اصلاح نژاد کاربردی در صنعت گاو شیری
مقدمه:
تامین نیاز غذائى انسانها و ایجاد امنیت غذائى یکى از اصلى ترین و مهمترین اهداف دامپروری در کشورهاى توسعه یافته و در حال توسعه است. پرورش گاو یکى از شاخه هاى مهم این فعالیتها محسوب میشود. کشور ما تا اواخر نیمه اول قرن بیستم از یک ساختار دامدارى کاملا سنتى ، بر پایه دامدارى روستائى و عشایرى برخوردار بوده است .در آن ایام گوسفنددارى یکى از مهمترین زیر بخشهاى کشاورزى و مهمترین منشاء تولید پروتئین بود ، به تدریج با گذشت زمان و بدنبال افزایش جمعیت ، تقاضا براى شیر و گوشت افزایش یافت و به طبع آن پرورش گاو توسعه یافته و روند ایجاد دامداریهاى متمرکز و تغییر سیستم دامدارى از شکل سنتى به شکل صنعتى شروع شد و شاید بتوان اواخر دهه بیست را سر آغاز حرکت براى به کار بستن شیوه هاى نوین دامپرورى دانست. امروزه در دامداریهاى مدرن و صنعتى کشور بهره گیرى از گاوهاى اصلاح شده ، تجهیزات مدرن و پیشرفته ، محیط سالم و بهداشتى ، توانائى تولید و کشت نباتات علوفه اى ، امکان ثبت اطلاعات و رکوردها ، برآورد معیارهاى ژنتیکى از قبیل وراثت پذیرى ، تخمین ارزش اصلاحی ، استاندارد کردن تولید بر اساس سن ، طول دوره شیر دهى و غیره ، انتخاب اسپرم و برآورد عملکرد اسپرمهاى مصرفى ، ارزیابى تیپ ، کنترل همخونى و آمیزشهاى برنامه ریزى شده در گله و دهها مورد دیگر موجبات پویائى و شکوفائى هر چه بیشتر این صنعت را فراهم آورده اند. نقش گزارشها در مدیریت :
به طور کلى مدیریت در هر زمینه اى داراى سه عنصر عمده تصمیمات ، منابع و اهداف است در مورد دامپرورى ، اقتصادى کردن واحد و افزایش بازده تولید از طریق به کار بستن اصول صحیح علمى از مهمترین اهداف یک مدیریت کارآمد است. هدف مدیرت در واحدهای دامداری : ستون فقرات ارزیابى مراحل تصمیم گیرى ، گزارشهاى مختلف یا رکوردهاى ارائه شده از عملکرد تصمیم هستند. رکورد چیست ؟ رکورد را میتوان شمارش وقایع تعریف کرد اهمیت ثبت مشخصات:
آغاز هر گونه فعالیت مدیریتى و اصلاح نژادى با تعیین و هویت بخشیدن به دامها امکان پذیر است و ثبت مشخصات این امکان را در جهت شناسائى دامها در گله فراهم میسازد معیارهای شناسایی گاو: معیارهاى متداول شناسائى گاو را به طور کلى میتوان به نژاد ، جنس ، رنگ ، نقش پوزه ، گروه خونى ، داغ ، سن ، وزن ، پلاکهاى گوش و گردن ، برچسبهاى کاغذى ، مداد رنگى مخصوص ، کندن علائم یا حروف روى بخشى از گوش دسته بندى کرد مراحل ثبت مشخصات : به طور کلى مراحل ثبت مشخصات به منظور شناسائى دامها را میتوان به عملیات شماره زنى بر روى حیوان ، صدورشناسنامه ، تعیین شماره ثبت رسمى و تعیین خطوط خونى و شجره دام تقسیم کرد. از لحاظ کاربردى روشهاى شناسایى را میتوان به دو دسته تقسیم کرد روشهای موقتی روشهای دائمی روشهاى دائمى شناسائى:
