بخش 3- تاثیر شرایط اقلیمی و تغییرات آن بر تهاجم علف های هرز.
شرایط آب و هوایی به طور مستقیم بر رشد گیاهان موثراند. بنابراین حتی تغییرات کوچک اقلیمی نیز می تواند منجر به تغییرات وسیعی در رشد گیاهان شود در ابتدا لازم است به برخی از تغییرات اقلیمی پیش آمده در سالهای اخیر اشاره کنیم.
دمای کره زمین دائما ً در حال گرم تر شدن است و از سال 1900 میلادی تا کنون، دمای کره زمین 5/0 درجه سانتی گراد افزایش یافته است. یکی از دلایل این گرم شدن افزایش گازهای گلخانه ای است. به عنان مثال میزان CO2 جو از آغاز انقلاب صنعتی 33/0 بیشتر شده و پیش بینی می شود تا 100 سال آینده از ppm ۳۵۰ کنونی به ppm ۷۰۰ برسد. این تغییرات منجر به ذوب شدن یخ های مناطق قطبی شده و آب دریاها نیز سالانه mm ۲ بالا می آید. همه این عوامل باعث به هم ریختن شرایط اقلیمی شده و وقوع خشکسالی، سیل و ... در نقاط مختلف زمین افزایش یافته است.
تمام عوامل فوق بر فعالیت های فیزیولوژیکی گیاهان اثر دارند. از طرف دیگر با تغییر شرایط محیط محدودیت های رشدی گیاهان از بین می رود. به عنوان مثال مناطقی که تاکنون به دلیل سرد بودن امکان رشد برخی از گیاهان در آن ها وجود نداشت در حال گرم شدن هستند و بنابراین علف های هرز مهاجم سریعا ً به آن جا وارد خواهند شد. گرم شدن باعث کاهش باران و وقوع خشکی می شود. این کار به نفع علف های هرز است زیرا نسبت به گیاهان زراعی به خشکی مقاوم تر می باشند.
در حال حاضر %96 گیاهان به CO2 کافی دسترسی ندارند و با افزایش CO2 این محدودیت برداشته می شود. اما افزایش دی اکسید کربن در اکثر مواقع به نفع علف های هرز تمام می شود. از طرف دیگر این افزایش دما و CO2 منجر به کاهش کارایی علف کش های شیمیایی شده و از قدرت آن ها می کاهد.
در برخی نقاط نیز تغییرات آب و هوایی منجر به بروز گردباد، طوفان و سیل شده و باعث انتقال بذر و اندام های تکثیر رویشی علف های هرز به مناطق بسیار دور می شود. تحقیقات زیادی در مورد بررسی اثر شرایط محیطی و اقلیمی بر تهاجم علف های هرز صورت گرفته است که در زیر به دو مورد از آن ها اشاره می کنیم.
در یک تحقیق در مکزیک سعی شد تا اثر دمای بالا بر تهاجم علف هرز Pennisetum ciliar در مکزیک بررسی شود. این علف هرز یک گیاه C4 است که در اواسط قرن بیستم از افریقا وارد صحرای سونوران مکزیک شده و نواحی وسیعی را آلوده نموده است. حداکثر دما در این بیابان 50 درجه سانتی گراد است و این علف هرز در آن به خوبی موفق شده است. به همین دلیل سعی شد تا اثر دمای بالا به رشد آن مورد بررسی قرار گیرد.
به منظور انجام این آزمایش بذور در ظروف پلاستیکی کشت شد. دمای محیط از روز دهم به بعد هر روز دو تا 3 درجه افزایش یافت و در هر مرحله مقدار جذب CO2 و مقدار تبخیر و تعرق اندازه گرفته شد. نتایج بدست آمده نشان داد که حداکثر مقدار جذب دی اکسید کربن در دمای 30 درجه در روز و 20 درجه در شب بوده است. حداقل میزان تبخیر و تعرق نیز در همین تیمار اتفاق افتاده است. دمای 45 درجه در روز و 35 درجه در شب برای گیاه مرگبار بود. اما به 3 دلیل این گیاه در بیابان سونوران که حداکثر دما 50 درجه است زنده می ماند.
