پایه های آلو( بذری و رویشی ) برای ارقام مختلف زردآلو
میترا میرعبدالباقی
استادیار بخش تحقیقات باغبانی ، مؤسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر
چکیده
به منظور مطالعه و تخمین توانایی پایه های آلوی سنت ژولین(رویشی)، میروبالان و ماریانا(بذری) در پیوند با ارقام زردآلو ( شماره 35، نصیری و شاهرودی)به سازگاری با محیط ( چگونگی تغذیه برگی در یک خاک آهکی با Ph بالا)، سازگاری های فیزیولوژیکی( صفات رویشی) و سازگاری بین پایه و پیوندک در باغ تحقیقاتی کمال آباد کرج آزمایشی در قالب بلوکهای کامل تصادفی در 3 تکرار طی سالهای 76 تا 82 به اجرا گذاشته شد. نتایج نشان داد که سال اثر معنی داری در صفات رویشی ( به استثناء سطح گسترش تاج ) و جذب برگی عناصر غذایی نظیر N, P, Zn, Mn, Cu داشته است. به طوریکه در ترکیب پیوندی میروبالان و شماره 35 بیشترین میانگین ها در صفات رویشی ( به استثناء سطح مقطع تنه ) را در برداشت. در جذب برگی عناصر غذایی بیشترین میانگین ها با اختلاف معنی داری در ترکیب پیوندی سنت ژولین * شاهرودی برای عناصر Zn, P,N و در جذب برگی عنصر Cu در ترکیب پیوندی سنت ژولین با تمام پیوندکهای مورد مطالعه مشاهده گردید. از مجموع نتایج و از جهاتی نظیر صفات رشد، پایداری و سازگاری می توان پایه میروبالان و پیوندک شماره 35 را در شرایط فیزیکی و شیمیایی خاک منطقه (خاک آهکی با Ph بالا) برتر شمرد، هر چند که دیگر پایه ها و پیوندک های مورد مطالعه خصوصیات مطلوب به خود را نشان دادند.
واژگان کلیدی : خاک آهکی، پایه های آلو ، ارقام زردآلو، سازگاری
مقدمه:
زردآلو یک محصول مهم در نواحی خشک و نیمه خشک است و بومی مناطق غرب و مرکز کشور چین است . آمار نامه کشاورزی سال 81 سطح زیر کشت زردآلو در ایران را 3670 هکتار و میزان تولید را 235000 تن و درصد تولید زردآلو در ایران را در بین محصولات باغی کشور 2/2 درصد گزارش می دهد. چگونگی رشد و نمو ، میزان مقاومت به تنش های تغذیه ای در درختان زردآلو متاثر از شرایط فیزیکی و شیمیایی خاک منطقه کشت است. {برونت و همکاران (1991)(2)}.
ولیس و همکاران (1998)(35) نظر می دهند که اگر چه درختان زردآلو به کلروز آهن ناشی از وجود آهک در خاک مقاوم هستند ولی کولتیوارهای مختلف به درجات مختلف مقاومت از خود نشان می دهند. انتخاب پایه مقاوم نقش مهمی را در چگونگی رشد و میزان مقاومت به تنش های موجود در محیط را ایفاد می نماید. براساس مطالعه ولومیس و همکاران (1999)(18) دوازده رقم زردآلو که برروی پایه های بذری زردآلو و پایه های الو پیوند شده بودند. اختلاف معنی داری در جذب برگی عناصر غذایی و در صفات رشد و نمو از خود نشان دادند. نولس و همکاران (1999) (11) مشاهده نمودند که پایه های مختلف زردآلو اختلاف معنی داری در قطر تنه کولتیوارهای ایجاد نموده است. گراسی و همکاران (1978) (10) و گیورژ به همراه گالوتا (2000)(9) پایه های میروبالان را پایه های پررشد و سازگاری برای زردآلو معرفی کرده اند. در این رابطه طبق گزارش پیرازین (1995)(13)، کوستا و همکاران (1974)(5) و کوستا باگراندی (1975)(6) میروبالان جی اف ای به خاطر صفات ممتازش برای کشت و کار زردآلو مناسب تشخیص داده شد. کامبرا (1979)(4) و آپویان و همکاران (1985)(1) پایه های میروبالان ماریانا به عنوان پایه های مناسب در شرایطی که خاک در تنش تغذیه ای ( کمبود آهن در اثر وجود آهک) است، معرفی کردند.
