هدف از هرس باردهی آنست که با تقویت اعضای بارور , تضعیف اعضای خیلی قوی , محدود ساختن رشد اندامهای رویشی, تبدیل جوانه های چوبی به گل (در بعضی از درختان ) و اعمالی از قبیل , بار دهی درخت کنترل و اندامهای بارور به سمت تولید محصول مرغوب هدایت شوند هرس خم کردن و برداشتن پوست شاخه یا خم کردن آن , هرس برگ , گل , میوه و ریشه , چون به نحوی در باروری درخت تاثیر دارند همگی به عنوان هرس باردهی معرفی می شوند.
جوانه : جوانه های موجود روی شاخه ممکن است جوانه چوب یا جوانه گل باشند. طوقه : محل اتصال ریشه به ساقه را طوقه (یقه )می نامند. تنه: حد فاصل بین طوقه و تاج درخت را تنه می نامند.
هرس باردهی درختان میوه به عواملی مانند عادت گلدهی وتشکیل میوه روی شاخه ها ، خواص ارثی رشد درخت و ریزی و درشتی میوه بستگی دارد .
درختانی که رشد رویشی بالائی دارند باید هرس باردهی کمتر شوند. میوه های ریز را باید کمتر هرس کنیم همچنین ریزی و درشتی میوه در میزان هرس باردهی دخالت مستقیم دارد .
یعنی میوه های درشت هرس بیشتری را تحمل می کنند و یوه های ریز شدت هرس کمتر
بطور کلی گلدهی در درختان میوه به حالات زیر انجام می شود :
1 گلدهی روی شاخه های چند ساله
2 گلدهی و تشکیل میوه روی شاخه های رشد جاری
3 گلدهی روی شاخه های یک ساله
درختانی از قبیل مرکبات و گردو نیاز به هرس باردهی سالانه ندارند.
در درخت هلو به علت تشکیل میوه روی شاخه های یک ساله بهتر است هرس را شدید تر کنیم تا شاخه های یک ساله کافی جهت تولید میوه بدست آید .
هرس شاخه های درخت در زمستان به دو صورت انجام می پذیرد :
شاخه زنی و سرزنی شاخه
شاخه زنی:
عبارت است از شاخه زنی کامل یک شاخه از محل رویش یا اانشعاب آن روی درخت .
سرزنی:
عبارت است از قطع مختصر نوک شاخه جهت تولید شاخه های جدید .
مهمیزها بایستی از ته قطع شده و روی محل برش را با چسب هرس آغشته کنیم .
چنانچه شاخه از ته و مماس بر تنه بریده نشود قسمت باقیمانده مهمیز یا ناخنک می زند.
قسمت باقیمانده پس از مدتی می میرد و راه نفوذ آفات چوب خوار و بیماریهای قارچی و باکتری را به سمت گیاه باز می کند.
● هرس گل میوه (تنک کردن)
این نوع هرس که با کم کردن تعداد گل و میوه انجام می پذیرد به هدف کنترل باردهی درخت و جلوگیری از پدیده سال آوری انجام می پذیرد.
● سال آوری
عبارت است از تولید ، محصول زیاد در یک سال و کمبود یا عدم تولید محصول در سال بد را می گویند . مثل گردو، خرمالو، سیب و پسته .
انواع هرس باردهی
هرس برگ : در مناطقی که نور کم و رطوبت هوا زیاد باشد برای خوشرنگ تر و قویتر شدن میوه می توان برای حذف مقداری از برگها به روشهای شمیایی یا فیزیکی اقدام کرد . از آنجا که برگ محل تبدیل شیره خام به شیره پرورده است , حذف برگها اثر تضعیف کننده دارند و این عمل باید با دقت انجام گیرد و ار هرس شدید خوداری کرد .
هرس شاخه : برای هرس شاخه , لازم است که از خصوصیات ویژه شاخه های هر گیاه نیز اطلاع داشت . به عنوان مثال , شاخه های مو در همان سال اول تولید میوه می کنند . در حالی که شاخه های هلو پس از یکسال میوه می دهند. به هر صورت هرس شاخه عبارت است از قطع تمام یا قسمتی از شاخه با رعایت اصول معین که آن اصول عبارتند از :
- شاخه های حذف شوند که با تنه زاویه بسته تری دارند .( مگر در موارد استثنایی ) چون این شاخه ها ضعیف بوده و در مقابل وزن میوه و فشار های خارجی مقاومت کمی دارند.
