استفاده از کود فسفات و مدیریت مصرف آن
به کار بردن کودهای فسفات اصولا به مشخصات خاک از قبیل نوع مواد معدنی رسی، درجه هوادهی خاک، pH آن، نمونه های زراعی، شدت زراعی و رژیم آب بستگی دارد. خاک هایی که قبلا درآن ها برنج آبی کشت می شده است به کود فسفات بیش تراز کشت محصولات دیمی مانند سورگوم و ارزن نیاز دارد. زیرا خاک های باتلاقی شده در گذشته دارای ظرفیت جذب فسفر زیادتر از خاک های خشک بوده اند.
کمبود فسفر در خاک ها
کمبود فسفر معمولا درخاک های آهکی، قلیایی، سولفات اسیدی، Ultisoils, Latisoils, Andosoils, رخ می دهد. خاک های معینی مانند Vertisols و Inseptisols دارای ظرفیت بالای تثبیت فسفر بوده و به مقادیر خیلی بیش تری از کود فسفات نسبت به حالت عادی نیاز دارند. علاوه براین، افزایش فسفر قابل جذب که با جریان باتلاقی خاک به نزدیک گیاه آورده می شود، کم است. بنابراین، مقادیر کود فسفات مورد استفاده در خاک های Inseptisols حدود 200 کیلوگرم P2O5 بر هکتار و 100 کیلوگرم P2O5بر هکتار برای خاک های آهکی که 2 تا 4 برابر بالاتر از خاک های معمولی است.
غلظت فسفر در خاک
صرف نظر از نوع خاک، باتلاقی کردن آن غلظت فسفر را در محلول خاک از کم تر از 05/0 پی پی ام به حدود 6/0 پی پی ام ترقی داده و سپس کاهش می دهد. افزایش فسفر ممکن است به عمل احیاء فسفات های فریک به فسفات های فرّو قابل حل در محیط احیائی مربوط باشد. همراه با آن آنیون های آلی جانشین فسفات آز فسفات های فرّیک و آلومینیوم می شوند. شکل یونی فسفات در محلول خاک اصولا به وسیله واکنش خاک تعیین می شود.
زمان به کاربردن کود فسفات
در همه خاک ها، کود های فسفری را بایستی به صورت پایه به کاربرد ( در زمان شخم ). فسفر اصولا برای پایداری و استحکام نشاء و افزایش طول ریشه آن مورد استفاده قرار می گیرد. وجود مقدار کافی کود فسفری برای تولید دانه در مراحل اولیه رشد بیش تر از مراحل بعدی آن مؤثر است، زیرا برای پنجه زنی فعّال مورد استفاده قرار می گیرد. تأمین نیاز فراوان گیاه برنج به جذب P مستلزم به کاربردن آن در زمان نشاء کاری است نه دیر تراز آن. به کاربردن کود P در زمان 25 روز پس از نشاء کاری در تولید محصول تأثیر نخواهد داشت. برخلاف کود اوره، لازم نیست کود P را در چندین مرحله تقسیم کرده و در مراحل مختلف رشد گیاه برنج به پاشند، زیرا معلوم شده که این کود آبشویی نمی شود و در خاک باقی می ماند و به تدریج در اختیار گیاه قرار می گیرد. به علاوه، در صورتی که در مرحله آغاز رشد کود P به اندازه کافی توسط برنج جذب شده باشد، بعدا در مراحل بعدی رشد در همه اندام های گیاه می تواند توزیع گردد. فسفر در مرحله زایشی به طور فعّال از برگ های کهنه به برگ های تازه انتقال می یابد.
روش های به کار بردن کود های فسفری
با وجود محلولیت زیاد فسفر خاک در بوم سازگان های باتلاقی، بازیابی فسفر تثبیت شده خاک بیش از 10 درصد برای جذب مورد استفاده قرار نگرفت.
سویا گیاهی یکساله و دو لپه از تیره بقولات با نام علمی Glycinemax و تعداد کروموزومهای این گونه مساوی 140 است ( 40= n2).
این گیاه برای اولین بار در دشتهای شمال چین در قرن یازدهم قبل از میلاد کشت می شده است سپس در سرتاسر خاور دور گسترش پیدا کرد .
امروزه ایالات متحده تقریبا 75 درصد محصول سویا در دنیا تولید می کند. چین با 17 درصد دومین تولید کننده آن است . این گیاه در سال 1343 وارد ایران شد .
دانه سویا حاوی پروتئین ، لیپید ، هیدرات کربن و عناصر معدنی است . پروتئین و لیپید قسمت اعظم ارزش تجاری سویا را شامل می شوند و حدود 60 درصد دانه را تشکیل می دهند . این ترکیبات عمدتا در لپه ها قرار دارند . مقدار پروتئین و نیز روغن دانه بدلیل تغییرات آب و هوایی و اختلاف ژنتیکی به ترتیب بین 30 الی 46 و 12 الی 24 درصد متغیر است .
دارا بودن غده های تثبیت کننده ازت هوا در ریشه های سویا از نیاز غذایی این گیاه به ازت کاسته و وجود باکتری ریزوبیوم (Rhizobium) در خاک نقش موثری در تشکیل این غده ها ایفا می کنند . مقداری از این ازت ذخیره شده و به مصرف گیاه میرسد ولی قسمت اعظم آن در خاک باقی مانده و به افزایش ازت خاکی کمک می کند .
