نقرس در طیور
نقرس احشایی طیور یک بیماری متابولیکی است که بیش از ۳۰ سال است که تشخیص داده شده است. بدلیل ضایعات بارز این عارضه، نام های متعددی برای توصیف نقرس احشایی مانند نفریت سمی حاد، نقرس کلیوی، سنگ های کلیوی، نقرس تغذیه ای ، نفروزیس و … استفاده شده است.نقرس احشایی از طریق ضایعات سفید رنگ گچ مانندی که سطح اندام های مختلف شکمی بعلاوه ی کیسه اطراف قلب را بصورت رسوبی می پوشاند ، متمایز می شود.
نقرس حالتی است که باعث اختلال و افت عملکرد کلیه بصورت تجمع اسید اوریک ( ازت دفعی ) در خون و مایعات بدن می شود. در نتیجه اسید اوریک بصورت کریستال های اورات کلسیم – سدیم در بخش های مختلف بدن؛ بویژه در کلیه ها و غشاء های سروزی کبد، قلب، کیسه های هوایی و مفاصل رسوب می یابد. کلیه های آسیب دیده از طریق بخش های تحلیل رفته لب های کلیوی ، سنگ های میزنای و کلیه و بافت های کلیه ای متورم و سفید شده با اورات مشخص می شود.
بافت هایی از کلیه که در جریان نقرس، طبیعی باقی می مانند، فعالیت آنها برای حفظ و جبران عملکرد مناسب و طبیعی کلیه زیاد شده که این امر منتج به بزرگ شدن بافت کلیوی می شود.اگرچه نقرس مدت هاست که به عنوان یک عامل تلفات بیش از حد در مرغ تخمگذار و پولت ها شناخته شده است، اما به نظر می رسد که آن به عنوان یک چالش تشخیصی مطرح شود. گله می تواند تولید کاملی داشته و چندین علایم خارجی تا زمان کوتاهی پیش از مرگ از خود نشان دهد.جوجه هایی که مبتلا به آسیب های کلیوی هستند می توانند تا زمانیکه عملکرد یک سوم بافت کلیوی آنها فعال باقی بماند می توانند به تولیدشان ادامه دهند. نقرس یک بیماری منفرد (تک عاملی ) نمی باشد ، اما بیشتر نتیجه ی آسیب کلیوی حاصل از عوامل بالقوه ای است که می توانند عفونی، تغذیه ای، سمی، یا ترکیبی از آنها باشند.
● آناتومی و وظیفه کلیه:
کلیه های دراز مانند جوجه، در حفره های استخوان لگن در محوطه ی شکمی بصورت یک جفت قرار گرفته است. رنگ طبیعی کلیه ها قرمز متمایل به قهوه ای می باشد و دارای سه لب متمایز یا تقسیم شده است. وظیفه ی اولیه ی کلیه ها حفظ و نگهداری ترکیب شیمیای مایعات بدن ( خون ) است. کلیه ها علاوه بر وظیفه بالا، اعمال دیگری نیز در بدن ایفا می کنند؛ از جمله: دفع مواد زائد متابولیکی و محصولات سمی، حفظ و نگهداری مایعات و الکترولیت های حیاتی بدن، تنظیم حجم خون ، تولید هورمون های تنظیم کننده ی فشار خون و تولید گلبول های قرمز خون.
کلیه، در واقع یک اندام حیاتی است. وقتی که عملکرد کلیه ها دچار اختلال می شود، دفع اسید اوریک که بایستی بطور طبیعی از طریق ادرار از کلیه ها صورت پذیرد دچار اختلال شده و در هر اندامی از بدن که خون در آن جریان می یابد انباشته می شود. پرنده ای که فاقد هر گونه فعالیت کلیوی است احتمالاً در مدت ۳۶ ساعت تلف خواهد شد.
● علل نقرس:
تشخیص علل نقرس اغلب مشکل است. در نقرس،آسیب اولیه کلیوی ممکن است پیش از شروع تلفات بطول بینجامد.عوامل ممکن که می توانند در وقوع نفرس نقش داشته باشند عبارتند از: عوامل تغذیه ای، عفونی، سمی و ….