در این بیابان دمای 50 درجه تنها در چند روز از سال و تنها چند ساعت در هر روز رخ می دهد.
وقوع این دما دربیابان سونوران همزمان با بارش فصلی است.
گیاهان مورد آزمایش در دوره جوانی مورد تیمار 50 درجه قرار گرفتند اما در سونوران این طور نیست.
در تحقیق دیگری در هند بررسی اثر گرم شدن کره زمین بر تهاجم علف هرز Prosopis juliflora تعیین شد. این علف هرز در سال 1877 از امریکای مرکزی به هند رفته و هم اکنون 5/5 میلیون هکتار را در این کشور آلوده کرده است که برابر 8/1 از کل مساحت این کشور است. نتایج نشان داد با افزایش میانگین دمای سالیانه از 28 درجه به 30 درجه سانتی گراد مقدار بیوماس ریشه و اندام هوایی علف هرز نیز افزایش یافته است. متوسط افزایش سالیانه بیوماس ریشه از 9/1 به 2/6 و متوسط افزایش سالیانه بیوماس اندام هوایی از 42 به 56 کیلوگرم رسیده است.
بخش 4- جلوگیری از ورود، گسترش و بومی شدن علف های هرز مهاجم.
همانطور که گفته شد علف های هرز مهاجم در محیط جدید ممکن است با شرایط کاملا ً مطلوب مواجه شده و بر دیگر گونه ها غلبه کامل بیابند. در این صورت متوقف کردن رشد آن ها و در واقع مدیریت کردن آن ها بسیار دشوار و یا غیر ممکن می باشد. به همین دلیل باید سعی شود از ورود آن ها جلوگیری کرد و یا اگر به هر نحوی وارد شدند از گسترش و مستقر شدن آن ها ممانعت نمود. اقدامات زیر می تواند در این رابطه موثر باشد.
کشت گیاهان زینتی بومی به جای گونه های خارجی. در بسیاری از نمونه های انجام شده تهاجم، گیاه در ابتدا برای استفاده زینتی وارد منطقه جدید شده ولی بعدا ً به صورت علف هرز درآمده و مهاجم می شود. بنابراین تا حد امکان باید از کشت گونه های خارجی اجتناب ورزید.
کنترل کالا در مبادی ورودی کشور. مواردی همچون بذور و سایر محصولات کشاورزی در حین ورود به کشور باید از نظر آلوده بودن به بذر علف هرز مورد بررسی دقیق قرار گیرند. این امر به خصوص در مورد محصولاتی که از کشورهایی با علف های هرز مهاجم و خطرناک وارد می شود باید به طور بسیار سخت گیرانه رعایت شود.
آموزش به عموم مردم و کشاورزان درشناسایی گونه های مهاجم. وجود آگاهی عمومی در رابطه با علف های هرز مهاجم بسیار موثر است. هر کشاورز می تواند بازرس مزرعه خود باشد و به محض مشاهده علف هرز مهاجم اقدامات لازم را انجام دهد. البته در مناطقی که احتمال آلودگی زیاد است باید در زمانهای مختلف سال مثل اوایل بهار، اوایل تابستان و اوایل پاییز (زمان های اصلی رشد علف های هرز) بازرسی توسط کارشناسان و افراد آگاه صورت گیرد.
جلوگیری از عبور افراد، حیوانات و وسایل، بین منطقه آلوده و منطقه پاک. اگر یک منطقه آلوده به علف هرز مهاجم شناسایی شد باید عبور افراد، حیوانات و وسایل و ماشین آلات بین آن ناحیه و نواحی دیگر به حداقل برسد. این کار به مقدار زیادی می تواند مانع گسترش و پراکنش علف هرز مهاجم شود.
