عریف کود سبز:
کود سبز شامل گیاهی است که آنرا قبل از کاشت محصول اصلی کشت کرده و بعد از مقداری رشد سبزینه ای آنرا به زمین بر می گردانند بدون اینکه از این گیاه محصولی برداشت کنند این گیاه می تواند شامل هر گیاهی باشد غیر از آنهایی که بخشهای خشوی دارند یا اثر آللوپاتی بر روی گیاه محصول دار بعدی می گذارند . در اصل کود سبز یک تناوب است که محصول ندارد و برای بهبود باروری و حاصلخیزی خاک و در صورت لگوم بودن تامین کل یا بخشی از ازت مورد استفاده محصول بعدی استفاده میشود به طوری که از نظر رطوبت با محصول اصلی در رقابت نباشد .
فواید کود سبز
کود سبز یک روش دیرینه کشاورزی است که استفاده از آن فواید زیادی را به همراه دارد . یک هکتار کود سبز معمولا بین 25 تا 50 تن شاخه ، برگ و انساج گیاهی تازه تولید می کند و این بقایا را وارد خاک می کند که خود حدودا برابر با 10 تا 20 تن کود حیوانی بود که این مقادیر حدود 1تا 2 تن هموس به خاک بیافزاید .
یکی از مهمترین فواید کود سبز بهبود خواص فیزیکی خاک می باشد . بالا رفتن هموس باعث تشکیل خاک دانه ها می شود و لوله های مویین خاک بیشتر شده و تهویه و نفوذ پذیری خاک را افزایش می دهند . کود سبز از دو طریق بر میزان تلفات ناشی از آب شویی تاثیر می گذارد یکی از طریق انتقال آب از خاک به اتمسفر بر اثر تعرق ، و دیگری از طریق جذب عناصر غذایی از محلول خاک و جلوگیری از انتقال آن به زه آبها ، در صورتی که محصول دارای سایه انداز (کانوپی ) گسترده باشد و سطح خاک را به طور کامل بپوشاند ، تعرق مکانیزم اصلی اتلاف رطوبت خاک خواهد بود . اتلاف رطوبت خاک از راه تعرق موجب کاهش نفوذ آب به پایینتر از محدوده ریشه شده و در نتیجه میزان تلفات ناشی از آب شویی را کاهش می دهد .
از برخورد مستقیم قطرات باران با خاک جلوگیری کرده و مانع از دیس پرس خاک توسط قطرات باران می شوند و هچنین از طریق بهبود خاک دانه ها نیز باعث جلوگیری و مقاومت خاک در برابر دیس پرس می شوند این گیاهان از فرسایش بادی نیز به وسیله پوششی که در روی خاک دارند جلوگیری کرده و همچنین به وسیله این پوشش مانع از تشکیل روا ناب شده و آب جذب شده توسط خاک را افزایش می دهند . بقولات به خاطر رشد ریشه ای زیادی که دارند می توانند مواد غذایی شسته شده که عمدتا کلسیم و ازت است را که در لایه های پایین تر خاک هستند جذب کرده در خود نگهداری کنند و بعد از برگرداندن آنها به خاک آنها را در لایه های سطحی رها سازند و آنها را مجددا به جریان می اندازند و در نتیجه بر قابلیت دسترسی و استفاده از این عناصر توسط محصولات بعدی تاثیر می گذارند .
موردی دیگر از فواید کود سبز در زمینهای است که به خاطر کمبود اکسیژن خاک مشکل دینیتریفیکاسیون دارند . وجود شرایط بی هوازی در خاک ، که لازمه انجام فرآیند دینیتریفیکاسیون است ، می توان ناشی از رطوبت زیادی خاک باشد ؛ زیرا چنین وضعیتی مانع ورود اکسیژن (O) به خاک می شود .البته ، میزان رطوبتی که خاک دریافت می نماید بستگی به شرایط اقلیمی منطقه دارد. شیب زمین ، پوشش گیاهی ‿، و بافت و ساختمان خاک نیز از جمله عوامل موثر بر میزان رطوبت خاک بوده و از این رو توان انجام دینیتریفیکاسیون در آن را تحت تاثیر قرار می دهند . استفاده از کود سبز با بهبود ساختمان خاک و ایجاد تهویه مناسب می تواند تاثیر مثبتی بر زهکش خاک داشته باشد و با تاثیر مطلوب بر ساختمان خاک ظرفیت اکسیژن پذیری آن را افزایش داده و همچنین با تعرق مقداری از آب را به صوت بخار از زمین خارج کرده و از این رو موجب کاهش میزان دینیتریفیکاسیون می شوند
یکی دیگر از فواید کود سبز افزایش ازت خاک است البته این در موردی صادق است که گیاه مورد استفاده لگوم باشد . نیتروژن برای هر گیاه لازم است تا بتواند رشد کند . سالانه 110 میلیون ازت برای تولید غذا در جهان استفاده می شود ولی تنها قسمت کمی از این مقدار توسط کودهای شیمیایی جایگزین می شود . قسمت عمده این ازت توسط لگوم ها جایگزین می شود . لگوم ها تقریبا تنها گیاهانی هستند که می توانند مشکل ازت را با توجه منبع نامحدود ازت که همان جو است رفع کنند. در صورت در تناوب قرار ندادن این گیاهان با غیر لگوم ها مجبور به جایگزین کردن ازت خاک توسط کود شیمیایی هستیم که منبعی محدود و تولید آن به انرژی زیادی نیاز دارد که مشکلات زیست محیطی زیادی به دنبال دارد .
گیاهان لگوم با توجه به رابطه همزیستی که با باکتریهای تثبیت کننده ازت دارند منبع خوبی برای افزایش ازت خاک هستند این باکتری ها که شامل انواع ریزوبیوم ها هستند می توانند ازت موجود در جو را به صورت قابل جذب برای گیاه در آورده و در عوض مقداری از گیاه مواد غذایی که عمدتا قندها هستند برای ادامه زندگی خود دریافت کند که با توجه به مقدار ازتی که به گیاه می دهد این مقدار قند قابل مقایسه نیست . گیاه این مقدار ازت را در طول دوره رویش خود جذب کرده و بعدا به زمین بر می گرداند البته تنها ازت نیست که این مسیر را طی می کند بلکه عناصر دیگری مثل فسفر ، کلسیم و عناصر کم مصرف نیز توسط گیاه از لایه های زیر زمین جمع آوری شده و به قسمتهای فوقانی می دهد همچنین این سیکل از شستشوی مواد غذایی در طول فصل رویش جلوگیری می کند .
در حقیقت کودهای سبز چه لگوم و چه غیر لگوم باشند مانند یک گاو صندوق عمل می کنند که مواد غذایی را در زمانی که گیاه محصول در زمین نیست در خود نگهداری کرده و آنرا بعدا در اختیار گیاه محصول قرار می دهند .
آیش تابستانه باعث کاهش مواد آلی خاک می شود چون مواد آلی در این مدت به راحتی و به سرعت تجزیه می شوند . آیش تابستانه برای خاکهای غنی از مواد آلی می تواند روش خوبی باشد زیرا با تجزیه مواد آلی و فراهم شدن مواد غذایی مورد نیاز گیاه زمین حاصلخیزی خوبی پیدا می کند .
آیش تابستانه روش خوبی برای کاهش جمعیت علفهای هرز است . و همچنین روش خوبی برای در معرض قرار دادن خاک در برابر انواع فرسایشها . ولی کودهای سبز لگوم نه تنها مواد آلی را افزایش می دهند و ساختمان خاک را بهبود می بخشند و علفهای هرز آنرا کاهش می دهند باعث حفاظت خاک در برابر فرسایش نیز می شوند و تنها مشکل آنها کاهش رطوبت خاک است . بنابراین کود سبز می تواند با در تناوب قرار گرفتن خاک را در مدتی از سال که در آیش است بپوشاند . در خاکهایی که از لحاظ رطوبت در محدودیت هستند باید توجه داشت که کود سبز می تواند باعث کاهش رطوبت شود و کاهش رطوبت نیز باعث کاهش عملکرد می شود ولی در مناطقی که بارندگی در حد متوسط و حتی مقداری کمتر هم وجود دارد می توان از کود سبز استفاده کرد . در یک پژوهش آیش تابستانه را با کود سبز مقایسه کردند و مشاهده کردند که بعد از پایان دوره مقدار آب داخل خاک به ترتیب 47 و 31میلی لیتر بود ولی عملکرد دانه گندم پائیز به ترتیب7 تا 5/7تن در هکتار بود این آزمایش نشان می دهد اگر تا حدودی از رطوبت خاک کاسته می شده ولی کود سبز در این شرایط نیز باعث بهبود عملکرد می شود .
البته در خاکهایی که غنی از مواد آلی هستند نیز کود سبز می تواند مفید باشد از این جهت که این خاکها بیشتر در مناطق پر باران وجود دارند و از لحاظ بارندگی وضعیت مناسبی دارند همچنین در این مناطق هوا نسبتا گرم است . این گرما باعث افزایش تبخیر از سطح خاک شده و یک لایه خشک را در سطح خاک ایجاد می کند که این لایه در بارندگی بعدی به شدت در معرض دیس پرس قرار می گیرد و متلاشی می شود و باعث بسته شدن لوله های مویین خاک شد و از تهویه و نفوذ پذیری می کاهد و روا ناب را گسترش می دهد که خود مشکلات زیادی به دنبال دارد از این رو کود سبز با پوشش قرار دادن خاک از این مشکل جلوگیری می کند و همچنین چون مقدار بارندگی زیاد است ، برای محصول بعد کمبود رطوبت ایجاد نمی کند .
کود سبز همچنین می تواند دمای خاک را تا حدودی نگهداری کند که این باعث می شود که فعالیت میکروارگانیسم های خاک افزایش یابد و آنها نیز به نوبه خود باعث حاصلخیزی خاک می شوند .
