در بیش از ۷۵ کشور در جهان ، از برنج به عنوان یک ماده ی غذایی مهم یاد می شود . همراه برنج دو فراورده ی جانبی تولید می شود که یکی سبوس برنج و دیگری ساقه ی آن است . سبوس برنج که همان پوسته ی خارجی مغز برنج است کاربردهای گوناگونی دارد . چنان که آسیاب شده آن به عنوان کود برای شالیزارها مورد استفاده قرار می گیرد . همچنین به عنوان خوراک دام ، سوخت آسیاب ها ، ساخت آجر و نوع ویژه ای سیمان از این فراورده استفاده می شود .
کلید واژه ها : برنج ، سبوس برنج
ترکیب و خواص فیزیکی
سبوس برنج دارای سلولوز ، لیگنین ، پنتوسان و اندکی پروتئین است که ویتامین ها به مقدار ناچیز آن را همراهی می کنند . همچنین رطوبت و خاکستر - که بیشتر ترکیب آن را سیلیس تشکیل می دهد - از جمله اجزای دیگر این فراورده به شمار می رود . درصد هر یک از اجزای یاد شده در سبوس ، به شرایط آب و هوا و نوع منطقه ی کشت برنج بستگی دارد .
معمولا ً از هر ۱۰۰ کیلوگرم برنج برداشت شده از شالیزار ، ۱۶ تا ۲۵ کیلوگرم آن را سبوس تشکیل می دهد . فضای مورد نیاز برای نگهداری سبوس ۸ برابر فضایی است که برنج آسیاب نشده اشغال می کند . طول سبوس آسیاب نشده ۲ تا ۴ برابر پهنای آن بوده ، چگالی آن حدود g / cm۳ ۷۵% است .
این ماده به راحتی فشرده می شود و چگالی آن تا حدود ۲ تا ۵ برابر افزایش می یابد . رسانایی گرمایی سبوس آسیاب نشده kcal / mh c ۰۴۸/۰ بوده ، برای سبوس آسیاب شده به حدود kcal / mh c ۰۵۸/۰ می رسد . این اندازه ها با رسانایی گرمایی مواد نارسانایی هم چون آزبست و چوب پنبه به خوبی برابری می کند .
کاربرد ها
خوراک جانوران اهلی
در بسیاری از کشورها سبوس برنج به مصرف خوراک جانوران و پرندگان می رسد . از آنجا که گوارش این ماده دشوار است ، آن را به مقدار کم به خوراک اصلی این جانداران می افزایند . به هر حال ، با استفاده از مواد قلیایی می توان مقدار لیگنین و سیلین موجود در سبوس را کاهش داد تا گوارش آن برای جانداران آسان تر باشد . همچنین مخلوط شامل ۶۵%سبوس برنج و ۳۰% ساقه ی آن که گاه ذره های ریز برنج نیز در آن موجود است ، از مواد مقوی بیشتر نسبت به سبوس تنها برخوردار است و به نظر می رسد خوراک مناسب تری برای دام ها و پرندگان باشد . به هر حال ، جهت کاربرد گسترده ی این مخلوط باید در دراز مدت اثر سبوس بر مقدار شیر و رشد دام ها بررسی شود .
کاربرد در کشاورزی
سبوس برنج در کشاورزی به عنوان کود و ماده ی افزودنی به خاک به کار می رود . مناسب بودن سبوس برای تهیه ی کود با توجه به مقدار اکسید های فسفر ، پتاسیم ، کلسیم و نیتروژن آلی موجود در آن تعیین می شود . برای تهیه کود از این فراورده آن را با سولفوریک اسید و فسفریک اسید واکنش می دهند . همچنین افزودن محلولی شامل ملاس ، گلیسرین و آهن اکسید ، خواص سبوس را به عنوان کود بهبود می بخشد . در واقع ، سبوس ، افزون بر تامین مواد آلی و ترکیب های فسفر دار مورد نیاز خاک ، به عنوان عاملی رقیق کننده نیز عمل می کند . رشد فرآورده های کشاورزی در خاک های نمک دار در حضور سبوس برنج افزایش می یابد . در واقع ، این ماده سرعت نفوذ آب در خاک را افزایش می دهد .