به حداقل رساندن تخریب خاک. خاک ورزی از یک طرف محیط را برای رشد علف هرز مهاجم آماده می کند و از طرف دیگر به قطعه قطعه شدن و پراکنش قطعات تکثیری و بذر علف هرز کمک می کند. در هنگام خاکبرداری برای انجام پروژه های راه و ساختمان نیز باید دقت کرد که خاک برداشته شده از منطقه آلوده به مناطق پاک نرود.
جلوگیری از بذردهی و پراکنش بذر. در صورت مشاهده علف هرز مهاجم، بسیار مهم است که از رسیدن آن به مرحله بذردهی جلوگیری کرد زیرا یکبار بذر دهی می تواند آلودگی شدیدی را برای سال های آینده ایجاد کند.
کشت گیاهان با قدرت رقابتی بالا. برای ضعیف کردن گیاه مهاجم می توان گیاهانی با قدرت رقابتی بالا را در منطقه کشت کرده این کار باعث می شود تا منابع و فضا، کمتر در اختیار گونه مهاجم قرار گیرد.
اطلاع دادن و مشورت با بخش ها و کارشناسان مربوطه. مردم یا کشاورزانی که علف هرز مهاجمی را در یک نقطه می بینند باید سریعا ً به بخش های مربوطه مسئول اطلاع دهند تا اقدامات لازم انجام شود.
بخش 5- مدیریت تهاجم و روش های کنترلی علف های هرز مهاجم.
در مدیریت تهاجم همیشه تاکید بر پیشگیری است تا کنترل. در واقع اگر علف هرز مهاجم وارد منطقه شده و مستقر شود از بین بردن آن ممکن نیست. برای پیشگیری وجود پیش آگاهی لازم است و برای منظور باید 3 کار انجام شود.
گام 1- شناسایی علف های هرز خطرناک که احتمال تهاجم آن ها زیاد است.
گام 2- شناسایی مناطقی که احتمال هجوم علف های هرز مشخص شده در گام 1 به آن ها زیاد است.
گام 3- یافتن و اجرا کردن روش های مناسب برای ممانعت از ورود علف های هرز گام 1 به مناطق گام 2.
اما به هر حال ممکن است تهاجم صورت گرفته و علف هرز مهاجم در منطقه مستقر شود. برای کنترل این علف های هرز مهاجم راه هایی وجود دارد که مثل روش های کنترل علف های هرز بومی است و به همین دلیل از توضیح کامل پیرامون روش ها اجتناب می کنیم.
حذف بوته ها با دست. برای علف های هرز یکساله به خصوص در اوایل دوره رشد و در سطوح کوچک مناسب است. البته باید دقت نمود تا علف هرز سمی نباشد.
بریدن و هرس کردن. البته این کار ممکن است موجب تحریک رشد و یا منشعب شدن بوته ها شود. بنابراین باید در مورد علف های هرزی به کار برده شود که نقطه انشعاب آن ها بالای نقطه هرس کردن باشد.
سوزاندن. در وسعت زیاد هم می توان از آن استفاده نمود. البته برخی از گونه ها شدیدا اشتغال زا بوده و به دقت و احتیاط زیادی نیاز است و برخی دیگر نیز متحمل به آتش بوده یا حتی از آن سود می برند.
کنترل بیولوژیکی:
روش کنترل بیولوژیکی در مورد علف های هرز چندان عملی نیست اما از آنجا که علف هرز مهاجم، بومی منطقه نیستند، شاید بتوان در زیستگاه بومی آن یک حشره یا عامل بیماری زای تک میزبان را پیدا کرد تا بتواند مورد استفاده قرار گیرد.
چرای حیوانات. از حیوانات متعددی همچون بز، گوسفند و غاز می توان استفاده کرد تا ضمن تغذیه از علف هرز آن را از بین ببرند. البته باید احتیاط نمود که علف هرز مهاجم سمی نباشد.
