمری Circumoesophageal connectives به عقده زیر مری Suboesophageal ganglion متصل می گردد. زنجیر عصبی در ناحیه قفس سینه شامل سه جفت عقده عصبی است. معمولاً عقده پیش قفس سینه ای مشخص ولی عقده های میان و پس قفس به یکدیگر اتصال یافته اند . عقده های عصبی به وسیله یک رشته عرضی به نام پیوند Commissure و یک رشته طولی به نام طناب Cord به یکدیگر متصل می باشند . مغز از سه قسمت زیر تشکیل یافته است.
(1)مغز عقبی یا مغز سوم Tritocerebron کهرشته های عصبی را به پیشانی ، لب بالا و قسمت جلوی لوله گوارش می فرستد.
(2) مغز جلوئی یا مغز اول Protocerebron بزرگترین قسمت مغز می باشد و اعمال حسی چشم های ساده و مرکب را انجام می دهد و همچنین سلولهای عصبی ترشحی قسمت داخلی مغز، از نظر رشدی و تغییر جلد اهمیت دارند .
(3) مغز میانی یا مغز دوم Deutocerebron مرکز عصبی شاخکها می باشد.
مغز حشرات از توده سلولهای نر و پیل وسلولهای عصبی ارتباطی و تعداد کمی سلول های محرک تشکیل یافته و حجم آن بستگی به وضعیت تکاملی حشره دارد . چنانچه در سوسک Dytiscus حجم مغز و در زنبور عسل حجم بدن می باشد.
هرسلول عصبی یا نرون Neuron دارای یک جسم سلولی یا Neurocyte آکسون و انشعابات متعدد باریک به نام دندریت می باشد. نوروسیت های یک قطبی دارای یک آکسون و نوروسیت های دو قطبی و چند قطبی دارای دو یا چند آکسون هستند. سلولهای عصبی حساس معمولا دو یا چند قطبی هستند و نوروسیت آنها در سطح و یا نزدیک به سطح بدن قرار دارد و دندریت ها در سطح بدن و داخل غده ها و ماهیچه ها امتداد دارند. سلولهای عصبی محرک معمولا یک قطبی و نوروسیتها در مراکز عصبی و آکسون آنها در سطح جلد امتداد دارد.
هر عقده عصبی از یک توده متراکم رشته های عصبی به نام بافت نخاعی یا نروپیل در داخل و یک پرده به نام Epineural membrane تشکیل شده و دارای نوروسیتها و آکسون های سلولهای محرک ، انشعابات انتهائی سلولهای حساس در قسمت داخلی ، انشعابات تراشه ای و سلولهای پوششی در قسمت سطحی است.
عصب ، از آکسون های محرک یا حساس و یا هر دو نوع تشکیل یافته است.
عصب های مغز شامل:
عصب چشم های ساده میانی
عصب چشم های مرکب و چشم های ساده جانبی
عصب عقده پشت سر که رابط بین عقده پشت سر و قسمت عقبی مغز است.
عصب شاخکی
عصب جلدی
عصب جانبی که انشعابات آن به دهان و عقده پشت سر اتصال دارد
عصب لب و پیشانی
عصب زیر گلوئی که اعمال عصبی ماهیچه های منبسط کننده بخش جلوئی لوله گوارش را انجام می دهد.
دستگاه عصبی سطحی یا جلدی
شامل سلولهای حساس دو یا چند قطبی و قسمتهایی انتهائی آکسون سلول ها محرک می باشد که معمولا در لایه اپیدرمی جلد و پوشش سطحی لوله گوارش و ماهیچه های سمپاتیک متمرکز هستند. دستگاه عصبی در حشرات، دارای ترشحات هرمونی است که از غده های بدون مجرای ترشحی به نام اجسام آلاتا Corpora allata و کاردیاکا C.cardiaca که در عقب مغز جلوئی لوله گوارش در محل اتصال مری قرار دارند و ترشحات که در عقب معز جلوئی قرار دارد ترشح می شوند، اجسام آلاتا در قسمت پشتی بخش جلوئی لوله گوارش در محل اتصال مری قرار دارند و ترشحات آنها به نام هورمون جوانی از نظر پدیده دگردیسی و رشد غدد تناسلی اهمیت دارد. اجسام کاردیاکا در قسمت میانی مغز جلوئی قرار دارند و ترشحات آنها احتمالا در تغییر جلد موثرند.
دستگاه عصبی درونی یا احشائی
این دستگاه به نام سیستم سمپاتیک از سه قسمت زیر تشکیل شده است:
(1) عصب های فرد شکمی Impaire ventral nerves رشته های عصبی به سوراخهای تنفسی و استیگمات ها می فرستد.
(۲) دستگاه سمپاتیک دمی Caudal sympathic system اعمال عصبی غدد تناسلی و قسمت انتهائی لوله گوارش را انجام می دهد.
(3) دستگاه عصبی بخش جلوئی لوله گوارش Stomodaeal nervous system یا سیستم استوموگاستریک شامل سلولهای حساس و محرک ، عقده زیر مغذی یا عقده پشت سر ، عقده پیشانی و عصب های متعدد می باشد. این قسمت، عصب های متعدد می باشد. این قسمت، عصب های متعدد به بخش جلوئی لوله گوارش ، قلب و آئورت و اجسام آلاتا و گاهی ماهیچه های لب پائین و آرواره های بالا و در بعضی از حشرات به تمام بخش میانی لوله گوارش می فرستد.
دیدگاه ها