فوائد و کاربرد پروبیوتیک ها در جیره غذایی ماهی و میگو
هدف نهایی در آبزی پروری افزایش بازده تولید جهت به حداکثر رساندن سود دهی می باشد. افزایش تراکم تولید یکی از روش های افزایش بازده تولید می باشد اما این امر ممکن است ابتلا به بیماری را در ماهی و میگو پرورشی به سبب کاهش کیفیت آب و به وجود آمدن شرایط استرس زا، افزایش دهد. اغلب ماهی و میگو پرورشی تحت تأثیر عفونت های باکتریایی قرار می گیرند که سیستم ایمنی شان توسط شرایط استرس زا به خطر می افتد.یکی از معمول ترین روش های درمان این عفونت ها، استفاده از آنتی بیوتیک ها می باشد.اما بکارگیری آنتی بیوتیک ها جهت درمان بیماری های ماهی و میگو پرورشی به طور گسترده مورد انتقاد قرار گرفته است، که دلائل آن عبارتند از: افزایش توانایی مقاومت باکتری ها در برابر آنتی بیوتیک ها، از بین بردن فلور میکروبی محیط زیست، هزینه بالای این داروها و عوارض جانبی این داروها بر ماهی و میگو. ثابت گردیده است که برخی از آنتی بیوتیک ها سیستم ایمنی را سرکوب می کنند و موجودات آبزی را بیشتر مستعد پذیرش بیماری های باکتریایی ، ویروسی و انگلی می نمایند.افزایش نگرانی های ناشی از بکارگیری آنتی بیوتیک ها منجر به کاهش استفاده از آنتی بیوتیک ها در صنعت آبزی پروری آمریکا و اروپا گردیده است. این تغییر سیاست برای صنعت آبزی پروری مفید بوده و بدین ترتیب در توسعه راهکارهای مختلف در جهت کنترل بیماری ها ،مفید واقع شده است. افزودنی های غذایی از جمله راهکارهایی می باشند که علاوه بر تأمین مواد مغذی لازم در جهت حمایت از رشد و نمو ماهیان ، می توانند در افزایش سلامت، مقاومت نسبت به استرس و عوامل بیماری زا مفید واقع شوند.بدین ترتیب در سال های اخیر تحقیقات فراوانی در استفاده از افزودنی های غذایی که در بهبود سلامتی ماهی و میگو نقش دارند، صورت گرفته است. از جمله این افزودنی های غذایی ،پروبیوتیک ها(زیست یارها) می باشد.
هنگامی که صحبت از بکار گیری پروبیوتیک ها (محصولات زنده میکروبی) در جیره غذایی ماهیان می شود، هدف متاثر نمودن فعالیت میکروبی موجود در دستگاه گوارش ماهی و میگو و در نتیجه کاهش بیماریهای ماهی و میگو و آلودگی های استخر پرورش ماهی و میگو می باشد.پروبیوتیک ها نه تنها اثرات منفی آنتی بیوتیک ها را ندارند بلکه نقش مهمی در افزایش بهره وری ، تولید و کاهش درصد تلفات ماهی و میگو دارا می باشند.
ترکیب و اجزای فرآورده های پروبیوتیکی و طبقه بندی پروبیوتیک ها
تا کنون سویه های زیادی جهت استفاده در تغذیّه دام ، طیور و آبزیان به عنوان پروبیوتیک معرفی شده است و با بهره گیری از مهندسی ژنتیک و دانش بیوتکنولوژی، سویه های مؤثرتر و بهتری نیز تولید خواهد شد. ولی به طور کلی پروبیوتیک ها از لحاظ نوع سویة میکروبی مؤثرشان به سه گروه تقسیم می شوند، پروبیوتیک های باکتریایی، قارچی و مخمری. دفتر مواد غذایی و مطالعه دارویی آمریکا و انجمن رسمی کنترل مواد غذایی، برای متمایز نمودن میکرو ارگانیسم های مفید و مضر، لیست گونه هایی از میکرو ارگانیسم را ارائه نموده است که می توان آنها را با مواد غذایی مصرف نمود.