- از فاصله 10 سانتیمتری شاخه اصلی با تنه از قسمت زیر شاخه برشی به عمق نصف قطر شاخه ایجاد کرده و سپس از بالا شروع به بریدن کنید
-هرس به نحوی انجام شود که نور و هوای کافی به داخل درخت نفوذ کند .
- از هرس شدید و یکباره خودداری شود . زیرا این نوع هرس , باردهی نهالهای جوان را به تعویق انداخته و نیز در درختان بارور موجب تولید نرک ( شاخه های که محصول نمی دهد) فراوان می شود .
-در موقع هرس , خراش و بریدگی روی پوست شاخه ایجاد نشود .
شاخه های سنگین طی دو مرحله هرس شود
- پس از قطع شاخه قسمت زائد باقیمانده , از درخت جدا شود.
خم کردن شاخه : خم کردن شاخه موجب محدود شدن رشد رویشی آن می شود . همچنین از خروج شیره پرورده تا حد زیادی جلوگیری می کند . در نتیجه , شاخهای که خم می شوند اگر نابارور باشند بارور می شوند و اگر بارور باشند میزان محصول آنها زیادتر می شود. عمل خم کردن شاخه به وسیله بستن سنگ یا وزنه در انتهای آن و یا بستن آن به وسیله طناب یا نخ به تنه صورت می گیرد.
زخم زدن شاخه :معمولا توسط داسک یا چاقو در بالا یا پایین جوانه ایجاد می شود . زخم ایجاد شده باعث قطع شدن آوندهای آبکش می شود . اگر زخم در بالای جوانه ایجاد شود , مانع رسیدن شیره پرورده کافی به آن شده و در نتیجه جوانه به چوب ( شاخه ) تبدیل می شود . اما اگر برعکس , زخم در پایین جوانه ایجاد شود , شیره پرورده فراوانی به جوانه رسیده و آن را تبدیل به گل و میوه می سازد. دلیل این امر آنست که نسبت کربن به نیتروژن یعنی نسبت هیدراتهای کربن به مواد نیتروژنه در گیاه تغییر می کنند . اگر عملیات هرس , به طور کلی به گونه ای انجام شود که نسبت به نفع مقدار کربن افزایش یابد در گیاه گل و میوه بیشتری به وجود میآید. اما در صورتی که مقدار نیتروژن افزایش یابد , رشد رویشی گیاه زیاد شده و تولید چوب می کند و هدف اصلی از زخم کردن شاخه در واقع تغییر نسبت فوق است.
هرس ریشه :وجود تعادل بین ریشه و حجم ریشه و حجم ریشه وحجم شاخ و برگ برای رشد و بار دهی گیاه ضروری است .اگر میزان شاخ و برگ در اثر هرس یا حمله آفات و بیماریها کم شود , ولی حجم ریشه ثابت باقی بماند , در فصل رشد , گیاه تولید شاخ و برگ فراوان می کند . این شاخ اغلب نرک هستند . برعکس اگر میزان ریشه از میزان شاخ و برگ کمتر شود , رشد رویشی گیاه محدود می شود و گیاه زودتر به بار می نشیند . بدیهی است عمر درخت در این حال کوتاه خواهد بود . بنابراین , به هنگام هرس ریشه نیز باید دقت شود تا از هر گونه عدم تعادل جلوگیری به عمل آید . هرس ریشه به منظور جوان کردن درختانی مانند مو انجام می شود و نیز با کمک هرس ریشه , می توان اندازه و رشد درخت سیب را محدود ساخت و هر سال محصول مرغوب نیز برداشت کرد . اخیرا به کمک هرس ریشه درختان پاکوتاه و مینیاتوری به وجود آورده اند . به این درختان در اصطلاح ژاپنی بنسای می گویند .
ادوات و طرق هرس کردن : هرس معمولا با دست و به کمک وسایلی مانند اره , چاقو و قیچی باغبانی انجام می شود . اخیرا از وسایل مختلف موتوری و هیدرولیکی برای این منظور بهره گرفته می شود . کاتر ماشینی است که با نیروهای محرکه مختلف به کار می افتد و به وسیله تیغه های برنده خود , ریشه های گیاه را در اعماق مخصوص و مختلفی قطع می کند . روش دیگر هرس کردن استفاده از برخی هورمون های گیاهی است .