بخش 6- خسارت های ناشی از تهاجم علف های هرز
تهاجم علف های هرز پدیده خطرناکی است که از جنبه های گوناگون باعث ایجاد خسارت می شود. این خسارت ها را می توان به 3 دسته کلی شامل خسارات اکولوژیکی، اقتصادی و سلامتی دسته بندی کرد. در زیر به بررسی این خسارات به صورت جامع تر می پردازیم:
از بین بردن تنوع زیستی و اختلال در اکوسیستم: در برخی مواقع شرایط محیط جدید چنان برای علف هرز مطلوب است که آن علف هرز به طور کامل در محیط غلبه یافته و گونه های بومی را از بین می برد. این عامل از یک طرف زیستگاه های طبیعی موجودات در اکوسیستم را از بین برده و از طرف دیگر با تاثیر بر چرخه غذایی باعث مرگ یا مهاجرت جانوران می شود. در نتیجه تهاجم هم تنوع زیستی گیاهی و هم جانوری را کم کرده و اکوسیستم را تخریب می کند.
کاهش تولید علوفه:
مراتع سهم بزرگی از تولید علوفه را بر عهده دارند. اما در بسیاری از مواقع اتفاق افتاده است که علف هرز مهاجم به مرتع برای دام ها خوش خوراک نبوده و یا گاهی سمی می باشد و پس از گسترش در مرتع تولید علوفه را مختل می کند.
فرسایش خاک:
از راه های دیگری که علف های هرز مهاجم باعث صدمه دیدن محیط زیست می شوند فرسایش خاک است. در بسیاری از مواقع اتفاق افتاده است که علف هرزی که جایگزین گونه های بومی شده است ریشه های کم عمق تر و ضعیف تری داشته و در نتیجه خاک مورد فرسایش قرار می گیرد.
خسارت اقتصادی به دولت ها و کشاورزان:
علف های هرز مهاجم به طرق مختلف باعث خسارت زدن و تحمیل هزینه های زیاد به دولت ها، کشاورزان و زمین داران می شود. دلیل این امر نیز آن است که تهاجم از ارزش زمین کاسته و آن را غیر قابل کشت می کند و برای کنترل علف هرز و احیای مجدد زمین نیاز به اقدامات مدیریتی پرهزینه و دراز مدت می باشد. برای روشن شدن خسارت اقتصادی تهاجم علف هرز، بیان مثال های زیر لازم می باشد.
وقوع آتش سوزی:
مشاهده شده است که در مناطق آلوده به برخی از علف های هرز مهاجم آتش سوزی های طبیعی افزایش یافته است. علت این امر را باید در ویژگی های علف هرز مهاجم جستجو کرد. به عنوان مثال علف هرز مهاجم بروموس (Bromus tectorum) اندام هوایی و بیوماس متراکم و زیادی تولدی کرده و در 4 تا 6 هفته زودتر از گیاهان بومی منطقه خشک می شود. در نتیجه گرمای تابستان باعث وقوع آتش سوزی طبیعی در منطقه می شود.
به خطر انداختن سلامت انسان و دام:
بسیاری از علف های هرز برای سلامتی انسان مضر بوده و به طرق مختلف باعث ایجاد بیماری یا حساسیت می شوند. به عنوان مثال علف هرز مهاجم (Toxicodendron radicans) Poison lvy در صورت تماس با بدن انسان باعث ایجاد زخم و تاول بر روی پوست می شود. از طرف دیگر برخی علف های هرز مهاجم نیز برای دام ها مسمومیت زا بوده و در صورت تماس با پوست آن ها یا خورده شدن توسط آن ها مشکلات جدی و مرگباری را برای دام ایجاد می کند. مثلا ً علف هرز مهاجم(Euphorbia esula) Leafy spurgeباعث بیماری در چشم، دهان و دستگاه گوارش دام ها به خصوص گاو می شود.
