اثردفعات دوشش بر میزان تولید شیر گاو
در اکثریت فارم های خصوصی فکر می کنند که دفعات دوشش و برنامه زمانبندی خود بر اساس دو بار در روز بوده و فاصله هر شیردوشی از هم 12 ساعت می باشد. در حقیقت بسیاری از اختلافات در دفعات دوشش و اختلاف در فاصله شیردوشی ها از هم در چند دهه گذشته بوده است. به طور معمول این اهداف جنبه اجتماعی، مدیریت تولیدی یا دلایل اقتصادی داشته است. تولید شیر برای هر گاو و میانگین گله افزایش پیدا کرده است. علاقه در مورد دفعات دوشش و فاصله آن توسط مدیریت فارم های شیری توسعه پیدا کرده است. این تجربه در اوایل قرن اخیر توسعه پیدا و تمایل دامداران جهت اعمال آن در فارم های خود توسعه پیدا کرده است. این تجربه شامل یکبار دوشش در روز، دوبار دوشش در روز با فاصله بین 9-14 ساعت بین شیردوشی ها در مورد گاوهای پر تولید می باشد. مروری بر عمل شیردوشی در گذشته ممکن است به ما در فهم چرا و چگونگی شیردوشی امروزه به ما کمک کند.
یکبار دوشش در روز:
یکبار دوشش هنوز در بسیاری از نقاط جهان، جایی که تولید هدف اصلی فارم ها نباشد عملی رایج می باشد. به خصوص در سیستم هایی که گوساله با گاو پرورش داده می شود( سیستم پرورش گاوهای گوشتی). در نیوزلند و استرالیا تحقیقاتی روی دوشیدن گاوها در اواخل دوره شیردهی یکبار در روز در حال انجام است. در این تحقیق گاوهایی در اواخر دوره شیردهی، یکبار دوشش در روز، 10.8 پوند در مقایسه با دو بار دوشش 17.4 پوند در روز تولید می کرد.
دو بار دوشش در روز:
دو بار دوشش در روز معمولترین برنامه زمانبدی برای گاوهای شیرده می باشد. این برنامه زمانبدی در 30 سال اخیر با فاصله 12 ساعت فاصله دوشش مورد توجه قرار گرفته است. در اروپا و استرالیا و نیوزلیند و آمریکا فاصله دقیق 12 ساعت فاصله شیردوشی دقیقا رعایت نمی شود. و فاصله 10-14 ساعت فاصله شیردوشی عملی رایج در این زمینه می باشد. دلیل اصلی جهت پذیرش فاصله دوشش 10-14 ساعت به ازای 12 ساعت فاصله دوشش، به خاطر سازگاری با فاکتورهای اجتماعی، نظیر تعداد گاوهای قابل دوشش، طول شبانه روز و ... می باشد.
تحقیقات فواید قطعی در مورد تفاوت بین فاصله دوشش 12 ساعت در مقایسه با 10-14 ساعت به اثبات نرسانده است. در مطالعی که در سال 1963 در دانشگاه کرونل انجام شد و گاوها روزانه دو بار و با فاصله 8-16 ساعت در مقایسه با گاوهایی دو بار دوشش در روز با فاصله 12 ساعت دوشیده می شدند.در این آزمایش مشاهده شد که گاوهایی که با فاصله 8-16 ساعت دوشیده می شدند تنها 4.3% شیر کمتری در مقایسه با سایر گاوها تولید کردند.
مطالعه دیگری در دانشگاه ایلیونز (Ilioois) با گاوهایی که 70 پوند شیر تولید می کردندو این گاوها دو بار در روز دوشیده می شدند. مشخص شد که چنانچه گاوها با فاصله دوشش 9-15 ساعت در مقایسه با گاوهای که با فاصله دوشش 12 ساعت دوشیده می شوند حدود 2% کاهش در تولید شیر مشاهده می شود. بنابراین میتوان نتیجه گرفت که رعایت دقیق مدت زمان و فاصله بین دوششها امری ضروری نمی باشد.
سه بار دوشش در روز:
در سالهای اخیر دوشیدن گاوها سه بار در روز رواج پیدا کرده است. از سال 1920 تا 1950 سه بار دوشش تنها به روری گاوهای نژاد خالص ثبت شده جهت افزایش تولید آنها اعمال می شد. در تحقیقات مختلف تفاوت بین تولید درگاوهایی که دو بار در روز یا سه بار در روز دوشیده می شدند بین 3 تا 39% می باشد. در این بین مدیریت و امکانات وتجهیزات نقش مهمی در پاسخ دام ها به افزایش تولید در نتیجه سه بار دوشش در مقایسه با دو بار دوشش دارد. نیازهای تغذیه ای در جهت هر گونه عوامل که به موجب آن تولید افزایش می یابد را باید در نظر گرفت. مدیریت شیردهی و سیستم های شیردهی باید دارای کیفیت عالی بوده تا سلامتی و بهداشت پستان حفظ شود.
پاسخ به افزایش دفعات دوشش برای شکم های مختلف نیز متفاوت می باشد. در مقایسه سه گله در کالیفرنیا در سال 1986 افزایش تولید شیر به ازای سه بار دوشش در گاوهای شکم اول 19.4% در گاوهای شکم دوم 13.5% و گاوهای شکم سوم 11.7% و برای گاوهای شکم 4 به بالا 13.4% می باشد. در مطالعه دیگری در کالیفرنیا افزایش دفعات دوشش باعث افزایش تولید شیر 12% در گاوهای شکم اول و حدود 14% تولید بیشتر در کل دوره مشاهده شد. و تولید شیر برای گاوهای شکم دوم 7% دیده شد. در تحقیقاتی در انگلستان سه بار دوشش در طی 20 هفته اول شیردهی و گزارش کرد که تولید شیر برای گاوهای چند شکم زا 19% و برای گاوهای شکم اول 13% افزایش نشان می دهد.
اکثر تحقیقات روی ارزیابی سه بار دوشش در روز متمرکز شده است. اطلاعاتی کمی در مورد تاثیر دفعات دوشش روی عملکرد تولیدمثلی و سلامتی بافت پستانی موجود میباشد. در سال 1986 در مطالعه ای در کالیفرنیا اثرات دفعات دوشش روی عملکرد تولیدمثلی بررسی شد و مشخص شد گاوهایی که سه بار در روز در اوایل دوره شیردهی دوشیده می شوند در مقایسه با گاوهای دو بار دوشش روزهای باز (OPEN DAY) بیشتری داشنتند. پیتر و همکاران در سال 1986 گزارش کردند که دام های دوبار دوشش در مقایسه با دام های سه بار دوشش عملکرد تولیدمثلی بالایی داشته و همچنین این دام ها اولین چرخه فحلی بعد از زایمان خود را سریعتی از سر گرفته اند. و این اثر در بین شکم های مختلف اثرات معنی داری نداشته است. با توجه به اطلاعات مربوط به مقالات گذشته دفعات دوشش ( سه بار در مقایسه با دو بار دوشش) باعث کاهش راندمان تولیدمثلی در گاوها اوایل شیردهی می شود. ولی افزایش دفعات دوشش در اواخر دوره شیردهی اثری روی عملکرد تولیدمثلی نداشت. به هر حال باید دانست که اثرات دفعات دوشش روی عملکرد تولیدمثلی بسیار کم بوده و از نظر آماری معنی دار نمی باشد. در آزمایشی دیگر طول عمر گاوها مورد ارزیابی قرار گرفت و مشاهده شد که گاوهایی سه بار دوشش در مقایسه با گاوهای دو بار دوشش به میزان کمتری از گله حذف شدند.
در تحقیقات انجام شده سلامتی پستان توسط دفعات دوشش تحت تاثیر قرار نگرفته است. پرسون و همکاارن در سال 1986 گزارش کردند که گاوهایی که سه بار در روز دوشش در مقایسه با دو بار دوشش هیچ اختلافی در سلامتی پستان آنها مشاهده نشد. و هیچ اختلافی در شمار سلولهای بدنی و نوع سولهای بدنی و باکتریایی موجود در پستان مشاهده نشد.
