ارقام مختلف پسته
ارقام پسته ازلحاظ زمان گلدهی ، زمان پرشدن مغز، زمان رسیدن ، درشتی وسایر خصوصیات تفاوت زیادی با هم دارند ، این تنوع ژنتیکی باعث گردیده باغداران بتوانند بهترین رقم ومناسب با شرایط آب و هوایی را انتخاب نمایند.
درایران حدود 90 رقم شناخته شده است که تعدادی از آنها به صورت گسترده و تجاری و برخی به صورت پراکنده و محدوده کشت می شوند که خصوصیات مهمترین ارقام تجاری پسته به شرح زیر ارائه می شود:
رقم اوحدی :
یکی از مهتمرین ارقام تجاری پسته، بسیار معروف و سازگار در اکثر مناطق پسته کاری و 70-60 درصد باغات پسته رفسنجان را شامل می شود. ارتفاع درخت حدود 3 متر دارای رشد متوسط و تاج گسترده می باشد . اکثریت برگهای آن مرکب سه برگچه ای هستند و برگچه های انتهایی آن بزرگتر از برگچه های جانبی می باشد.
غالبیت انتهای خیلی زیاد و اغلب برگها مرکب برگچه ای هستند. متوسط گل ، زودرس و سال آوری متوسطی دارد . دردهه اول شهریور قابل برداشت می باشد.
پسته رقم قزوینی :
منشاء آن منطقه قزوین بوده و در آنجا به نام پسته کله بزی معروف است . «یوه آن بادامی شکل ، ریز و دازای مغز نسبتا سبز رنگ است. تعداد میوه موجود در هر خوشه بسیار زیاد است. اکثریت برگهای آن مرکب 3 برگچه ای هستند. رقمی دیر گل بوده و در اواسط مرداد ماه قابل برداشت و از ارقام خیلی زود رس می باشد.
رقم کله قوچی :
عملکرد نسبتا بالا ، میوه فندقی و درشت از عوامل اصلی انتخاب و گسترش آن بوده است دارای شاخه های قوی و محکمتری نسبت به کمبود آب و مواد غذایی حساسیت بیشتری دارد. در اکثر سالها به علت زود گل دهی مخصوصا در مناطق سردسیر در معرض خطر سرمایه بهاره می باشد . میان رس و با سال آوری متفاوت می باشد دارای قبلیت انتهایی کمتر و قدرت تولید شاخه های جانبی بیشتری می باشد نهالهای بذری حاصل از این رقم نسبت به سمیت بر مقاوم می باشند. در دهه دوم شهریور قابل برداشت می باشند.
رقم احمد آقایی :
از ارقام تجاری با میوه بادامی شکل ، پوست استخوانی سفید و درشتی میوه در حال گسترش می باشد. متوسط گل و دیررس، دارای بیشترین شدت سال آوری که در صورت اعمال مدیریت صحیح داشت به مقدار قابل زیادی قابل کنترل است .
رقم خنجری دامغان :
این رقم یکی از ارقام تجاری منطقه دامغان است که میوه آن بادامی شکل می باشد. اکثریت برگ های آن مرکب 3 برگچه ای هستند و برگچه انتهایی بزرگتر از برگچه های جانبی است. رقم دیر گل و متوسط رس و در دهه دوم شهریور ماه قابل برداشت است.
رقم شاه پسند :
این رقم نیز یکی از ارقام تجاری پسته در رفسنجان بوده که میوه آن بادامی شکل می باشد . اکثریت برگ های آن مرکب 3 برگچه ای هستند . رقمی دیر گل بوده و در دهه دوم شهریور ماه قابل برداشت از ارقام متوسط رس می باشد .
رقم ممتاز:
میوه این رقم بادامی شکل و مغز آن نسبتا به سایر ارقام تجاری خوشمزه تر می باشد. اکثریت برگ های آن مرکب سه برگچه ای هستند. رقمی زود گل بوده و در دهه سوم شهریور ماه قابل برداشت است ، از ارقام زور گل و دیر رس به حساب می آید .