شرایط آب و هوایی به طور مستقیم بر رشد گیاهان موثراند. بنابراین حتی تغییرات کوچک اقلیمی نیز می تواند منجر به تغییرات وسیعی در رشد گیاهان شود در ابتدا لازم است به برخی از تغییرات اقلیمی پیش آمده در سالهای اخیر اشاره کنیم.
دمای کره زمین دائما ً در حال گرم تر شدن است و از سال 1900 میلادی تا کنون، دمای کره زمین 5/0 درجه سانتی گراد افزایش یافته است. یکی از دلایل این گرم شدن افزایش گازهای گلخانه ای است. به عنان مثال میزان CO2 جو از آغاز انقلاب صنعتی 33/0 بیشتر شده و پیش بینی می شود تا 100 سال آینده از ppm ۳۵۰ کنونی به ppm ۷۰۰ برسد. این تغییرات منجر به ذوب شدن یخ های مناطق قطبی شده و آب دریاها نیز سالانه mm ۲ بالا می آید. همه این عوامل باعث به هم ریختن شرایط اقلیمی شده و وقوع خشکسالی، سیل و ... در نقاط مختلف زمین افزایش یافته است.
تمام عوامل فوق بر فعالیت های فیزیولوژیکی گیاهان اثر دارند. از طرف دیگر با تغییر شرایط محیط محدودیت های رشدی گیاهان از بین می رود. به عنوان مثال مناطقی که تاکنون به دلیل سرد بودن امکان رشد برخی از گیاهان در آن ها وجود نداشت در حال گرم شدن هستند و بنابراین علف های هرز مهاجم سریعا ً به آن جا وارد خواهند شد. گرم شدن باعث کاهش باران و وقوع خشکی می شود. این کار به نفع علف های هرز است زیرا نسبت به گیاهان زراعی به خشکی مقاوم تر می باشند.
در حال حاضر %96 گیاهان به CO2 کافی دسترسی ندارند و با افزایش CO2 این محدودیت برداشته می شود. اما افزایش دی اکسید کربن در اکثر مواقع به نفع علف های هرز تمام می شود. از طرف دیگر این افزایش دما و CO2 منجر به کاهش کارایی علف کش های شیمیایی شده و از قدرت آن ها می کاهد.
در برخی نقاط نیز تغییرات آب و هوایی منجر به بروز گردباد، طوفان و سیل شده و باعث انتقال بذر و اندام های تکثیر رویشی علف های هرز به مناطق بسیار دور می شود. تحقیقات زیادی در مورد بررسی اثر شرایط محیطی و اقلیمی بر تهاجم علف های هرز صورت گرفته است که در زیر به دو مورد از آن ها اشاره می کنیم.
در یک تحقیق در مکزیک سعی شد تا اثر دمای بالا بر تهاجم علف هرز Pennisetum ciliar در مکزیک بررسی شود. این علف هرز یک گیاه C4 است که در اواسط قرن بیستم از افریقا وارد صحرای سونوران مکزیک شده و نواحی وسیعی را آلوده نموده است. حداکثر دما در این بیابان 50 درجه سانتی گراد است و این علف هرز در آن به خوبی موفق شده است. به همین دلیل سعی شد تا اثر دمای بالا به رشد آن مورد بررسی قرار گیرد.
به منظور انجام این آزمایش بذور در ظروف پلاستیکی کشت شد. دمای محیط از روز دهم به بعد هر روز دو تا 3 درجه افزایش یافت و در هر مرحله مقدار جذب CO2 و مقدار تبخیر و تعرق اندازه گرفته شد. نتایج بدست آمده نشان داد که حداکثر مقدار جذب دی اکسید کربن در دمای 30 درجه در روز و 20 درجه در شب بوده است. حداقل میزان تبخیر و تعرق نیز در همین تیمار اتفاق افتاده است. دمای 45 درجه در روز و 35 درجه در شب برای گیاه مرگبار بود. اما به 3 دلیل این گیاه در بیابان سونوران که حداکثر دما 50 درجه است زنده می ماند.