به طور کلی چنانچه دامداران گله های خود را سه بار در روز بدوشند تولیدی حدود 10-18% در میزان شیر آنها مشاهده می شود بازده آبستنی در این گاوها در مقایسه با دفعات دوشش گاو کمتر پایین تر می باشد. و شمار سلولهای بدنی و ورم پستان در این گاوها پایین تر می باشد. به هر حال چنانچه مدیریت ضعیف در این زمنیه وجود داشته باشد یا تجهیزات کافی در اختیار نباشد ممکن است نتایج معکوسی حاصل آید.
اثرات افزایش دفعات دوشش در اوایل دوره شیردهی :
- افزایش دفعات دوشش در 21 روز اول شیردهی به 4 بار دوشش، باعث افزایش تولید شیر در کل دوره شیردهی می شود.
- پرولاکتین تولیدی افزایش پیدا می کند و باعث رشد سلولهای پستانی می شود و به تبع آن باعث افزایش تولید شیر می شود.
- افزایش دفعات دوشش در اوایل دوره شیردهی می تواند باعث بهبود تولید در کل دوره شود
دو تفسیر فیزیولوژیکی در مورد اثرات دفعات دوشش روی تولید شیر وجود دارد. اول اینکه فشار داخل سلولهای پستانی کاهش یافته و سرعت سنتز شیر توسط سلولهای پستانی افزایش می یابد. نظریه فشار داخلی پستانی پیشنهاد می کند که نیروهای فیزیکی حاصل تجمع شیر و نیروهای ممانعت کننده ترکیبات موجود در شیر، در داخل آلوئول ها سبب می شود که سلولهای ترشحی داخل پستان به هم چسبده و و در نتیجه این متابولیسم این سلولها کاهش یافته و و سنتز ترکیبات شیر کاهش می یابد. سرعت سنتز شیر بعد از شیردوشی روند سریعی داشته و تا 36 ساعت بعد از آن کاهش یافته تا زمانی که واقعا ترشح شیر متوقف می شود. در ادامه تجمع شیر در پستان فاکتورهای هورمون مانند، توسط سلولهای اپیتلیالی پستان ترشح می شوند که اثر ممانعت کننده ای بر سنتز شیر دارند. این اثر مهارکننده گی یک روش خود محدود کنندگی جهت سنتز شیر می باشد. در بین دو شیردوشی گاو که شیر در غده پستانی جمع می شود اثرات خود محدود کنندگی تجمع شیر، از تولید بیشتر شیر و ترکیبات آن توسط سولهای که باعث سنتز آنها می شود جلوگیری می کند. هم اثر فشار داخل پستانی و هم اثر خود محدود کنندگی ( به علت فاکتورهای هورمون مانند) در هنگامی که دفعات دوشش افزایش می یابد، کاهش می یابند. و باعث افزایش تولید شیر می شود.
پاسخ های معمول (پاسخ فیزیولوژیک دوم) بیشتر به دفعات دوشش، عبارت است از تاثیر آن روی ترشح پرولاکتین می باشد. غلظت خونی پرولاکتین درست بعد از هر بار دوشش افزایش می یابد. پیشنها د شده که با افزایش پرولاکتین در اوایل دوره شیردهی، در همان دوره شیردهی باعث افزایش تعداد سلولهای ترشحی در داخل غده پستان می شود. واضح است که رشد سلولهای پستانی جهت تولید شیر در انتهای آبستنی شروع می شود و در چندین هفته اوایل شیردهی ادامه می یابد. در واقع تولید شیر به خاطر عملکرد صحیح سلولهای ترشحی می باشد. شروع شیردهی همراه با افزایش سلولهای ترشحی پستان باعث افزایش تولید شیر می شود .
اثرات فاصله بین دوشش ها:
رفلکس خروج شیر جهت کارآمدی بالای برداشت شیر و ترشح شیر از پستان ضروری می باشد. فاصله بین دوشش ها هم روی عملکرد شیردهی موثر می باشد. به هر حال گاوهای شیرده روزانه دو بار و به فاصله زمانی 12:12 یا 8:16 دوشیده می شوند. اکثر تحقیقات در این زمینه روی زمان دقیق فاصله بین دوشش ها جهت به حداکثر رساندن تولید و کاهش صرف وقت و هزینه می باشد. در گاوهای شیرده با فاصله دوشش 12:12 در مقایسه با گاوهای با فاصله دوشش 10:14 حدود 3-5 درصد افزایش در تولید نشان داده می شود. پیشنهاد شده زمانی که فاصله دوششها زیاد شود اثرات مهار کنندگی روی تولید شیر زیاد می شود. بعضی از مطالعات هدفشان به حداکثر رساندن فاصله بین دوششها بدون اینکه کاهش در تولید شیر ایجاد شود. تواناییی هر دام جهت سازگاری با افزایش فاصله بین دوششها به میزان حجم و ظرفیت سیسترنی هر گاو بستگی دارد. این گاوها هم تولید بیشتر و هم تداوم شیر بیشتری دارند.
شیر عصر در مقایسه با شیر صبح چربی و پروتئین بیشتری دارد. شاید یکی از دلائل آن نامنظم بودن فاصله بین دوشش ها می باشد. شیر صبح از شیری که به مدت طولانی تری جمع شده دوشیده می شود. گلبولهای چربی که در داخل آلوئول ها به دام افتاده اند هنوز به طور کامل از داخل مجرای پستانی عبور نکرده است و تا شیردوشی عصر به تعویق می افتد.
مدت زمان فاصله شیردوشی :
فاصله بین دوشش ها نباید بیشتر از 18 ساعت شود زیرا در غیر اینصورت اثرات زیان آوری روی تولید یا کیفیت شیر خواهد داشت. افزایش فاصله بین دوششها به 24 ساعت با عث کاهش تولید شیر از 10 تا 50 درصد خواهد شد.
چنانچه فاصله دوشش بیشتر از 16 ساعت در اوایل شیردهی شود محتوای ترکیبات شیر از جمله چربی شیر تغییر خواهد نمود. ولی تاخیر 16 ساعته تاثیر روی ترکیبات شیر در اواخر دوره شیردهی ندارد. کاهش دفعات دوشش از دو بار در روز به یکبار باعث افزایش محتوای چربی، پروتئین، سدیم، کلر و شمار سولهای بدنی و کاهش لاکتوز و پتاسیم می شود.
کاهش در فاصله بین دوشش ها:
سه بار دوشش در مقایسه با دو بار دوشش حدود 3-39% تولید شیر را افزایش می دهد. این اثرات در گاوهای پرتولید اثرات بیشتر و واضح تری از خود نشان می دهد. (9.2% در گاوهای با سطح تولید 26-34 و 23.8% درگاوهایی با سطح تولید بیشتر از 34 کیلوگرم) این اثرات همچنین با تعداد دوره های شیردهی هم تحت تاثیر قرار می گیرد در اکثر مطالعات اعمال دفعات دوشش روی گاوهای شکم اول تازه زا را مفیدتر و اقتصادی تر از سایر دوره های شیردهی می دانند. ( به ترتیب افزایش تولید برای شکم های اول تا سوم – 13.5% ، 11.5% ، 13.4%).
سه بار دوشش در مقایسه با دو بار دوشش تاثیرات معنی داری روی ترکیبات شیر نداشته تنها کاهش خفیفی در غلظت چربی مشاهده شده است. این کاهش برای گاوهای چندشکمی در مقایسه با گاوهای یک شکم، کمتر بود.( اثرات دفعات دوشش روی کاهش چربی گاوهای چند شکم زا کمتر بود) همچنین کاهش خفیفی در محتوای پروتئین و لاکتوز شیر در گاوهای سه بار دوشش در مقایسه با دو بار دوشش مشاهده شده است.