رقم سفید پسته نوق :
این رقم از زمانهای گذشته در منطقه رفسنجان وجود داشته ، به ویژه در منطقه نوق که آب و هوای گرمتری نسبت به رفسنجان دارد ، گسترش بیشتری یافته است میوه این رقم بادامی شکل و زود گل بوده که در ده سوم شهریور ماه قابل برداشت و از ارقام دیررس می باشد.
رقم اکبری :
از ارقام تجاری پسته و از نظر اقتصادی دارای بالاترین ارزش می باشد، میوه های آن بادانی شکل، کشیده و درشت هستند، از خصوصیات این رقم رشد رویشی زیاد با رگبرگهای متراکم و سطح وسیع برگ ، محصول خوب، دیر گل و دیر رس بوده که در ده دوم شهریور قابل برداشت می باشد و از گرما زدگی خسارت بیشتری را متحمل می شود .
رقم بادامی زرند :
میوه این رقم بادامی شکل، ریز و خنجر مانند و رنگی کدر دارد. منشا آن از باغات قدیمی پسته واقع در منطقه زرند کرمان می باشد. اکثریت برگهای آن 5 برگچه ای هستند. رقمی زود گل و از ارقام زودرس در نیمه اول مرداد ماه قابل برداشت است.
انتخاب پایه ازمهمترین مسائل است که درزمان احداث باغ پسته باید به آن توجه شود. هرچندکه تمامی پیوندکهای ارقام پسته می توانندبرروی گونه های مختلف آن پیوند شوند ، با این وجود درایران از3 گونه پسته اهلی (P.vera) ، چاتلانقوش (P.khinjuk) و بنه (P.mutica) به عنوان پایه پسته استفاده می شود. دربیش از 99 درصد باغهای پسته از گونه اهلی به عنوان پایه استفاده می شود.
این گونه درمناطق مختلف ایران پسته دارای تنوع ژنتیکی وفنوتیپی بسیار زیادی است. رشد اولیه آن زیاد وبا پیوندکهای ارقام مختلف به خوبی سازگاری دارد ولی به نماتد مولد غده ریشه ، گموز و ورتیسیلیوم حساس است . پایه بنه به عنوان یکی از پایه های مقاوم به نماتد مولد غده ریشه پسته و چاتلانقوش به عنوان پایه ای مقاوم به خشکی و کم آبی شناخته شده است .
درسایر کشورهای جهان ازپایه های دیگری همچون P.terebinthus و P.atlantica و P. integirrima و UCBI و PGI وPGII استفاده می کنند، که3 پایه اخیر از دورگ گیری بین گونه های P.integerrima * P.atlantica بدست آمده و با نامهای تجاری به فروش می رسند. P.atlantica : به دلیل مقاومت بیشتر به سرما در مقایسه با P.integerrima متداولترین پایه مورد استفاده در ایالت کالیفرنیا می باشد. درسالهای اخیر به دلیل گسترش بیماری ورتیسیلیوم از پایه های مقاوم به آن همچون P.integerrima و دورگه های آن استفاده می شود. P.integerrima : حساسترین پایه نسبت به سرما است . تحقیقات تغذیه ای نشان داده است که کارآیی این پایه در جذب برکمتر از P.atlantica است . بعد از اینکه مشخص شد این پایه نسبت به بیماری ورتیسیلیوم مقاوم است ، کاربرد آن در باغات جدید الاحداث ایالت کالیفرنیا توسعه یافت .
دورگه های بین گونه ای : پایه های دورگه UCBI و PGII درمیزان مقاومت به ورتیسیلیوم متفاوت هستند. P.integerrima مقاومترین پایه و P.atlantica حساسترین پایه نسبت به بیماری ورتیسیلیوم است . همچنین پایه دورگه UCBI نیمه مقاوم تا مقاوم و پایه دورگه PGII نیمه حساس تا حساس می باشد. پایه PGII جذب روی ، کارآیی نسبی بیشتری درمقایسه با P.terebinthus دارد، در حالیکه P.atlantica در حد وسط آنها قرار دارد و پایه های UCBI و P.integerrima کمترین میزان جذب را دارند.