با توجه به این موارد گلوم ها می توانند جزء بهترین کود های سبز قرار گیرند زیرا جدا از این موارد ازت را نیز به خاک می افزایند که خود عامل مهمی در بالا رفتن عملکرد می شود براساس آزمایش در آلمان باقلای سفید عملکرد غله را تا 1.5 تن در هکتار و شبدر قرمز تا 1 تن در هکتار افزایش داد . البته مقدار نیتروژن تثبیت شده توسط این گیاهان بستگی به رقم و گونه مورد استفاده ، مقدار و نوع باکتری های همزیست آنها ، و وضعیت حاصلخیزی خاک و شرایط اقلیمی دارد .
کود سبز معمولا سریع شده بوده و بیشتر از 3 تا 6 هفته از فصل رشد را به خود اختصاص نمی دهد و معمولا زود هم تجزیه می شود .
در آزمایشی دیگر آیش تابستانه و کود سبز شبدر قرمز و نوعی خلر با هم از لحاظ اقتصادی مقایسه شدند که در این آزمایش هزینه های مصرف شده در عملیات زراعی برای هر کدام از تیمارهای محاسبه شد . در آخر هزینه خالص حاصل از کسر کردن ارزش مقدار ازت بدست آمده از تیمارها را برآورد کردند .
در این آزمایش کارهای هزینه بردار شامل شخم – بذر – بذرپاشی و دیسک است . براساس این آزمایش شبدر قرمز نه تنها هزینه ناخالص نداشت بلکه به میزان 68/17 دلار در مصرف کود ازته در محصول بعدی صرفه جویی کرد آیش و خلر نیز به ترتیب 20 و 46/23 دلار هزینه برداشتند که با توجه به این که مصرف کود سبز باعث بهبود خاک می شود و این در سالهای متوالی می تواند باعث افزایش عملکرد شود استفاده از کود سبزی مثل خلر نیز که هزینه بردار است می تواند در محصول بعد باعث افزایش عملکرد شود .
کود سبز چند مزیت دیگر نیز دارد از جمله
- در مقایسه با کود دامی ارزانتر و مصرف آن آسانتر است . یک بسته بذر کود سبز بسیار ارزانتر و سبکتر از مقدار معادل کود دامی است
- زمان خاصی از فصل کشت را اشغال نمی کند
- از علف هرز جلوگیری می کند از 2 طریق یکی از طریق اثر آللوپاتی و دیگری سایه اندازی و رقابت با علف های هرز
- کاهش جمعیت بیماری ها و تعدادی از آفات گیاهی. در میان زارعین اعتقاد بر این است که تناوب گیاهان زراعی خطر شیوع حشرات ، بیماریهای گیاهی ، نماتدها و علفهای هرز را کاهش می دهد . تحقیقات به عمل آمده نشان داده شده است که این کاهش از طریق شکسته شدن چرخه تولید مثلی این ارگانیسمها صورت می گیرد.
- افزایش جمعیت میکروبی خاک و تولید دی اکسید کربن توسط این میکروارگانیسم ها و در نتیجه افزایش فتوسنتز گیاهان
گیاهان مختلفی را می توان به عنوان کود سبز انتخاب کرد ولی استفاده از لگوم ها بهتر است زیرا توانایی تثبیت ازت جو را دارند در صورتی که گیاهان غیر گلوم تنها مواد آلی خاک را زیاد کرده و از این را برای بهبود خاک استفاده می کنند . البته می توان از مخلوطی از گیاهان نیز استفاده کرد . مزیت این روش اینست که می توان از اثر آللوپاتی برخی غیر گلوم ها برای علفهای هرز همراه با گیاهان لگومی که ازت کم دارند ولی زود تجزیه می شوند و لگوم هایی که ازت زیاد دارند و دیر تجزیه می شوند استفاده کرد مثل مخلوطی از شبدر یونجه ، شبدر گندم سیاه و ماشک گل خوشه ای چاودار . که گفته شده ماشک گل خوشه ای چاودار یک ترکیب خوب است زیرا ماشک تولید کننده خوبی برای ازت است و چاودار نیز اثر آللوپاتی خوبی بر علفهای هرز دارد .
در انتخاب یک گیاه به عنوان کود سبز باید به نکات زیر توجه داشت
- انتخاب کند رشد بودن یا تند رشد بودن گیاه با توجه به مدت زمانی که زمین بلا استفاده است
- فصل مناسب : زیرا همه رقم ها قادر به رشد و یا زنده ماندن در زمستان نیستند
- وضعیت خاک از لحاظ مقدار ازت و اینکه به ازت نیاز دارد یا نه
- نوع خاک و میزان زهکشی آن
- در دسترس بودن بذر گیاه و به صرفه بودن قیمت آن
- مقدار رطوبت خاک یا مقدار آبی را که می توانیم تامین کنیم .
- اثر آللوپاتی گیاه کود سبز بر روی محصول بعدی
رقم های مورد استفاده
چند گیاه کود سبزی که مورد استفاده قرار می گیرند و مقدار ازتی که به خاک می دهند:
از لگوم ها شبدر شیرین با 233 ، باقلا 267 ، سویا با 134 ، خلر با 178 ، نخود با 108 ، عدس با 134 ، یونجه با 221 ، و شبدر قرمز با 167 lbw/ac و همچنین لگوم های دیگر مثل شبدر دو رگ ، ماشک ، یونجه سیاه یا رازکی (Medicago lupulina) ، ماشک گل خوشه ای و شبدر مریمسون (lupinus ongustifolius ) ، chickling vatch و از غیر لگوم ها گندم سیاه ، خردل ، چاودار ، جو و شنبلیله .
خصوصیات برخی از این ارقام :
خلر : دارای ماده خشک خوبی است ولی تثبیت نیتروژن آن محدود است و هزینه قابل توجهی دارد .
عدس : بذر کوچکی دارد ولی معمولا بذر آنها در دسترس نیست و یا به مقدار زیاد موجود نمی باشد . رشد گیاه و نیتروژن تثبیت شده توسط عدس ها معمولا کمتر از دیگر لگوم است اما برای خاکهای خشک مناسب است یکی دیگر از مزایای این گیاهان این است که بقایای آن به سرعت خرد شده و به خاک بر می گردد .
Chickling vatch : یک گیاه تازه وارد و جدید در سری گیاهان مورد استفاده در کود سبز در جهان است که در نوار باختری کانادا کشت می شود . این گیاه قدرت نسبت نیتروژن خوبی دارد همچنین تقریبا زودتر از عدس نیز به خاک برگردانده می شود . در زمینهای خشک مقدار کافی ازت را برای کشت بعدی که معمولا غلات است فراهم می کند ولی بذر آن به آسانی به دست نمی آید .
باقلا : برخلاف دیگر لگوم ها نیتروژن را در تمام فصل رویش می تواند تثبیت کند در شرایط خوب باقلا می تواند مقدار ماده خشک زیادی تولید کند و همچنین نیتروژن را با سرعت بالایی تثبیت کند ولی در رطوبت کمتر از 8 اینچ نمی تواند نیتروژن را به خوبی تثبیت کند مشکل عمده دیگر این گیاه اینست که بذر آن بزرگ و پر هزینه است و به آسانی نیز در دسترس نمی باشد .
شبدر شیرین : بذر آن در دسترس است و هزینه کمی دارد . با وجود بذر کوچک ، این گیاه قادر است مقدار ماده خشک خوبی تولید کند و تقریبا مقدار خوبی ازت را نیز تثبیت می کند تنها زمان برگرداندن آن به خاک حساسیت زیادی دارد . زیرا از رطوبت خاک نسبت به دیگر کودهای سبز بیشتر استفاده می کنند .
به طور کلی شبدرها و یونجه ها با توجه به مقدار ازتی که تولید می کنند و توانایی تحمل سرما را نیز دارند و همچنین بذر آنها ارزان و در دسترس است معمولا بهتر از سایر لگوم ها هستند در بین گیاهان کود سبز یونجه ، چاودار و خردل اثر آللوپاتی خوبی بر علفهای هرز دارند در یک تحقیق انجام شده تعداد علفهای هرز بعد از این گیاهان به میزان قابل توجهی کاهش یافت .
با توجه به مطالب ذکر شده کود سبزی خوب است که مقدار مصرف آب آن کمینه و تولید ازت آن بیشینه باشد و از لحاظ اقتصادی نیز به صرفه می باشد
تاثیر کود سبز بر مواد غذایی خاک:
مقدار آزتی که با کاشت لگومینوزها بخاک وارد می شود از گیاهی به گیاه دیگر بر طبق شرایط محیطی کشت متفاوب است و میزان آن به تکامل گیاه، زمان برگردانیدن آن به خاک و طول دوره رشد بستگی دارد. متوسط مقدار ازتی که گیاهان کود سبز خانواده لگومنیوزها در کاشت فی مابین بخاک اضافه می نمایند حدود صد کیلوگرم در هکتار برآورد نموده اند ـ
و مقدار آن در یونجه به عنوان گیاه اصلی تا 200 کیلوگرم و شبدر100 تا 150 کیلوگرم در هکتار می باشد. کود سبز با دوره رویشی کوتاه بطور متوسط 70ـ50 کیلوگرم ازت تولید می نماید و این مقدار در شرایط مساعد 120-80 کیلوگرم می باشد ـ بطور کلی گیاه اصلی فقط 40-15 کیلوگرم ازت از خاک می توانند جذب کنند. در هر حال عوامل تثبیت ازت عبارتند از: گونه گیاه ـ تراکم بوته ـ رقابت علف های هرز ـ محیط و وضعیت عناصر غذایی خاک بخصوص مقدار ازتی که خاک در اختیار باکتری ها می گذارد بستگی دارد ـ گیاهان غیر لگومنیوز معمولاً
40-50 کیلو ازت از خاک جذب می کنند که حدود 15 کیلوگرم آن با زیر خاک نمودن بقایای گیاهی آن به خاک اضافه می شود و اگر تمام اندام های گیاهی آن بعنوان کود سبز بخاک داده شود تمام این مقدار ازت به خاک بر می گردد. دادن کود سبز به خاک فعالیت میکروبهای مفید خاک را تشدید نموده و باعث تصفیه گاز کربنیک، آمونیاک، نیترات و ترکیبات غذایی می شود.