هرس گل و میوه :برای ایجاد تعادل بین قدرت درخت و تعداد و مقدار میوه آن , گاهی لازم است به هرس گل و میوه اقدام شود . اگر درخت ضعیف و مقدار میوه آن فراوان باشد ,تعدادی از گلها و میوه ها در ابتدای باز شدن گلها و یا پس از تشکیل میوه به روشهای مختلف مکانیکی یا شیمیایی هرس می شوند . این هرس علاوه بر بهبود کیفیت محصول , در رفع تناوب باردهی نیز موثر است .
جوانه : جوانه های موجود روی شاخه ممکن است جوانه چوب یا جوانه گل باشند. طوقه : محل اتصال ریشه به ساقه را طوقه (یقه )می نامند. تنه: حد فاصل بین طوقه و تاج درخت را تنه می نامند.
هرس باردهی درختان میوه به عواملی مانند عادت گلدهی وتشکیل میوه روی شاخه ها ، خواص ارثی رشد درخت و ریزی و درشتی میوه بستگی دارد .
درختانی که رشد رویشی بالائی دارند باید هرس باردهی کمتر شوند. میوه های ریز را باید کمتر هرس کنیم همچنین ریزی و درشتی میوه در میزان هرس باردهی دخالت مستقیم دارد .
یعنی میوه های درشت هرس بیشتری را تحمل می کنند و یوه های ریز شدت هرس کمتر
بطور کلی گلدهی در درختان میوه به حالات زیر انجام می شود :
1 گلدهی روی شاخه های چند ساله
2 گلدهی و تشکیل میوه روی شاخه های رشد جاری
3 گلدهی روی شاخه های یک ساله
درختانی از قبیل مرکبات و گردو نیاز به هرس باردهی سالانه ندارند.
در درخت هلو به علت تشکیل میوه روی شاخه های یک ساله بهتر است هرس را شدید تر کنیم تا شاخه های یک ساله کافی جهت تولید میوه بدست آید .
هرس شاخه های درخت در زمستان به دو صورت انجام می پذیرد :
شاخه زنی و سرزنی شاخه
شاخه زنی:
عبارت است از شاخه زنی کامل یک شاخه از محل رویش یا اانشعاب آن روی درخت .
سرزنی:
عبارت است از قطع مختصر نوک شاخه جهت تولید شاخه های جدید .
مهمیزها بایستی از ته قطع شده و روی محل برش را با چسب هرس آغشته کنیم .
چنانچه شاخه از ته و مماس بر تنه بریده نشود قسمت باقیمانده مهمیز یا ناخنک می زند.
قسمت باقیمانده پس از مدتی می میرد و راه نفوذ آفات چوب خوار و بیماریهای قارچی و باکتری را به سمت گیاه باز می کند.
● هرس گل میوه (تنک کردن)
این نوع هرس که با کم کردن تعداد گل و میوه انجام می پذیرد به هدف کنترل باردهی درخت و جلوگیری از پدیده سال آوری انجام می پذیرد.
● سال آوری
عبارت است از تولید ، محصول زیاد در یک سال و کمبود یا عدم تولید محصول در سال بد را می گویند . مثل گردو، خرمالو، سیب و پسته .
انواع هرس باردهی
هرس برگ : در مناطقی که نور کم و رطوبت هوا زیاد باشد برای خوشرنگ تر و قویتر شدن میوه می توان برای حذف مقداری از برگها به روشهای شمیایی یا فیزیکی اقدام کرد . از آنجا که برگ محل تبدیل شیره خام به شیره پرورده است , حذف برگها اثر تضعیف کننده دارند و این عمل باید با دقت انجام گیرد و ار هرس شدید خوداری کرد .
هرس شاخه : برای هرس شاخه , لازم است که از خصوصیات ویژه شاخه های هر گیاه نیز اطلاع داشت . به عنوان مثال , شاخه های مو در همان سال اول تولید میوه می کنند . در حالی که شاخه های هلو پس از یکسال میوه می دهند. به هر صورت هرس شاخه عبارت است از قطع تمام یا قسمتی از شاخه با رعایت اصول معین که آن اصول عبارتند از :
- شاخه های حذف شوند که با تنه زاویه بسته تری دارند .( مگر در موارد استثنایی ) چون این شاخه ها ضعیف بوده و در مقابل وزن میوه و فشار های خارجی مقاومت کمی دارند.
- از فاصله 10 سانتیمتری شاخه اصلی با تنه از قسمت زیر شاخه برشی به عمق نصف قطر شاخه ایجاد کرده و سپس از بالا شروع به بریدن کنید
-هرس به نحوی انجام شود که نور و هوای کافی به داخل درخت نفوذ کند .