ارقام پسته ازلحاظ زمان گلدهی ، زمان پرشدن مغز، زمان رسیدن ، درشتی وسایر خصوصیات تفاوت زیادی با هم دارند ، این تنوع ژنتیکی باعث گردیده باغداران بتوانند بهترین رقم ومناسب با شرایط آب و هوایی را انتخاب نمایند.
درایران حدود 90 رقم شناخته شده است که تعدادی از آنها به صورت گسترده و تجاری و برخی به صورت پراکنده و محدوده کشت می شوند که خصوصیات مهمترین ارقام تجاری پسته به شرح زیر ارائه می شود:
رقم اوحدی :
یکی از مهتمرین ارقام تجاری پسته، بسیار معروف و سازگار در اکثر مناطق پسته کاری و 70-60 درصد باغات پسته رفسنجان را شامل می شود. ارتفاع درخت حدود 3 متر دارای رشد متوسط و تاج گسترده می باشد . اکثریت برگهای آن مرکب سه برگچه ای هستند و برگچه های انتهایی آن بزرگتر از برگچه های جانبی می باشد.
غالبیت انتهای خیلی زیاد و اغلب برگها مرکب برگچه ای هستند. متوسط گل ، زودرس و سال آوری متوسطی دارد . دردهه اول شهریور قابل برداشت می باشد.
پسته رقم قزوینی :
منشاء آن منطقه قزوین بوده و در آنجا به نام پسته کله بزی معروف است . «یوه آن بادامی شکل ، ریز و دازای مغز نسبتا سبز رنگ است. تعداد میوه موجود در هر خوشه بسیار زیاد است. اکثریت برگهای آن مرکب 3 برگچه ای هستند. رقمی دیر گل بوده و در اواسط مرداد ماه قابل برداشت و از ارقام خیلی زود رس می باشد.
رقم کله قوچی :
عملکرد نسبتا بالا ، میوه فندقی و درشت از عوامل اصلی انتخاب و گسترش آن بوده است دارای شاخه های قوی و محکمتری نسبت به کمبود آب و مواد غذایی حساسیت بیشتری دارد. در اکثر سالها به علت زود گل دهی مخصوصا در مناطق سردسیر در معرض خطر سرمایه بهاره می باشد . میان رس و با سال آوری متفاوت می باشد دارای قبلیت انتهایی کمتر و قدرت تولید شاخه های جانبی بیشتری می باشد نهالهای بذری حاصل از این رقم نسبت به سمیت بر مقاوم می باشند. در دهه دوم شهریور قابل برداشت می باشند.
رقم احمد آقایی :
از ارقام تجاری با میوه بادامی شکل ، پوست استخوانی سفید و درشتی میوه در حال گسترش می باشد. متوسط گل و دیررس، دارای بیشترین شدت سال آوری که در صورت اعمال مدیریت صحیح داشت به مقدار قابل زیادی قابل کنترل است .
رقم خنجری دامغان :
این رقم یکی از ارقام تجاری منطقه دامغان است که میوه آن بادامی شکل می باشد. اکثریت برگ های آن مرکب 3 برگچه ای هستند و برگچه انتهایی بزرگتر از برگچه های جانبی است. رقم دیر گل و متوسط رس و در دهه دوم شهریور ماه قابل برداشت است.
رقم شاه پسند :
این رقم نیز یکی از ارقام تجاری پسته در رفسنجان بوده که میوه آن بادامی شکل می باشد . اکثریت برگ های آن مرکب 3 برگچه ای هستند . رقمی دیر گل بوده و در دهه دوم شهریور ماه قابل برداشت از ارقام متوسط رس می باشد .
رقم ممتاز:
میوه این رقم بادامی شکل و مغز آن نسبتا به سایر ارقام تجاری خوشمزه تر می باشد. اکثریت برگ های آن مرکب سه برگچه ای هستند. رقمی زود گل بوده و در دهه سوم شهریور ماه قابل برداشت است ، از ارقام زور گل و دیر رس به حساب می آید .