هر چند که افزایش دفعات دوشش تا 6 بار در روز می تواند باعث تولید شیر تا حدود 10% بیشتر شود ولی به طور کلی افزایش دادن دفعات دوشش بیشتر از 3 یا 4 بار در روز بیشتر توصیه نمی شود.
اثرات فیزیولوژیکی شیردوشی روی سنتز و ترشح شیر:
اثرات برداشت شیر:
پستان اندامی قوی جهت سنتز شیر می باشد و مقادیر فراوانی شیر تولید می کند و جهت مقابله با رکود و تجمع شیر در پستان و اثرات منفی آن روی سنتز و ترشح شیر، و همچنین پس روی بافت پستانی، باید به نحوی شیر از پستان برداشته شود. غده پستانی به یک سیستم خود تنظیمی جهت ترشح شیر مجهز می باشد. این مکانیسم مرتبط با هم ترشحی گلیکوپروتئین ها در شیر می باشد. که ممکن است توانایی اثرات فیدبک موضعی منفی روی پروتئین شیر و سنتز لاکتوز داشته باشد. این گلیکوپروتئین ها ( که تحت عنوان ممانعت کننده های شیردهی FIL ) موسومند و اثرات مهاری این نوع مواد در اینجا بحث خواهد شد. نام اینها برگرفته از این است که زمانی که این مواد با آلوئول ها در تماسند قادرند هم در سیستم زنده و هم در آزمایشگاهی باعث کاهش سنتز و ترشح شیر شوند. FIL ممکن است مسیرهای که اجزا شیر سنتز می شوند را بلوکه نماید.
FIL ممکن است راهها و مسیرهای سنتز پروتئین را بلوکه نماید ( به عنوان مثال پروتیین های تازه سنتز شده از شبکه اندوپلاسمی وارد دستگاه گلژی می شوند) در سلولهای اپیتلیال پستان درنتیچه ممانعت از سنتز کازئین و لاکتوز، و تحریک از هم پاشیدگی پروتئین کازئین می باشد. علاوه بر آن FIL ممکن است که تا اندازه ای با رها سازی apoptosis در غده پستانی یا با کاهش حساسیت سلولهای اپیتلیال پستان به هورمونهای موثر در تداوم شیردهی مانند پرولاکتین ( با کاهش رسپتورهای پرولاکتین در این سلولها) اندازه جمعیت سلولهای ترشحی را تنظیم کند. به طور کلی چنانچه فاصله بین دفعات دوشش زیاد یا دفعات دوشش کاهش یابد گفته می شود که میزان FIL در داخل پستان افزایش یافته و باعث کاهش تولید شیر می شود.
با افزایش دفعات دوشش تنها اثرات FIL کاهش نمی یابد بلکه بسیاری از اثرات زیان آور افزایش فشار داخل آلوئولی روی سنتز شیر برداشته می شود. نشان داده شد که بعد از 24 ساعت شیردوشی به علت تجمع شیر در پستان تجریب در سلولهای ترشحی در ناحیه اتصالات سخت بین این سلولها دیده شده است. این اتصالات 18-20 ساعت بعد از پر شدن پستان حالت آبدار و آبکی به خود گرفته و نتیجه آن کاهش سنتز و ترشح شیر می باشد. این تخریب به علت تغیرو تبدیل قابل ملاحظه ترکیبات یونی شیر می باشد. در این حالت غلظت لاکتوز، سدیم و کلر شیر افزایش یافته و غلظت پتاسیم شیر کاهش می یابد. این افزایش فشار به علت تجمع زیاد شیر در پستان باعث به هم چسبیدن سلولهای ترشحی شده که در نتیجه آن باعث تغییر بیان ژن و ختلال در متابولیسم این سلولها شده، که در نتیجه آن اختلال در ترشح شیر و ترکیبات آن بوده که در نهایت منجر به کاهش تولید می شود. همچنین تجمع شیر در پستان 24 ساعت بعد از دوشش، به علت تحریکات سمپاتیکی حدود 10% جریان خون به سمت پستان را کاهش می دهد. و بعد از36 ساعت 50% جریان خون به سمت پستان کاهش می یابد. نتیجه این عمل کاهش سیر مواد غذایی و هورمون های مختلف به سمت پستان می باشد که در نتیجه آن کاهش تولید می باشد. برعکس برداشت شیر از پستان باعث افزایش سیر و جریان خون به سمت پستان می شود.
اثرات سیستمیک :
تحریک غده پستانی به علت مکیدن گوساله یا ماشین شیردوش ، به علت اینکه باعث رهاسازی چندین هورمون مسئول در سنتز شیر از غده هیپوفیز می شود. فوایدی در پی خواهد داشت. پرولاکتین شاید مهمترین هورمون در سنتز و ترشح شیر می باشد همچنین این هورمون روی متابولیسم چربی در داخل بافت چربی پستانی موثر است. هورمون های آدرنوکوتیکوتروپین (ACTH) نیز در حین شیردوشی آزاد می شوند. این هورمون با تقویت اثر گلوکورتیکوئیدها در نگهداری شیردهی و اثرات عمومی آن روی شیردهی موثر است. همچنین این هورمون پاسخ های پستان به اثرات هورمون پرولاکتین را افزایش می دهد. همچنین در زمان شیردوشی مقدار ترشح هورمون رشد افزایش می یابد .
افزایش دفعات دوشش علاوه بر نگهداری هورمون های موثر در شیردهی همچنین باعث تحریک رها سازی این هورمون ها می شود و باعث افزایش فعالیت های متابولیکی در داخل پستان و سلولهای پستانی می شود. این هورمون ها علاوه بر افزایش فعالیت متابولیکی باعث افزایش تعداد و کیفیت سلولهای ترشحی شده که در نتیجه آن حجم ترشح شیر افزایش می یابد. در نشحوارکنندگان بعد از پیک به تدریج و به آهستگی شمار سلولهای ترشحی بدون تغییر در فعالیت این سلولها، کاهش می یابد. این کاهش در تعداد سلولها توسط افزایش دفعات دوشش قابل تعدیل و تنظیم می باشد. با افزایش دفعات دوشش تکثیر و ازدیاد سلولهای جدید افزایش یافته و که در نتیجه آن تداوم شیردهی بهتر شده و افزایش یافته بدون اینکه تغییری در ترکیبات شیر ایجاد شود.
با تحریک دام توسط ماشین شیردوشی یا مکش توسط گوساله، اکسی توسین از هیپوفیز پسین ترشح شده و با تاثیر روی سلولهای مایواپیتلیال باعث افزایش خروج شیر می شود. برای چندین سال این تنها مکانیزم شناخته شده جهت خارج نمودن شیر از پستان بود. و اکسی توسین نیز تنها هورمون شناخته شده جهت خارج نمودن شیر و افزایش تولید بود. اکسی توسین قطع نظر از ترشح آن توسط هیپوفیز پسین، توسط جسم زرد نیز تولید و در فصل تولیدمثلی به طور مکرر ترشح می شود، این ترشحات اکسی توسین مستقل از مرحله شیردهی دام می باشد. اکسی توسین تولید شده توسط جسم زرد با تاثیر روی انتقال شیر از آلوئول به سیسترن پستانی باعث افزایش و تسهیل ترشح شیر می شود. اثرات اکسی توسین در جهت خارج نمودن شیر از بین آلوئولها اولا باعث کاهش اثرات فشار روی سنتز شیر شده و ثانیا اثرات مربوط به FIL را کاهش می دهد.
اثرات شیرساز اکسی توسین همچنین توسط تحریک مستقیم جریان خون به سمت پستان هم توضیح داده می شود. این اثرات ثانویه اکسی توسین باعث می شود که مواد غذایی وهورمون های موثر در سنتز شیر به راحتی در اختیار پستان قرار گیرند.
