ارزش غذایی قارچ صدفی و مشکلات تولید آن در ایران امروزه پرورش انواع قارچ های خوراکی با کسب اهمیت بسزا در دنیا، از پیشرفتهای قابل توجهی برخوردار است. قارچ های خوراکی گروهی از قارچ های کلاهدارند که فاقد کلروفیل بوده و برای تغذیه به مواد غذایی آماده و پرورده نیاز دارند.
فواید پرورش قارچ های خوراکی
بر خلاف قارچ هایی که به طور طبیعی از طبیعت جمع آوری می شوند، درباره قارچ های پرورشی این اطمینان وجود دارد که حتما خوردنی است. از دیگر مزایای تولید و پرورش قارچ های خوراکی امکان پرورش آنها در اتاق ها یا سالن های در بسته و صرفه جویی در استفاده از زمین است.
تاریخچه پرورش قارچ خوراکی
تاریخ مصرف قارچ های خوراکی به عنوان غذا و دارو به زمان های بسیار دور می رسد. کشت قارچ در گلخانه، برای اولین بار در حدود سال 1754 در سوئد ابداع گردید و در سال 1910 در ایالات متحده آمریکا سالن های استاندارد پرورش قارچ با درجه حرارت، رطوبت و تهویه قابل کنترل ساخته شد.
محاسن تولید قارچ صدفی نسبت به دکمه ای
1- قدرت ساپروفیتی بالا
2- تحمل طیف دمایی بیشتر و عدم نیاز به شوک دمایی
3-عدم نیاز به فرایند کمپوست سازی و تونل پاستوریزه
4- امکان تولید دائمی محصول درون یک سالن
5- امکان استفاده از بقایای کمپوست به عنوان خوراک دام.
قارچ های خوراکی صدفی
گونه های پلوروتوس از جمله قارچ های خوراکی می باشند که در مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری از رشد مطلوبی برخوردارند.
آنچه در مورد این قارچ ها قابل توجه است، تبدیل توده سابستریت بستر به اندام های باردهی قارچ راندمان بیولوژیکی آن - اغلب با بیش از 100 درصد است که از نظر تولید قارچ در دنیا حداکثر میزان محصول محسوب می گردد.
گونه های قارچ صدفی
قارچ صدفی دارای گونه های متفاوتی با خصوصیات رویشی و مورفولوژیکی گوناگون می باشد که بنا بر ذائقه ، فرهنگ مردم و شرایط اقلیمی منطقه در سرتاسر دنیا انتشار دارد.
بعضی از گونه های مهم قارچ صدفی:
1- Pleurotus . Ostreatus. ( صدف درخت)
2- P . Florida
3- P. Citrinopileatus ( صدف طلایی)
4- P. Sajor – Cajo (صدف دینگری)
5- P . Pulmonarius ( صدف خرما )
ارزش غذایی
30-26% پروتئین 50- 45 % کربوهیدرات 12-9% فیبر 13-9% خاکستر 2-1/1% چربی به طور کلی باید توجه داشته که: درصد گرم به طور متوسط 29 کالری انرژی وجود دارد و شامل ویتامین های K – E – D – C – B – A و املاح معدنی از قبیل پتاسیم - کلسیم– آهن ، فسفر و مس می باشد.
خواص داروئی
مطالعات نشان داده که گونه P.Dstreatus به طور طبیعی تولید لواستاتین می کند که این ماده در سال 1987 از سوی سازمان بهداشت جهانی (WHO) و سازمان خواربار جهانی (FAD) به عنوان داروی گیاهی موثر برای جلوگیری از افزایش کلسترول خون توصیه شده است.
غنی سازی بستر کشت
جهت تقویت بستر قارچ و افزایش محصول می توان از مواد گوناگونی استفاده کرد، از جمله سبوس برنج، براده چوب، بقایای پنبه دانه و ... است که نتیجه آن :
1- بالا رفتن میزان تولید 2- بالا رفتن میزان پروتئین و خاکستر قارچ است.