مک لارنت و همکاران (1975)(12) کروسارنیا و آدرگو (1982)(15) در مورد پایه های میروبالان می نویسند ؛ هر چند که پایه های میروبالان مقاوم به خاکهای آهکی هستند ولی رفتار آن آن ها از کلونی به کلون دیگر متفاوت است. تحقیقات دوکونس و همکاران (1976)(8) نشان داد که میروبالان نوع جی اف سی و یک حساس به آهک ولی میروبالان نوع پی دوازده و چهل و پنج مقاوم به آهک است. از پایه های رویشی که برای پیوند در درختان زردآلو استفاده می شود می توان پایه سنت ژولین را نام برد که به عنوان پایه نسبتاً مقاوم به آهک شناخته شده است. تحقیقات بیرنه (1988)(3) و رومرا و همکاران (1990)(10) نشان دادند که جذب برگی عنصر Ca در کولتیوارهای زردآلو در پیوند با پایه سنت ژولین بیشتر بوده است. پلازنینگ و همکاران (1995) (14) سنت ژولین را برای ارقام زردآلو پلازنیک2 به عنوان یک میان پایه پاکوتاه که در جذب هر چه بهتر عناصر غذایی از خاک اثر معنی داری برروی ارقام می‌گذارد و باعث افزایش کیفیت و کمیت محصول می شود، معرفی نمودند. اسکات
(2000)(16) می نویسد خصوصیات ژنتیکی پایه و رقم و ترکیبی از این دو در کنار مدیریت های صحیح باغی و تغذیه ای می تواند موثر در چگونگی سازگاری آن ها به شرایطی نظیر خاکهایی آهکی و قلیایی، سنگین و متراکم ... و غیره باشد. هدف از اجرای این تحقیق بررسی برروی چگونگی سازگاری کولتیوارهای مختلف زردآلو به خاک آهکی و معرفی سازگاری آن ها است.
مواد و روش:
به منظور بررسی و تعیین سازگاری پایه های و پیوندک های زردآلو در خاک آهکی ، قطعه زمینی با میانگین آهک 12 درصد و بافت نسبتاً سنگین در باغ تحقیقاتی کمال آباد کرج انتخاب و طرح به صورت فاکتوریل دو عاملی در قالب بلوکهای کامل تصادفی در 3 تکرار با عامل های به شرح ذیل به اجرا گذاشته شد: عامل اول شامل پایه های بذری ماریانا (A) و میروبالان (A2) و پایه رویشی سنت ژولین (A1)عامل دوم پیوندک های متفاوت زردآلوی نصیری (B1)، زردآلوی شاهرودی (B2) و زردآلوی شماره 35 (B3) بود. در مجموع برروی 162 اصله درخت ( 9 تیمار × 6 درخت در هر بلوک × سه تکرار آزمایش به عمل آمد. فاصله کاشت کولتیوارهای در هر بلوک 2×3 متر و فاصله تکرار 4 با یکدیگر 3 متر بود. در پاییز سال 76 بذور ماریانا و میروبالان در خزانه کشت و نگهداری شدند و از پایه سنت ژولین در باغ تحقیقاتی کمال آباد کرج مراقبت های لازم به عمل آمد. در شهریور 77 عمل پیوند 162 نهال انجام شد. در اسفند سال 79 کولتیوارهای مختلف زردآلو از خزانه به قطعه تحقیقاتی مورد آزمایش در باغ تحقیقاتی کمال آباد کرج منتقل شدند. سالی یکبار از کود حیوانی به میزان 10 کیلوگرم و سولفات آمونیوم به میزان 100 گرم برای هر کولتیوار استفاده گردید . تمامی کود حیوانی و 2/1 کود ازته در اواخر زمستان و بقیه کود ازته در بهار حداکثر تا اوایل تیرماه مصرف شد. نگهداری کولتیوارها ( هرس، آبیاری، مصرف کود) همگی به صورت یکسان صورت گرفت. آبیاری نشتی انجام شد. در آذرماه تیر ماه سالهای 80 و 81 و 82 به ترتیب از صفات شاخصی رشد نظیر ارتفاع درخت ، قطر تنه رشد سالانه سرشاخه ها و شعاع گسترش درخت یادداشت برداری شد ، از برگهای میانی شاخه های یکساله نمونه برگ تهیه شد و بالاخره تاریخ شروع و پایان گلدهی کولتیوارها در طی این سالها ثبت گردید.