یک احتمال دیگر هم وجود دارد: اکسی توسین ممکن است که ب وط مستقیم روی سلولهای اپیتلیال تاثیر بگذارد به عنوان مثال با تزریق طولانی مدت اکسی توسین در گاوهای شیرده تولید شیر به خصوص در مرحله سیر نزولی کاهش شیر، افزایش می یابد. این نتایج ممکن است با اثرات گالاکتوپویه سیز اکسی توسین ارتباط داشته باشد. اکسی توسین احتمالا قادر است با تحریک سلولهای پستانی باعث تکثیر و ازدیاد این سلولها شود. در نهایت اثرات گالاکتوپویه سیز مستقیم اکسی توسین روی سنتز شیر در غده پستانی ممکن است وجود داشته باشد که باعث افزایش تولید شیر می شود. این هورمون همچنین ممکن است روی به طور مستقیم روی سلولهای ترشحی اثر گذاشته و فعالیت ترشحی آنها را تحریک کند. بر طبق این اکسی توسین باعث تسریع انتقال داخل و بین سلولی کازئین و به همراه آن افزایش انتقال و فعالیت ترشحی می شود. سرعت ترشح کازئین به علت تنها اثرات مکانیکی انقباضی سلولهای مایواپیتلیال نمی باشد، بلکه مرحله ای که پروتئین های تازه تشکیل شده از شبکه اندوپلاسمی جهت بسته بندی وارد دستگاه گلژی شده و این مرحله نیاز به انرژی داشته که نیازمند فعالیت اکسی توسین می باشد.
اخیرا ما اثرات مضاعف اکسی توسین در داخل بافت پستانی مشاهده کرده ایم این اثرات نه تنها به خاطر فعالیت انقباضی این هورمون می باشد بلکه اثرات مستقیم روی سلولهای ترشحی پستان میاشد.
نتیجه گیری
اثرات اکسی توسین :
1- افزایش خروج شیر از پستان با مکانیسم انقباض
2- کاهش فاکتورهای موضعی روی تولید و ترشح شیر (FIL)
3- افزایش جریان خون به سمت پستان
4- تاثیر مستقیم روی متابولیسم پستانی
تداوم شیردهی به نگهداری فعالیت شماری از سلولهای ترشح کننده شیر در مراحل شیردهی بستگی دارد. زمانی که گاوهای شیری برای دو بار در روز دوشیده می شوند، افزایش در تولید شیر بعد از زایش تا پیک شیردهی به علت افزایش در فعالیت و تعداد هر کدام از سلولهای ترشحی و اتحاد سلولهای اضافی اپیتلیال پستانی می باشد. بعد از پیک شیردهی، کاهش تولید شیر به علت کاهش تعداد و فعالیت سلولهای اپیتلیال پستانی می باشد. در دوران شیردهی تنها 0.3% سلولهای پستانی در طی هر 24 ساعت تکثیر می شوند. این سرعت تکثیر جهت جایگزین شدن سلولهای پستانی تا پایان شیردوشی کافی می باشد. شیوه های مدیریتی می تواند روی تداوم شیردهی تاثیر داشته باشد. سوماتوتروپین گاوی (BST) ممکن است با افزایش تکثیر سلولهای و تغییر و تبدیل آنها در پستان باعث افزایش تداوم شیردهی شود
تعداد سلولهای اپیتلیال پستانی، و فعالیت ترشحی شان تعیین کننده منحنی شیردهی می باشد، با توجه به نوع گونه، افزایش در تعداد و فعالیت سلولهای ترشحی پستانی، جهت محاسبه میزان شیر تولیدی در پیک تولید مورد استفاده قرار می گیرد. برعکس کاهش در تعداد سلولهای پستانی یا فعالیت ترشحی آنها جهت محاسبه کاهش تولید شیر در بعد از پیک مورد استفاده قرار می گیرد. مدیریت و بیماری از فاکتورهای موثر در تکثیر و مرگ ومیر سلولهای پستانی در دوره شیردهی می باشند. آگاهی در مورد سلولهای پستانی که قادر به تکثیر و ازدیاد هستند و راههای تنظیم تکثیر و مرگ و میر سلولها ممکن است زمینه ای ایجاد کند که باعث تغییر در تداوم شیردهی شود. اگر تداوم شیردهی ( طول مدتی که گاو شیر می دهد) افزایش یابد سودهای سرشاری برای پرورش دهنده خواهد داشت. هر عاملی که باعث کاهش سیر نزولی منحنی شیردهی شود، باعث بهره وری بیشتر در تولید شیر خواهد شد. با افزایش مدت زمان شیردهی، گاو شیری مدت زمان کمتری در قبل از زایش و خطرات ناشی از آن قرار خواهد گرفت.
مدیریت صحیح می تواند باعث نگهداری بیشتر سلولهای پستانی شود و باعث افزایش تداوم شیردهی شود. ممکن است از دیگر اهداف مدیریتی، حذف دوره خشکی بین شیردهی های متوالی باشد. در طی این مدت نوسازی سلولهای پستانی تسریع می شود، شاید سلولهای بنیادی (Progenitor) به طور خاص اهمیت داشته باشند. در این بررسی تغییرات در تکثیر و مرگ و میر سلولهای پستانی در طی دوره شیردهی بحث خواهد شد.
تعداد سلولها، و ترشحات و فعالیت های سلولی در طی دوره شیردهی: کینکت و پیکر تعداد سلولهای پستانی و فعالیت ترشحی آنها را در طی دوره شیردهی در بز تخمین زدند ( کینکت و پیکر 1984b) این کار توسط گرفتن بیوپسی های ( نمونه های) مکرر از بافت پستان و بررسی تغییرات در غلظت اسیدهای نوکلئیک و فعالیت ترشحی آنزیم ها مورد ارزیابی قرار می گرفت. زمانی که این اطلاعات با حجم پستان مقایسه می شد، باعث پیش بینی در همه پستان می شد. ( به این طریق پستان را از این نظر ارزیابی می کردند) این تحقیق اثبات می کند که افزایش تولید شیر در اوایل دوره شیردهی، در ابتدا به خاطر افزایش تعداد سلولها و سپس به خاطر افزایش فعالیت ترشحی هر سلول پستانی می باشد. بعد از پیک کاهش تولید شیر به خاطر کاهش تعداد سلولهای ترشحی می باشد. همچنین در انتهای شیردهی که همراه با آبستنی بود فعالیت ترشحی در هر سلول پستانی نیز کاهش می یافت.
اخیرا آنالیز مقایسه ای تغییرات در شمار سلولهای پستانی، و فعالیت ترشحی در طی شیردهی در گاوهای شیری انجام شده است ( کاپوکو و همکاران 2001a) افزایش تولید شیر در اوایل شیردهی تنها به علت افزایش فعالیت ترشحی در هر سلول می باشد، زیرا هیچ افزایش در تعداد سلول قبل از پیک مشاهده نشد. کاهش تولید شیر بعد از پیک تنها به علت کاهش تعداد سلولهای ترشحی می باشد ( کل DNA پستانی) فعالیت ترشحی هر سلول برآوردی از مقدار شیر تولیدی در هر واحد DNA پستانی می باشدکه قبل از پیک شیردهی، افزایش می یابد اما با جلو رفتن شیردهی تغییرات معنی داری در آن مشاهده نمی شود. درک اینکه این اطلاعات مربوط به گاوهای چند شکم غیر آّبستن هستند مهم است.( کاپکو و همکاران 2001a) زمانی که گاوها به طور همزمان شیر می دهند و آّبستن می شوند ظرفیت فعالیت ترشحی سلولها با پیشرفت آبستنی کاهش می یابد زیرا نیازهای متابولیکی شیردهی و آبستنی مخالف و ضد هم می باشند. این در انتهای آبستنی مشخص است زمانی که تعداد سلولهای اپیتلیال افزایش می یابد و به طور همزمان تولید شیر کاهش می یابد ( کاپکو و همکاران 1997) ...