آماده سازی مواد غذایی
سبوس برنج از مواد غذایی کمی برخوردار است زیرا بیشتر آن را خاکستر و الیاف تشکیل می دهد و تنها مقدار ناچیزی پروتئین ، چربی های گوارش پذیر و ویتامین در آن وجود دارد . از این رو ، کاربرد سبوس در صنایع غذایی تنها به آماده سازی مواد غذایی محدود شده است . برای نمونه ، از تخمیر گلوکوز به دست آمده از سبوس ، مخمر غذایی تهیه می شود . هم چنین نوعی سلولوز خوراکی از سبوس به دست می آید که به عنوان ماده جاذب رطوبت ، بیشتر در تهیه نان و شیرینی کاربرد یافته است .
سبوس ، دارای ۱۴ تا ۲۰ درصد روغن است . در این روغن ویتامین های خانواده ب و اسیدهای چرب وجود دارد . این روغن مصرف غذایی و دارویی داشته ، نسبت به روغن زیتون و روغن به دست آمده از پنبه ترکیب بهتری دارد ، به شکل خام نیز می تواند به کار رود ، پایدار است و اکسایش نمی یابد و از افزایش کلسترول در خون جلوگیری می کند .
پس از استخراج روغن از سبوس ، آن چه به جا می ماند کنجاله نامیده می شود که غذایی مناسب برای دام ها و پرندگان است . از سبوس برنج در درمان بیماری هایی همچون بری بری ، ناشی از کمبود ویتامین های خانواده ی ب ، تقویت و رشد مو و تحریک رشد جنین در زنان باردار نیز استفاده می شود .
تولید مواد شیمیایی و آلی
حدود ۷۰ درصد سبوس برنج را مواد آلی همچون سلولوز ، لیگنین ، و گلوکوکسیلان تشکیل می دهند . از گلوکوکسیلان موادی همچون فورفورال در تهیه مواد دارویی ، تولید نایلون و به عنوان یک حلال آلی مورد استفاده قرار می گیرد . اوکسی لیتول نیز به عنوان یک ماده ی واسطه در صنایع دارویی کاربرد دارد . از این ماده در خمیردندان ها به عنوان ماده جاذب رطوبت استفاده می شود . شیرینی این ماده به مقدار ۲۵ درصد از شکر بیشتر است و افزایش قند خون را در پی ندارد . از این رو ، مصرف آن برای بیماران قندی مناسب است . به این ترتیب امکان تهیه مواد آلی از این ماده ، آن را به عنوان یک ماده خام و باارزش معرفی می کند . چنان که تولید مواد آلی از آن ، که از نفت نیز قابل تهیه هستند می تواند در حفظ و صرفه جویی منابع نفتی موثر باشد .
تهیه ی کربن
برای تهیه ی کربن فعال و دوده از سبوس برنج استفاده می شود . جهت فعال کردن کربن به دست آمده از سبوس ، سولفوریک اسید ، بوریک اسید و کلرید های روی ، کلسیم و منگنز مورد استفاده قرار می گیرند . کربن به دست آمده از این فرایند به عنوان رنگ زدا در صنعت کاربرد دارد . دوده نیز در تهیه صنعت لاستیک ، پلاستیک و رنگ مورد استفاده قرار می گیرد .
تولید مواد شیمیایی غیر آلی
حدود ۲۰% سبوس برنج را خاکستر تشکیل می دهد که همان جزء غیر آلی سبوس است . خاکستر شامل ۹۵% سیلیس و ۵% اکسیدهای کلسیم ، سدیم ، پتاسیم ، فسفر ، منگنز و آهن است و از آن در لعاب چینی و ظرف های سفالی ، در پالایش آب و ساخت سیمان ، بتون و آجرهای ویژه استفاده می شود .