محاسبات آماری به صورت استفاده از روش آزمون دانکن برای مقایسه میانگین ها ، تجزیه واریانس مرکب به منظور تعیین اثر سال، اثر پایه ، اثر پیوندک و اثر متقابل پایه و پیوندک برای صفات مورد بررسی و آنالیز ضریب همبستگی بین غلظت های عناصر غذایی در برگ با یکدیگر و با صفات رویشی به منظور ارزیابی دقیق شاخص های اندازه گیری شده ، صورت گرفت. جهت تجزیه و تحلیل داده ها از نرم افزار کامپیوتر SAS و Excel استفاده شد.
نتایج:
از نتایج تجزیه خاک قطعه مورد آزمایش قبل از کاشت ( جدول شماره 1) قابل مشاهده است. که خاک آهکی ، قلیایی ، لومی رسی و از نظر کربن و ازت کل فقیر و از لحاظ فسفر و پتاس قابل جذب به ترتیب متوسط و معتدل است. جداول شماره 2 و 3 تجزیه واریانس مرکب جذب عناصر غذایی در برگ و صفات رویشی کولتیوارهای زردآلو را نشان می دهند در سال 1380 سال اول استقرار کولتیوارهای درزمین اصلی بود ، به علت رشد ضعیف پیوندک هایی که با پایه رویشی سنت ژولین پیوند شده بودند و به دلیل نبود تعداد کافی برگ در شاخه های یکساله و خشبی در تیرماه آن سال، برای تجزیه برگی از 6 ترکیب تیماری و برای اندازه گیری صفات شاخص رشد از 7 ترکیب تیماری استفاده شد. نتایج نشان دادند که اثر سال در جذب تمام عناصر غذایی اندازه گیری شده در سطح یک درصد و در میان عناصر غذایی تنها در عنصر Fe در سطح 5 درصد معنی دار شده بود. اثر سال بر صفت ارتفاع در سطح یک درصد ، در صفات رشد سالانه سرشاخه ها و در مقطع تنه در سطح 5 درصد معنی دار گردید. سال برصفت سطح گسترش تاج اثر معنی داری نداشت. اثر متقابل پایه و پیوندک (A*B) در جذب برگی Zn, Mn, P و صفت رویشی ارتفاع در سطح 5 درصد معنی دار گردید. اثر متقابل معنی دار بین سال در پایه و پیوندک در هیچکدام از صفات اندازه گیری شده به استثناء جذب برگی Zn مشاهده نشد. در مقایسه میانگین سالهای آزمایش از صفات مورد مطالعه توسط آزمون چند دامنه ای دانکن (جدول 4)نتایج نشان دادندکه در سطح احتمال 5 درصدترکیب پیوندی میروبالان × زردآلوی شماره 35 (A2B3 ) از نظر ارتفاع ، رشد سالانه سرشاخه ، شعاع گسترش درخت بیشتری میانگین را کسب نمودند. در حالیکه میانگین داده های غلظت برگی عناصر Mg, Ca, Fe, K اختلافات معنی دار نگردید، بیشترین میانگین از عناصر Cu, Zn, Mn, N در برگ به ترتیب در ترکیب های پیوندی سنت ژولین × نصیری (A1B1) و سنت ژولین × شاهرودی (A1B2) برای عنصر N؛ میروبالان × شاهرودی (A2B2) برای عنصر Mn و سنت ژولین × شاهرودی (A1B1) برای عنصر Zn مشاهده شد. در جذب برگی عناصر Cu, P بین ترکیب های پیوندی A1B1, A1B2, A1B3 اختلافات معنی دار نبود، اما این سه کولتیوار با اختلاف معنی داری از دیگر کولتیوارها غلظت بیشتری از عناصر نامبرده را در برگ داشتند. نتایج ضریب همبستگی میان غلظت عناصر غذایی در برگ با یکدیگر و با صفات مورد مطالعه رشد در سال پایانی آزمایش در جدول شماره 5 قابل مشاهده است. در ترکیب پیوندی A2B1 بین عنصر N با صفات رشد همبستگی معنی داری ( در سطح یک درصد ) مشاهده شد. در حالی که در A1B1 همبستگی موجود بین عنصر N و ارتفاع در سطح 5 درصد منفی بود. همچنین در A2B1 همبستگی مثبت و معنی داری ( در سطح یک درصد) بین عناصر Fe, Mn با صفات رویشی مشاهده گردید. عنصر K با سطح مقطع تنه در ترکیب پیوندی A1B1 همبستگی مثبت ( در سطح 5 درصد) و در A3B1 همبستگی منفی ( در سطح 1 درصد ) نشان داد.صفت شعاع گسترش درخت در A1B1 با عنصر Zn در سطح 5 درصد درA1B2 با عنصر K ( در سطح یک درصد) همبستگی مثبت و معنی داری داشت. تنها در A2B3 یک ضریب همبستگی منفی و معنی داری در سطح 5 درصد با عنصر Cu در برگ حاصل شد. عنصر P در A3B1 با شعاع گسترش تاج در سطح یک درصد همبستگی منفی نشان داد در حالی که A3B3 با شعاع گسترش تنه، سطح مقطع تنه و رشد سالانه سرشاخه همبستگی مثبت ( در سطح 5 درصد) نشان داد . عنصر Mg در برگ در سطح 5 درصد در ترکیب پیوندی A3B2 با سطح مقطع تنه ( مثبت) و در A3B3 با رشد سالانه سرشاخه همبستگی منفی نشان داد.
