خربزه یکی از محصولات با ارزش در اکثر کشورهای جهان می باشد . تا به حال گونه وحشی خربزه و طالبی را پیدا نکرده اند .مطالعه تحقیقات موجود نشان می دهد مراکز ثانوی طالبی و خربزه در هندوستان ، ایران ، جنوب روسیه و چین بوده است . برای نمونه ژن عامل مقاومت به بیماری سفیدک طالبی اکثراً در نمونه هایی که از هندوستان جمع آوری شده دیده شده است . همچنین مشخصات نخستین این گیاهان مانند ترک خوردن طولی میوه وقت رسیدن یا حالت نرم و حلوا مانند گوشت و برگ های بزرگ روی دمبرگ های کلفت و قوی اکثراً در میان نمونه های این …… دیده شده است .
دکاندول معتقد بود که مرکز اولیه طالبی و خربزه آفریقاست . زیرا که چندین شکل مختلف این گونه ها در آفریقا مشاهده شده است و به عنوان گونه مجزا تشخیص داده شده اند .نادین عقیده دکاندول را تأیید کردکه این رقم های وحشی والدین اولیه رقم های اهلی کنونی هستند ، زیرا اینها درکشورهایی دیده شده اند که فاصله بین آنها بسیار زیاد است ، مانند نواحی جنوب آسیا و مناطق حاره . در حقیقت اختلاف آب و هوا و دما باعث به وجود آمدن این رقم ها گشته است .
آفات و بیماری ها :آفات و بیماری های مهم خربزه عبارتند از :
سفیدک سطحی Erysiphe cichoracearum
داغ زدگی Pythium ulyimum
کنه Tetranychus spp.
شته خانواده Aphididae
مگس خربزه Myiopardalis pardalina
عروسک خربزه Rhaphidopalpa foveicollis
بررسی وضعیت تولید در ایران :
تولید : کل تولید خربزه در کشور ۱۲۲۱۶۳۱ تن و استان های مهم تولید کننده ، خراسان با ۶۳۶۴۵۹ تن ، سمنان با ۱۱۹۰۷۸ تن و خوزستان با ۱۳۸۷۰۹ تن می باشند . استان خراسان ۵۷% از تولید کشور را در اختیار دارد .
سطح زیر کشت : طبق آخرین آمارنامه منتشره در سال ۸۳ ، سطح زیر کشت خربزه در ایران ۷۹۹۹۲ هکتار و بیشترین سطح زیر کشت متعلق به استان خراسان با ۴۵۵۵۳ هکتار می باشد که حدود ۵۷% از سطح کل کشور را شامل می شود . سطح کل زیر کشت جهانی طبق آمار فائو در سال ۲۰۰۵ ، ۱۳۰۸۰۱۸ هکتار بوده و ایران حدود ۱/۶% از سطح زیر کشت جهان را به خود اختصاص داده است .
عملکرد : متوسط عملکرد خربزه در ایران ۴/۱۵ تن در هکتار و بیشترین عملکرد را استان تهران با حدود ۳۲ تن در هکتار داشته است . میانگین عملکرد جهانی ۶/۲۱ تن و بیشترین عملکرد متعلق به کانادا با ۱۲۰ تن در هکتار بوده و کشور چین به عنوان مهمترین کشور تولید کننده ۱/۲۶ تن در هکتار عملکرد دارد . در ایران استان خراسان به عنوان مهترین تولید کننده خربزه در ایران دارای عملکرد متوسط ۱۴ تن در هکتار می باشد .
ارقام زراعی : ارقام کشت شده در ایران عبارتند از : تاشکندی ، مشهدی عباسی ، گرگاب ، شاه آبادی ، جعفری ، خاقانی ، حـاج ماشاءاللهی ، گرمساری ، محمد آبادی ، مجیدی ، روستاق ، صابونی ، جعفر آبادی ، عباس شوری ، سوسکی ، تخم محمد ، بلخی ، زرد ایوانکی ، شفیع آبادی ، شیرازی ، جارجو ، زابلی ، آتشین و شهسواری .
صنایع فرآوری : در زمینه صنایع فرآوری خربزه در ایران ، اقدام مناسبی صورت نگرفته و نیاز به بررسی داشته ، تا با استفاده از این صنعت اقدام به فرآوری این محصول شود .
عرضه سرانه : با توجه به تولید حدود ۱۲۳۰۰۰۰ تن با کسر میزان ۹۰۰۰ تن صادرات و ۱۰% ضایعات و جمعیت ۶۶۰۰۰۰۰۰ نفری عرضه سرانه خربزه در ایران ۶/۱۶ کیلوگرم برآورد می گردد .