حشمت الله بهرامی یکدانگی - سایت فارمیران
در اکثریت فارم های خصوصی فکر می کنند که دفعات دوشش و برنامه زمانبندی خود بر اساس دو بار در روز بوده و فاصله هر شیردوشی از هم 12 ساعت می باشد. در حقیقت بسیاری از اختلافات در دفعات دوشش و اختلاف در فاصله شیردوشی ها از هم در چند دهه گذشته بوده است. به طور معمول این اهداف جنبه اجتماعی، مدیریت تولیدی یا دلایل اقتصادی داشته است. تولید شیر برای هر گاو و میانگین گله افزایش پیدا کرده است. علاقه در مورد دفعات دوشش و فاصله آن توسط مدیریت فارم های شیری توسعه پیدا کرده است. این تجربه در اوایل قرن اخیر توسعه پیدا و تمایل دامداران جهت اعمال آن در فارم های خود توسعه پیدا کرده است. این تجربه شامل یکبار دوشش در روز، دوبار دوشش در روز با فاصله بین 9-14 ساعت بین شیردوشی ها در مورد گاوهای پر تولید می باشد. مروری بر عمل شیردوشی در گذشته ممکن است به ما در فهم چرا و چگونگی شیردوشی امروزه به ما کمک کند.
یکبار دوشش در روز:
یکبار دوشش هنوز در بسیاری از نقاط جهان، جایی که تولید هدف اصلی فارم ها نباشد عملی رایج می باشد. به خصوص در سیستم هایی که گوساله با گاو پرورش داده می شود( سیستم پرورش گاوهای گوشتی). در نیوزلند و استرالیا تحقیقاتی روی دوشیدن گاوها در اواخل دوره شیردهی یکبار در روز در حال انجام است. در این تحقیق گاوهایی در اواخر دوره شیردهی، یکبار دوشش در روز، 10.8 پوند در مقایسه با دو بار دوشش 17.4 پوند در روز تولید می کرد.
دو بار دوشش در روز:
دو بار دوشش در روز معمولترین برنامه زمانبدی برای گاوهای شیرده می باشد. این برنامه زمانبدی در 30 سال اخیر با فاصله 12 ساعت فاصله دوشش مورد توجه قرار گرفته است. در اروپا و استرالیا و نیوزلیند و آمریکا فاصله دقیق 12 ساعت فاصله شیردوشی دقیقا رعایت نمی شود. و فاصله 10-14 ساعت فاصله شیردوشی عملی رایج در این زمینه می باشد. دلیل اصلی جهت پذیرش فاصله دوشش 10-14 ساعت به ازای 12 ساعت فاصله دوشش، به خاطر سازگاری با فاکتورهای اجتماعی، نظیر تعداد گاوهای قابل دوشش، طول شبانه روز و ... می باشد.
تحقیقات فواید قطعی در مورد تفاوت بین فاصله دوشش 12 ساعت در مقایسه با 10-14 ساعت به اثبات نرسانده است. در مطالعی که در سال 1963 در دانشگاه کرونل انجام شد و گاوها روزانه دو بار و با فاصله 8-16 ساعت در مقایسه با گاوهایی دو بار دوشش در روز با فاصله 12 ساعت دوشیده می شدند.در این آزمایش مشاهده شد که گاوهایی که با فاصله 8-16 ساعت دوشیده می شدند تنها 4.3% شیر کمتری در مقایسه با سایر گاوها تولید کردند.
مطالعه دیگری در دانشگاه ایلیونز (Ilioois) با گاوهایی که 70 پوند شیر تولید می کردندو این گاوها دو بار در روز دوشیده می شدند. مشخص شد که چنانچه گاوها با فاصله دوشش 9-15 ساعت در مقایسه با گاوهای که با فاصله دوشش 12 ساعت دوشیده می شوند حدود 2% کاهش در تولید شیر مشاهده می شود. بنابراین میتوان نتیجه گرفت که رعایت دقیق مدت زمان و فاصله بین دوششها امری ضروری نمی باشد.
سه بار دوشش در روز:
در سالهای اخیر دوشیدن گاوها سه بار در روز رواج پیدا کرده است. از سال 1920 تا 1950 سه بار دوشش تنها به روری گاوهای نژاد خالص ثبت شده جهت افزایش تولید آنها اعمال می شد. در تحقیقات مختلف تفاوت بین تولید درگاوهایی که دو بار در روز یا سه بار در روز دوشیده می شدند بین 3 تا 39% می باشد. در این بین مدیریت و امکانات وتجهیزات نقش مهمی در پاسخ دام ها به افزایش تولید در نتیجه سه بار دوشش در مقایسه با دو بار دوشش دارد. نیازهای تغذیه ای در جهت هر گونه عوامل که به موجب آن تولید افزایش می یابد را باید در نظر گرفت. مدیریت شیردهی و سیستم های شیردهی باید دارای کیفیت عالی بوده تا سلامتی و بهداشت پستان حفظ شود.
پاسخ به افزایش دفعات دوشش برای شکم های مختلف نیز متفاوت می باشد. در مقایسه سه گله در کالیفرنیا در سال 1986 افزایش تولید شیر به ازای سه بار دوشش در گاوهای شکم اول 19.4% در گاوهای شکم دوم 13.5% و گاوهای شکم سوم 11.7% و برای گاوهای شکم 4 به بالا 13.4% می باشد. در مطالعه دیگری در کالیفرنیا افزایش دفعات دوشش باعث افزایش تولید شیر 12% در گاوهای شکم اول و حدود 14% تولید بیشتر در کل دوره مشاهده شد. و تولید شیر برای گاوهای شکم دوم 7% دیده شد. در تحقیقاتی در انگلستان سه بار دوشش در طی 20 هفته اول شیردهی و گزارش کرد که تولید شیر برای گاوهای چند شکم زا 19% و برای گاوهای شکم اول 13% افزایش نشان می دهد.
اکثر تحقیقات روی ارزیابی سه بار دوشش در روز متمرکز شده است. اطلاعاتی کمی در مورد تاثیر دفعات دوشش روی عملکرد تولیدمثلی و سلامتی بافت پستانی موجود میباشد. در سال 1986 در مطالعه ای در کالیفرنیا اثرات دفعات دوشش روی عملکرد تولیدمثلی بررسی شد و مشخص شد گاوهایی که سه بار در روز در اوایل دوره شیردهی دوشیده می شوند در مقایسه با گاوهای دو بار دوشش روزهای باز (OPEN DAY) بیشتری داشنتند. پیتر و همکاران در سال 1986 گزارش کردند که دام های دوبار دوشش در مقایسه با دام های سه بار دوشش عملکرد تولیدمثلی بالایی داشته و همچنین این دام ها اولین چرخه فحلی بعد از زایمان خود را سریعتی از سر گرفته اند. و این اثر در بین شکم های مختلف اثرات معنی داری نداشته است. با توجه به اطلاعات مربوط به مقالات گذشته دفعات دوشش ( سه بار در مقایسه با دو بار دوشش) باعث کاهش راندمان تولیدمثلی در گاوها اوایل شیردهی می شود. ولی افزایش دفعات دوشش در اواخر دوره شیردهی اثری روی عملکرد تولیدمثلی نداشت. به هر حال باید دانست که اثرات دفعات دوشش روی عملکرد تولیدمثلی بسیار کم بوده و از نظر آماری معنی دار نمی باشد. در آزمایشی دیگر طول عمر گاوها مورد ارزیابی قرار گرفت و مشاهده شد که گاوهایی سه بار دوشش در مقایسه با گاوهای دو بار دوشش به میزان کمتری از گله حذف شدند.
در تحقیقات انجام شده سلامتی پستان توسط دفعات دوشش تحت تاثیر قرار نگرفته است. پرسون و همکاارن در سال 1986 گزارش کردند که گاوهایی که سه بار در روز دوشش در مقایسه با دو بار دوشش هیچ اختلافی در سلامتی پستان آنها مشاهده نشد. و هیچ اختلافی در شمار سلولهای بدنی و نوع سولهای بدنی و باکتریایی موجود در پستان مشاهده نشد.