در A3B1 رشد سالانه سرشاخه و سطح مقطع تنه با عنصر Mn به ترتیب یک همبستگی منفی و مثبت در سطح 5 درصد را نشان دادند. در ترکیب های پیوندی A2B3و A1B3 هیچ همبستگی بین عناصر غذایی در برگ و صفات رشد مشاهده نشد.
در محاسبات صفت سازگاری و ماندگاری ترکیبات پیوندی در سال 82 مشاهده شد. (جداول 6و 7). هر چند که تعداد نهال ها و درختان از بین رفته متفاوت بود ولی نظر آماری این اختلافات معنی دار نشدند. اما حداکثر تعداد درخت موجود در ترکیب پیوندی میروبالان × شماره 35 ( با 28 درصد تلفات ) و حداقل تعداد درخت مربوط به ماریانا نصیری و ماریانا شماره 35 مشاهده شد.
بحث:
رهنمون (1381)(الف) در گزارشی نهایی در طرح تحقیقاتی مناسب ترین پایه برای ارقام زردآلو ، پایه میروبالان را یک پایه سازگار برای ارقام زردآلو معرفی کرد و در حالی که آنها نیز مشاهده نمودند که پایه سنت ژولین القاء رشد بسیار ضعیف به پیوندک ها دارد تحقیقات آنها نشان داد که نشابهات وسیعی بین پایه میروبالان و ماریانا وجود دارد که هر چند که در کاربری آن بایستی احتیاط لازم را به عمل آورد.در انطباق یا نتایج فوق پایه میروبالان سازگاری خوبی را با رقم زردالو شماره 35 در یک خاک آهکی مانند خاک باغ کمال آباد کرج که به طور متوسط 12 درصد آهکی ، قلیایی و با بافت سنگین است نشان داد . این سازگاری در صفت ماندگاری و صفات رشد، ( از قبیل رشد سالانه سرشاخه ، شعاع گسترش تاج ، ارتفاع) قابل مشاهده بود. همچنین پیوندک هایی که برروی پایه سنت ژولین پیوند شده بودند. جذب برگی مناسب و پاکوتاهی از خود نشان دادند. بیشترین روابط رگرسیونی در بین جذب عناصر غذایی با صفات رویشی در ارقامی مشاهده شد که با پایه میروبالان پیوند شده بودند. همبستگی های مثبت و معنی داری در شاخص های رویشی با غلظت عناصر غذایی در برگ کولتیوارهای زردآلوی مورد مطالعه مشاهده شد. که مطابقت با نتایج استیلو و ماریونو(1983)(17) را نشان می دهد. بین غلظت Fe/Mn,N در برگ با صفات رویشی در کولتیوار A2B1 و به همین ترتیب در کولتیوارهای A1B1, A1B2, A3B1, A3B2, A3B3 همبستگی های مثبت و معنی داری مشاهده شد. از این روابط رگرسیونی می توان بخوبی در مصرف بهینه کودهای شیمیایی استفاده نمود. از مطالعات انجام شده می توان مشاهده نمود که ترکیبات پیوندی مورد مطالعه هر کدام دارای خصوصیات مطلوبی بوده به طور مثال پایه سنت ژولین پایه ای پاکوتاه و دارای پتانسیل خوبی در جذب عناصر غذایی حتی در شرایط سخت فیزیکی و شیمیایی خاک است که این صفات را به خوبی به پیوندک ها انتقال داده بود و یا پایه ماریانا که در ترکیب با پیوندک ها استحکامی مناسب از خود نشان داده بود. از نتایج سازگاری میروبالان × زردآلوی شماره 35 از لحاظ ماندگاری ، جذب عناصر غذایی و بعضی صفات رویشی قابل رویت گردید و می توان به عنوان یک ترکیب پیوندی در این چنین خاکهایی ( خاکهای آهکی و قلیایی و نیمه سخت) توصیه نمود.