فعالیت میکروبهای چون ازت باکتر که ازت خاک را زیاد می کند حساسیت فوق العاده ای بمقدار مواد کربن خاک دارند بنحویکه هرچه کربن خاک بیشتر باشد فعالیت آنها بیشتر خواهد بود. مواد آلی که از طریق گیاهان کود سبز به خاک وارد می شوند تأثیر چندانی بر روی مقدار، فسفر، پتاس و آهک خاک ندارند و مستقیماً قادر به اضافه نمودن این گونه مواد معدنی به خاک نمی باشند و به همین جهت توصیه می شود به گیاهان کود سبز خانوادة لگومنیوزها فسفر و پتاس و به غیر لیگومنیوزها علاوه بر آن کود ازت داده می شود.
تشدید فعالیت بیولوژیکی خاک و ازدیاد میکروارگانیسم ها سبب افزایش ترکیبات آلی مترشحه میکروارگانیسم ها می شوند و این ترکیبات تاثیر زیادی در تحلیل ترکیبات سخت خاک دارند و در نهایت سبب تغذیة بهتر فسفرها و عناصر کم مصرف توسط گیاه می گردد برخی از ترکیبات مثل اسید ایندوی استیک جزو هورمونهای رشد می باشند که تأثیر مستقیم در رشد و نمو گیاه دارد. مصرف کود سبز در خاک های سبک بویژه در مناطق مرطوب بسیار مناسب است.
کاشت گیاهان کودسبز بویژه آنهایی که ریشة عمیق دارند مواد معدنی از جمله فسفر و پتاسیم اعماق خاک را جذب کرده و به طبقات بالا انتقال می دهند. بدین ترتیب در خاکهای سبک که مواد غذایی به اعماق خاک منتقل می شوند گیاهان کود سبز این خانواده با ریشه عمیق که دارند آنها را به سطح دوباره بر می گردانند و از شسته شدن آنها تا اندازه ای جلوگیری می کنند.
در حقیقت گیاهان کود سبز بدلیل قدرت رویشی فوق العاده و دارا بودن ریشة عمیق و قوی خود می توانند مقدار زیادی از عناصر محلولی که در شرایط عادی در اثر شستشو تلف می گردند معرف نمایند و همچنین این گیاهان می توانند فسفات های غیر محلول و عناصر کم معرف از قبیل روی و غیرة تثبیت شده را تا حد زیادی استفاده کنند لذا برگردانیدن این گیاهان بخاک قابلیت جذب این عناصر را برای گیاه بیشتر می نمایند. مواد آلی کود سبز در گیاهان خیلی سریع تجزیه می شوند. با افزایش شدید فعالیت میکروارگانیسم های خاک مقادیر زیادی CO2 تولید می گردد و CO2 یکی از مهمترین عوامل رشد و نمود گیاه است که افزایش آن تأثیر در عمل فتوسنتز گیاهان داشته و سبب افزایش عمل کرد می گردد. با افزایش فعالیت بویولوژیکی خاک مقدار CO2 طبقات بالای خاک افزایش می یابد و قسمت دیگر CO2 با تولید اسید کربونیک سبب حلالیت بیشتر مواد غذایی خاک می شود. از طرف دیگر تبدیل کربنات به بی کربنات pH خاک نیز کاهش می یابد. و این امر در خاک های قلیایی اهمیت دارد.
کود های سبز:
یکی دیگر از راههای افزایش ماده آلی خاک استفاده از کود سبز در تناوب زراعی می باشد. منظور از کود سبز شخم زدن گیاه در خاک پس از رشد کافی و بدون برداشت محصول است. اثر کود سبز بر خصوصیات فیزیکی خاک همانند کود حیوانی می باشد.
ولی کود سبز عملاً مواد غذایی به خاک اضافه نمی کند، بلکه آن چه را که طی رشد خود از خاک جذب کرده و در خود ذخیره نموده است به خاک بر می گرداند اما در صورتی که از گیاهان تیره بقولات بعنوان کود سبز استفاده شود تمام ازت تثبیت شده را به خاک بر می گرداند. از طرف دیگر کود سبز با جذب و ذخیره مواد غذایی در خود از شسته شدن آنها جلوگیری می نماید. گیاه مورد استفاده بعنوان کود سبز می بایستی اثرات فیتوتوکسینی بر رشد محصول بعدی نداشته باشد، فصل رشد کوتاهی داشته، تراکم بوته بالا را تحمل کند و رشد سبزینه ای زیادی داشته باشد تا علاوه بر این که مقدار زیادی ماده آلی به خاک اضافه می کند، پوشش کامل خاک را تامین نماید. پوشش کامل خاک برای جلوگیری از فرسایش خاک و بازداری رشد علفهای هرز ضرورت دارد. بنابراین اهداف کود سبز را می توان در افزایش ماده آلی خاک، حفظ مواد غذائی خاک (و در صورت استفاده از گیاهان تیره بقولات افزایش ازت خاک)، جلوگیری از فرسایش خاک و مبارزه با علفهای هرز خلاصه نمود. توجه به اهداف فوق روشن می سازد که کود سبز قبل از گیاهان وجینی در تناوب قرار می گیرد.
کود سبز در سیکل تناوبی فقط می تواند جایگزین آیش فصلی گردد. چنانچه طول آیش فصلی موجود برای تولید یک محصول کفایت می نماید، استفاده از کود سبز طی آن آیش فصلی مجاز نیست. نوع آیش فصلی (زمستانه یا تابستانه) که در شرایط کشت آبی توسط کود سبز جایگزین می شود به شرایط اقلیمی بستگی دارد. در نواحی اقلیمی که با زمستان سرد مشخص می شوند، گیاهان وجینی (مانند چغندرقند، پنبه، ذرت و سیب زمینی) در بهار کاشته می شوند و آیش زمستانه می تواند توسط کود سبز اشغال گردد.
در آن نواحی اقلیمی که با زمستان ملایم مشخص می شوند گیاهان وجینی ممکن است در پائیز (مانند چغندر قند و سیب‌زمینی) یا در بهار (مانند ذرت، پنبه و آفتابگردان) کاشته شوند و کود سبز می تواند محصولی تابستانه یا پائیزه (عکس دوران رشد محصول اصلی) باشد. مهمترین گیاهانی که بعنوان کود سبز در کشت آبی ممکن است مورد استفاده قرار گیرند عبارتند از خلر، لوبیا روغنی، انواع لوبیا، چاودار، شبدر، جو و گندم سیاه. یونجه بعنوان کود سبز کاشته نمی شود، اما در صورتی که پس از حصول رشد کافی سبزینه ای به خاک برگردانده شود، بعضی از هدفهای کود سبز را تامین می کند. گیاهانی مثل گندم سیاه چاودار و شبدر ایرانی به خوب در خاکهای فقیر رشد می کنند و در بهبود باروری و ساختمان خاکها موثر می باشند.
کود سبز را حداقل دو هفته قبل از کاشت محصول اصلی به خاک بر میگردانند. هرچه درصد مواد خشبی کود سبز بیشتر و ازت آن کمتر باشد، می بایستی با فاصله زمانی طولانی تری از کاشت محصول اصلی به خاک برگردانده شود. در صورتی که از گیاهانی مثل یونجه یا شبدر بعنوان کود سبز استفاده می شود می بایستی ابتدا آنها را با ماشین آلاتی مانند کولتیواتور پنجه غازی از پائین طوقه قطع نمود تا خشک گردند و یا آنها را با علف کش راند آپ یا توفوردی خشک کرد و 3 تا 4 هفته بعد از طوقه کن کردن یا تیمار با علف کش در وضعیت گاورو بودن خاک شخم شوند. در غیر این صورت رشد مجدد این گیاهان به وقوع پیوسته و به صورت علف هرز در خواهند آمد. هیچگاه نبایستی کود سبز را بعنوان علوفه برداشت و یا مورد چرای دام قرار داد. این عمل باعث خروج مواد غذائی از خاک گشته و ممکن است رشد و عملکرد محصول بعدی را نقصان دهد. چرای دام یا یک برداشت مختصر علوفه از کود سبز هنگامی امکان پذیر است که کود شیمیائی کافی به خاک داده شود و آیش فصلی موجود اجازه رشد مجدد و کافی را به کود سبز بدهد.
به کار گیری کود سبز در شرایط دیم ایران به نواحی پرباران ساحل خزر محدود می شود. در این نواحی می توان از گیاهانی مانند جو و چاودار بعنوان کود سبز برای محصولات وجینی بهاره مانند پنبه ذرت و آفتابگردان استفاده نمود. در این شرایط کود سبز را می بایستی حدود یک ماه قبل از کاشت در خاک شخم زد تا پوسیدگی مناسبی اتفاق افتاده و رطوبت کافی برای رشد محصول اصلی در خاک ذخیره شود.
کود و حفظ حاصلخیزی خاک در باغ زیتون
کودهای ازته در درشتی میوه و مقدار محصول زیتون اثر زیاد دارد. در عمل چون ازت در زمین مخصوصا در اراضی فاقد مواد آلی به مقدار بسیار کم موجود است باید هر سال مقداری کود دامی و شیمیایی ازته به درخت داد. کود دامی اثر سریع‌تر ندارد ولی در زمینهایی که از حیث حاصلخیزی ضعیف هستند و مخصوصا برای اصلاح خواص فیزیکی خاک لازم است و درصورتی که بهای کود دامی زیاد باشد و از نظر اقتصادی مقرون به صرفه نباشد باید حتما از کود سبز برای تامین مواد آلی زمین یعنی هوموس استفاده کرد.