به طور کلی چنانچه دامداران گله های خود را سه بار در روز بدوشند تولیدی حدود 10-18% در میزان شیر آنها مشاهده می شود بازده آبستنی در این گاوها در مقایسه با دفعات دوشش گاو کمتر پایین تر می باشد. و شمار سلولهای بدنی و ورم پستان در این گاوها پایین تر می باشد. به هر حال چنانچه مدیریت ضعیف در این زمنیه وجود داشته باشد یا تجهیزات کافی در اختیار نباشد ممکن است نتایج معکوسی حاصل آید.
اثرات افزایش دفعات دوشش در اوایل دوره شیردهی :
- افزایش دفعات دوشش در 21 روز اول شیردهی به 4 بار دوشش، باعث افزایش تولید شیر در کل دوره شیردهی می شود.
- پرولاکتین تولیدی افزایش پیدا می کند و باعث رشد سلولهای پستانی می شود و به تبع آن باعث افزایش تولید شیر می شود.
- افزایش دفعات دوشش در اوایل دوره شیردهی می تواند باعث بهبود تولید در کل دوره شود
دو تفسیر فیزیولوژیکی در مورد اثرات دفعات دوشش روی تولید شیر وجود دارد. اول اینکه فشار داخل سلولهای پستانی کاهش یافته و سرعت سنتز شیر توسط سلولهای پستانی افزایش می یابد. نظریه فشار داخلی پستانی پیشنهاد می کند که نیروهای فیزیکی حاصل تجمع شیر و نیروهای ممانعت کننده ترکیبات موجود در شیر، در داخل آلوئول ها سبب می شود که سلولهای ترشحی داخل پستان به هم چسبده و و در نتیجه این متابولیسم این سلولها کاهش یافته و و سنتز ترکیبات شیر کاهش می یابد. سرعت سنتز شیر بعد از شیردوشی روند سریعی داشته و تا 36 ساعت بعد از آن کاهش یافته تا زمانی که واقعا ترشح شیر متوقف می شود. در ادامه تجمع شیر در پستان فاکتورهای هورمون مانند، توسط سلولهای اپیتلیالی پستان ترشح می شوند که اثر ممانعت کننده ای بر سنتز شیر دارند. این اثر مهارکننده گی یک روش خود محدود کنندگی جهت سنتز شیر می باشد. در بین دو شیردوشی گاو که شیر در غده پستانی جمع می شود اثرات خود محدود کنندگی تجمع شیر، از تولید بیشتر شیر و ترکیبات آن توسط سولهای که باعث سنتز آنها می شود جلوگیری می کند. هم اثر فشار داخل پستانی و هم اثر خود محدود کنندگی ( به علت فاکتورهای هورمون مانند) در هنگامی که دفعات دوشش افزایش می یابد، کاهش می یابند. و باعث افزایش تولید شیر می شود.
پاسخ های معمول (پاسخ فیزیولوژیک دوم) بیشتر به دفعات دوشش، عبارت است از تاثیر آن روی ترشح پرولاکتین می باشد. غلظت خونی پرولاکتین درست بعد از هر بار دوشش افزایش می یابد. پیشنها د شده که با افزایش پرولاکتین در اوایل دوره شیردهی، در همان دوره شیردهی باعث افزایش تعداد سلولهای ترشحی در داخل غده پستان می شود. واضح است که رشد سلولهای پستانی جهت تولید شیر در انتهای آبستنی شروع می شود و در چندین هفته اوایل شیردهی ادامه می یابد. در واقع تولید شیر به خاطر عملکرد صحیح سلولهای ترشحی می باشد. شروع شیردهی همراه با افزایش سلولهای ترشحی پستان باعث افزایش تولید شیر می شود .
اثرات فاصله بین دوشش ها:
رفلکس خروج شیر جهت کارآمدی بالای برداشت شیر و ترشح شیر از پستان ضروری می باشد. فاصله بین دوشش ها هم روی عملکرد شیردهی موثر می باشد. به هر حال گاوهای شیرده روزانه دو بار و به فاصله زمانی 12:12 یا 8:16 دوشیده می شوند. اکثر تحقیقات در این زمینه روی زمان دقیق فاصله بین دوشش ها جهت به حداکثر رساندن تولید و کاهش صرف وقت و هزینه می باشد. در گاوهای شیرده با فاصله دوشش 12:12 در مقایسه با گاوهای با فاصله دوشش 10:14 حدود 3-5 درصد افزایش در تولید نشان داده می شود. پیشنهاد شده زمانی که فاصله دوششها زیاد شود اثرات مهار کنندگی روی تولید شیر زیاد می شود. بعضی از مطالعات هدفشان به حداکثر رساندن فاصله بین دوششها بدون اینکه کاهش در تولید شیر ایجاد شود. تواناییی هر دام جهت سازگاری با افزایش فاصله بین دوششها به میزان حجم و ظرفیت سیسترنی هر گاو بستگی دارد. این گاوها هم تولید بیشتر و هم تداوم شیر بیشتری دارند.
شیر عصر در مقایسه با شیر صبح چربی و پروتئین بیشتری دارد. شاید یکی از دلائل آن نامنظم بودن فاصله بین دوشش ها می باشد. شیر صبح از شیری که به مدت طولانی تری جمع شده دوشیده می شود. گلبولهای چربی که در داخل آلوئول ها به دام افتاده اند هنوز به طور کامل از داخل مجرای پستانی عبور نکرده است و تا شیردوشی عصر به تعویق می افتد.
مدت زمان فاصله شیردوشی :
فاصله بین دوشش ها نباید بیشتر از 18 ساعت شود زیرا در غیر اینصورت اثرات زیان آوری روی تولید یا کیفیت شیر خواهد داشت. افزایش فاصله بین دوششها به 24 ساعت با عث کاهش تولید شیر از 10 تا 50 درصد خواهد شد.
چنانچه فاصله دوشش بیشتر از 16 ساعت در اوایل شیردهی شود محتوای ترکیبات شیر از جمله چربی شیر تغییر خواهد نمود. ولی تاخیر 16 ساعته تاثیر روی ترکیبات شیر در اواخر دوره شیردهی ندارد. کاهش دفعات دوشش از دو بار در روز به یکبار باعث افزایش محتوای چربی، پروتئین، سدیم، کلر و شمار سولهای بدنی و کاهش لاکتوز و پتاسیم می شود.
کاهش در فاصله بین دوشش ها:
سه بار دوشش در مقایسه با دو بار دوشش حدود 3-39% تولید شیر را افزایش می دهد. این اثرات در گاوهای پرتولید اثرات بیشتر و واضح تری از خود نشان می دهد. (9.2% در گاوهای با سطح تولید 26-34 و 23.8% درگاوهایی با سطح تولید بیشتر از 34 کیلوگرم) این اثرات همچنین با تعداد دوره های شیردهی هم تحت تاثیر قرار می گیرد در اکثر مطالعات اعمال دفعات دوشش روی گاوهای شکم اول تازه زا را مفیدتر و اقتصادی تر از سایر دوره های شیردهی می دانند. ( به ترتیب افزایش تولید برای شکم های اول تا سوم – 13.5% ، 11.5% ، 13.4%).
سه بار دوشش در مقایسه با دو بار دوشش تاثیرات معنی داری روی ترکیبات شیر نداشته تنها کاهش خفیفی در غلظت چربی مشاهده شده است. این کاهش برای گاوهای چندشکمی در مقایسه با گاوهای یک شکم، کمتر بود.( اثرات دفعات دوشش روی کاهش چربی گاوهای چند شکم زا کمتر بود) همچنین کاهش خفیفی در محتوای پروتئین و لاکتوز شیر در گاوهای سه بار دوشش در مقایسه با دو بار دوشش مشاهده شده است.