ادامه مطلب
میترا میرعبدالباقی
استادیار بخش تحقیقات باغبانی ، مؤسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر
چکیده
به منظور مطالعه و تخمین توانایی پایه های آلوی سنت ژولین(رویشی)، میروبالان و ماریانا(بذری) در پیوند با ارقام زردآلو ( شماره 35، نصیری و شاهرودی)به سازگاری با محیط ( چگونگی تغذیه برگی در یک خاک آهکی با Ph بالا)، سازگاری های فیزیولوژیکی( صفات رویشی) و سازگاری بین پایه و پیوندک در باغ تحقیقاتی کمال آباد کرج آزمایشی در قالب بلوکهای کامل تصادفی در 3 تکرار طی سالهای 76 تا 82 به اجرا گذاشته شد. نتایج نشان داد که سال اثر معنی داری در صفات رویشی ( به استثناء سطح گسترش تاج ) و جذب برگی عناصر غذایی نظیر N, P, Zn, Mn, Cu داشته است. به طوریکه در ترکیب پیوندی میروبالان و شماره 35 بیشترین میانگین ها در صفات رویشی ( به استثناء سطح مقطع تنه ) را در برداشت. در جذب برگی عناصر غذایی بیشترین میانگین ها با اختلاف معنی داری در ترکیب پیوندی سنت ژولین * شاهرودی برای عناصر Zn, P,N و در جذب برگی عنصر Cu در ترکیب پیوندی سنت ژولین با تمام پیوندکهای مورد مطالعه مشاهده گردید. از مجموع نتایج و از جهاتی نظیر صفات رشد، پایداری و سازگاری می توان پایه میروبالان و پیوندک شماره 35 را در شرایط فیزیکی و شیمیایی خاک منطقه (خاک آهکی با Ph بالا) برتر شمرد، هر چند که دیگر پایه ها و پیوندک های مورد مطالعه خصوصیات مطلوب به خود را نشان دادند.
واژگان کلیدی : خاک آهکی، پایه های آلو ، ارقام زردآلو، سازگاری
مقدمه:
زردآلو یک محصول مهم در نواحی خشک و نیمه خشک است و بومی مناطق غرب و مرکز کشور چین است . آمار نامه کشاورزی سال 81 سطح زیر کشت زردآلو در ایران را 3670 هکتار و میزان تولید را 235000 تن و درصد تولید زردآلو در ایران را در بین محصولات باغی کشور 2/2 درصد گزارش می دهد. چگونگی رشد و نمو ، میزان مقاومت به تنش های تغذیه ای در درختان زردآلو متاثر از شرایط فیزیکی و شیمیایی خاک منطقه کشت است. {برونت و همکاران (1991)(2)}.
ولیس و همکاران (1998)(35) نظر می دهند که اگر چه درختان زردآلو به کلروز آهن ناشی از وجود آهک در خاک مقاوم هستند ولی کولتیوارهای مختلف به درجات مختلف مقاومت از خود نشان می دهند. انتخاب پایه مقاوم نقش مهمی را در چگونگی رشد و میزان مقاومت به تنش های موجود در محیط را ایفاد می نماید. براساس مطالعه ولومیس و همکاران (1999)(18) دوازده رقم زردآلو که برروی پایه های بذری زردآلو و پایه های الو پیوند شده بودند. اختلاف معنی داری در جذب برگی عناصر غذایی و در صفات رشد و نمو از خود نشان دادند. نولس و همکاران (1999) (11) مشاهده نمودند که پایه های مختلف زردآلو اختلاف معنی داری در قطر تنه کولتیوارهای ایجاد نموده است. گراسی و همکاران (1978) (10) و گیورژ به همراه گالوتا (2000)(9) پایه های میروبالان را پایه های پررشد و سازگاری برای زردآلو معرفی کرده اند. در این رابطه طبق گزارش پیرازین (1995)(13)، کوستا و همکاران (1974)(5) و کوستا باگراندی (1975)(6) میروبالان جی اف ای به خاطر صفات ممتازش برای کشت و کار زردآلو مناسب تشخیص داده شد. کامبرا (1979)(4) و آپویان و همکاران (1985)(1) پایه های میروبالان ماریانا به عنوان پایه های مناسب در شرایطی که خاک در تنش تغذیه ای ( کمبود آهن در اثر وجود آهک) است، معرفی کردند.