هم اکنون از سیلیس به عنوان ماده ی اولیه در تولید سیلیسیم کاربید ، سیلیسیم تتراکلرید و سدیم سیلیکات استفاده می شود . همچنین در تهیه سیلیسیم های ویژه ی سلول های خورشیدی ، سدیم نیترات و زئولیت کاربرد دارد .
تهیه مواد ساینده
سبوس برنج می تواند به عنوان یک ماده ی ساینده برای صیقل کاری قطعه های آهنی ، آلومینیمی ، برنجی ، برنزی و نیز قطعه های کوچک پلاستیکی به کار رود . برای نمونه ، تمیز کردن قطعه هایی همچون سیلندر و پیستون در هواپیما ، با استفاده از موادی که سبوس برنج ۴۰ درصد آنها را تشکیل می دهد ، مناسب بوده است و در این زمینه سبب کاهش در هزینه ها شده است . سبوس برنج در اثر عنل ساییدن ، به لایه های فلزی و اندازه ی قطعه های سایش یافته ، آسیبی وارد نمی کند .
تهیه ی مواد نارسانا و دیر گداز
یکی از کاربرد های مهم سبوس ، بویژه خاکستر موجود در آن ، استفاده از آن در تهیه ی دیرگدازهاست . رسانایی گرمایی کم ، نقطه ی ذوب بالا ، چگالی پایین و تخلخل فراوان ، خاکستر را به ماده ی خام مناسبی برای این منظور تبدیل کرده است .
آجرهای تهیه شده از خاکستر سبوس تا دمای C ۱۴۵۰ ، رسانای گرمایی پایینی از خود نشان می دهند در حالی که در برابر خرد شدن پایداری زیادی دارند . این آجرها ۸۰ تا ۹۸ درصد خاکستر و ۲ تا ۲۰ درصد اکسیدهای منیزیم و کلسیم در بر دارند و در کوره ها مورد استفاده قرار می گیرند .
از جمله کاربرد های دیگر سبوس ، استفاده از آن در ساخت دیرگدازهای سبک ، رساناهای گرمایی و صوتی ، مواد دیرگداز با ضریب انبساط گرمایی و درصد انقباض پایین و آسترهای پایدار در برابر گرما برای استفاده در مبدل های گاز و لوله های سرد کننده ی موتورهای درون سوز است . درصد ترکیب اجزا در
نمونه ای از مواد دیرگداز به این قرار است : ۷۵ درصد خاکستر ، ۱۷ درصد سیلیکات و ۸ درصد مواد پیوند دهنده .
تهیه مواد ساختمانی
از سبوس و خاکستر موجود در آن در تولید بتون سبک ، سیمان ، آجر ، ورق های پایدار در برابر گرما و صوت و تهیه ی کاشی های دیواری ضد صدا استفاده می شود . این ماده ، مقاومت بتون در برابر یخ زدن را افزایش می دهد و ویژگی های گرمایی و ضد صوتی آن را بهبود می بخشد . همچنین نوعی سیمان که از مخلوط خاکستر سبوس ، آهک یا سیمان پرتلند تهیه می شود ، پایداری خوبی در محیط های اسیدی از خود نشان داده است .
کاربرد در مواد پلاستیکی
سبوس برنج در کنار رزین هایی همچون فنول - فرم آلدهید و ملامین - فنول ، به عنوان قالب به کار می رود . فراورده های به دست آمده از این فرآیند ، دارای استحکام و پایداری در برابر شکسته شدن هستند . به تازگی از سبوس و خاکستر آن در فرآورده های لاستیکی ، پلاستیکی ، چسب ها ، به عنوان پر کننده استفاده شده است .
رفع آلوده کننده ها
به کمک سبوس برنج می توان مواد روغنی را از سطح آب های آلوده به این مواد جذب و برطرف کرد . کربن فعال به دست آمده از سبوس نیز برای پالایش فاضلاب ها مورد استفاده قرار می گیرد . به تازگی استفاده از نوعی صافی که از ۸۵ درصد سبوس و ۱۵ درصد مواد شیمیایی فعال مانند مس اکسید و مس کلرید تشکیل شده است ، در کاهش آلودگی ناشی از گازهای خروجی موتورها مناسب شناخته شده است . به هر حال ، این زمینه کاربردی سبوس هنوز به طور کامل شناخته نشده است و بررسی درباره ی آن ادامه دارد .