هر چند که افزایش دفعات دوشش تا 6 بار در روز می تواند باعث تولید شیر تا حدود 10% بیشتر شود ولی به طور کلی افزایش دادن دفعات دوشش بیشتر از 3 یا 4 بار در روز بیشتر توصیه نمی شود.
اثرات فیزیولوژیکی شیردوشی روی سنتز و ترشح شیر:
اثرات برداشت شیر:
پستان اندامی قوی جهت سنتز شیر می باشد و مقادیر فراوانی شیر تولید می کند و جهت مقابله با رکود و تجمع شیر در پستان و اثرات منفی آن روی سنتز و ترشح شیر، و همچنین پس روی بافت پستانی، باید به نحوی شیر از پستان برداشته شود. غده پستانی به یک سیستم خود تنظیمی جهت ترشح شیر مجهز می باشد. این مکانیسم مرتبط با هم ترشحی گلیکوپروتئین ها در شیر می باشد. که ممکن است توانایی اثرات فیدبک موضعی منفی روی پروتئین شیر و سنتز لاکتوز داشته باشد. این گلیکوپروتئین ها ( که تحت عنوان ممانعت کننده های شیردهی FIL ) موسومند و اثرات مهاری این نوع مواد در اینجا بحث خواهد شد. نام اینها برگرفته از این است که زمانی که این مواد با آلوئول ها در تماسند قادرند هم در سیستم زنده و هم در آزمایشگاهی باعث کاهش سنتز و ترشح شیر شوند. FIL ممکن است مسیرهای که اجزا شیر سنتز می شوند را بلوکه نماید.
FIL ممکن است راهها و مسیرهای سنتز پروتئین را بلوکه نماید ( به عنوان مثال پروتیین های تازه سنتز شده از شبکه اندوپلاسمی وارد دستگاه گلژی می شوند) در سلولهای اپیتلیال پستان درنتیچه ممانعت از سنتز کازئین و لاکتوز، و تحریک از هم پاشیدگی پروتئین کازئین می باشد. علاوه بر آن FIL ممکن است که تا اندازه ای با رها سازی apoptosis در غده پستانی یا با کاهش حساسیت سلولهای اپیتلیال پستان به هورمونهای موثر در تداوم شیردهی مانند پرولاکتین ( با کاهش رسپتورهای پرولاکتین در این سلولها) اندازه جمعیت سلولهای ترشحی را تنظیم کند. به طور کلی چنانچه فاصله بین دفعات دوشش زیاد یا دفعات دوشش کاهش یابد گفته می شود که میزان FIL در داخل پستان افزایش یافته و باعث کاهش تولید شیر می شود.
با افزایش دفعات دوشش تنها اثرات FIL کاهش نمی یابد بلکه بسیاری از اثرات زیان آور افزایش فشار داخل آلوئولی روی سنتز شیر برداشته می شود. نشان داده شد که بعد از 24 ساعت شیردوشی به علت تجمع شیر در پستان تجریب در سلولهای ترشحی در ناحیه اتصالات سخت بین این سلولها دیده شده است. این اتصالات 18-20 ساعت بعد از پر شدن پستان حالت آبدار و آبکی به خود گرفته و نتیجه آن کاهش سنتز و ترشح شیر می باشد. این تخریب به علت تغیرو تبدیل قابل ملاحظه ترکیبات یونی شیر می باشد. در این حالت غلظت لاکتوز، سدیم و کلر شیر افزایش یافته و غلظت پتاسیم شیر کاهش می یابد. این افزایش فشار به علت تجمع زیاد شیر در پستان باعث به هم چسبیدن سلولهای ترشحی شده که در نتیجه آن باعث تغییر بیان ژن و ختلال در متابولیسم این سلولها شده، که در نتیجه آن اختلال در ترشح شیر و ترکیبات آن بوده که در نهایت منجر به کاهش تولید می شود. همچنین تجمع شیر در پستان 24 ساعت بعد از دوشش، به علت تحریکات سمپاتیکی حدود 10% جریان خون به سمت پستان را کاهش می دهد. و بعد از36 ساعت 50% جریان خون به سمت پستان کاهش می یابد. نتیجه این عمل کاهش سیر مواد غذایی و هورمون های مختلف به سمت پستان می باشد که در نتیجه آن کاهش تولید می باشد. برعکس برداشت شیر از پستان باعث افزایش سیر و جریان خون به سمت پستان می شود.
اثرات سیستمیک :
تحریک غده پستانی به علت مکیدن گوساله یا ماشین شیردوش ، به علت اینکه باعث رهاسازی چندین هورمون مسئول در سنتز شیر از غده هیپوفیز می شود. فوایدی در پی خواهد داشت. پرولاکتین شاید مهمترین هورمون در سنتز و ترشح شیر می باشد همچنین این هورمون روی متابولیسم چربی در داخل بافت چربی پستانی موثر است. هورمون های آدرنوکوتیکوتروپین (ACTH) نیز در حین شیردوشی آزاد می شوند. این هورمون با تقویت اثر گلوکورتیکوئیدها در نگهداری شیردهی و اثرات عمومی آن روی شیردهی موثر است. همچنین این هورمون پاسخ های پستان به اثرات هورمون پرولاکتین را افزایش می دهد. همچنین در زمان شیردوشی مقدار ترشح هورمون رشد افزایش می یابد .
افزایش دفعات دوشش علاوه بر نگهداری هورمون های موثر در شیردهی همچنین باعث تحریک رها سازی این هورمون ها می شود و باعث افزایش فعالیت های متابولیکی در داخل پستان و سلولهای پستانی می شود. این هورمون ها علاوه بر افزایش فعالیت متابولیکی باعث افزایش تعداد و کیفیت سلولهای ترشحی شده که در نتیجه آن حجم ترشح شیر افزایش می یابد. در نشحوارکنندگان بعد از پیک به تدریج و به آهستگی شمار سلولهای ترشحی بدون تغییر در فعالیت این سلولها، کاهش می یابد. این کاهش در تعداد سلولها توسط افزایش دفعات دوشش قابل تعدیل و تنظیم می باشد. با افزایش دفعات دوشش تکثیر و ازدیاد سلولهای جدید افزایش یافته و که در نتیجه آن تداوم شیردهی بهتر شده و افزایش یافته بدون اینکه تغییری در ترکیبات شیر ایجاد شود.
با تحریک دام توسط ماشین شیردوشی یا مکش توسط گوساله، اکسی توسین از هیپوفیز پسین ترشح شده و با تاثیر روی سلولهای مایواپیتلیال باعث افزایش خروج شیر می شود. برای چندین سال این تنها مکانیزم شناخته شده جهت خارج نمودن شیر از پستان بود. و اکسی توسین نیز تنها هورمون شناخته شده جهت خارج نمودن شیر و افزایش تولید بود. اکسی توسین قطع نظر از ترشح آن توسط هیپوفیز پسین، توسط جسم زرد نیز تولید و در فصل تولیدمثلی به طور مکرر ترشح می شود، این ترشحات اکسی توسین مستقل از مرحله شیردهی دام می باشد. اکسی توسین تولید شده توسط جسم زرد با تاثیر روی انتقال شیر از آلوئول به سیسترن پستانی باعث افزایش و تسهیل ترشح شیر می شود. اثرات اکسی توسین در جهت خارج نمودن شیر از بین آلوئولها اولا باعث کاهش اثرات فشار روی سنتز شیر شده و ثانیا اثرات مربوط به FIL را کاهش می دهد.
اثرات شیرساز اکسی توسین همچنین توسط تحریک مستقیم جریان خون به سمت پستان هم توضیح داده می شود. این اثرات ثانویه اکسی توسین باعث می شود که مواد غذایی وهورمون های موثر در سنتز شیر به راحتی در اختیار پستان قرار گیرند.