مک لارنت و همکاران (1975)(12) کروسارنیا و آدرگو (1982)(15) در مورد پایه های میروبالان می نویسند ؛ هر چند که پایه های میروبالان مقاوم به خاکهای آهکی هستند ولی رفتار آن آن ها از کلونی به کلون دیگر متفاوت است. تحقیقات دوکونس و همکاران (1976)(8) نشان داد که میروبالان نوع جی اف سی و یک حساس به آهک ولی میروبالان نوع پی دوازده و چهل و پنج مقاوم به آهک است. از پایه های رویشی که برای پیوند در درختان زردآلو استفاده می شود می توان پایه سنت ژولین را نام برد که به عنوان پایه نسبتاً مقاوم به آهک شناخته شده است. تحقیقات بیرنه (1988)(3) و رومرا و همکاران (1990)(10) نشان دادند که جذب برگی عنصر Ca در کولتیوارهای زردآلو در پیوند با پایه سنت ژولین بیشتر بوده است. پلازنینگ و همکاران (1995) (14) سنت ژولین را برای ارقام زردآلو پلازنیک2 به عنوان یک میان پایه پاکوتاه که در جذب هر چه بهتر عناصر غذایی از خاک اثر معنی داری برروی ارقام می‌گذارد و باعث افزایش کیفیت و کمیت محصول می شود، معرفی نمودند. اسکات
(2000)(16) می نویسد خصوصیات ژنتیکی پایه و رقم و ترکیبی از این دو در کنار مدیریت های صحیح باغی و تغذیه ای می تواند موثر در چگونگی سازگاری آن ها به شرایطی نظیر خاکهایی آهکی و قلیایی، سنگین و متراکم ... و غیره باشد. هدف از اجرای این تحقیق بررسی برروی چگونگی سازگاری کولتیوارهای مختلف زردآلو به خاک آهکی و معرفی سازگاری آن ها است.
مواد و روش:
به منظور بررسی و تعیین سازگاری پایه های و پیوندک های زردآلو در خاک آهکی ، قطعه زمینی با میانگین آهک 12 درصد و بافت نسبتاً سنگین در باغ تحقیقاتی کمال آباد کرج انتخاب و طرح به صورت فاکتوریل دو عاملی در قالب بلوکهای کامل تصادفی در 3 تکرار با عامل های به شرح ذیل به اجرا گذاشته شد: عامل اول شامل پایه های بذری ماریانا (A) و میروبالان (A2) و پایه رویشی سنت ژولین (A1)عامل دوم پیوندک های متفاوت زردآلوی نصیری (B1)، زردآلوی شاهرودی (B2) و زردآلوی شماره 35 (B3) بود. در مجموع برروی 162 اصله درخت ( 9 تیمار × 6 درخت در هر بلوک × سه تکرار آزمایش به عمل آمد. فاصله کاشت کولتیوارهای در هر بلوک 2×3 متر و فاصله تکرار 4 با یکدیگر 3 متر بود. در پاییز سال 76 بذور ماریانا و میروبالان در خزانه کشت و نگهداری شدند و از پایه سنت ژولین در باغ تحقیقاتی کمال آباد کرج مراقبت های لازم به عمل آمد. در شهریور 77 عمل پیوند 162 نهال انجام شد. در اسفند سال 79 کولتیوارهای مختلف زردآلو از خزانه به قطعه تحقیقاتی مورد آزمایش در باغ تحقیقاتی کمال آباد کرج منتقل شدند. سالی یکبار از کود حیوانی به میزان 10 کیلوگرم و سولفات آمونیوم به میزان 100 گرم برای هر کولتیوار استفاده گردید . تمامی کود حیوانی و 2/1 کود ازته در اواخر زمستان و بقیه کود ازته در بهار حداکثر تا اوایل تیرماه مصرف شد. نگهداری کولتیوارها ( هرس، آبیاری، مصرف کود) همگی به صورت یکسان صورت گرفت. آبیاری نشتی انجام شد. در آذرماه تیر ماه سالهای 80 و 81 و 82 به ترتیب از صفات شاخصی رشد نظیر ارتفاع درخت ، قطر تنه رشد سالانه سرشاخه ها و شعاع گسترش درخت یادداشت برداری شد ، از برگهای میانی شاخه های یکساله نمونه برگ تهیه شد و بالاخره تاریخ شروع و پایان گلدهی کولتیوارها در طی این سالها ثبت گردید.
محاسبات آماری به صورت استفاده از روش آزمون دانکن برای مقایسه میانگین ها ، تجزیه واریانس مرکب به منظور تعیین اثر سال، اثر پایه ، اثر پیوندک و اثر متقابل پایه و پیوندک برای صفات مورد بررسی و آنالیز ضریب همبستگی بین غلظت های عناصر غذایی در برگ با یکدیگر و با صفات رویشی به منظور ارزیابی دقیق شاخص های اندازه گیری شده ، صورت گرفت. جهت تجزیه و تحلیل داده ها از نرم افزار کامپیوتر SAS و Excel استفاده شد.