عصاره گیری از میوه ها
در ایالات متحده ، برای عصاره گیری از میوه هایی همچون سیب ، آلو ، انگور و توت به طور گسترده از سبوس برنج استفاده می شود . برای این کار ، نخست ، سبوس شسته و سترون شده ، سپس به
مقدار ۱ درصد وزنی به میوه افزوده می شود . وجود سبوس در تولید آب میوه ی بیش تر و کاهش زمان عصاره گیری ، موثراست .
کاربرد های دیگر
سبوس برنج در صنایع گوناگون ، کاربردهایی دارد که نمونه هایی از آن به این قرار است :
دباغی کردن چرم ، کاهش حفره های ناشی از انقباض در صنعت ریخته گری و آهنگری ، کاهش ناخالصی و نقص سطحی موجود در شمش های فولاد ، ایجاد محیط کشت مصنوعی برای میکروب ها ، تهیه الیاف مصنوعی و تولید کاغذ ، تخمیر برنج ، حامل یا جاذب افزودنی های گوناگون برای نمونه در پادزیست ها ، حشره کش ها و مکمل های غذایی . همچنین وجود کربن در این ماده به عنوان یک عامل کاهنده ، آن را برای کاهش فلزها و استخراج آنها مناسب کرده است .
نتیجه
با وجود کاربردهای گوناگونی که برای سبوس برنج برشمرده شد ، از این دیدگاه که کدام یک از این کاربردها اقتصادی تر است ، نیاز است بررسی هایی انجام گیرد . این امر به عوامل گوناگونی وابسته است که از کشوری به کشور دیگر و از منطقه ای به منطقه دیگر متفاوت است . از جمله این عوامل می توان به این موارد اشاره کرد :
شرایط اجتماعی و اقتصادی ، تعداد و نوع آسیاب ها ، ظرفیت واقعی آسیاب ها ، کاربردهای کنونی سبوس برنج در منطقه ، امکان ذخیره و انتقال سبوس و فراورده های آن و توانایی های فنی در کشور. توجه به این عوامل ، در پی افزایش درآمد کشاورزان و توسعه ی روستاها ، بهبود اقتصاد ملی را در بر خواهد داشت .
کلید واژه ها : برنج ، سبوس برنج
ترکیب و خواص فیزیکی
سبوس برنج دارای سلولوز ، لیگنین ، پنتوسان و اندکی پروتئین است که ویتامین ها به مقدار ناچیز آن را همراهی می کنند . همچنین رطوبت و خاکستر - که بیشتر ترکیب آن را سیلیس تشکیل می دهد - از جمله اجزای دیگر این فراورده به شمار می رود . درصد هر یک از اجزای یاد شده در سبوس ، به شرایط آب و هوا و نوع منطقه ی کشت برنج بستگی دارد .
معمولا ً از هر ۱۰۰ کیلوگرم برنج برداشت شده از شالیزار ، ۱۶ تا ۲۵ کیلوگرم آن را سبوس تشکیل می دهد . فضای مورد نیاز برای نگهداری سبوس ۸ برابر فضایی است که برنج آسیاب نشده اشغال می کند . طول سبوس آسیاب نشده ۲ تا ۴ برابر پهنای آن بوده ، چگالی آن حدود g / cm۳ ۷۵% است .
این ماده به راحتی فشرده می شود و چگالی آن تا حدود ۲ تا ۵ برابر افزایش می یابد . رسانایی گرمایی سبوس آسیاب نشده kcal / mh c ۰۴۸/۰ بوده ، برای سبوس آسیاب شده به حدود kcal / mh c ۰۵۸/۰ می رسد . این اندازه ها با رسانایی گرمایی مواد نارسانایی هم چون آزبست و چوب پنبه به خوبی برابری می کند .