در اراضی ضعیف برای هر درخت زیتون و در مدت سه سال اول هر ساله مقدار 500 گرم ازت در اسفند یا فروردین ماه باید با خاک مخلوط کرد. در اراضیهای حاصلخیز و مرغوب می‌توان از کود شیمیایی اولیه یعنی 500 گرم ازت برای هر درخت صرفنظر کرد و فقط برای حفظ حاصلخیزی خاک کود دامی و یا کود سبز را مورد استفاده قرار داده فقط 200 تا 250 گرم ازت سالیانه برای هر درخت کافی می‌باشد.
خاک مطلوب چای
بوته چای گیاهی است فرار از آهک بنابراین از نظر واکنش شیمیایی چای را باید در خاکهای ترش (اسیدی) کاشت. حد اسیدیته خاک برای این محصول در حدود 5.5 است و هر گاه PH از این مقدار تجاوز کرد و یا کمتر شد باید با وسایل مناسب میزان اسید خاک را به 5.5 رساند. هر گاه اسیدی خاک زیادتر از این مقدار شد با دادن کودهای قلیایی و یا مخلوط کردن آهک به مقدار مناسب میزان اسیدی خاک را اصلاح می‌کنند.
هر گاه PH بیشتر از این مقدار شد با مخلوط کردن مقداری گرد گوگرد که ممکن است تا 600 کیلو در هکتار برسد اسیدی خاک را به حد لازم زیاد می‌کنند. مناسب‌ترین خاک برای کاشت چای اراضی شنی و رسی فاقد آهک یا هر ماده قلیایی دیگر می‌باشد که مقدار زیادی مواد هوموس دارا باشد.
کود مورد استفاده
کودهای ازته نشین بیش از هر نوع کود دیگر مورد استفاده قرار می‌گیرد علاوه بر کودهای ازته ، کلیه املاح ازت و فسفر و پتاس نیز برای تقویت گیاه لازم می‌باشد و یکی دیگر از کودهایی که از نظر قیمت نسبتا ارزان است و از نظر اصلاح خواص فیزیکی و شیمیایی زمین نیز مورد توجه می‌باشند کود سبز است. کود سبز علاوه بر اینکه تولید هوموس کرده و مقدار قابل توجهی ازت به زمین می‌دهد همچنین در فصل تابستان که تابش و حرارت آفتاب زیاد است برگ بوته‌های چای را از سوختن در مقابل آفتاب حفظ می‌کندخاک مطلوب چای
بوته چای گیاهی است فرار از آهک بنابراین از نظر واکنش شیمیایی چای را باید در خاکهای ترش (اسیدی) کاشت. حد اسیدیته خاک برای این محصول در حدود 5.5 است و هر گاه PH از این مقدار تجاوز کرد و یا کمتر شد باید با وسایل مناسب میزان اسید خاک را به 5.5 رساند. هر گاه اسیدی خاک زیادتر از این مقدار شد با دادن کودهای قلیایی و یا مخلوط کردن آهک به مقدار مناسب میزان اسیدی خاک را اصلاح می‌کنند.
هر گاه PH بیشتر از این مقدار شد با مخلوط کردن مقداری گرد گوگرد که ممکن است تا 600 کیلو در هکتار برسد اسیدی خاک را به حد لازم زیاد می‌کنند. مناسب‌ترین خاک برای کاشت چای اراضی شنی و رسی فاقد آهک یا هر ماده قلیایی دیگر می‌باشد که مقدار زیادی مواد هوموس دارا باشد.
کود مورد نیاز برای کشت زرشک:
در مناطق جنوبی استان خراسان معمولاً بعضی اوقات مقدار کمی کود حیوانی می دهند لیکن زرشک مثل هر میوه دیگر نیاز به کود دارد که از کودهای توصیه شده به خاک لازم است قبل از کاشتن نهال کود پوسیده حیوانی 70 تن در هکتار- کود ازته به صورت N حدود 100 کیلو در هکتار کود فسفره به صورت P2O5 حدود 100 کیلو در هکتار- کود پتاس به صورت K2O حدود 50 کیلو در هکتار به خاک اضافه نمود که پس از اضافه کردن این کودها بر روی خاک با یک شخم عمیق کودها را به داخل خاک می فرستند تا در دسترس ریشه ها قرار گرفته و مورد استفاده آنها قرار گیرد. با وجود غنی بودن خاکهای ایران مرکزی از کود K2O باید هر سال کود پتاسی را به زمین داد چون زرشک و میوه هایش نیاز مبرمی به آن دارند در سالهای بعد هم هر ساله کودهای فوق الذکر به همین مقدار و نصف کود حیوانی را به باغ زرشک داده و تنها به کمک رتیواتور باید آنها را به داخل خاک می فرستاد. کودهای معدنی را به صورت کودهای برگی در مواردی که آبیاری به وسیله باران مصنوعی انجام می گیرد نیز به بوته های زرشک می توان داد چون برگهای زرشک قادرند آب و مواد یا کودهای محلول در آب را هم جذب کنند. مشروط بر اینکه کمتر از یک درصد باشد غلظتهای بیشتر از آن باعث سوخت برگها و در نتیجه از بین رفتن بوته ها می شوند. کودسبز در صورت وجود آب کافی و امکان آبیاری بسیار مفید بوده و مثل کود حیوانی قادر است که خواص فیزیکی خاک را بهتر کند. از جمله گیاهانی که برای کودسبز توصیه می شوند عبارتند از: شبدر برسیم ، انواع چغندرها و هر نوع گیاهی که تولید برگ را زیاد می کند، هستند.
کاشت بادنجان:
براى تهیه زمین اصلى زمین را در پائیز شخم‌زده و همزمان با شخم مقدارى کود حیوانى را با خاک مخلوط مى‌کنیم و در بهار اقدام به تسطیح و تهیه جوى و پشته جهت نشاءکارى مى‌نمایند.
آبیارى
کشت بادنجان به‌صورت ردیفى و آبیارى آن به‌طریقه نشتى انجام مى‌گیرد.
کوددهى:
با توجه به اینکه بادنجان داراى طول دوره رشد نسبتاً طولانى مى‌باشد لازم است که مواد غذائى کافى در تمام دوره رشد در اختیار گیاه باشد. بنابراین جهت رفع نیازهاى کودى بادنجان و بهبود حاصلخیزى خاک مى‌توان مقدار ۳۰ تن کود حیوانى در هکتار مصرف کرده و یا در صورت عدم وجود کود حیوانى از کود سبز استفاده کرد. براى تغذیه کامل گیاه علاوه بر کود حیوانى یا کود سبز باید کودهاى شیمیائى را به میزان ۷۵-۱۰۰ کیلوگرم ازت خالص، ۱۰۰-۱۵۰ کیلوگرم فسفر و به همین اندازه پتاس خالص به‌کار برد. معمولاً کود ازته را سه قسمت کرده و یک سوم آن را در موقع تهیه زمین و قبل از نشاءکارى و بقیه را به‌صورت کود سرک در دو نوبت، یکى در مرحله تشکیل گل و میوه و دیگرى در اواسط دوره باردهى گیاه به زمین مى‌دهند
ت
روش استفاده از کود سبز
روش کاشت :
در هر زمان قبل از زمستان که شرایط برای رشد مناسب باشد می توان آنرا کشت کرد تقریبا تا اواسط پاییز .
روش کاشت از این قرار است که می توان زمین را در لایه سطحی به وسیله کلتیواتور یا یک دیسک آماده کرد و مقدار بذر را بسته به نوع کود سبز در سطح زمین پاشید و آنرا لایه سبکی خاک داد تقریبا مثل کشت علوفه . البته در زمین هایی که برای بار اول است که در آنها کود سبز استفاده می شود یا به عبارتی فعالیت های ارگانیک در آن صورت نگرفته به طور یقین جمعیت میکروبی خاک مخصوصا ریزوبیومها و عوامل تجزیه کننده مواد آلی کم است بنابراین پیشنهاد می شود در این شرایط باکتری های مذکور را هنگام کشت کود سبز به زمین اضافه کنید
بعد از گذشت 4 هفته از کشت ، گیاه به صورت گیاه چه ای در آمده قبل از تشکیل اولین گل باید آنرا به زمین برگردانیم زیرا در این مرحله گیاهان ترد و ضعیف هستند و بافتهای آنها به راحتی تجزیه می شود کود سبز به مدت زمان 1 تا 4 هفته بسته به نوع آن تا 6 هفته برای تجزیه شدن زمان لازم دارد که البته این محدوده بستگی به دمای تهویه خاک دارد که هر چه بیشتر باشد سرعت تجزیه نیز بیشتر می شود .
عمق شخم برای بر گرداندن کود سبز به زمین در خاکهای سنگین 15 تا 20 سانتی متر و در خاکهای سبک بین 25 تا 35 سانتی متر است .
بهترین زمان برای برگرداندن کود سبز به زمین زمانی است که تثبیت ازت و رشد گیاه در پیشینه و تخلیه آب زمین توسط گیاه در کمترین وضعیت باشد و همچنین با توجه به شرایط محیطی و رطوبت و دمای خاک زمان کافی برای تجزیه آن تا قبل از کشت بعدی وجود داشته باشد . اگر گیاه کود سبز مسنتر شود مقدار بیشتری مواد آلی و نیتروژن را به خاک می دهد ولی دوره رها سازی آن بیشتر طول می کشد ولی گیاهان جوانتر و دارای ساقه نازکتر می توانند زودتر تجزیه شوند ولی در عوض ازت کمتری را تثبیت می کنند .
لازم به ذکر است که اگر کود سبز در شرایط آبی کشت می شود باید آنرا به نحوی آبیاری کنیم که تنش خشکی متعادلی در اوایل رشد داشته باشد تا وادار به ریشه دهی بیشتر شود و در نتیجه از این روش می توانیم جهت بالا بردن جمعیت ریزوبیوم ها استفاده کنیم . البته این تنش نباید طوری باشد که رشد سبزینه ای را مختل کند یا باعث اختلال در کار ریزوبیوم ها شود .