ویژگی های یک پروبیوتیک موئثر
یک پروبیوتیک موئثر باید در شرایط محیطی مختلف و متفاوت ،خاصیت خود را حفظ نموده و در اشکال مختلف به صورت فعال باقی بماند. بنابراین، باید ویژگی ها و مشخصات ذیل را دارا باشد:
1. به عنوان یک محصول زنده امکان تولید آن در سطح صنعتی موجود باشد.
2. در انبار و محل مصرف در مزارع به مدت های طولانی قابل نگهداری باشد و ثابت باقی بماند.
3. در روده تأثیر خود را حفظ نماید.
4. بر سلامتی میزبان تأثیر مثبت داشته باشد.
یک میکرو ارگانیسم به منظور داشتن فعالیت مناسب و مطلوب باید با غلظت مناسب و کافی در جیره غذایی مصرف شود. بسیاری از میکروبیولوژیست ها دریافته اند میکرو ارگانیسم هایی که با غلظت های کمتر از 106 تا 107 واحد تشکیل دهنده کلنی در هر گرم از فلور روده وجود دارند، توانایی ایجاد تعادل بین خود و باکتری های ساکن در فلور روده ای را نداشته و نمی توانند یک فعالیت مناسب و هم چنین، اثر قابل قبولی بر میزبان داشته باشند. ضمناً میکرو ارگانیسم های مورد استفاده در ساخت پروبیوتیک ها نباید بیماری زا و مسمومیت زا بوده و برای سلامتی انسان مشکلی را ایجاد نمایند.
اَشکال و میزان مصرف پروبیوتیک ها :
به طور کلی پروبیوتیک ها در اَشکال گوناگونی مثل آرد، خمیر، کپسولی، لقمه خوراکی و یا مایع به مصرف دام ، طیور و آبزیان می رسد. ولی در مصرف این مواد باید بسیار دقت کرد چون عواملی مانند میزان کُلر آب، دمای آب، میزان املاح معدنی موجود در آب و خوراک، وجود آنتی بیوتیک ها و بعضی از داروها در خوراک و عوامل دیگر بر توانایی حیاتی این میکروب ها مؤثر است. اغلب از آب پنیر به عنوان حامل مناسبی برای پروبیوتیک های باکتریایی استفاده می شود. پروبیوتیک های مخمری به همراه روغن ها نیز قابل مصرف هستند. هم چنین، محصولات میکروبی قارچی به همراه تولیدات جنبی غلات به مصرف می رسند. بعضی از تولیدات میکروبی به طور روزانه مصرف می شوند و دسته ای دیگر در یک دورة زمانی طولانی تر (مثلاً هفته ای یک بار) مورد مصرف قرار می گیرند. در مورد میزان مصرف انواع پروبیوتیک ها توصیه های مختلفی شده است. بر حسب میزان غلظت و تراکم میکروب فعال در واحد وزن پروبیوتیک، میزان مصرف آن تعیین می شود.
پروبیوتیک ها(زیست یارها)در جیره غذایی ماهی و میگو
تحقیقات و مطالعات زیادی در رابطه با استفاده از پروبیوتیک ها (زیست یارها) در جیره غذایی ماهیان انجام شده است.
Gatesoupe در سال 1199 گزارش کرد که با افزودن پروبیوتیک تجاری حاوی Lactobacillus به جیره غذایی ماهی قزل آلا رنگین کمان، موجب افزایش رشد ماهی قزل آلا رنگین کمان می شود.
Moriarty در سال 1998 گزارش کرد که افزودن پروبیوتیک تجاری حاوی Bacillus SPP
به جیره غذایی میگو پرورشی موجب کاهش مرگ و میر وافزایش جذب مواد غذایی می شود.همچنین جمعیت باکتریایی بیماریزا Escherichia coli، Staphylococcus aureus و Clostridium SP در دستگاه گوارش میگو کاهش می یابد.
پژوهشگران در سال7199 نشان دادند که افزودن پروبیوتیک تجاری حاوی Carnobacterium به جیره غذایی ماهی قزل آلای رنگین کمان موجب مهار دو تا عامل رایج بیماریزا (V.anguillarum و A.salmonicida) در موکوس روده و مدفوع ماهی قزل آلا رنگین کمان می شود.