کاربرد ها
خوراک جانوران اهلی
در بسیاری از کشورها سبوس برنج به مصرف خوراک جانوران و پرندگان می رسد . از آنجا که گوارش این ماده دشوار است ، آن را به مقدار کم به خوراک اصلی این جانداران می افزایند . به هر حال ، با استفاده از مواد قلیایی می توان مقدار لیگنین و سیلین موجود در سبوس را کاهش داد تا گوارش آن برای جانداران آسان تر باشد . همچنین مخلوط شامل ۶۵%سبوس برنج و ۳۰% ساقه ی آن که گاه ذره های ریز برنج نیز در آن موجود است ، از مواد مقوی بیشتر نسبت به سبوس تنها برخوردار است و به نظر می رسد خوراک مناسب تری برای دام ها و پرندگان باشد . به هر حال ، جهت کاربرد گسترده ی این مخلوط باید در دراز مدت اثر سبوس بر مقدار شیر و رشد دام ها بررسی شود .
کاربرد در کشاورزی
سبوس برنج در کشاورزی به عنوان کود و ماده ی افزودنی به خاک به کار می رود . مناسب بودن سبوس برای تهیه ی کود با توجه به مقدار اکسید های فسفر ، پتاسیم ، کلسیم و نیتروژن آلی موجود در آن تعیین می شود . برای تهیه کود از این فراورده آن را با سولفوریک اسید و فسفریک اسید واکنش می دهند . همچنین افزودن محلولی شامل ملاس ، گلیسرین و آهن اکسید ، خواص سبوس را به عنوان کود بهبود می بخشد . در واقع ، سبوس ، افزون بر تامین مواد آلی و ترکیب های فسفر دار مورد نیاز خاک ، به عنوان عاملی رقیق کننده نیز عمل می کند . رشد فرآورده های کشاورزی در خاک های نمک دار در حضور سبوس برنج افزایش می یابد . در واقع ، این ماده سرعت نفوذ آب در خاک را افزایش می دهد .
آماده سازی مواد غذایی
سبوس برنج از مواد غذایی کمی برخوردار است زیرا بیشتر آن را خاکستر و الیاف تشکیل می دهد و تنها مقدار ناچیزی پروتئین ، چربی های گوارش پذیر و ویتامین در آن وجود دارد . از این رو ، کاربرد سبوس در صنایع غذایی تنها به آماده سازی مواد غذایی محدود شده است . برای نمونه ، از تخمیر گلوکوز به دست آمده از سبوس ، مخمر غذایی تهیه می شود . هم چنین نوعی سلولوز خوراکی از سبوس به دست می آید که به عنوان ماده جاذب رطوبت ، بیشتر در تهیه نان و شیرینی کاربرد یافته است .
سبوس ، دارای ۱۴ تا ۲۰ درصد روغن است . در این روغن ویتامین های خانواده ب و اسیدهای چرب وجود دارد . این روغن مصرف غذایی و دارویی داشته ، نسبت به روغن زیتون و روغن به دست آمده از پنبه ترکیب بهتری دارد ، به شکل خام نیز می تواند به کار رود ، پایدار است و اکسایش نمی یابد و از افزایش کلسترول در خون جلوگیری می کند .
پس از استخراج روغن از سبوس ، آن چه به جا می ماند کنجاله نامیده می شود که غذایی مناسب برای دام ها و پرندگان است . از سبوس برنج در درمان بیماری هایی همچون بری بری ، ناشی از کمبود ویتامین های خانواده ی ب ، تقویت و رشد مو و تحریک رشد جنین در زنان باردار نیز استفاده می شود .
تولید مواد شیمیایی و آلی
حدود ۷۰ درصد سبوس برنج را مواد آلی همچون سلولوز ، لیگنین ، و گلوکوکسیلان تشکیل می دهند . از گلوکوکسیلان موادی همچون فورفورال در تهیه مواد دارویی ، تولید نایلون و به عنوان یک حلال آلی مورد استفاده قرار می گیرد . اوکسی لیتول نیز به عنوان یک ماده ی واسطه در صنایع دارویی کاربرد دارد . از این ماده در خمیردندان ها به عنوان ماده جاذب رطوبت استفاده می شود . شیرینی این ماده به مقدار ۲۵ درصد از شکر بیشتر است و افزایش قند خون را در پی ندارد . از این رو ، مصرف آن برای بیماران قندی مناسب است . به این ترتیب امکان تهیه مواد آلی از این ماده ، آن را به عنوان یک ماده خام و باارزش معرفی می کند . چنان که تولید مواد آلی از آن ، که از نفت نیز قابل تهیه هستند می تواند در حفظ و صرفه جویی منابع نفتی موثر باشد .
