در خاکهای حاصلخیز و غنی از مواد آلی ، ذرات بسیار ریز خاک توسط مواد آلی بهم چسبیده و ایجاد دانه های درشتی می نمایند و در صورت فقدان مواد آلی ، ذرات ریز خاک بصورت پراکنده بوده و در این حالت فضاهای خالی بین ذرات خاک کوچک است . در چنین شرایطی سرعت حرکت آب در خاک کند بوده و در اثر پر شدن فضاهای کوچک از آب ، عمل تهویه به خوبی انجام نمی گیرد .
مواد آلی خاک که از فساد و تجزیه باقیمانده های گیاهی و حیوانی توسط موجودات ذره بینی خاک حاصل می شوند ، نقش مهمی در بهبود خصوصیات فیزیکی ، شیمیایی ، بیولوژیکی و حاصلخیزی خاک دارند بطوریکه میزان عملکرد محصولات تابع مقدار موادآ‌لی خاک می باشد .
همچنین با کاهش مواد آلی خاک و کوچک تر شدن اندازه ذرات خاک در اثر پراکندگی ، حجم کلی فضای خالی خاک کاهش یافته و قدرت نگهداری آب در خاک کم می شود . در خاکهای فاقد مواد آلی و بخصوص در خاکهای رسی بعلت فقدان فضاهای درشت و کندی سرعت نفوذ آب در خاک ، آب در سطح خاک جریان یافته و موجب فرسایش می گردد و پس از خشک شدن سطح خاک ، ایجاد سله از جوانه زدن بذور جلوگیری می کند .
ظرفیت تبادل کاتیونی که رابطه تنگاتنگی با درجه حاصلخیزی خاک دارد نیز به مقدار زیادی تابع مقدار مواد آلی خاک است . از دیگر ویژگیهای مهم کودهای آلی ، تأثیر آنها در اسیدی کردن خاک و کاهش PH آن می باشد . گاز کربنیک حاصل از تجزیه مواد آلی در واکنشهای شیمیایی خاک وارد شده و از این راه موجب کاهش PH و حلالیت بیشتر عناصر غذایی در خاک می گردد . با توجه به مطالب فوق ، کاربرد کودهای آلی و دامی دارای مزایا و اثراتی به شرح زیر می باشد :
بهبود ساختمان خاک ،
- کم کردن جرم حجمی ظاهری و افزایش تخلخل خاک ،
- کاهش چسبندگی خاکهای رسی ،
- فزایش نفوذپذیری بعلت افزایش تخلخل ،
- افزایش ظرفیت نگهداری آب خصوصا" در خاکهای شنی ،
- تیره کردن رنگ خاک و جذب انرژی بیشتر ، ا
- افزایش چسبندگی خاکهای شنی ،
- تهویه بهتر بعلت افزایش تخلخل خاک ،
- افزایش ظرفیت تبادل کاتیونی ( CEC ) ،
- کاهش موضعی PH ،
- افزایش خاصیت بافری ،
- مواد آلی همچنین تأمین کننده بخشی از عناصر غذایی مهمی همچون ازت ،
- فسفر و پتاسیم ،شرکت در فرایندهای اکسید و احیاء و تشکیل کمپلکس با عناصر و تسهیل جذب آنها توسط گیاهان . می باشند .
بدلیل تأثیر روی PH و تشکیل کمپلکس ، موجب تحرک عناصر غذایی در خاک و جذب بهتر توسط ریشه می شوند و بدلیل افزودن ظرفیت تبادل کاتیونی ( CEC ) موجب افزایش ظرفیت نگهداری عناصر غذایی می شوند .