در سال 2007 نیز عنوان شد که افزودن پروبیوتیک منجر به کنترل دامنه وسیعی از عوامل بیماریزا در ماهی آزاد و ماهیان زینتی می شود.علاوه بر این گنجاندن پروبیوتیک در جیره غذایی باعث رشد و سلامتی انواع ماهیان می شود.
پژوهشگران در سال 2005 گزارش کردند که پروبیوتیک موجب بهبود سلامتی ماهی و میگو از طریق کنترل عوامل بیماریزا و بهبود کیفیت آب بوسیله تغییر در جمعیت میکروبی آب و مواد بستر استخر پرورش می شود.
فوائد استفاده از پروبیوتیک ها (زیست یارها) در جیره غذایی ماهی و میگو:
ا.افزایش تامین مواد مغذی و در نتیجه کاهش هزینه خوراک مصرفی
2.تثبیت شرایط مطلوب محیط پرورش در جهت تثبیت و کنترل جمعیت میکروب ها
3.حذف عوامل استرسز
4.تثبیت موئلفه های کیفیت آب
5.جلوگیری از عفونت های باکتریایی، ویروسی و انگلی
6.بهبود رشد و ضریب تبدیل غذایی
7.بهبود درصد بقا و کاهش تلفات
8.کاهش استرس و حساسیت به بیماری
9.کاهش نیاز به استفاده از داروهای گران قیمت
10. کاهش نیاز به آنتی بیوتیک ها در درمان بسیاری از بیماری ها
11.برخلاف آنتی بیوتیک ها، منجر به مقاومت بیماری ها نمی شود
12.کیفیت آب و رسوب بستر استخر بهبود یافته و منجر به کاهش استرس در ماهی و میگو و بهبود سلامتی می شود
13.آب خروجی تصفیه و پاکیزه در نتیجه آلودگی های محیطی کاهش می یابد
14.فعالیت باکتری های بیماری زا و درجه بیماری زاییشان کنترل می گردد به طوری که اکوسیستم میکروبی حفظ می شود
15.تحریک سیستم ایمنی بدن ماهی و میگو
16.فلور میکروبی دستگاه گوارش ماهی را بهبود می دهد در نتیجه بروز بیماری کاهش و جذب مواد مغذی افزایش می یابد
هدف نهایی در آبزی پروری افزایش بازده تولید جهت به حداکثر رساندن سود دهی می باشد. افزایش تراکم تولید یکی از روش های افزایش بازده تولید می باشد اما این امر ممکن است ابتلا به بیماری را در ماهی و میگو پرورشی به سبب کاهش کیفیت آب و به وجود آمدن شرایط استرس زا، افزایش دهد. اغلب ماهی و میگو پرورشی تحت تأثیر عفونت های باکتریایی قرار می گیرند که سیستم ایمنی شان توسط شرایط استرس زا به خطر می افتد.یکی از معمول ترین روش های درمان این عفونت ها، استفاده از آنتی بیوتیک ها می باشد.اما بکارگیری آنتی بیوتیک ها جهت درمان بیماری های ماهی و میگو پرورشی به طور گسترده مورد انتقاد قرار گرفته است، که دلائل آن عبارتند از: افزایش توانایی مقاومت باکتری ها در برابر آنتی بیوتیک ها، از بین بردن فلور میکروبی محیط زیست، هزینه بالای این داروها و عوارض جانبی این داروها بر ماهی و میگو. ثابت گردیده است که برخی از آنتی بیوتیک ها سیستم ایمنی را سرکوب می کنند و موجودات آبزی را بیشتر مستعد پذیرش بیماری های باکتریایی ، ویروسی و انگلی می نمایند.افزایش نگرانی های ناشی از بکارگیری آنتی بیوتیک ها منجر به کاهش استفاده از آنتی بیوتیک ها در صنعت آبزی پروری آمریکا و اروپا گردیده است. این تغییر سیاست برای صنعت آبزی پروری مفید بوده و بدین ترتیب در توسعه راهکارهای مختلف در جهت کنترل بیماری ها ،مفید واقع شده است. افزودنی های غذایی از جمله راهکارهایی می باشند که علاوه بر تأمین مواد مغذی لازم در جهت حمایت از رشد و نمو ماهیان ، می توانند در افزایش سلامت، مقاومت نسبت به استرس و عوامل بیماری زا مفید واقع شوند.بدین ترتیب در سال های اخیر تحقیقات فراوانی در استفاده از افزودنی های غذایی که در بهبود سلامتی ماهی و میگو نقش دارند، صورت گرفته است. از جمله این افزودنی های غذایی ،پروبیوتیک ها(زیست یارها) می باشد.