تهیه ی کربن
برای تهیه ی کربن فعال و دوده از سبوس برنج استفاده می شود . جهت فعال کردن کربن به دست آمده از سبوس ، سولفوریک اسید ، بوریک اسید و کلرید های روی ، کلسیم و منگنز مورد استفاده قرار می گیرند . کربن به دست آمده از این فرایند به عنوان رنگ زدا در صنعت کاربرد دارد . دوده نیز در تهیه صنعت لاستیک ، پلاستیک و رنگ مورد استفاده قرار می گیرد .
تولید مواد شیمیایی غیر آلی
حدود ۲۰% سبوس برنج را خاکستر تشکیل می دهد که همان جزء غیر آلی سبوس است . خاکستر شامل ۹۵% سیلیس و ۵% اکسیدهای کلسیم ، سدیم ، پتاسیم ، فسفر ، منگنز و آهن است و از آن در لعاب چینی و ظرف های سفالی ، در پالایش آب و ساخت سیمان ، بتون و آجرهای ویژه استفاده می شود .
هم اکنون از سیلیس به عنوان ماده ی اولیه در تولید سیلیسیم کاربید ، سیلیسیم تتراکلرید و سدیم سیلیکات استفاده می شود . همچنین در تهیه سیلیسیم های ویژه ی سلول های خورشیدی ، سدیم نیترات و زئولیت کاربرد دارد .
تهیه مواد ساینده
سبوس برنج می تواند به عنوان یک ماده ی ساینده برای صیقل کاری قطعه های آهنی ، آلومینیمی ، برنجی ، برنزی و نیز قطعه های کوچک پلاستیکی به کار رود . برای نمونه ، تمیز کردن قطعه هایی همچون سیلندر و پیستون در هواپیما ، با استفاده از موادی که سبوس برنج ۴۰ درصد آنها را تشکیل می دهد ، مناسب بوده است و در این زمینه سبب کاهش در هزینه ها شده است . سبوس برنج در اثر عنل ساییدن ، به لایه های فلزی و اندازه ی قطعه های سایش یافته ، آسیبی وارد نمی کند .
تهیه ی مواد نارسانا و دیر گداز
یکی از کاربرد های مهم سبوس ، بویژه خاکستر موجود در آن ، استفاده از آن در تهیه ی دیرگدازهاست . رسانایی گرمایی کم ، نقطه ی ذوب بالا ، چگالی پایین و تخلخل فراوان ، خاکستر را به ماده ی خام مناسبی برای این منظور تبدیل کرده است .
آجرهای تهیه شده از خاکستر سبوس تا دمای C ۱۴۵۰ ، رسانای گرمایی پایینی از خود نشان می دهند در حالی که در برابر خرد شدن پایداری زیادی دارند . این آجرها ۸۰ تا ۹۸ درصد خاکستر و ۲ تا ۲۰ درصد اکسیدهای منیزیم و کلسیم در بر دارند و در کوره ها مورد استفاده قرار می گیرند .
از جمله کاربرد های دیگر سبوس ، استفاده از آن در ساخت دیرگدازهای سبک ، رساناهای گرمایی و صوتی ، مواد دیرگداز با ضریب انبساط گرمایی و درصد انقباض پایین و آسترهای پایدار در برابر گرما برای استفاده در مبدل های گاز و لوله های سرد کننده ی موتورهای درون سوز است . درصد ترکیب اجزا در
نمونه ای از مواد دیرگداز به این قرار است : ۷۵ درصد خاکستر ، ۱۷ درصد سیلیکات و ۸ درصد مواد پیوند دهنده .