مکانیزاسیون : کاشت ، داشت و برداشت خربزه در ایران به صورت سنتی بوده و در برخی مناطق برای زودرس نمودن محصول و افزایش درآمد اقدام به استفاده از پلاستیک نموده و بدین ترتیب با زیر پلاستیک کاشتن خربزه ، تاریخ کشت را یک ماه تا یک ماه و نیم جلو کشیده و محصول را زودرس می نمایند .
بررسی وضعیت تولید در جهان : طبق آمار فائو کل سطح زیر کشت این محصول در سال ۲۰۰۵ میلادی ، ۱۳۰۸۰۱۸ هکتار با عملکرد متوسط ۶/۲۱ تن در هکتار و تولید ۲۸۳۲۱۱۵۹ تن می باشد که بالاترین تولید متعلق به کشور چین با ۱۵۱۳۸۰۰۰ تن (۵/۵۳% از تولید جهان) است که از سطحی معادل ۵۷۸۵۰۰ هکتاربه دست می آید .متوسط عملکرد این کشور ۱/۲۶ می باشد . ایران با تولید ۱۲۳۰۰۰۰ تن حدود ۴/۴% از تولید را در اختیار داشته که از سطحی معادل ۸۰۰۰۰ هکتار به دست می آید .
اقلیم : خربزه و طالبی بهترین نتیجه را در آب و هوای گرم و خشک می دهند .این گیاه بر اساس منشأ خود طالب گرما و به ویژه نور است . هوای ابری و بارانی در موقع رسیدن میوه باعث می شود که خربزه و طالبی طعم مطبوع و کیفیت لازم را پیدا نکند . دوره رویش این گیاهان طولانی تر از دوره رویش خیار بوده و بین ۸۰ تا ۱۰۰ روز متفاوت است . هرچند که طالبی و خربزه در طیف وسیعی از انواع خاک ها کشت می شود ولی تنها در خاک های حاصلخیز که دارای مواد غذایی آلی و معدنی کافی باشند بهترین نتیجه را می دهند . مناسب ترین Ph برای کاشت خربزه و طالبی بین ۶ تا ۷ می باشد . در خاک های اسیدی رشد آن کاهش یافته و برگ ها به رنگ زرد مایل به سبز در می آیند .
مسائل بازرگانی : طبق آخرین آمار منتشره توسط دفتر آمار و خدمات ماشینی در سال ۸۲ ، ۹۰۱۷ تن از این محصول به خارج از کشور صادر شده که عمده کشورهای مقصد آذربایجان ، آلمان ، افغانستان ، امارات متحده عربی ، اتریش ، سوئد ، عراق ، عربستان سعودی وکویت می باشند . ارزش ریالی صادرات ۱۷۴۷۹۸۵۴۷۷۹۸ ریال معادل ۲۲۰۷۰۵۴ دلار بوده است . واردات خربزه به کشور نداشته ایم .
دکاندول معتقد بود که مرکز اولیه طالبی و خربزه آفریقاست . زیرا که چندین شکل مختلف این گونه ها در آفریقا مشاهده شده است و به عنوان گونه مجزا تشخیص داده شده اند .نادین عقیده دکاندول را تأیید کردکه این رقم های وحشی والدین اولیه رقم های اهلی کنونی هستند ، زیرا اینها درکشورهایی دیده شده اند که فاصله بین آنها بسیار زیاد است ، مانند نواحی جنوب آسیا و مناطق حاره . در حقیقت اختلاف آب و هوا و دما باعث به وجود آمدن این رقم ها گشته است .
آفات و بیماری ها :آفات و بیماری های مهم خربزه عبارتند از :
سفیدک سطحی Erysiphe cichoracearum
داغ زدگی Pythium ulyimum
کنه Tetranychus spp.
شته خانواده Aphididae
مگس خربزه Myiopardalis pardalina
عروسک خربزه Rhaphidopalpa foveicollis
بررسی وضعیت تولید در ایران :
تولید : کل تولید خربزه در کشور ۱۲۲۱۶۳۱ تن و استان های مهم تولید کننده ، خراسان با ۶۳۶۴۵۹ تن ، سمنان با ۱۱۹۰۷۸ تن و خوزستان با ۱۳۸۷۰۹ تن می باشند . استان خراسان ۵۷% از تولید کشور را در اختیار دارد .
سطح زیر کشت : طبق آخرین آمارنامه منتشره در سال ۸۳ ، سطح زیر کشت خربزه در ایران ۷۹۹۹۲ هکتار و بیشترین سطح زیر کشت متعلق به استان خراسان با ۴۵۵۵۳ هکتار می باشد که حدود ۵۷% از سطح کل کشور را شامل می شود . سطح کل زیر کشت جهانی طبق آمار فائو در سال ۲۰۰۵ ، ۱۳۰۸۰۱۸ هکتار بوده و ایران حدود ۱/۶% از سطح زیر کشت جهان را به خود اختصاص داده است .