هنگامی که صحبت از بکار گیری پروبیوتیک ها (محصولات زنده میکروبی) در جیره غذایی ماهیان می شود، هدف متاثر نمودن فعالیت میکروبی موجود در دستگاه گوارش ماهی و میگو و در نتیجه کاهش بیماریهای ماهی و میگو و آلودگی های استخر پرورش ماهی و میگو می باشد.پروبیوتیک ها نه تنها اثرات منفی آنتی بیوتیک ها را ندارند بلکه نقش مهمی در افزایش بهره وری ، تولید و کاهش درصد تلفات ماهی و میگو دارا می باشند.
ترکیب و اجزای فرآورده های پروبیوتیکی و طبقه بندی پروبیوتیک ها
تا کنون سویه های زیادی جهت استفاده در تغذیّه دام ، طیور و آبزیان به عنوان پروبیوتیک معرفی شده است و با بهره گیری از مهندسی ژنتیک و دانش بیوتکنولوژی، سویه های مؤثرتر و بهتری نیز تولید خواهد شد. ولی به طور کلی پروبیوتیک ها از لحاظ نوع سویة میکروبی مؤثرشان به سه گروه تقسیم می شوند، پروبیوتیک های باکتریایی، قارچی و مخمری. دفتر مواد غذایی و مطالعه دارویی آمریکا و انجمن رسمی کنترل مواد غذایی، برای متمایز نمودن میکرو ارگانیسم های مفید و مضر، لیست گونه هایی از میکرو ارگانیسم را ارائه نموده است که می توان آنها را با مواد غذایی مصرف نمود.
ویژگی های یک پروبیوتیک موئثر
یک پروبیوتیک موئثر باید در شرایط محیطی مختلف و متفاوت ،خاصیت خود را حفظ نموده و در اشکال مختلف به صورت فعال باقی بماند. بنابراین، باید ویژگی ها و مشخصات ذیل را دارا باشد:
1. به عنوان یک محصول زنده امکان تولید آن در سطح صنعتی موجود باشد.
2. در انبار و محل مصرف در مزارع به مدت های طولانی قابل نگهداری باشد و ثابت باقی بماند.
3. در روده تأثیر خود را حفظ نماید.
4. بر سلامتی میزبان تأثیر مثبت داشته باشد.
یک میکرو ارگانیسم به منظور داشتن فعالیت مناسب و مطلوب باید با غلظت مناسب و کافی در جیره غذایی مصرف شود. بسیاری از میکروبیولوژیست ها دریافته اند میکرو ارگانیسم هایی که با غلظت های کمتر از 106 تا 107 واحد تشکیل دهنده کلنی در هر گرم از فلور روده وجود دارند، توانایی ایجاد تعادل بین خود و باکتری های ساکن در فلور روده ای را نداشته و نمی توانند یک فعالیت مناسب و هم چنین، اثر قابل قبولی بر میزبان داشته باشند. ضمناً میکرو ارگانیسم های مورد استفاده در ساخت پروبیوتیک ها نباید بیماری زا و مسمومیت زا بوده و برای سلامتی انسان مشکلی را ایجاد نمایند.
اَشکال و میزان مصرف پروبیوتیک ها :
به طور کلی پروبیوتیک ها در اَشکال گوناگونی مثل آرد، خمیر، کپسولی، لقمه خوراکی و یا مایع به مصرف دام ، طیور و آبزیان می رسد. ولی در مصرف این مواد باید بسیار دقت کرد چون عواملی مانند میزان کُلر آب، دمای آب، میزان املاح معدنی موجود در آب و خوراک، وجود آنتی بیوتیک ها و بعضی از داروها در خوراک و عوامل دیگر بر توانایی حیاتی این میکروب ها مؤثر است. اغلب از آب پنیر به عنوان حامل مناسبی برای پروبیوتیک های باکتریایی استفاده می شود. پروبیوتیک های مخمری به همراه روغن ها نیز قابل مصرف هستند. هم چنین، محصولات میکروبی قارچی به همراه تولیدات جنبی غلات به مصرف می رسند. بعضی از تولیدات میکروبی به طور روزانه مصرف می شوند و دسته ای دیگر در یک دورة زمانی طولانی تر (مثلاً هفته ای یک بار) مورد مصرف قرار می گیرند. در مورد میزان مصرف انواع پروبیوتیک ها توصیه های مختلفی شده است. بر حسب میزان غلظت و تراکم میکروب فعال در واحد وزن پروبیوتیک، میزان مصرف آن تعیین می شود.