با توجه به مطالب ذکرشده نتیجه می گیریم کودهای آلی و شیمیایی لازم و ملزوم یکدیگر بوده و هردو جهت ایجاد شرایط مناسب جهت رشد گیاهان مورد نیاز می باشند و عوارض نامطلوب مصرف دراز مدت و بی رویه کودهای شیمیایی بدون مصرف کودهای آلی و حیوانی به اثبات رسیده است . از طرفی در مناطق خشک و نیمه خشک کشور ، از یک طرف بدلیل بالا بودن درجه حرارت و کمبود رطوبت سرعت تجزیه مواد آلی بالاست و از طرف دیگر بازگشت مواد آلی یا بقایای گیاهی به خاک کم می باشد . که این دلایل موجب می شود خاکهای مناطق خشک و نیمه خشک کشور ، ذاتا" از نظر مواد آلی فقیر باشند
مواد آلی خاک که از فساد و تجزیه باقیمانده های گیاهی و حیوانی توسط موجودات ذره بینی خاک حاصل می شوند ، نقش مهمی در بهبود خصوصیات فیزیکی ، شیمیایی ، بیولوژیکی و حاصلخیزی خاک دارند بطوریکه میزان عملکرد محصولات تابع مقدار موادآ‌لی خاک می باشد .
همچنین با کاهش مواد آلی خاک و کوچک تر شدن اندازه ذرات خاک در اثر پراکندگی ، حجم کلی فضای خالی خاک کاهش یافته و قدرت نگهداری آب در خاک کم می شود . در خاکهای فاقد مواد آلی و بخصوص در خاکهای رسی بعلت فقدان فضاهای درشت و کندی سرعت نفوذ آب در خاک ، آب در سطح خاک جریان یافته و موجب فرسایش می گردد و پس از خشک شدن سطح خاک ، ایجاد سله از جوانه زدن بذور جلوگیری می کند .
ظرفیت تبادل کاتیونی که رابطه تنگاتنگی با درجه حاصلخیزی خاک دارد نیز به مقدار زیادی تابع مقدار مواد آلی خاک است . از دیگر ویژگیهای مهم کودهای آلی ، تأثیر آنها در اسیدی کردن خاک و کاهش PH آن می باشد . گاز کربنیک حاصل از تجزیه مواد آلی در واکنشهای شیمیایی خاک وارد شده و از این راه موجب کاهش PH و حلالیت بیشتر عناصر غذایی در خاک می گردد . با توجه به مطالب فوق ، کاربرد کودهای آلی و دامی دارای مزایا و اثراتی به شرح زیر می باشد :
بهبود ساختمان خاک ،
- کم کردن جرم حجمی ظاهری و افزایش تخلخل خاک ،
- کاهش چسبندگی خاکهای رسی ،
- فزایش نفوذپذیری بعلت افزایش تخلخل ،
- افزایش ظرفیت نگهداری آب خصوصا" در خاکهای شنی ،
- تیره کردن رنگ خاک و جذب انرژی بیشتر ، ا
- افزایش چسبندگی خاکهای شنی ،
- تهویه بهتر بعلت افزایش تخلخل خاک ،
- افزایش ظرفیت تبادل کاتیونی ( CEC ) ،
- کاهش موضعی PH ،
- افزایش خاصیت بافری ،
- مواد آلی همچنین تأمین کننده بخشی از عناصر غذایی مهمی همچون ازت ،
- فسفر و پتاسیم ،شرکت در فرایندهای اکسید و احیاء و تشکیل کمپلکس با عناصر و تسهیل جذب آنها توسط گیاهان . می باشند .
بدلیل تأثیر روی PH و تشکیل کمپلکس ، موجب تحرک عناصر غذایی در خاک و جذب بهتر توسط ریشه می شوند و بدلیل افزودن ظرفیت تبادل کاتیونی ( CEC ) موجب افزایش ظرفیت نگهداری عناصر غذایی می شوند .
با توجه به مطالب ذکرشده نتیجه می گیریم کودهای آلی و شیمیایی لازم و ملزوم یکدیگر بوده و هردو جهت ایجاد شرایط مناسب جهت رشد گیاهان مورد نیاز می باشند و عوارض نامطلوب مصرف دراز مدت و بی رویه کودهای شیمیایی بدون مصرف کودهای آلی و حیوانی به اثبات رسیده است . از طرفی در مناطق خشک و نیمه خشک کشور ، از یک طرف بدلیل بالا بودن درجه حرارت و کمبود رطوبت سرعت تجزیه مواد آلی بالاست و از طرف دیگر بازگشت مواد آلی یا بقایای گیاهی به خاک کم می باشد . که این دلایل موجب می شود خاکهای مناطق خشک و نیمه خشک کشور ، ذاتا" از نظر مواد آلی فقیر باشند
دیدگاه ها