استفاده از بقایای بستر کشت
1- خوراک دام و طیور 2- کود بیولوژیک
3-غنی کننده بستر کشت خود قارچ صدفی 4- غنی کننده و ضد نماتد بستر کشت قارچ دکمه ای. 5-استخراج آنزیم سلولاز و لیگنیناز.
رعایت مسائل بهداشتی
اصل اولیه در مبارزه با بیماریها و آفات پیشگیری می باشد و با ایجاد موانع مکانیکی، فیزیکی و شیمیایی مانع ورود عامل و ناقل بیماری و آفت به محوطه کشت و پرورش شوند و به محض مشاهده اولین مانع ورود عامل و ناقل بیماری درون سالن به عنوان یک زنگ خطر بنگرد و سریعأ جهت نابودی آن اقدام نماید.
بیماریها در قارچ صدفی
در این زمینه باید به دو گروه اشاره نمود.
الف ) بیماریهای گیاهی:
1- کپک سبز - زیتونی : با نام علمی Chaetomium Olivaceum که به صورت یک کپک عمومی سبز در کمپوست گسترش می یابد و باعث کاهش محصول می شود.
2- سیاه شدگی کمپوست: در پایان پنجه دوانی قارچ خوراکی ممکن است، نواحی سیاهرنگی درون کمپوست مشاهده می شود و باعث کاهش محصول می شود.
ب) مشکلات فیزیولوژیکی:
از مهمترین عوامل محیطی موثر در پرورش قارچ صدفی، نور- دما- تهویه و رطوبت است که اختلال در وجود هر کدام از این پارامتر ها رشد قارچ را با مشکل مواجه می کند. از جمله سفید شدن کلاهک ها و بلند شدن ساقه، مرجانی یا شاخ گوزنی شدن سر سنجاقیها، لیچ شدن میوه و .....
آفات
از مهمترین آفات مگسها و زنبورها هستند که لارو این حشرات با تغذیه خود، دالان هایی را درون ساقه و کلاهک به وجود می آورند و حشره کامل نیز ناقل قارچ ورتیسلیوم ، عامل لکه باکتریایی و کنه ها خواهد بود.
فواید پرورش قارچ های خوراکی
بر خلاف قارچ هایی که به طور طبیعی از طبیعت جمع آوری می شوند، درباره قارچ های پرورشی این اطمینان وجود دارد که حتما خوردنی است. از دیگر مزایای تولید و پرورش قارچ های خوراکی امکان پرورش آنها در اتاق ها یا سالن های در بسته و صرفه جویی در استفاده از زمین است.
تاریخچه پرورش قارچ خوراکی
تاریخ مصرف قارچ های خوراکی به عنوان غذا و دارو به زمان های بسیار دور می رسد. کشت قارچ در گلخانه، برای اولین بار در حدود سال 1754 در سوئد ابداع گردید و در سال 1910 در ایالات متحده آمریکا سالن های استاندارد پرورش قارچ با درجه حرارت، رطوبت و تهویه قابل کنترل ساخته شد.
محاسن تولید قارچ صدفی نسبت به دکمه ای
1- قدرت ساپروفیتی بالا
2- تحمل طیف دمایی بیشتر و عدم نیاز به شوک دمایی
3-عدم نیاز به فرایند کمپوست سازی و تونل پاستوریزه
4- امکان تولید دائمی محصول درون یک سالن
5- امکان استفاده از بقایای کمپوست به عنوان خوراک دام.
قارچ های خوراکی صدفی
گونه های پلوروتوس از جمله قارچ های خوراکی می باشند که در مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری از رشد مطلوبی برخوردارند.
آنچه در مورد این قارچ ها قابل توجه است، تبدیل توده سابستریت بستر به اندام های باردهی قارچ راندمان بیولوژیکی آن - اغلب با بیش از 100 درصد است که از نظر تولید قارچ در دنیا حداکثر میزان محصول محسوب می گردد.