عملکرد : متوسط عملکرد خربزه در ایران ۴/۱۵ تن در هکتار و بیشترین عملکرد را استان تهران با حدود ۳۲ تن در هکتار داشته است . میانگین عملکرد جهانی ۶/۲۱ تن و بیشترین عملکرد متعلق به کانادا با ۱۲۰ تن در هکتار بوده و کشور چین به عنوان مهمترین کشور تولید کننده ۱/۲۶ تن در هکتار عملکرد دارد . در ایران استان خراسان به عنوان مهترین تولید کننده خربزه در ایران دارای عملکرد متوسط ۱۴ تن در هکتار می باشد .
ارقام زراعی : ارقام کشت شده در ایران عبارتند از : تاشکندی ، مشهدی عباسی ، گرگاب ، شاه آبادی ، جعفری ، خاقانی ، حـاج ماشاءاللهی ، گرمساری ، محمد آبادی ، مجیدی ، روستاق ، صابونی ، جعفر آبادی ، عباس شوری ، سوسکی ، تخم محمد ، بلخی ، زرد ایوانکی ، شفیع آبادی ، شیرازی ، جارجو ، زابلی ، آتشین و شهسواری .
صنایع فرآوری : در زمینه صنایع فرآوری خربزه در ایران ، اقدام مناسبی صورت نگرفته و نیاز به بررسی داشته ، تا با استفاده از این صنعت اقدام به فرآوری این محصول شود .
عرضه سرانه : با توجه به تولید حدود ۱۲۳۰۰۰۰ تن با کسر میزان ۹۰۰۰ تن صادرات و ۱۰% ضایعات و جمعیت ۶۶۰۰۰۰۰۰ نفری عرضه سرانه خربزه در ایران ۶/۱۶ کیلوگرم برآورد می گردد .
مکانیزاسیون : کاشت ، داشت و برداشت خربزه در ایران به صورت سنتی بوده و در برخی مناطق برای زودرس نمودن محصول و افزایش درآمد اقدام به استفاده از پلاستیک نموده و بدین ترتیب با زیر پلاستیک کاشتن خربزه ، تاریخ کشت را یک ماه تا یک ماه و نیم جلو کشیده و محصول را زودرس می نمایند .
بررسی وضعیت تولید در جهان : طبق آمار فائو کل سطح زیر کشت این محصول در سال ۲۰۰۵ میلادی ، ۱۳۰۸۰۱۸ هکتار با عملکرد متوسط ۶/۲۱ تن در هکتار و تولید ۲۸۳۲۱۱۵۹ تن می باشد که بالاترین تولید متعلق به کشور چین با ۱۵۱۳۸۰۰۰ تن (۵/۵۳% از تولید جهان) است که از سطحی معادل ۵۷۸۵۰۰ هکتاربه دست می آید .متوسط عملکرد این کشور ۱/۲۶ می باشد . ایران با تولید ۱۲۳۰۰۰۰ تن حدود ۴/۴% از تولید را در اختیار داشته که از سطحی معادل ۸۰۰۰۰ هکتار به دست می آید .
اقلیم : خربزه و طالبی بهترین نتیجه را در آب و هوای گرم و خشک می دهند .این گیاه بر اساس منشأ خود طالب گرما و به ویژه نور است . هوای ابری و بارانی در موقع رسیدن میوه باعث می شود که خربزه و طالبی طعم مطبوع و کیفیت لازم را پیدا نکند . دوره رویش این گیاهان طولانی تر از دوره رویش خیار بوده و بین ۸۰ تا ۱۰۰ روز متفاوت است . هرچند که طالبی و خربزه در طیف وسیعی از انواع خاک ها کشت می شود ولی تنها در خاک های حاصلخیز که دارای مواد غذایی آلی و معدنی کافی باشند بهترین نتیجه را می دهند . مناسب ترین Ph برای کاشت خربزه و طالبی بین ۶ تا ۷ می باشد . در خاک های اسیدی رشد آن کاهش یافته و برگ ها به رنگ زرد مایل به سبز در می آیند .
مسائل بازرگانی : طبق آخرین آمار منتشره توسط دفتر آمار و خدمات ماشینی در سال ۸۲ ، ۹۰۱۷ تن از این محصول به خارج از کشور صادر شده که عمده کشورهای مقصد آذربایجان ، آلمان ، افغانستان ، امارات متحده عربی ، اتریش ، سوئد ، عراق ، عربستان سعودی وکویت می باشند . ارزش ریالی صادرات ۱۷۴۷۹۸۵۴۷۷۹۸ ریال معادل ۲۲۰۷۰۵۴ دلار بوده است . واردات خربزه به کشور نداشته ایم .
دیدگاه ها