- از هرس شدید و یکباره خودداری شود . زیرا این نوع هرس , باردهی نهالهای جوان را به تعویق انداخته و نیز در درختان بارور موجب تولید نرک ( شاخه های که محصول نمی دهد) فراوان می شود .
-در موقع هرس , خراش و بریدگی روی پوست شاخه ایجاد نشود .
شاخه های سنگین طی دو مرحله هرس شود
- پس از قطع شاخه قسمت زائد باقیمانده , از درخت جدا شود.
خم کردن شاخه : خم کردن شاخه موجب محدود شدن رشد رویشی آن می شود . همچنین از خروج شیره پرورده تا حد زیادی جلوگیری می کند . در نتیجه , شاخهای که خم می شوند اگر نابارور باشند بارور می شوند و اگر بارور باشند میزان محصول آنها زیادتر می شود. عمل خم کردن شاخه به وسیله بستن سنگ یا وزنه در انتهای آن و یا بستن آن به وسیله طناب یا نخ به تنه صورت می گیرد.
زخم زدن شاخه :معمولا توسط داسک یا چاقو در بالا یا پایین جوانه ایجاد می شود . زخم ایجاد شده باعث قطع شدن آوندهای آبکش می شود . اگر زخم در بالای جوانه ایجاد شود , مانع رسیدن شیره پرورده کافی به آن شده و در نتیجه جوانه به چوب ( شاخه ) تبدیل می شود . اما اگر برعکس , زخم در پایین جوانه ایجاد شود , شیره پرورده فراوانی به جوانه رسیده و آن را تبدیل به گل و میوه می سازد. دلیل این امر آنست که نسبت کربن به نیتروژن یعنی نسبت هیدراتهای کربن به مواد نیتروژنه در گیاه تغییر می کنند . اگر عملیات هرس , به طور کلی به گونه ای انجام شود که نسبت به نفع مقدار کربن افزایش یابد در گیاه گل و میوه بیشتری به وجود میآید. اما در صورتی که مقدار نیتروژن افزایش یابد , رشد رویشی گیاه زیاد شده و تولید چوب می کند و هدف اصلی از زخم کردن شاخه در واقع تغییر نسبت فوق است.
هرس ریشه :وجود تعادل بین ریشه و حجم ریشه و حجم ریشه وحجم شاخ و برگ برای رشد و بار دهی گیاه ضروری است .اگر میزان شاخ و برگ در اثر هرس یا حمله آفات و بیماریها کم شود , ولی حجم ریشه ثابت باقی بماند , در فصل رشد , گیاه تولید شاخ و برگ فراوان می کند . این شاخ اغلب نرک هستند . برعکس اگر میزان ریشه از میزان شاخ و برگ کمتر شود , رشد رویشی گیاه محدود می شود و گیاه زودتر به بار می نشیند . بدیهی است عمر درخت در این حال کوتاه خواهد بود . بنابراین , به هنگام هرس ریشه نیز باید دقت شود تا از هر گونه عدم تعادل جلوگیری به عمل آید . هرس ریشه به منظور جوان کردن درختانی مانند مو انجام می شود و نیز با کمک هرس ریشه , می توان اندازه و رشد درخت سیب را محدود ساخت و هر سال محصول مرغوب نیز برداشت کرد . اخیرا به کمک هرس ریشه درختان پاکوتاه و مینیاتوری به وجود آورده اند . به این درختان در اصطلاح ژاپنی بنسای می گویند .
ادوات و طرق هرس کردن : هرس معمولا با دست و به کمک وسایلی مانند اره , چاقو و قیچی باغبانی انجام می شود . اخیرا از وسایل مختلف موتوری و هیدرولیکی برای این منظور بهره گرفته می شود . کاتر ماشینی است که با نیروهای محرکه مختلف به کار می افتد و به وسیله تیغه های برنده خود , ریشه های گیاه را در اعماق مخصوص و مختلفی قطع می کند . روش دیگر هرس کردن استفاده از برخی هورمون های گیاهی است .
هرس گل و میوه :برای ایجاد تعادل بین قدرت درخت و تعداد و مقدار میوه آن , گاهی لازم است به هرس گل و میوه اقدام شود . اگر درخت ضعیف و مقدار میوه آن فراوان باشد ,تعدادی از گلها و میوه ها در ابتدای باز شدن گلها و یا پس از تشکیل میوه به روشهای مختلف مکانیکی یا شیمیایی هرس می شوند . این هرس علاوه بر بهبود کیفیت محصول , در رفع تناوب باردهی نیز موثر است .
دیدگاه ها