کود سبز شامل گیاهی است که آنرا قبل از کاشت محصول اصلی کشت کرده و بعد از مقداری رشد سبزینه ای آنرا به زمین بر می گردانند بدون اینکه از این گیاه محصولی برداشت کنند این گیاه می تواند شامل هر گیاهی باشد غیر از آنهایی که بخشهای خشوی دارند یا اثر آللوپاتی بر روی گیاه محصول دار بعدی می گذارند . در اصل کود سبز یک تناوب است که محصول ندارد و برای بهبود باروری و حاصلخیزی خاک و در صورت لگوم بودن تامین کل یا بخشی از ازت مورد استفاده محصول بعدی استفاده میشود به طوری که از نظر رطوبت با محصول اصلی در رقابت نباشد .
فواید کود سبز
کود سبز یک روش دیرینه کشاورزی است که استفاده از آن فواید زیادی را به همراه دارد . یک هکتار کود سبز معمولا بین 25 تا 50 تن شاخه ، برگ و انساج گیاهی تازه تولید می کند و این بقایا را وارد خاک می کند که خود حدودا برابر با 10 تا 20 تن کود حیوانی بود که این مقادیر حدود 1تا 2 تن هموس به خاک بیافزاید .
یکی از مهمترین فواید کود سبز بهبود خواص فیزیکی خاک می باشد . بالا رفتن هموس باعث تشکیل خاک دانه ها می شود و لوله های مویین خاک بیشتر شده و تهویه و نفوذ پذیری خاک را افزایش می دهند . کود سبز از دو طریق بر میزان تلفات ناشی از آب شویی تاثیر می گذارد یکی از طریق انتقال آب از خاک به اتمسفر بر اثر تعرق ، و دیگری از طریق جذب عناصر غذایی از محلول خاک و جلوگیری از انتقال آن به زه آبها ، در صورتی که محصول دارای سایه انداز (کانوپی ) گسترده باشد و سطح خاک را به طور کامل بپوشاند ، تعرق مکانیزم اصلی اتلاف رطوبت خاک خواهد بود . اتلاف رطوبت خاک از راه تعرق موجب کاهش نفوذ آب به پایینتر از محدوده ریشه شده و در نتیجه میزان تلفات ناشی از آب شویی را کاهش می دهد .
از برخورد مستقیم قطرات باران با خاک جلوگیری کرده و مانع از دیس پرس خاک توسط قطرات باران می شوند و هچنین از طریق بهبود خاک دانه ها نیز باعث جلوگیری و مقاومت خاک در برابر دیس پرس می شوند این گیاهان از فرسایش بادی نیز به وسیله پوششی که در روی خاک دارند جلوگیری کرده و همچنین به وسیله این پوشش مانع از تشکیل روا ناب شده و آب جذب شده توسط خاک را افزایش می دهند . بقولات به خاطر رشد ریشه ای زیادی که دارند می توانند مواد غذایی شسته شده که عمدتا کلسیم و ازت است را که در لایه های پایین تر خاک هستند جذب کرده در خود نگهداری کنند و بعد از برگرداندن آنها به خاک آنها را در لایه های سطحی رها سازند و آنها را مجددا به جریان می اندازند و در نتیجه بر قابلیت دسترسی و استفاده از این عناصر توسط محصولات بعدی تاثیر می گذارند .
موردی دیگر از فواید کود سبز در زمینهای است که به خاطر کمبود اکسیژن خاک مشکل دینیتریفیکاسیون دارند . وجود شرایط بی هوازی در خاک ، که لازمه انجام فرآیند دینیتریفیکاسیون است ، می توان ناشی از رطوبت زیادی خاک باشد ؛ زیرا چنین وضعیتی مانع ورود اکسیژن (O) به خاک می شود .البته ، میزان رطوبتی که خاک دریافت می نماید بستگی به شرایط اقلیمی منطقه دارد. شیب زمین ، پوشش گیاهی ‿، و بافت و ساختمان خاک نیز از جمله عوامل موثر بر میزان رطوبت خاک بوده و از این رو توان انجام دینیتریفیکاسیون در آن را تحت تاثیر قرار می دهند . استفاده از کود سبز با بهبود ساختمان خاک و ایجاد تهویه مناسب می تواند تاثیر مثبتی بر زهکش خاک داشته باشد و با تاثیر مطلوب بر ساختمان خاک ظرفیت اکسیژن پذیری آن را افزایش داده و همچنین با تعرق مقداری از آب را به صوت بخار از زمین خارج کرده و از این رو موجب کاهش میزان دینیتریفیکاسیون می شوند
یکی دیگر از فواید کود سبز افزایش ازت خاک است البته این در موردی صادق است که گیاه مورد استفاده لگوم باشد . نیتروژن برای هر گیاه لازم است تا بتواند رشد کند . سالانه 110 میلیون ازت برای تولید غذا در جهان استفاده می شود ولی تنها قسمت کمی از این مقدار توسط کودهای شیمیایی جایگزین می شود . قسمت عمده این ازت توسط لگوم ها جایگزین می شود . لگوم ها تقریبا تنها گیاهانی هستند که می توانند مشکل ازت را با توجه منبع نامحدود ازت که همان جو است رفع کنند. در صورت در تناوب قرار ندادن این گیاهان با غیر لگوم ها مجبور به جایگزین کردن ازت خاک توسط کود شیمیایی هستیم که منبعی محدود و تولید آن به انرژی زیادی نیاز دارد که مشکلات زیست محیطی زیادی به دنبال دارد .
گیاهان لگوم با توجه به رابطه همزیستی که با باکتریهای تثبیت کننده ازت دارند منبع خوبی برای افزایش ازت خاک هستند این باکتری ها که شامل انواع ریزوبیوم ها هستند می توانند ازت موجود در جو را به صورت قابل جذب برای گیاه در آورده و در عوض مقداری از گیاه مواد غذایی که عمدتا قندها هستند برای ادامه زندگی خود دریافت کند که با توجه به مقدار ازتی که به گیاه می دهد این مقدار قند قابل مقایسه نیست . گیاه این مقدار ازت را در طول دوره رویش خود جذب کرده و بعدا به زمین بر می گرداند البته تنها ازت نیست که این مسیر را طی می کند بلکه عناصر دیگری مثل فسفر ، کلسیم و عناصر کم مصرف نیز توسط گیاه از لایه های زیر زمین جمع آوری شده و به قسمتهای فوقانی می دهد همچنین این سیکل از شستشوی مواد غذایی در طول فصل رویش جلوگیری می کند .
در حقیقت کودهای سبز چه لگوم و چه غیر لگوم باشند مانند یک گاو صندوق عمل می کنند که مواد غذایی را در زمانی که گیاه محصول در زمین نیست در خود نگهداری کرده و آنرا بعدا در اختیار گیاه محصول قرار می دهند .
آیش تابستانه باعث کاهش مواد آلی خاک می شود چون مواد آلی در این مدت به راحتی و به سرعت تجزیه می شوند . آیش تابستانه برای خاکهای غنی از مواد آلی می تواند روش خوبی باشد زیرا با تجزیه مواد آلی و فراهم شدن مواد غذایی مورد نیاز گیاه زمین حاصلخیزی خوبی پیدا می کند .
آیش تابستانه روش خوبی برای کاهش جمعیت علفهای هرز است . و همچنین روش خوبی برای در معرض قرار دادن خاک در برابر انواع فرسایشها . ولی کودهای سبز لگوم نه تنها مواد آلی را افزایش می دهند و ساختمان خاک را بهبود می بخشند و علفهای هرز آنرا کاهش می دهند باعث حفاظت خاک در برابر فرسایش نیز می شوند و تنها مشکل آنها کاهش رطوبت خاک است . بنابراین کود سبز می تواند با در تناوب قرار گرفتن خاک را در مدتی از سال که در آیش است بپوشاند . در خاکهایی که از لحاظ رطوبت در محدودیت هستند باید توجه داشت که کود سبز می تواند باعث کاهش رطوبت شود و کاهش رطوبت نیز باعث کاهش عملکرد می شود ولی در مناطقی که بارندگی در حد متوسط و حتی مقداری کمتر هم وجود دارد می توان از کود سبز استفاده کرد . در یک پژوهش آیش تابستانه را با کود سبز مقایسه کردند و مشاهده کردند که بعد از پایان دوره مقدار آب داخل خاک به ترتیب 47 و 31میلی لیتر بود ولی عملکرد دانه گندم پائیز به ترتیب7 تا 5/7تن در هکتار بود این آزمایش نشان می دهد اگر تا حدودی از رطوبت خاک کاسته می شده ولی کود سبز در این شرایط نیز باعث بهبود عملکرد می شود .
البته در خاکهایی که غنی از مواد آلی هستند نیز کود سبز می تواند مفید باشد از این جهت که این خاکها بیشتر در مناطق پر باران وجود دارند و از لحاظ بارندگی وضعیت مناسبی دارند همچنین در این مناطق هوا نسبتا گرم است . این گرما باعث افزایش تبخیر از سطح خاک شده و یک لایه خشک را در سطح خاک ایجاد می کند که این لایه در بارندگی بعدی به شدت در معرض دیس پرس قرار می گیرد و متلاشی می شود و باعث بسته شدن لوله های مویین خاک شد و از تهویه و نفوذ پذیری می کاهد و روا ناب را گسترش می دهد که خود مشکلات زیادی به دنبال دارد از این رو کود سبز با پوشش قرار دادن خاک از این مشکل جلوگیری می کند و همچنین چون مقدار بارندگی زیاد است ، برای محصول بعد کمبود رطوبت ایجاد نمی کند .
کود سبز همچنین می تواند دمای خاک را تا حدودی نگهداری کند که این باعث می شود که فعالیت میکروارگانیسم های خاک افزایش یابد و آنها نیز به نوبه خود باعث حاصلخیزی خاک می شوند .