پروبیوتیک ها(زیست یارها)در جیره غذایی ماهی و میگو
تحقیقات و مطالعات زیادی در رابطه با استفاده از پروبیوتیک ها (زیست یارها) در جیره غذایی ماهیان انجام شده است.
Gatesoupe در سال 1199 گزارش کرد که با افزودن پروبیوتیک تجاری حاوی Lactobacillus به جیره غذایی ماهی قزل آلا رنگین کمان، موجب افزایش رشد ماهی قزل آلا رنگین کمان می شود.
Moriarty در سال 1998 گزارش کرد که افزودن پروبیوتیک تجاری حاوی Bacillus SPP
به جیره غذایی میگو پرورشی موجب کاهش مرگ و میر وافزایش جذب مواد غذایی می شود.همچنین جمعیت باکتریایی بیماریزا Escherichia coli، Staphylococcus aureus و Clostridium SP در دستگاه گوارش میگو کاهش می یابد.
پژوهشگران در سال7199 نشان دادند که افزودن پروبیوتیک تجاری حاوی Carnobacterium به جیره غذایی ماهی قزل آلای رنگین کمان موجب مهار دو تا عامل رایج بیماریزا (V.anguillarum و A.salmonicida) در موکوس روده و مدفوع ماهی قزل آلا رنگین کمان می شود.
در سال 2007 نیز عنوان شد که افزودن پروبیوتیک منجر به کنترل دامنه وسیعی از عوامل بیماریزا در ماهی آزاد و ماهیان زینتی می شود.علاوه بر این گنجاندن پروبیوتیک در جیره غذایی باعث رشد و سلامتی انواع ماهیان می شود.
پژوهشگران در سال 2005 گزارش کردند که پروبیوتیک موجب بهبود سلامتی ماهی و میگو از طریق کنترل عوامل بیماریزا و بهبود کیفیت آب بوسیله تغییر در جمعیت میکروبی آب و مواد بستر استخر پرورش می شود.
فوائد استفاده از پروبیوتیک ها (زیست یارها) در جیره غذایی ماهی و میگو:
ا.افزایش تامین مواد مغذی و در نتیجه کاهش هزینه خوراک مصرفی
2.تثبیت شرایط مطلوب محیط پرورش در جهت تثبیت و کنترل جمعیت میکروب ها
3.حذف عوامل استرسز
4.تثبیت موئلفه های کیفیت آب
5.جلوگیری از عفونت های باکتریایی، ویروسی و انگلی
6.بهبود رشد و ضریب تبدیل غذایی
7.بهبود درصد بقا و کاهش تلفات
8.کاهش استرس و حساسیت به بیماری
9.کاهش نیاز به استفاده از داروهای گران قیمت
10. کاهش نیاز به آنتی بیوتیک ها در درمان بسیاری از بیماری ها
11.برخلاف آنتی بیوتیک ها، منجر به مقاومت بیماری ها نمی شود
12.کیفیت آب و رسوب بستر استخر بهبود یافته و منجر به کاهش استرس در ماهی و میگو و بهبود سلامتی می شود
13.آب خروجی تصفیه و پاکیزه در نتیجه آلودگی های محیطی کاهش می یابد
14.فعالیت باکتری های بیماری زا و درجه بیماری زاییشان کنترل می گردد به طوری که اکوسیستم میکروبی حفظ می شود
15.تحریک سیستم ایمنی بدن ماهی و میگو
16.فلور میکروبی دستگاه گوارش ماهی را بهبود می دهد در نتیجه بروز بیماری کاهش و جذب مواد مغذی افزایش می یابد
دیدگاه ها