یک احتمال دیگر هم وجود دارد: اکسی توسین ممکن است که ب وط مستقیم روی سلولهای اپیتلیال تاثیر بگذارد به عنوان مثال با تزریق طولانی مدت اکسی توسین در گاوهای شیرده تولید شیر به خصوص در مرحله سیر نزولی کاهش شیر، افزایش می یابد. این نتایج ممکن است با اثرات گالاکتوپویه سیز اکسی توسین ارتباط داشته باشد. اکسی توسین احتمالا قادر است با تحریک سلولهای پستانی باعث تکثیر و ازدیاد این سلولها شود. در نهایت اثرات گالاکتوپویه سیز مستقیم اکسی توسین روی سنتز شیر در غده پستانی ممکن است وجود داشته باشد که باعث افزایش تولید شیر می شود. این هورمون همچنین ممکن است روی به طور مستقیم روی سلولهای ترشحی اثر گذاشته و فعالیت ترشحی آنها را تحریک کند. بر طبق این اکسی توسین باعث تسریع انتقال داخل و بین سلولی کازئین و به همراه آن افزایش انتقال و فعالیت ترشحی می شود. سرعت ترشح کازئین به علت تنها اثرات مکانیکی انقباضی سلولهای مایواپیتلیال نمی باشد، بلکه مرحله ای که پروتئین های تازه تشکیل شده از شبکه اندوپلاسمی جهت بسته بندی وارد دستگاه گلژی شده و این مرحله نیاز به انرژی داشته که نیازمند فعالیت اکسی توسین می باشد.
اخیرا ما اثرات مضاعف اکسی توسین در داخل بافت پستانی مشاهده کرده ایم این اثرات نه تنها به خاطر فعالیت انقباضی این هورمون می باشد بلکه اثرات مستقیم روی سلولهای ترشحی پستان میاشد.
نتیجه گیری
اثرات اکسی توسین :
1- افزایش خروج شیر از پستان با مکانیسم انقباض
2- کاهش فاکتورهای موضعی روی تولید و ترشح شیر (FIL)
3- افزایش جریان خون به سمت پستان
4- تاثیر مستقیم روی متابولیسم پستانی
تداوم شیردهی به نگهداری فعالیت شماری از سلولهای ترشح کننده شیر در مراحل شیردهی بستگی دارد. زمانی که گاوهای شیری برای دو بار در روز دوشیده می شوند، افزایش در تولید شیر بعد از زایش تا پیک شیردهی به علت افزایش در فعالیت و تعداد هر کدام از سلولهای ترشحی و اتحاد سلولهای اضافی اپیتلیال پستانی می باشد. بعد از پیک شیردهی، کاهش تولید شیر به علت کاهش تعداد و فعالیت سلولهای اپیتلیال پستانی می باشد. در دوران شیردهی تنها 0.3% سلولهای پستانی در طی هر 24 ساعت تکثیر می شوند. این سرعت تکثیر جهت جایگزین شدن سلولهای پستانی تا پایان شیردوشی کافی می باشد. شیوه های مدیریتی می تواند روی تداوم شیردهی تاثیر داشته باشد. سوماتوتروپین گاوی (BST) ممکن است با افزایش تکثیر سلولهای و تغییر و تبدیل آنها در پستان باعث افزایش تداوم شیردهی شود
تعداد سلولهای اپیتلیال پستانی، و فعالیت ترشحی شان تعیین کننده منحنی شیردهی می باشد، با توجه به نوع گونه، افزایش در تعداد و فعالیت سلولهای ترشحی پستانی، جهت محاسبه میزان شیر تولیدی در پیک تولید مورد استفاده قرار می گیرد. برعکس کاهش در تعداد سلولهای پستانی یا فعالیت ترشحی آنها جهت محاسبه کاهش تولید شیر در بعد از پیک مورد استفاده قرار می گیرد. مدیریت و بیماری از فاکتورهای موثر در تکثیر و مرگ ومیر سلولهای پستانی در دوره شیردهی می باشند. آگاهی در مورد سلولهای پستانی که قادر به تکثیر و ازدیاد هستند و راههای تنظیم تکثیر و مرگ و میر سلولها ممکن است زمینه ای ایجاد کند که باعث تغییر در تداوم شیردهی شود. اگر تداوم شیردهی ( طول مدتی که گاو شیر می دهد) افزایش یابد سودهای سرشاری برای پرورش دهنده خواهد داشت. هر عاملی که باعث کاهش سیر نزولی منحنی شیردهی شود، باعث بهره وری بیشتر در تولید شیر خواهد شد. با افزایش مدت زمان شیردهی، گاو شیری مدت زمان کمتری در قبل از زایش و خطرات ناشی از آن قرار خواهد گرفت.
مدیریت صحیح می تواند باعث نگهداری بیشتر سلولهای پستانی شود و باعث افزایش تداوم شیردهی شود. ممکن است از دیگر اهداف مدیریتی، حذف دوره خشکی بین شیردهی های متوالی باشد. در طی این مدت نوسازی سلولهای پستانی تسریع می شود، شاید سلولهای بنیادی (Progenitor) به طور خاص اهمیت داشته باشند. در این بررسی تغییرات در تکثیر و مرگ و میر سلولهای پستانی در طی دوره شیردهی بحث خواهد شد.
تعداد سلولها، و ترشحات و فعالیت های سلولی در طی دوره شیردهی: کینکت و پیکر تعداد سلولهای پستانی و فعالیت ترشحی آنها را در طی دوره شیردهی در بز تخمین زدند ( کینکت و پیکر 1984b) این کار توسط گرفتن بیوپسی های ( نمونه های) مکرر از بافت پستان و بررسی تغییرات در غلظت اسیدهای نوکلئیک و فعالیت ترشحی آنزیم ها مورد ارزیابی قرار می گرفت. زمانی که این اطلاعات با حجم پستان مقایسه می شد، باعث پیش بینی در همه پستان می شد. ( به این طریق پستان را از این نظر ارزیابی می کردند) این تحقیق اثبات می کند که افزایش تولید شیر در اوایل دوره شیردهی، در ابتدا به خاطر افزایش تعداد سلولها و سپس به خاطر افزایش فعالیت ترشحی هر سلول پستانی می باشد. بعد از پیک کاهش تولید شیر به خاطر کاهش تعداد سلولهای ترشحی می باشد. همچنین در انتهای شیردهی که همراه با آبستنی بود فعالیت ترشحی در هر سلول پستانی نیز کاهش می یافت.
اخیرا آنالیز مقایسه ای تغییرات در شمار سلولهای پستانی، و فعالیت ترشحی در طی شیردهی در گاوهای شیری انجام شده است ( کاپوکو و همکاران 2001a) افزایش تولید شیر در اوایل شیردهی تنها به علت افزایش فعالیت ترشحی در هر سلول می باشد، زیرا هیچ افزایش در تعداد سلول قبل از پیک مشاهده نشد. کاهش تولید شیر بعد از پیک تنها به علت کاهش تعداد سلولهای ترشحی می باشد ( کل DNA پستانی) فعالیت ترشحی هر سلول برآوردی از مقدار شیر تولیدی در هر واحد DNA پستانی می باشدکه قبل از پیک شیردهی، افزایش می یابد اما با جلو رفتن شیردهی تغییرات معنی داری در آن مشاهده نمی شود. درک اینکه این اطلاعات مربوط به گاوهای چند شکم غیر آّبستن هستند مهم است.( کاپکو و همکاران 2001a) زمانی که گاوها به طور همزمان شیر می دهند و آّبستن می شوند ظرفیت فعالیت ترشحی سلولها با پیشرفت آبستنی کاهش می یابد زیرا نیازهای متابولیکی شیردهی و آبستنی مخالف و ضد هم می باشند. این در انتهای آبستنی مشخص است زمانی که تعداد سلولهای اپیتلیال افزایش می یابد و به طور همزمان تولید شیر کاهش می یابد ( کاپکو و همکاران 1997) ...
حشمت الله بهرامی یکدانگی - سایت فارمیران
دیدگاه ها