گونه های قارچ صدفی
قارچ صدفی دارای گونه های متفاوتی با خصوصیات رویشی و مورفولوژیکی گوناگون می باشد که بنا بر ذائقه ، فرهنگ مردم و شرایط اقلیمی منطقه در سرتاسر دنیا انتشار دارد.
بعضی از گونه های مهم قارچ صدفی:
1- Pleurotus . Ostreatus. ( صدف درخت)
2- P . Florida
3- P. Citrinopileatus ( صدف طلایی)
4- P. Sajor – Cajo (صدف دینگری)
5- P . Pulmonarius ( صدف خرما )
ارزش غذایی
30-26% پروتئین 50- 45 % کربوهیدرات 12-9% فیبر 13-9% خاکستر 2-1/1% چربی به طور کلی باید توجه داشته که: درصد گرم به طور متوسط 29 کالری انرژی وجود دارد و شامل ویتامین های K – E – D – C – B – A و املاح معدنی از قبیل پتاسیم - کلسیم– آهن ، فسفر و مس می باشد.
خواص داروئی
مطالعات نشان داده که گونه P.Dstreatus به طور طبیعی تولید لواستاتین می کند که این ماده در سال 1987 از سوی سازمان بهداشت جهانی (WHO) و سازمان خواربار جهانی (FAD) به عنوان داروی گیاهی موثر برای جلوگیری از افزایش کلسترول خون توصیه شده است.
غنی سازی بستر کشت
جهت تقویت بستر قارچ و افزایش محصول می توان از مواد گوناگونی استفاده کرد، از جمله سبوس برنج، براده چوب، بقایای پنبه دانه و ... است که نتیجه آن :
1- بالا رفتن میزان تولید 2- بالا رفتن میزان پروتئین و خاکستر قارچ است.
استفاده از بقایای بستر کشت
1- خوراک دام و طیور 2- کود بیولوژیک
3-غنی کننده بستر کشت خود قارچ صدفی 4- غنی کننده و ضد نماتد بستر کشت قارچ دکمه ای. 5-استخراج آنزیم سلولاز و لیگنیناز.
رعایت مسائل بهداشتی
اصل اولیه در مبارزه با بیماریها و آفات پیشگیری می باشد و با ایجاد موانع مکانیکی، فیزیکی و شیمیایی مانع ورود عامل و ناقل بیماری و آفت به محوطه کشت و پرورش شوند و به محض مشاهده اولین مانع ورود عامل و ناقل بیماری درون سالن به عنوان یک زنگ خطر بنگرد و سریعأ جهت نابودی آن اقدام نماید.
بیماریها در قارچ صدفی
در این زمینه باید به دو گروه اشاره نمود.
الف ) بیماریهای گیاهی:
1- کپک سبز - زیتونی : با نام علمی Chaetomium Olivaceum که به صورت یک کپک عمومی سبز در کمپوست گسترش می یابد و باعث کاهش محصول می شود.
2- سیاه شدگی کمپوست: در پایان پنجه دوانی قارچ خوراکی ممکن است، نواحی سیاهرنگی درون کمپوست مشاهده می شود و باعث کاهش محصول می شود.
ب) مشکلات فیزیولوژیکی:
از مهمترین عوامل محیطی موثر در پرورش قارچ صدفی، نور- دما- تهویه و رطوبت است که اختلال در وجود هر کدام از این پارامتر ها رشد قارچ را با مشکل مواجه می کند. از جمله سفید شدن کلاهک ها و بلند شدن ساقه، مرجانی یا شاخ گوزنی شدن سر سنجاقیها، لیچ شدن میوه و .....
آفات
از مهمترین آفات مگسها و زنبورها هستند که لارو این حشرات با تغذیه خود، دالان هایی را درون ساقه و کلاهک به وجود می آورند و حشره کامل نیز ناقل قارچ ورتیسلیوم ، عامل لکه باکتریایی و کنه ها خواهد بود.
دیدگاه ها