رقم سفید پسته نوق :
این رقم از زمانهای گذشته در منطقه رفسنجان وجود داشته ، به ویژه در منطقه نوق که آب و هوای گرمتری نسبت به رفسنجان دارد ، گسترش بیشتری یافته است میوه این رقم بادامی شکل و زود گل بوده که در ده سوم شهریور ماه قابل برداشت و از ارقام دیررس می باشد.
رقم اکبری :
از ارقام تجاری پسته و از نظر اقتصادی دارای بالاترین ارزش می باشد، میوه های آن بادانی شکل، کشیده و درشت هستند، از خصوصیات این رقم رشد رویشی زیاد با رگبرگهای متراکم و سطح وسیع برگ ، محصول خوب، دیر گل و دیر رس بوده که در ده دوم شهریور قابل برداشت می باشد و از گرما زدگی خسارت بیشتری را متحمل می شود .
رقم بادامی زرند :
میوه این رقم بادامی شکل، ریز و خنجر مانند و رنگی کدر دارد. منشا آن از باغات قدیمی پسته واقع در منطقه زرند کرمان می باشد. اکثریت برگهای آن 5 برگچه ای هستند. رقمی زود گل و از ارقام زودرس در نیمه اول مرداد ماه قابل برداشت است.
انتخاب پایه ازمهمترین مسائل است که درزمان احداث باغ پسته باید به آن توجه شود. هرچندکه تمامی پیوندکهای ارقام پسته می توانندبرروی گونه های مختلف آن پیوند شوند ، با این وجود درایران از3 گونه پسته اهلی (P.vera) ، چاتلانقوش (P.khinjuk) و بنه (P.mutica) به عنوان پایه پسته استفاده می شود. دربیش از 99 درصد باغهای پسته از گونه اهلی به عنوان پایه استفاده می شود.
این گونه درمناطق مختلف ایران پسته دارای تنوع ژنتیکی وفنوتیپی بسیار زیادی است. رشد اولیه آن زیاد وبا پیوندکهای ارقام مختلف به خوبی سازگاری دارد ولی به نماتد مولد غده ریشه ، گموز و ورتیسیلیوم حساس است . پایه بنه به عنوان یکی از پایه های مقاوم به نماتد مولد غده ریشه پسته و چاتلانقوش به عنوان پایه ای مقاوم به خشکی و کم آبی شناخته شده است .
درسایر کشورهای جهان ازپایه های دیگری همچون P.terebinthus و P.atlantica و P. integirrima و UCBI و PGI وPGII استفاده می کنند، که3 پایه اخیر از دورگ گیری بین گونه های P.integerrima * P.atlantica بدست آمده و با نامهای تجاری به فروش می رسند. P.atlantica : به دلیل مقاومت بیشتر به سرما در مقایسه با P.integerrima متداولترین پایه مورد استفاده در ایالت کالیفرنیا می باشد. درسالهای اخیر به دلیل گسترش بیماری ورتیسیلیوم از پایه های مقاوم به آن همچون P.integerrima و دورگه های آن استفاده می شود. P.integerrima : حساسترین پایه نسبت به سرما است . تحقیقات تغذیه ای نشان داده است که کارآیی این پایه در جذب برکمتر از P.atlantica است . بعد از اینکه مشخص شد این پایه نسبت به بیماری ورتیسیلیوم مقاوم است ، کاربرد آن در باغات جدید الاحداث ایالت کالیفرنیا توسعه یافت .
دورگه های بین گونه ای : پایه های دورگه UCBI و PGII درمیزان مقاومت به ورتیسیلیوم متفاوت هستند. P.integerrima مقاومترین پایه و P.atlantica حساسترین پایه نسبت به بیماری ورتیسیلیوم است . همچنین پایه دورگه UCBI نیمه مقاوم تا مقاوم و پایه دورگه PGII نیمه حساس تا حساس می باشد. پایه PGII جذب روی ، کارآیی نسبی بیشتری درمقایسه با P.terebinthus دارد، در حالیکه P.atlantica در حد وسط آنها قرار دارد و پایه های UCBI و P.integerrima کمترین میزان جذب را دارند.
دیدگاه ها