در این بیابان دمای 50 درجه تنها در چند روز از سال و تنها چند ساعت در هر روز رخ می دهد.
وقوع این دما دربیابان سونوران همزمان با بارش فصلی است.
گیاهان مورد آزمایش در دوره جوانی مورد تیمار 50 درجه قرار گرفتند اما در سونوران این طور نیست.
در تحقیق دیگری در هند بررسی اثر گرم شدن کره زمین بر تهاجم علف هرز Prosopis juliflora تعیین شد. این علف هرز در سال 1877 از امریکای مرکزی به هند رفته و هم اکنون 5/5 میلیون هکتار را در این کشور آلوده کرده است که برابر 8/1 از کل مساحت این کشور است. نتایج نشان داد با افزایش میانگین دمای سالیانه از 28 درجه به 30 درجه سانتی گراد مقدار بیوماس ریشه و اندام هوایی علف هرز نیز افزایش یافته است. متوسط افزایش سالیانه بیوماس ریشه از 9/1 به 2/6 و متوسط افزایش سالیانه بیوماس اندام هوایی از 42 به 56 کیلوگرم رسیده است.
بخش 4- جلوگیری از ورود، گسترش و بومی شدن علف های هرز مهاجم.
همانطور که گفته شد علف های هرز مهاجم در محیط جدید ممکن است با شرایط کاملا ً مطلوب مواجه شده و بر دیگر گونه ها غلبه کامل بیابند. در این صورت متوقف کردن رشد آن ها و در واقع مدیریت کردن آن ها بسیار دشوار و یا غیر ممکن می باشد. به همین دلیل باید سعی شود از ورود آن ها جلوگیری کرد و یا اگر به هر نحوی وارد شدند از گسترش و مستقر شدن آن ها ممانعت نمود. اقدامات زیر می تواند در این رابطه موثر باشد.
کشت گیاهان زینتی بومی به جای گونه های خارجی. در بسیاری از نمونه های انجام شده تهاجم، گیاه در ابتدا برای استفاده زینتی وارد منطقه جدید شده ولی بعدا ً به صورت علف هرز درآمده و مهاجم می شود. بنابراین تا حد امکان باید از کشت گونه های خارجی اجتناب ورزید.
کنترل کالا در مبادی ورودی کشور. مواردی همچون بذور و سایر محصولات کشاورزی در حین ورود به کشور باید از نظر آلوده بودن به بذر علف هرز مورد بررسی دقیق قرار گیرند. این امر به خصوص در مورد محصولاتی که از کشورهایی با علف های هرز مهاجم و خطرناک وارد می شود باید به طور بسیار سخت گیرانه رعایت شود.
آموزش به عموم مردم و کشاورزان درشناسایی گونه های مهاجم. وجود آگاهی عمومی در رابطه با علف های هرز مهاجم بسیار موثر است. هر کشاورز می تواند بازرس مزرعه خود باشد و به محض مشاهده علف هرز مهاجم اقدامات لازم را انجام دهد. البته در مناطقی که احتمال آلودگی زیاد است باید در زمانهای مختلف سال مثل اوایل بهار، اوایل تابستان و اوایل پاییز (زمان های اصلی رشد علف های هرز) بازرسی توسط کارشناسان و افراد آگاه صورت گیرد.
جلوگیری از عبور افراد، حیوانات و وسایل، بین منطقه آلوده و منطقه پاک. اگر یک منطقه آلوده به علف هرز مهاجم شناسایی شد باید عبور افراد، حیوانات و وسایل و ماشین آلات بین آن ناحیه و نواحی دیگر به حداقل برسد. این کار به مقدار زیادی می تواند مانع گسترش و پراکنش علف هرز مهاجم شود.