با توجه به این موارد گلوم ها می توانند جزء بهترین کود های سبز قرار گیرند زیرا جدا از این موارد ازت را نیز به خاک می افزایند که خود عامل مهمی در بالا رفتن عملکرد می شود براساس آزمایش در آلمان باقلای سفید عملکرد غله را تا 1.5 تن در هکتار و شبدر قرمز تا 1 تن در هکتار افزایش داد . البته مقدار نیتروژن تثبیت شده توسط این گیاهان بستگی به رقم و گونه مورد استفاده ، مقدار و نوع باکتری های همزیست آنها ، و وضعیت حاصلخیزی خاک و شرایط اقلیمی دارد .
کود سبز معمولا سریع شده بوده و بیشتر از 3 تا 6 هفته از فصل رشد را به خود اختصاص نمی دهد و معمولا زود هم تجزیه می شود .
در آزمایشی دیگر آیش تابستانه و کود سبز شبدر قرمز و نوعی خلر با هم از لحاظ اقتصادی مقایسه شدند که در این آزمایش هزینه های مصرف شده در عملیات زراعی برای هر کدام از تیمارهای محاسبه شد . در آخر هزینه خالص حاصل از کسر کردن ارزش مقدار ازت بدست آمده از تیمارها را برآورد کردند .
در این آزمایش کارهای هزینه بردار شامل شخم – بذر – بذرپاشی و دیسک است . براساس این آزمایش شبدر قرمز نه تنها هزینه ناخالص نداشت بلکه به میزان 68/17 دلار در مصرف کود ازته در محصول بعدی صرفه جویی کرد آیش و خلر نیز به ترتیب 20 و 46/23 دلار هزینه برداشتند که با توجه به این که مصرف کود سبز باعث بهبود خاک می شود و این در سالهای متوالی می تواند باعث افزایش عملکرد شود استفاده از کود سبزی مثل خلر نیز که هزینه بردار است می تواند در محصول بعد باعث افزایش عملکرد شود .
کود سبز چند مزیت دیگر نیز دارد از جمله
- در مقایسه با کود دامی ارزانتر و مصرف آن آسانتر است . یک بسته بذر کود سبز بسیار ارزانتر و سبکتر از مقدار معادل کود دامی است
- زمان خاصی از فصل کشت را اشغال نمی کند
- از علف هرز جلوگیری می کند از 2 طریق یکی از طریق اثر آللوپاتی و دیگری سایه اندازی و رقابت با علف های هرز
- کاهش جمعیت بیماری ها و تعدادی از آفات گیاهی. در میان زارعین اعتقاد بر این است که تناوب گیاهان زراعی خطر شیوع حشرات ، بیماریهای گیاهی ، نماتدها و علفهای هرز را کاهش می دهد . تحقیقات به عمل آمده نشان داده شده است که این کاهش از طریق شکسته شدن چرخه تولید مثلی این ارگانیسمها صورت می گیرد.
- افزایش جمعیت میکروبی خاک و تولید دی اکسید کربن توسط این میکروارگانیسم ها و در نتیجه افزایش فتوسنتز گیاهان
گیاهان مختلفی را می توان به عنوان کود سبز انتخاب کرد ولی استفاده از لگوم ها بهتر است زیرا توانایی تثبیت ازت جو را دارند در صورتی که گیاهان غیر گلوم تنها مواد آلی خاک را زیاد کرده و از این را برای بهبود خاک استفاده می کنند . البته می توان از مخلوطی از گیاهان نیز استفاده کرد . مزیت این روش اینست که می توان از اثر آللوپاتی برخی غیر گلوم ها برای علفهای هرز همراه با گیاهان لگومی که ازت کم دارند ولی زود تجزیه می شوند و لگوم هایی که ازت زیاد دارند و دیر تجزیه می شوند استفاده کرد مثل مخلوطی از شبدر یونجه ، شبدر گندم سیاه و ماشک گل خوشه ای چاودار . که گفته شده ماشک گل خوشه ای چاودار یک ترکیب خوب است زیرا ماشک تولید کننده خوبی برای ازت است و چاودار نیز اثر آللوپاتی خوبی بر علفهای هرز دارد .
در انتخاب یک گیاه به عنوان کود سبز باید به نکات زیر توجه داشت
- انتخاب کند رشد بودن یا تند رشد بودن گیاه با توجه به مدت زمانی که زمین بلا استفاده است
- فصل مناسب : زیرا همه رقم ها قادر به رشد و یا زنده ماندن در زمستان نیستند
- وضعیت خاک از لحاظ مقدار ازت و اینکه به ازت نیاز دارد یا نه
- نوع خاک و میزان زهکشی آن
- در دسترس بودن بذر گیاه و به صرفه بودن قیمت آن
- مقدار رطوبت خاک یا مقدار آبی را که می توانیم تامین کنیم .
- اثر آللوپاتی گیاه کود سبز بر روی محصول بعدی
رقم های مورد استفاده
چند گیاه کود سبزی که مورد استفاده قرار می گیرند و مقدار ازتی که به خاک می دهند:
از لگوم ها شبدر شیرین با 233 ، باقلا 267 ، سویا با 134 ، خلر با 178 ، نخود با 108 ، عدس با 134 ، یونجه با 221 ، و شبدر قرمز با 167 lbw/ac و همچنین لگوم های دیگر مثل شبدر دو رگ ، ماشک ، یونجه سیاه یا رازکی (Medicago lupulina) ، ماشک گل خوشه ای و شبدر مریمسون (lupinus ongustifolius ) ، chickling vatch و از غیر لگوم ها گندم سیاه ، خردل ، چاودار ، جو و شنبلیله .
خصوصیات برخی از این ارقام :
خلر : دارای ماده خشک خوبی است ولی تثبیت نیتروژن آن محدود است و هزینه قابل توجهی دارد .
عدس : بذر کوچکی دارد ولی معمولا بذر آنها در دسترس نیست و یا به مقدار زیاد موجود نمی باشد . رشد گیاه و نیتروژن تثبیت شده توسط عدس ها معمولا کمتر از دیگر لگوم است اما برای خاکهای خشک مناسب است یکی دیگر از مزایای این گیاهان این است که بقایای آن به سرعت خرد شده و به خاک بر می گردد .
Chickling vatch : یک گیاه تازه وارد و جدید در سری گیاهان مورد استفاده در کود سبز در جهان است که در نوار باختری کانادا کشت می شود . این گیاه قدرت نسبت نیتروژن خوبی دارد همچنین تقریبا زودتر از عدس نیز به خاک برگردانده می شود . در زمینهای خشک مقدار کافی ازت را برای کشت بعدی که معمولا غلات است فراهم می کند ولی بذر آن به آسانی به دست نمی آید .
باقلا : برخلاف دیگر لگوم ها نیتروژن را در تمام فصل رویش می تواند تثبیت کند در شرایط خوب باقلا می تواند مقدار ماده خشک زیادی تولید کند و همچنین نیتروژن را با سرعت بالایی تثبیت کند ولی در رطوبت کمتر از 8 اینچ نمی تواند نیتروژن را به خوبی تثبیت کند مشکل عمده دیگر این گیاه اینست که بذر آن بزرگ و پر هزینه است و به آسانی نیز در دسترس نمی باشد .
شبدر شیرین : بذر آن در دسترس است و هزینه کمی دارد . با وجود بذر کوچک ، این گیاه قادر است مقدار ماده خشک خوبی تولید کند و تقریبا مقدار خوبی ازت را نیز تثبیت می کند تنها زمان برگرداندن آن به خاک حساسیت زیادی دارد . زیرا از رطوبت خاک نسبت به دیگر کودهای سبز بیشتر استفاده می کنند .
به طور کلی شبدرها و یونجه ها با توجه به مقدار ازتی که تولید می کنند و توانایی تحمل سرما را نیز دارند و همچنین بذر آنها ارزان و در دسترس است معمولا بهتر از سایر لگوم ها هستند در بین گیاهان کود سبز یونجه ، چاودار و خردل اثر آللوپاتی خوبی بر علفهای هرز دارند در یک تحقیق انجام شده تعداد علفهای هرز بعد از این گیاهان به میزان قابل توجهی کاهش یافت .
با توجه به مطالب ذکر شده کود سبزی خوب است که مقدار مصرف آب آن کمینه و تولید ازت آن بیشینه باشد و از لحاظ اقتصادی نیز به صرفه می باشد
تاثیر کود سبز بر مواد غذایی خاک:
مقدار آزتی که با کاشت لگومینوزها بخاک وارد می شود از گیاهی به گیاه دیگر بر طبق شرایط محیطی کشت متفاوب است و میزان آن به تکامل گیاه، زمان برگردانیدن آن به خاک و طول دوره رشد بستگی دارد. متوسط مقدار ازتی که گیاهان کود سبز خانواده لگومنیوزها در کاشت فی مابین بخاک اضافه می نمایند حدود صد کیلوگرم در هکتار برآورد نموده اند ـ
و مقدار آن در یونجه به عنوان گیاه اصلی تا 200 کیلوگرم و شبدر100 تا 150 کیلوگرم در هکتار می باشد. کود سبز با دوره رویشی کوتاه بطور متوسط 70ـ50 کیلوگرم ازت تولید می نماید و این مقدار در شرایط مساعد 120-80 کیلوگرم می باشد ـ بطور کلی گیاه اصلی فقط 40-15 کیلوگرم ازت از خاک می توانند جذب کنند. در هر حال عوامل تثبیت ازت عبارتند از: گونه گیاه ـ تراکم بوته ـ رقابت علف های هرز ـ محیط و وضعیت عناصر غذایی خاک بخصوص مقدار ازتی که خاک در اختیار باکتری ها می گذارد بستگی دارد ـ گیاهان غیر لگومنیوز معمولاً
40-50 کیلو ازت از خاک جذب می کنند که حدود 15 کیلوگرم آن با زیر خاک نمودن بقایای گیاهی آن به خاک اضافه می شود و اگر تمام اندام های گیاهی آن بعنوان کود سبز بخاک داده شود تمام این مقدار ازت به خاک بر می گردد. دادن کود سبز به خاک فعالیت میکروبهای مفید خاک را تشدید نموده و باعث تصفیه گاز کربنیک، آمونیاک، نیترات و ترکیبات غذایی می شود.