خال کوبى ( Tatooing ): بریدن لبه هاى گوش (Notching ) : داغ زدن (Branding): سیستم تعیین هویت الکترونیکى (E ID ) اسکیج(Sketch ) اثر پوزه (Nazolabiogram ): تعیین گروه هاى خونى :
ابزار خالکوبی : نحوه بریدن لبه های گوش داغ زنی: شناسایی الکترونیکی : اسکیج : اثر پوزه : روشهاى موقتى :
شماره گوش( Ear tag ): شماره گردن (Neck tag ): شماره ساق(Leg band): برچسب هاى سینه (Brisket Tag ): رنگ ها ( Marking paint & pen ): شماره گذارى روى شاخها( Horn taging ): شماره گوش فلزی و پلاستیکی: شماره گردن : شماره ساق پا : رنگها : شماره گذاری روی شاخ : اهمیت تهیه شناسنامه:
تهیه شناسنامه علاوه بر تامین شناخت بهتر ، موجب افزایش ارزش اقتصادى گاو شده و امکان صدور نژادهاى مختلف با شجره هاى مشخص را فراهم مینماید. نکته : بهترین و مهمترین نتیجه اى که از تهیه شناسنامه و ثبت کلیه مشخصات دام به دست مى آید ، هنگام انتخاب دام) به گزینى ) میباشد زیرا به گزینى در حقیقت تعیین و نگهدارى گاوهاى با ارزش و حذف گاوهاى کم ارزش و یا بى ارزش بر مبناى استفاده از اصول علمى است. انواع شناسنامه به طور کلى عبارتند از:
الف - فرم ثبت مشخصات انفرادى و شجره دام : ب- شناسنامه بهداشتى و درمانى : ج - شناسنامه تولیدى : د - شناسنامه تغذیه اى : ن - شناسنامه تلقیحى و تولید مثلى: و - کارتهاى امتیاز
نویسنده : علی رضا حسنی بافرانی
مقدمه:
تامین نیاز غذائى انسانها و ایجاد امنیت غذائى یکى از اصلى ترین و مهمترین اهداف دامپروری در کشورهاى توسعه یافته و در حال توسعه است. پرورش گاو یکى از شاخه هاى مهم این فعالیتها محسوب میشود. کشور ما تا اواخر نیمه اول قرن بیستم از یک ساختار دامدارى کاملا سنتى ، بر پایه دامدارى روستائى و عشایرى برخوردار بوده است .در آن ایام گوسفنددارى یکى از مهمترین زیر بخشهاى کشاورزى و مهمترین منشاء تولید پروتئین بود ، به تدریج با گذشت زمان و بدنبال افزایش جمعیت ، تقاضا براى شیر و گوشت افزایش یافت و به طبع آن پرورش گاو توسعه یافته و روند ایجاد دامداریهاى متمرکز و تغییر سیستم دامدارى از شکل سنتى به شکل صنعتى شروع شد و شاید بتوان اواخر دهه بیست را سر آغاز حرکت براى به کار بستن شیوه هاى نوین دامپرورى دانست. امروزه در دامداریهاى مدرن و صنعتى کشور بهره گیرى از گاوهاى اصلاح شده ، تجهیزات مدرن و پیشرفته ، محیط سالم و بهداشتى ، توانائى تولید و کشت نباتات علوفه اى ، امکان ثبت اطلاعات و رکوردها ، برآورد معیارهاى ژنتیکى از قبیل وراثت پذیرى ، تخمین ارزش اصلاحی ، استاندارد کردن تولید بر اساس سن ، طول دوره شیر دهى و غیره ، انتخاب اسپرم و برآورد عملکرد اسپرمهاى مصرفى ، ارزیابى تیپ ، کنترل همخونى و آمیزشهاى برنامه ریزى شده در گله و دهها مورد دیگر موجبات پویائى و شکوفائى هر چه بیشتر این صنعت را فراهم آورده اند. نقش گزارشها در مدیریت :