تهیه مواد ساختمانی
از سبوس و خاکستر موجود در آن در تولید بتون سبک ، سیمان ، آجر ، ورق های پایدار در برابر گرما و صوت و تهیه ی کاشی های دیواری ضد صدا استفاده می شود . این ماده ، مقاومت بتون در برابر یخ زدن را افزایش می دهد و ویژگی های گرمایی و ضد صوتی آن را بهبود می بخشد . همچنین نوعی سیمان که از مخلوط خاکستر سبوس ، آهک یا سیمان پرتلند تهیه می شود ، پایداری خوبی در محیط های اسیدی از خود نشان داده است .
کاربرد در مواد پلاستیکی
سبوس برنج در کنار رزین هایی همچون فنول - فرم آلدهید و ملامین - فنول ، به عنوان قالب به کار می رود . فراورده های به دست آمده از این فرآیند ، دارای استحکام و پایداری در برابر شکسته شدن هستند . به تازگی از سبوس و خاکستر آن در فرآورده های لاستیکی ، پلاستیکی ، چسب ها ، به عنوان پر کننده استفاده شده است .
رفع آلوده کننده ها
به کمک سبوس برنج می توان مواد روغنی را از سطح آب های آلوده به این مواد جذب و برطرف کرد . کربن فعال به دست آمده از سبوس نیز برای پالایش فاضلاب ها مورد استفاده قرار می گیرد . به تازگی استفاده از نوعی صافی که از ۸۵ درصد سبوس و ۱۵ درصد مواد شیمیایی فعال مانند مس اکسید و مس کلرید تشکیل شده است ، در کاهش آلودگی ناشی از گازهای خروجی موتورها مناسب شناخته شده است . به هر حال ، این زمینه کاربردی سبوس هنوز به طور کامل شناخته نشده است و بررسی درباره ی آن ادامه دارد .
عصاره گیری از میوه ها
در ایالات متحده ، برای عصاره گیری از میوه هایی همچون سیب ، آلو ، انگور و توت به طور گسترده از سبوس برنج استفاده می شود . برای این کار ، نخست ، سبوس شسته و سترون شده ، سپس به
مقدار ۱ درصد وزنی به میوه افزوده می شود . وجود سبوس در تولید آب میوه ی بیش تر و کاهش زمان عصاره گیری ، موثراست .
کاربرد های دیگر
سبوس برنج در صنایع گوناگون ، کاربردهایی دارد که نمونه هایی از آن به این قرار است :
دباغی کردن چرم ، کاهش حفره های ناشی از انقباض در صنعت ریخته گری و آهنگری ، کاهش ناخالصی و نقص سطحی موجود در شمش های فولاد ، ایجاد محیط کشت مصنوعی برای میکروب ها ، تهیه الیاف مصنوعی و تولید کاغذ ، تخمیر برنج ، حامل یا جاذب افزودنی های گوناگون برای نمونه در پادزیست ها ، حشره کش ها و مکمل های غذایی . همچنین وجود کربن در این ماده به عنوان یک عامل کاهنده ، آن را برای کاهش فلزها و استخراج آنها مناسب کرده است .
نتیجه
با وجود کاربردهای گوناگونی که برای سبوس برنج برشمرده شد ، از این دیدگاه که کدام یک از این کاربردها اقتصادی تر است ، نیاز است بررسی هایی انجام گیرد . این امر به عوامل گوناگونی وابسته است که از کشوری به کشور دیگر و از منطقه ای به منطقه دیگر متفاوت است . از جمله این عوامل می توان به این موارد اشاره کرد :
شرایط اجتماعی و اقتصادی ، تعداد و نوع آسیاب ها ، ظرفیت واقعی آسیاب ها ، کاربردهای کنونی سبوس برنج در منطقه ، امکان ذخیره و انتقال سبوس و فراورده های آن و توانایی های فنی در کشور. توجه به این عوامل ، در پی افزایش درآمد کشاورزان و توسعه ی روستاها ، بهبود اقتصاد ملی را در بر خواهد داشت .
دیدگاه ها