فعالیت میکروبهای چون ازت باکتر که ازت خاک را زیاد می کند حساسیت فوق العاده ای بمقدار مواد کربن خاک دارند بنحویکه هرچه کربن خاک بیشتر باشد فعالیت آنها بیشتر خواهد بود. مواد آلی که از طریق گیاهان کود سبز به خاک وارد می شوند تأثیر چندانی بر روی مقدار، فسفر، پتاس و آهک خاک ندارند و مستقیماً قادر به اضافه نمودن این گونه مواد معدنی به خاک نمی باشند و به همین جهت توصیه می شود به گیاهان کود سبز خانوادة لگومنیوزها فسفر و پتاس و به غیر لیگومنیوزها علاوه بر آن کود ازت داده می شود.
تشدید فعالیت بیولوژیکی خاک و ازدیاد میکروارگانیسم ها سبب افزایش ترکیبات آلی مترشحه میکروارگانیسم ها می شوند و این ترکیبات تاثیر زیادی در تحلیل ترکیبات سخت خاک دارند و در نهایت سبب تغذیة بهتر فسفرها و عناصر کم مصرف توسط گیاه می گردد برخی از ترکیبات مثل اسید ایندوی استیک جزو هورمونهای رشد می باشند که تأثیر مستقیم در رشد و نمو گیاه دارد. مصرف کود سبز در خاک های سبک بویژه در مناطق مرطوب بسیار مناسب است.
کاشت گیاهان کودسبز بویژه آنهایی که ریشة عمیق دارند مواد معدنی از جمله فسفر و پتاسیم اعماق خاک را جذب کرده و به طبقات بالا انتقال می دهند. بدین ترتیب در خاکهای سبک که مواد غذایی به اعماق خاک منتقل می شوند گیاهان کود سبز این خانواده با ریشه عمیق که دارند آنها را به سطح دوباره بر می گردانند و از شسته شدن آنها تا اندازه ای جلوگیری می کنند.
در حقیقت گیاهان کود سبز بدلیل قدرت رویشی فوق العاده و دارا بودن ریشة عمیق و قوی خود می توانند مقدار زیادی از عناصر محلولی که در شرایط عادی در اثر شستشو تلف می گردند معرف نمایند و همچنین این گیاهان می توانند فسفات های غیر محلول و عناصر کم معرف از قبیل روی و غیرة تثبیت شده را تا حد زیادی استفاده کنند لذا برگردانیدن این گیاهان بخاک قابلیت جذب این عناصر را برای گیاه بیشتر می نمایند. مواد آلی کود سبز در گیاهان خیلی سریع تجزیه می شوند. با افزایش شدید فعالیت میکروارگانیسم های خاک مقادیر زیادی CO2 تولید می گردد و CO2 یکی از مهمترین عوامل رشد و نمود گیاه است که افزایش آن تأثیر در عمل فتوسنتز گیاهان داشته و سبب افزایش عمل کرد می گردد. با افزایش فعالیت بویولوژیکی خاک مقدار CO2 طبقات بالای خاک افزایش می یابد و قسمت دیگر CO2 با تولید اسید کربونیک سبب حلالیت بیشتر مواد غذایی خاک می شود. از طرف دیگر تبدیل کربنات به بی کربنات pH خاک نیز کاهش می یابد. و این امر در خاک های قلیایی اهمیت دارد.
کود های سبز:
یکی دیگر از راههای افزایش ماده آلی خاک استفاده از کود سبز در تناوب زراعی می باشد. منظور از کود سبز شخم زدن گیاه در خاک پس از رشد کافی و بدون برداشت محصول است. اثر کود سبز بر خصوصیات فیزیکی خاک همانند کود حیوانی می باشد.
ولی کود سبز عملاً مواد غذایی به خاک اضافه نمی کند، بلکه آن چه را که طی رشد خود از خاک جذب کرده و در خود ذخیره نموده است به خاک بر می گرداند اما در صورتی که از گیاهان تیره بقولات بعنوان کود سبز استفاده شود تمام ازت تثبیت شده را به خاک بر می گرداند. از طرف دیگر کود سبز با جذب و ذخیره مواد غذایی در خود از شسته شدن آنها جلوگیری می نماید. گیاه مورد استفاده بعنوان کود سبز می بایستی اثرات فیتوتوکسینی بر رشد محصول بعدی نداشته باشد، فصل رشد کوتاهی داشته، تراکم بوته بالا را تحمل کند و رشد سبزینه ای زیادی داشته باشد تا علاوه بر این که مقدار زیادی ماده آلی به خاک اضافه می کند، پوشش کامل خاک را تامین نماید. پوشش کامل خاک برای جلوگیری از فرسایش خاک و بازداری رشد علفهای هرز ضرورت دارد. بنابراین اهداف کود سبز را می توان در افزایش ماده آلی خاک، حفظ مواد غذائی خاک (و در صورت استفاده از گیاهان تیره بقولات افزایش ازت خاک)، جلوگیری از فرسایش خاک و مبارزه با علفهای هرز خلاصه نمود. توجه به اهداف فوق روشن می سازد که کود سبز قبل از گیاهان وجینی در تناوب قرار می گیرد.
کود سبز در سیکل تناوبی فقط می تواند جایگزین آیش فصلی گردد. چنانچه طول آیش فصلی موجود برای تولید یک محصول کفایت می نماید، استفاده از کود سبز طی آن آیش فصلی مجاز نیست. نوع آیش فصلی (زمستانه یا تابستانه) که در شرایط کشت آبی توسط کود سبز جایگزین می شود به شرایط اقلیمی بستگی دارد. در نواحی اقلیمی که با زمستان سرد مشخص می شوند، گیاهان وجینی (مانند چغندرقند، پنبه، ذرت و سیب زمینی) در بهار کاشته می شوند و آیش زمستانه می تواند توسط کود سبز اشغال گردد.
در آن نواحی اقلیمی که با زمستان ملایم مشخص می شوند گیاهان وجینی ممکن است در پائیز (مانند چغندر قند و سیب‌زمینی) یا در بهار (مانند ذرت، پنبه و آفتابگردان) کاشته شوند و کود سبز می تواند محصولی تابستانه یا پائیزه (عکس دوران رشد محصول اصلی) باشد. مهمترین گیاهانی که بعنوان کود سبز در کشت آبی ممکن است مورد استفاده قرار گیرند عبارتند از خلر، لوبیا روغنی، انواع لوبیا، چاودار، شبدر، جو و گندم سیاه. یونجه بعنوان کود سبز کاشته نمی شود، اما در صورتی که پس از حصول رشد کافی سبزینه ای به خاک برگردانده شود، بعضی از هدفهای کود سبز را تامین می کند. گیاهانی مثل گندم سیاه چاودار و شبدر ایرانی به خوب در خاکهای فقیر رشد می کنند و در بهبود باروری و ساختمان خاکها موثر می باشند.
کود سبز را حداقل دو هفته قبل از کاشت محصول اصلی به خاک بر میگردانند. هرچه درصد مواد خشبی کود سبز بیشتر و ازت آن کمتر باشد، می بایستی با فاصله زمانی طولانی تری از کاشت محصول اصلی به خاک برگردانده شود. در صورتی که از گیاهانی مثل یونجه یا شبدر بعنوان کود سبز استفاده می شود می بایستی ابتدا آنها را با ماشین آلاتی مانند کولتیواتور پنجه غازی از پائین طوقه قطع نمود تا خشک گردند و یا آنها را با علف کش راند آپ یا توفوردی خشک کرد و 3 تا 4 هفته بعد از طوقه کن کردن یا تیمار با علف کش در وضعیت گاورو بودن خاک شخم شوند. در غیر این صورت رشد مجدد این گیاهان به وقوع پیوسته و به صورت علف هرز در خواهند آمد. هیچگاه نبایستی کود سبز را بعنوان علوفه برداشت و یا مورد چرای دام قرار داد. این عمل باعث خروج مواد غذائی از خاک گشته و ممکن است رشد و عملکرد محصول بعدی را نقصان دهد. چرای دام یا یک برداشت مختصر علوفه از کود سبز هنگامی امکان پذیر است که کود شیمیائی کافی به خاک داده شود و آیش فصلی موجود اجازه رشد مجدد و کافی را به کود سبز بدهد.
به کار گیری کود سبز در شرایط دیم ایران به نواحی پرباران ساحل خزر محدود می شود. در این نواحی می توان از گیاهانی مانند جو و چاودار بعنوان کود سبز برای محصولات وجینی بهاره مانند پنبه ذرت و آفتابگردان استفاده نمود. در این شرایط کود سبز را می بایستی حدود یک ماه قبل از کاشت در خاک شخم زد تا پوسیدگی مناسبی اتفاق افتاده و رطوبت کافی برای رشد محصول اصلی در خاک ذخیره شود.
کود و حفظ حاصلخیزی خاک در باغ زیتون
کودهای ازته در درشتی میوه و مقدار محصول زیتون اثر زیاد دارد. در عمل چون ازت در زمین مخصوصا در اراضی فاقد مواد آلی به مقدار بسیار کم موجود است باید هر سال مقداری کود دامی و شیمیایی ازته به درخت داد. کود دامی اثر سریع‌تر ندارد ولی در زمینهایی که از حیث حاصلخیزی ضعیف هستند و مخصوصا برای اصلاح خواص فیزیکی خاک لازم است و درصورتی که بهای کود دامی زیاد باشد و از نظر اقتصادی مقرون به صرفه نباشد باید حتما از کود سبز برای تامین مواد آلی زمین یعنی هوموس استفاده کرد.