به طور کلى مدیریت در هر زمینه اى داراى سه عنصر عمده تصمیمات ، منابع و اهداف است در مورد دامپرورى ، اقتصادى کردن واحد و افزایش بازده تولید از طریق به کار بستن اصول صحیح علمى از مهمترین اهداف یک مدیریت کارآمد است. هدف مدیرت در واحدهای دامداری : ستون فقرات ارزیابى مراحل تصمیم گیرى ، گزارشهاى مختلف یا رکوردهاى ارائه شده از عملکرد تصمیم هستند. رکورد چیست ؟ رکورد را میتوان شمارش وقایع تعریف کرد اهمیت ثبت مشخصات:
آغاز هر گونه فعالیت مدیریتى و اصلاح نژادى با تعیین و هویت بخشیدن به دامها امکان پذیر است و ثبت مشخصات این امکان را در جهت شناسائى دامها در گله فراهم میسازد معیارهای شناسایی گاو: معیارهاى متداول شناسائى گاو را به طور کلى میتوان به نژاد ، جنس ، رنگ ، نقش پوزه ، گروه خونى ، داغ ، سن ، وزن ، پلاکهاى گوش و گردن ، برچسبهاى کاغذى ، مداد رنگى مخصوص ، کندن علائم یا حروف روى بخشى از گوش دسته بندى کرد مراحل ثبت مشخصات : به طور کلى مراحل ثبت مشخصات به منظور شناسائى دامها را میتوان به عملیات شماره زنى بر روى حیوان ، صدورشناسنامه ، تعیین شماره ثبت رسمى و تعیین خطوط خونى و شجره دام تقسیم کرد. از لحاظ کاربردى روشهاى شناسایى را میتوان به دو دسته تقسیم کرد روشهای موقتی روشهای دائمی روشهاى دائمى شناسائى:
خال کوبى ( Tatooing ): بریدن لبه هاى گوش (Notching ) : داغ زدن (Branding): سیستم تعیین هویت الکترونیکى (E ID ) اسکیج(Sketch ) اثر پوزه (Nazolabiogram ): تعیین گروه هاى خونى :
ابزار خالکوبی : نحوه بریدن لبه های گوش داغ زنی: شناسایی الکترونیکی : اسکیج : اثر پوزه : روشهاى موقتى :
شماره گوش( Ear tag ): شماره گردن (Neck tag ): شماره ساق(Leg band): برچسب هاى سینه (Brisket Tag ): رنگ ها ( Marking paint & pen ): شماره گذارى روى شاخها( Horn taging ): شماره گوش فلزی و پلاستیکی: شماره گردن : شماره ساق پا : رنگها : شماره گذاری روی شاخ : اهمیت تهیه شناسنامه:
تهیه شناسنامه علاوه بر تامین شناخت بهتر ، موجب افزایش ارزش اقتصادى گاو شده و امکان صدور نژادهاى مختلف با شجره هاى مشخص را فراهم مینماید. نکته : بهترین و مهمترین نتیجه اى که از تهیه شناسنامه و ثبت کلیه مشخصات دام به دست مى آید ، هنگام انتخاب دام) به گزینى ) میباشد زیرا به گزینى در حقیقت تعیین و نگهدارى گاوهاى با ارزش و حذف گاوهاى کم ارزش و یا بى ارزش بر مبناى استفاده از اصول علمى است. انواع شناسنامه به طور کلى عبارتند از:
الف - فرم ثبت مشخصات انفرادى و شجره دام : ب- شناسنامه بهداشتى و درمانى : ج - شناسنامه تولیدى : د - شناسنامه تغذیه اى : ن - شناسنامه تلقیحى و تولید مثلى: و - کارتهاى امتیاز
نویسنده : علی رضا حسنی بافرانی
دیدگاه ها