به کار بردن کودهای فسفات اصولا به مشخصات خاک از قبیل نوع مواد معدنی رسی، درجه هوادهی خاک، pH آن، نمونه های زراعی، شدت زراعی و رژیم آب بستگی دارد. خاک هایی که قبلا درآن ها برنج آبی کشت می شده است به کود فسفات بیش تراز کشت محصولات دیمی مانند سورگوم و ارزن نیاز دارد. زیرا خاک های باتلاقی شده در گذشته دارای ظرفیت جذب فسفر زیادتر از خاک های خشک بوده اند.
کمبود فسفر در خاک ها
کمبود فسفر معمولا درخاک های آهکی، قلیایی، سولفات اسیدی، Ultisoils, Latisoils, Andosoils, رخ می دهد. خاک های معینی مانند Vertisols و Inseptisols دارای ظرفیت بالای تثبیت فسفر بوده و به مقادیر خیلی بیش تری از کود فسفات نسبت به حالت عادی نیاز دارند. علاوه براین، افزایش فسفر قابل جذب که با جریان باتلاقی خاک به نزدیک گیاه آورده می شود، کم است. بنابراین، مقادیر کود فسفات مورد استفاده در خاک های Inseptisols حدود 200 کیلوگرم P2O5 بر هکتار و 100 کیلوگرم P2O5بر هکتار برای خاک های آهکی که 2 تا 4 برابر بالاتر از خاک های معمولی است.
غلظت فسفر در خاک
صرف نظر از نوع خاک، باتلاقی کردن آن غلظت فسفر را در محلول خاک از کم تر از 05/0 پی پی ام به حدود 6/0 پی پی ام ترقی داده و سپس کاهش می دهد. افزایش فسفر ممکن است به عمل احیاء فسفات های فریک به فسفات های فرّو قابل حل در محیط احیائی مربوط باشد. همراه با آن آنیون های آلی جانشین فسفات آز فسفات های فرّیک و آلومینیوم می شوند. شکل یونی فسفات در محلول خاک اصولا به وسیله واکنش خاک تعیین می شود.
زمان به کاربردن کود فسفات
در همه خاک ها، کود های فسفری را بایستی به صورت پایه به کاربرد ( در زمان شخم ). فسفر اصولا برای پایداری و استحکام نشاء و افزایش طول ریشه آن مورد استفاده قرار می گیرد. وجود مقدار کافی کود فسفری برای تولید دانه در مراحل اولیه رشد بیش تر از مراحل بعدی آن مؤثر است، زیرا برای پنجه زنی فعّال مورد استفاده قرار می گیرد. تأمین نیاز فراوان گیاه برنج به جذب P مستلزم به کاربردن آن در زمان نشاء کاری است نه دیر تراز آن. به کاربردن کود P در زمان 25 روز پس از نشاء کاری در تولید محصول تأثیر نخواهد داشت. برخلاف کود اوره، لازم نیست کود P را در چندین مرحله تقسیم کرده و در مراحل مختلف رشد گیاه برنج به پاشند، زیرا معلوم شده که این کود آبشویی نمی شود و در خاک باقی می ماند و به تدریج در اختیار گیاه قرار می گیرد. به علاوه، در صورتی که در مرحله آغاز رشد کود P به اندازه کافی توسط برنج جذب شده باشد، بعدا در مراحل بعدی رشد در همه اندام های گیاه می تواند توزیع گردد. فسفر در مرحله زایشی به طور فعّال از برگ های کهنه به برگ های تازه انتقال می یابد.
روش های به کار بردن کود های فسفری
با وجود محلولیت زیاد فسفر خاک در بوم سازگان های باتلاقی، بازیابی فسفر تثبیت شده خاک بیش از 10 درصد برای جذب مورد استفاده قرار نگرفت.
سویا گیاهی یکساله و دو لپه از تیره بقولات با نام علمی Glycinemax و تعداد کروموزومهای این گونه مساوی 140 است ( 40= n2).
این گیاه برای اولین بار در دشتهای شمال چین در قرن یازدهم قبل از میلاد کشت می شده است سپس در سرتاسر خاور دور گسترش پیدا کرد .
امروزه ایالات متحده تقریبا 75 درصد محصول سویا در دنیا تولید می کند. چین با 17 درصد دومین تولید کننده آن است . این گیاه در سال 1343 وارد ایران شد .
دانه سویا حاوی پروتئین ، لیپید ، هیدرات کربن و عناصر معدنی است . پروتئین و لیپید قسمت اعظم ارزش تجاری سویا را شامل می شوند و حدود 60 درصد دانه را تشکیل می دهند . این ترکیبات عمدتا در لپه ها قرار دارند . مقدار پروتئین و نیز روغن دانه بدلیل تغییرات آب و هوایی و اختلاف ژنتیکی به ترتیب بین 30 الی 46 و 12 الی 24 درصد متغیر است .
دارا بودن غده های تثبیت کننده ازت هوا در ریشه های سویا از نیاز غذایی این گیاه به ازت کاسته و وجود باکتری ریزوبیوم (Rhizobium) در خاک نقش موثری در تشکیل این غده ها ایفا می کنند . مقداری از این ازت ذخیره شده و به مصرف گیاه میرسد ولی قسمت اعظم آن در خاک باقی مانده و به افزایش ازت خاکی کمک می کند .
دیدگاه ها