در اراضی ضعیف برای هر درخت زیتون و در مدت سه سال اول هر ساله مقدار 500 گرم ازت در اسفند یا فروردین ماه باید با خاک مخلوط کرد. در اراضیهای حاصلخیز و مرغوب می‌توان از کود شیمیایی اولیه یعنی 500 گرم ازت برای هر درخت صرفنظر کرد و فقط برای حفظ حاصلخیزی خاک کود دامی و یا کود سبز را مورد استفاده قرار داده فقط 200 تا 250 گرم ازت سالیانه برای هر درخت کافی می‌باشد.
خاک مطلوب چای
بوته چای گیاهی است فرار از آهک بنابراین از نظر واکنش شیمیایی چای را باید در خاکهای ترش (اسیدی) کاشت. حد اسیدیته خاک برای این محصول در حدود 5.5 است و هر گاه PH از این مقدار تجاوز کرد و یا کمتر شد باید با وسایل مناسب میزان اسید خاک را به 5.5 رساند. هر گاه اسیدی خاک زیادتر از این مقدار شد با دادن کودهای قلیایی و یا مخلوط کردن آهک به مقدار مناسب میزان اسیدی خاک را اصلاح می‌کنند.
هر گاه PH بیشتر از این مقدار شد با مخلوط کردن مقداری گرد گوگرد که ممکن است تا 600 کیلو در هکتار برسد اسیدی خاک را به حد لازم زیاد می‌کنند. مناسب‌ترین خاک برای کاشت چای اراضی شنی و رسی فاقد آهک یا هر ماده قلیایی دیگر می‌باشد که مقدار زیادی مواد هوموس دارا باشد.
کود مورد استفاده
کودهای ازته نشین بیش از هر نوع کود دیگر مورد استفاده قرار می‌گیرد علاوه بر کودهای ازته ، کلیه املاح ازت و فسفر و پتاس نیز برای تقویت گیاه لازم می‌باشد و یکی دیگر از کودهایی که از نظر قیمت نسبتا ارزان است و از نظر اصلاح خواص فیزیکی و شیمیایی زمین نیز مورد توجه می‌باشند کود سبز است. کود سبز علاوه بر اینکه تولید هوموس کرده و مقدار قابل توجهی ازت به زمین می‌دهد همچنین در فصل تابستان که تابش و حرارت آفتاب زیاد است برگ بوته‌های چای را از سوختن در مقابل آفتاب حفظ می‌کندخاک مطلوب چای
بوته چای گیاهی است فرار از آهک بنابراین از نظر واکنش شیمیایی چای را باید در خاکهای ترش (اسیدی) کاشت. حد اسیدیته خاک برای این محصول در حدود 5.5 است و هر گاه PH از این مقدار تجاوز کرد و یا کمتر شد باید با وسایل مناسب میزان اسید خاک را به 5.5 رساند. هر گاه اسیدی خاک زیادتر از این مقدار شد با دادن کودهای قلیایی و یا مخلوط کردن آهک به مقدار مناسب میزان اسیدی خاک را اصلاح می‌کنند.
هر گاه PH بیشتر از این مقدار شد با مخلوط کردن مقداری گرد گوگرد که ممکن است تا 600 کیلو در هکتار برسد اسیدی خاک را به حد لازم زیاد می‌کنند. مناسب‌ترین خاک برای کاشت چای اراضی شنی و رسی فاقد آهک یا هر ماده قلیایی دیگر می‌باشد که مقدار زیادی مواد هوموس دارا باشد.
کود مورد نیاز برای کشت زرشک:
در مناطق جنوبی استان خراسان معمولاً بعضی اوقات مقدار کمی کود حیوانی می دهند لیکن زرشک مثل هر میوه دیگر نیاز به کود دارد که از کودهای توصیه شده به خاک لازم است قبل از کاشتن نهال کود پوسیده حیوانی 70 تن در هکتار- کود ازته به صورت N حدود 100 کیلو در هکتار کود فسفره به صورت P2O5 حدود 100 کیلو در هکتار- کود پتاس به صورت K2O حدود 50 کیلو در هکتار به خاک اضافه نمود که پس از اضافه کردن این کودها بر روی خاک با یک شخم عمیق کودها را به داخل خاک می فرستند تا در دسترس ریشه ها قرار گرفته و مورد استفاده آنها قرار گیرد. با وجود غنی بودن خاکهای ایران مرکزی از کود K2O باید هر سال کود پتاسی را به زمین داد چون زرشک و میوه هایش نیاز مبرمی به آن دارند در سالهای بعد هم هر ساله کودهای فوق الذکر به همین مقدار و نصف کود حیوانی را به باغ زرشک داده و تنها به کمک رتیواتور باید آنها را به داخل خاک می فرستاد. کودهای معدنی را به صورت کودهای برگی در مواردی که آبیاری به وسیله باران مصنوعی انجام می گیرد نیز به بوته های زرشک می توان داد چون برگهای زرشک قادرند آب و مواد یا کودهای محلول در آب را هم جذب کنند. مشروط بر اینکه کمتر از یک درصد باشد غلظتهای بیشتر از آن باعث سوخت برگها و در نتیجه از بین رفتن بوته ها می شوند. کودسبز در صورت وجود آب کافی و امکان آبیاری بسیار مفید بوده و مثل کود حیوانی قادر است که خواص فیزیکی خاک را بهتر کند. از جمله گیاهانی که برای کودسبز توصیه می شوند عبارتند از: شبدر برسیم ، انواع چغندرها و هر نوع گیاهی که تولید برگ را زیاد می کند، هستند.
کاشت بادنجان:
براى تهیه زمین اصلى زمین را در پائیز شخم‌زده و همزمان با شخم مقدارى کود حیوانى را با خاک مخلوط مى‌کنیم و در بهار اقدام به تسطیح و تهیه جوى و پشته جهت نشاءکارى مى‌نمایند.
آبیارى
کشت بادنجان به‌صورت ردیفى و آبیارى آن به‌طریقه نشتى انجام مى‌گیرد.
کوددهى:
با توجه به اینکه بادنجان داراى طول دوره رشد نسبتاً طولانى مى‌باشد لازم است که مواد غذائى کافى در تمام دوره رشد در اختیار گیاه باشد. بنابراین جهت رفع نیازهاى کودى بادنجان و بهبود حاصلخیزى خاک مى‌توان مقدار ۳۰ تن کود حیوانى در هکتار مصرف کرده و یا در صورت عدم وجود کود حیوانى از کود سبز استفاده کرد. براى تغذیه کامل گیاه علاوه بر کود حیوانى یا کود سبز باید کودهاى شیمیائى را به میزان ۷۵-۱۰۰ کیلوگرم ازت خالص، ۱۰۰-۱۵۰ کیلوگرم فسفر و به همین اندازه پتاس خالص به‌کار برد. معمولاً کود ازته را سه قسمت کرده و یک سوم آن را در موقع تهیه زمین و قبل از نشاءکارى و بقیه را به‌صورت کود سرک در دو نوبت، یکى در مرحله تشکیل گل و میوه و دیگرى در اواسط دوره باردهى گیاه به زمین مى‌دهند
ت
روش استفاده از کود سبز
روش کاشت :
در هر زمان قبل از زمستان که شرایط برای رشد مناسب باشد می توان آنرا کشت کرد تقریبا تا اواسط پاییز .
روش کاشت از این قرار است که می توان زمین را در لایه سطحی به وسیله کلتیواتور یا یک دیسک آماده کرد و مقدار بذر را بسته به نوع کود سبز در سطح زمین پاشید و آنرا لایه سبکی خاک داد تقریبا مثل کشت علوفه . البته در زمین هایی که برای بار اول است که در آنها کود سبز استفاده می شود یا به عبارتی فعالیت های ارگانیک در آن صورت نگرفته به طور یقین جمعیت میکروبی خاک مخصوصا ریزوبیومها و عوامل تجزیه کننده مواد آلی کم است بنابراین پیشنهاد می شود در این شرایط باکتری های مذکور را هنگام کشت کود سبز به زمین اضافه کنید
بعد از گذشت 4 هفته از کشت ، گیاه به صورت گیاه چه ای در آمده قبل از تشکیل اولین گل باید آنرا به زمین برگردانیم زیرا در این مرحله گیاهان ترد و ضعیف هستند و بافتهای آنها به راحتی تجزیه می شود کود سبز به مدت زمان 1 تا 4 هفته بسته به نوع آن تا 6 هفته برای تجزیه شدن زمان لازم دارد که البته این محدوده بستگی به دمای تهویه خاک دارد که هر چه بیشتر باشد سرعت تجزیه نیز بیشتر می شود .
عمق شخم برای بر گرداندن کود سبز به زمین در خاکهای سنگین 15 تا 20 سانتی متر و در خاکهای سبک بین 25 تا 35 سانتی متر است .
بهترین زمان برای برگرداندن کود سبز به زمین زمانی است که تثبیت ازت و رشد گیاه در پیشینه و تخلیه آب زمین توسط گیاه در کمترین وضعیت باشد و همچنین با توجه به شرایط محیطی و رطوبت و دمای خاک زمان کافی برای تجزیه آن تا قبل از کشت بعدی وجود داشته باشد . اگر گیاه کود سبز مسنتر شود مقدار بیشتری مواد آلی و نیتروژن را به خاک می دهد ولی دوره رها سازی آن بیشتر طول می کشد ولی گیاهان جوانتر و دارای ساقه نازکتر می توانند زودتر تجزیه شوند ولی در عوض ازت کمتری را تثبیت می کنند .
لازم به ذکر است که اگر کود سبز در شرایط آبی کشت می شود باید آنرا به نحوی آبیاری کنیم که تنش خشکی متعادلی در اوایل رشد داشته باشد تا وادار به ریشه دهی بیشتر شود و در نتیجه از این روش می توانیم جهت بالا بردن جمعیت ریزوبیوم ها استفاده کنیم . البته این تنش نباید طوری باشد که رشد سبزینه ای را مختل کند یا باعث اختلال در کار ریزوبیوم ها شود .
دیدگاه ها