به حداقل رساندن تخریب خاک. خاک ورزی از یک طرف محیط را برای رشد علف هرز مهاجم آماده می کند و از طرف دیگر به قطعه قطعه شدن و پراکنش قطعات تکثیری و بذر علف هرز کمک می کند. در هنگام خاکبرداری برای انجام پروژه های راه و ساختمان نیز باید دقت کرد که خاک برداشته شده از منطقه آلوده به مناطق پاک نرود.
جلوگیری از بذردهی و پراکنش بذر. در صورت مشاهده علف هرز مهاجم، بسیار مهم است که از رسیدن آن به مرحله بذردهی جلوگیری کرد زیرا یکبار بذر دهی می تواند آلودگی شدیدی را برای سال های آینده ایجاد کند.
کشت گیاهان با قدرت رقابتی بالا. برای ضعیف کردن گیاه مهاجم می توان گیاهانی با قدرت رقابتی بالا را در منطقه کشت کرده این کار باعث می شود تا منابع و فضا، کمتر در اختیار گونه مهاجم قرار گیرد.
اطلاع دادن و مشورت با بخش ها و کارشناسان مربوطه. مردم یا کشاورزانی که علف هرز مهاجمی را در یک نقطه می بینند باید سریعا ً به بخش های مربوطه مسئول اطلاع دهند تا اقدامات لازم انجام شود.
بخش 5- مدیریت تهاجم و روش های کنترلی علف های هرز مهاجم.
در مدیریت تهاجم همیشه تاکید بر پیشگیری است تا کنترل. در واقع اگر علف هرز مهاجم وارد منطقه شده و مستقر شود از بین بردن آن ممکن نیست. برای پیشگیری وجود پیش آگاهی لازم است و برای منظور باید 3 کار انجام شود.
گام 1- شناسایی علف های هرز خطرناک که احتمال تهاجم آن ها زیاد است.
گام 2- شناسایی مناطقی که احتمال هجوم علف های هرز مشخص شده در گام 1 به آن ها زیاد است.
گام 3- یافتن و اجرا کردن روش های مناسب برای ممانعت از ورود علف های هرز گام 1 به مناطق گام 2.
اما به هر حال ممکن است تهاجم صورت گرفته و علف هرز مهاجم در منطقه مستقر شود. برای کنترل این علف های هرز مهاجم راه هایی وجود دارد که مثل روش های کنترل علف های هرز بومی است و به همین دلیل از توضیح کامل پیرامون روش ها اجتناب می کنیم.
حذف بوته ها با دست. برای علف های هرز یکساله به خصوص در اوایل دوره رشد و در سطوح کوچک مناسب است. البته باید دقت نمود تا علف هرز سمی نباشد.
بریدن و هرس کردن. البته این کار ممکن است موجب تحریک رشد و یا منشعب شدن بوته ها شود. بنابراین باید در مورد علف های هرزی به کار برده شود که نقطه انشعاب آن ها بالای نقطه هرس کردن باشد.
سوزاندن. در وسعت زیاد هم می توان از آن استفاده نمود. البته برخی از گونه ها شدیدا اشتغال زا بوده و به دقت و احتیاط زیادی نیاز است و برخی دیگر نیز متحمل به آتش بوده یا حتی از آن سود می برند.
کنترل بیولوژیکی:
روش کنترل بیولوژیکی در مورد علف های هرز چندان عملی نیست اما از آنجا که علف هرز مهاجم، بومی منطقه نیستند، شاید بتوان در زیستگاه بومی آن یک حشره یا عامل بیماری زای تک میزبان را پیدا کرد تا بتواند مورد استفاده قرار گیرد.
چرای حیوانات. از حیوانات متعددی همچون بز، گوسفند و غاز می توان استفاده کرد تا ضمن تغذیه از علف هرز آن را از بین ببرند. البته باید احتیاط نمود که علف هرز مهاجم سمی نباشد.