نتایج:
از نتایج تجزیه خاک قطعه مورد آزمایش قبل از کاشت ( جدول شماره 1) قابل مشاهده است. که خاک آهکی ، قلیایی ، لومی رسی و از نظر کربن و ازت کل فقیر و از لحاظ فسفر و پتاس قابل جذب به ترتیب متوسط و معتدل است. جداول شماره 2 و 3 تجزیه واریانس مرکب جذب عناصر غذایی در برگ و صفات رویشی کولتیوارهای زردآلو را نشان می دهند در سال 1380 سال اول استقرار کولتیوارهای درزمین اصلی بود ، به علت رشد ضعیف پیوندک هایی که با پایه رویشی سنت ژولین پیوند شده بودند و به دلیل نبود تعداد کافی برگ در شاخه های یکساله و خشبی در تیرماه آن سال، برای تجزیه برگی از 6 ترکیب تیماری و برای اندازه گیری صفات شاخص رشد از 7 ترکیب تیماری استفاده شد. نتایج نشان دادند که اثر سال در جذب تمام عناصر غذایی اندازه گیری شده در سطح یک درصد و در میان عناصر غذایی تنها در عنصر Fe در سطح 5 درصد معنی دار شده بود. اثر سال بر صفت ارتفاع در سطح یک درصد ، در صفات رشد سالانه سرشاخه ها و در مقطع تنه در سطح 5 درصد معنی دار گردید. سال برصفت سطح گسترش تاج اثر معنی داری نداشت. اثر متقابل پایه و پیوندک (A*B) در جذب برگی Zn, Mn, P و صفت رویشی ارتفاع در سطح 5 درصد معنی دار گردید. اثر متقابل معنی دار بین سال در پایه و پیوندک در هیچکدام از صفات اندازه گیری شده به استثناء جذب برگی Zn مشاهده نشد. در مقایسه میانگین سالهای آزمایش از صفات مورد مطالعه توسط آزمون چند دامنه ای دانکن (جدول 4)نتایج نشان دادندکه در سطح احتمال 5 درصدترکیب پیوندی میروبالان × زردآلوی شماره 35 (A2B3 ) از نظر ارتفاع ، رشد سالانه سرشاخه ، شعاع گسترش درخت بیشتری میانگین را کسب نمودند. در حالیکه میانگین داده های غلظت برگی عناصر Mg, Ca, Fe, K اختلافات معنی دار نگردید، بیشترین میانگین از عناصر Cu, Zn, Mn, N در برگ به ترتیب در ترکیب های پیوندی سنت ژولین × نصیری (A1B1) و سنت ژولین × شاهرودی (A1B2) برای عنصر N؛ میروبالان × شاهرودی (A2B2) برای عنصر Mn و سنت ژولین × شاهرودی (A1B1) برای عنصر Zn مشاهده شد. در جذب برگی عناصر Cu, P بین ترکیب های پیوندی A1B1, A1B2, A1B3 اختلافات معنی دار نبود، اما این سه کولتیوار با اختلاف معنی داری از دیگر کولتیوارها غلظت بیشتری از عناصر نامبرده را در برگ داشتند. نتایج ضریب همبستگی میان غلظت عناصر غذایی در برگ با یکدیگر و با صفات مورد مطالعه رشد در سال پایانی آزمایش در جدول شماره 5 قابل مشاهده است. در ترکیب پیوندی A2B1 بین عنصر N با صفات رشد همبستگی معنی داری ( در سطح یک درصد ) مشاهده شد. در حالی که در A1B1 همبستگی موجود بین عنصر N و ارتفاع در سطح 5 درصد منفی بود. همچنین در A2B1 همبستگی مثبت و معنی داری ( در سطح یک درصد) بین عناصر Fe, Mn با صفات رویشی مشاهده گردید. عنصر K با سطح مقطع تنه در ترکیب پیوندی A1B1 همبستگی مثبت ( در سطح 5 درصد) و در A3B1 همبستگی منفی ( در سطح 1 درصد ) نشان داد.صفت شعاع گسترش درخت در A1B1 با عنصر Zn در سطح 5 درصد درA1B2 با عنصر K ( در سطح یک درصد) همبستگی مثبت و معنی داری داشت. تنها در A2B3 یک ضریب همبستگی منفی و معنی داری در سطح 5 درصد با عنصر Cu در برگ حاصل شد. عنصر P در A3B1 با شعاع گسترش تاج در سطح یک درصد همبستگی منفی نشان داد در حالی که A3B3 با شعاع گسترش تنه، سطح مقطع تنه و رشد سالانه سرشاخه همبستگی مثبت ( در سطح 5 درصد) نشان داد . عنصر Mg در برگ در سطح 5 درصد در ترکیب پیوندی A3B2 با سطح مقطع تنه ( مثبت) و در A3B3 با رشد سالانه سرشاخه همبستگی منفی نشان داد.