بخش 6- خسارت های ناشی از تهاجم علف های هرز
تهاجم علف های هرز پدیده خطرناکی است که از جنبه های گوناگون باعث ایجاد خسارت می شود. این خسارت ها را می توان به 3 دسته کلی شامل خسارات اکولوژیکی، اقتصادی و سلامتی دسته بندی کرد. در زیر به بررسی این خسارات به صورت جامع تر می پردازیم:
از بین بردن تنوع زیستی و اختلال در اکوسیستم: در برخی مواقع شرایط محیط جدید چنان برای علف هرز مطلوب است که آن علف هرز به طور کامل در محیط غلبه یافته و گونه های بومی را از بین می برد. این عامل از یک طرف زیستگاه های طبیعی موجودات در اکوسیستم را از بین برده و از طرف دیگر با تاثیر بر چرخه غذایی باعث مرگ یا مهاجرت جانوران می شود. در نتیجه تهاجم هم تنوع زیستی گیاهی و هم جانوری را کم کرده و اکوسیستم را تخریب می کند.
کاهش تولید علوفه:
مراتع سهم بزرگی از تولید علوفه را بر عهده دارند. اما در بسیاری از مواقع اتفاق افتاده است که علف هرز مهاجم به مرتع برای دام ها خوش خوراک نبوده و یا گاهی سمی می باشد و پس از گسترش در مرتع تولید علوفه را مختل می کند.
فرسایش خاک:
از راه های دیگری که علف های هرز مهاجم باعث صدمه دیدن محیط زیست می شوند فرسایش خاک است. در بسیاری از مواقع اتفاق افتاده است که علف هرزی که جایگزین گونه های بومی شده است ریشه های کم عمق تر و ضعیف تری داشته و در نتیجه خاک مورد فرسایش قرار می گیرد.
خسارت اقتصادی به دولت ها و کشاورزان:
علف های هرز مهاجم به طرق مختلف باعث خسارت زدن و تحمیل هزینه های زیاد به دولت ها، کشاورزان و زمین داران می شود. دلیل این امر نیز آن است که تهاجم از ارزش زمین کاسته و آن را غیر قابل کشت می کند و برای کنترل علف هرز و احیای مجدد زمین نیاز به اقدامات مدیریتی پرهزینه و دراز مدت می باشد. برای روشن شدن خسارت اقتصادی تهاجم علف هرز، بیان مثال های زیر لازم می باشد.
وقوع آتش سوزی:
مشاهده شده است که در مناطق آلوده به برخی از علف های هرز مهاجم آتش سوزی های طبیعی افزایش یافته است. علت این امر را باید در ویژگی های علف هرز مهاجم جستجو کرد. به عنوان مثال علف هرز مهاجم بروموس (Bromus tectorum) اندام هوایی و بیوماس متراکم و زیادی تولدی کرده و در 4 تا 6 هفته زودتر از گیاهان بومی منطقه خشک می شود. در نتیجه گرمای تابستان باعث وقوع آتش سوزی طبیعی در منطقه می شود.
به خطر انداختن سلامت انسان و دام:
بسیاری از علف های هرز برای سلامتی انسان مضر بوده و به طرق مختلف باعث ایجاد بیماری یا حساسیت می شوند. به عنوان مثال علف هرز مهاجم (Toxicodendron radicans) Poison lvy در صورت تماس با بدن انسان باعث ایجاد زخم و تاول بر روی پوست می شود. از طرف دیگر برخی علف های هرز مهاجم نیز برای دام ها مسمومیت زا بوده و در صورت تماس با پوست آن ها یا خورده شدن توسط آن ها مشکلات جدی و مرگباری را برای دام ایجاد می کند. مثلا ً علف هرز مهاجم(Euphorbia esula) Leafy spurgeباعث بیماری در چشم، دهان و دستگاه گوارش دام ها به خصوص گاو می شود.
دیدگاه ها