در A3B1 رشد سالانه سرشاخه و سطح مقطع تنه با عنصر Mn به ترتیب یک همبستگی منفی و مثبت در سطح 5 درصد را نشان دادند. در ترکیب های پیوندی A2B3و A1B3 هیچ همبستگی بین عناصر غذایی در برگ و صفات رشد مشاهده نشد.
در محاسبات صفت سازگاری و ماندگاری ترکیبات پیوندی در سال 82 مشاهده شد. (جداول 6و 7). هر چند که تعداد نهال ها و درختان از بین رفته متفاوت بود ولی نظر آماری این اختلافات معنی دار نشدند. اما حداکثر تعداد درخت موجود در ترکیب پیوندی میروبالان × شماره 35 ( با 28 درصد تلفات ) و حداقل تعداد درخت مربوط به ماریانا نصیری و ماریانا شماره 35 مشاهده شد.
بحث:
رهنمون (1381)(الف) در گزارشی نهایی در طرح تحقیقاتی مناسب ترین پایه برای ارقام زردآلو ، پایه میروبالان را یک پایه سازگار برای ارقام زردآلو معرفی کرد و در حالی که آنها نیز مشاهده نمودند که پایه سنت ژولین القاء رشد بسیار ضعیف به پیوندک ها دارد تحقیقات آنها نشان داد که نشابهات وسیعی بین پایه میروبالان و ماریانا وجود دارد که هر چند که در کاربری آن بایستی احتیاط لازم را به عمل آورد.در انطباق یا نتایج فوق پایه میروبالان سازگاری خوبی را با رقم زردالو شماره 35 در یک خاک آهکی مانند خاک باغ کمال آباد کرج که به طور متوسط 12 درصد آهکی ، قلیایی و با بافت سنگین است نشان داد . این سازگاری در صفت ماندگاری و صفات رشد، ( از قبیل رشد سالانه سرشاخه ، شعاع گسترش تاج ، ارتفاع) قابل مشاهده بود. همچنین پیوندک هایی که برروی پایه سنت ژولین پیوند شده بودند. جذب برگی مناسب و پاکوتاهی از خود نشان دادند. بیشترین روابط رگرسیونی در بین جذب عناصر غذایی با صفات رویشی در ارقامی مشاهده شد که با پایه میروبالان پیوند شده بودند. همبستگی های مثبت و معنی داری در شاخص های رویشی با غلظت عناصر غذایی در برگ کولتیوارهای زردآلوی مورد مطالعه مشاهده شد. که مطابقت با نتایج استیلو و ماریونو(1983)(17) را نشان می دهد. بین غلظت Fe/Mn,N در برگ با صفات رویشی در کولتیوار A2B1 و به همین ترتیب در کولتیوارهای A1B1, A1B2, A3B1, A3B2, A3B3 همبستگی های مثبت و معنی داری مشاهده شد. از این روابط رگرسیونی می توان بخوبی در مصرف بهینه کودهای شیمیایی استفاده نمود. از مطالعات انجام شده می توان مشاهده نمود که ترکیبات پیوندی مورد مطالعه هر کدام دارای خصوصیات مطلوبی بوده به طور مثال پایه سنت ژولین پایه ای پاکوتاه و دارای پتانسیل خوبی در جذب عناصر غذایی حتی در شرایط سخت فیزیکی و شیمیایی خاک است که این صفات را به خوبی به پیوندک ها انتقال داده بود و یا پایه ماریانا که در ترکیب با پیوندک ها استحکامی مناسب از خود نشان داده بود. از نتایج سازگاری میروبالان × زردآلوی شماره 35 از لحاظ ماندگاری ، جذب عناصر غذایی و بعضی صفات رویشی قابل رویت گردید و می توان به عنوان یک ترکیب پیوندی در این چنین خاکهایی ( خاکهای آهکی و قلیایی و نیمه سخت) توصیه نمود.
ادامه مطلب
دیدگاه ها