● عوامل تغذیه ای: عوامل تغذیه ای یا متابولیکی شناخته شده که می توانند کلیه ها را تحت تاثیر قرار دهند عبارتند از:
۱- تغذیه نیمچه های نابالغ با جیره های حاوی کلسیم بیش از حد برای مدت زمان طولانی. این امر، ممکن است ناشی از موارد زیر باشد:
▪اشتباه در تهیه و آسیاب کردن فرمول خوراک مرحله رشد
▪دریافت تصادفی و اشتباهی جیره مرحله تخمگذاری بجای جیره مرحله رشد
▪استفاده زود هنگام از جیره های پیش تخمگذاری.
۲- استفاده از جیره های حاوی سنگ آهک با اندازه نامناسب( گرانوله درشت ) در زمان پرورش. این امر بدلیل عادت تغذیه انتخابی پرندگان از ذرات درشت، باعث مصرف بیش از حد کلسیم می شود. برای حصول اطمینان از مصرف یکنواخت دان و از بین بردن عمل انتخاب، در جیره های زمان پرورش بایستی صرفاً از سنگ آهک پودر مانند ریز به عنوان منبع کلسیم استفاده نمود.سنگ آهک گرانوله ممکن است در جیره ها ی مرحله ی پیش تولید استفاده شود.
۳- نشان داده شده است که فسفر جیره تا حدی کلیه ها را در برابر آسیب های ناشی از انباشت کلسیم محافظت می کند. فسفر به عنوان یک اسیدیفایر ادراری عمل کرده و در پیشگیری از تشکیل سنگ های کلیوی مؤثر است. نهایتاً ؛ فسفر قابل دسترس پایین در جیره های رشد، در وقوع نقرس بطور زیادی دخالت دارد.
۴- از بیکربنات سدیم ( جوش شیرین ) گاهی اوقات برای بهبود کیفیت پوسته تخم مرغ یا مقابله با اثرات ناشی از استرس گرمای استفاده می شود. بیکربنات سدیم می تواند در وقوع نقرس از طریق ساخت ادرار قلیایی مؤثر باشد که همراه با سطوح بالای کلسیم می تواند یک واسط مناسب برای تشکیل سنگ های کلیوی باشد.
۵- محرومیت از آب آشامیدنی، بدلیل خوب عمل نکردن مکانیکی سیستم آبخوری، ممکن است بر فعالیت کلیه ها تاثیر بگذارد، اما تحقیقات اثر مستقیم آنرا در وقوع نقرس بخوبی بیان ننموده است.
۶- کمبود ویتامین A ، برای یک دوره طولانی می تواند مسیر میزنای را مورد آسیب قرار دهد، اما این مورد با وجود استفاده از جیره های غذایی جدید و متوازن، کمتر اتفاق می افتد.
۷- استفاده از جیره های غذایی حاوی درصد پروتیین خام بیش از حد ( ۴۰-۳۰ % ).
● عوامل عفونی:
عوامل ویروسی شناخته شده ای که در وقوع نقرس دخالت دارند عبارتند ار: ویروس برونشیت عفونی و نفریت پرندگان. برونشیت عفونی یک بیماری ویروسی با قدرت سرایت بالا در جوجه ها است که بطور طبیعی دستگاه تنفسی را در گیر می کند، اما می تواند سیستم های تولید مثلی و ادراری را نیز تحت تاثیر قرار دهد. سویه های مشخصی از برونشیت که بصورت نفروپاتوژنیک ( سویه های بیماریزای نفرونی ) عمل می کنند تمایل خاصی برای درگیر کردن بافت کلیه ها دارند.
یکی از مکانیسم هایی که برونشیت ممکن است از طریق آن کلیه ها را تحت تاثیر قرار دهد مقاومت ویروسی حاد است که منتهی به التهاب نفرون ها ( نفریتیت ) و اختلال کلیوی طولانی مدت می شود. از آنجاییکه پرندگان جوان بیشترین استعداد را برای آسیب های کلیوی ناشی از برونشیت دارند، عفونت اولیه ممکن است پیش از آنکه عمل کلیه ها بطور جدی کاهش یابد و تلفات رخ دهد، بطول بینجامد. زمانی که پولت ها به بلوغ جنسی می رسند، به آنها جیره های حاوی سطح کلسیم بالا برای تامین نیاز های تولید تخم مرغ اختصاص داده می شود. اگر کلیه ها از قبل دچار آسیب شده باشند، ممکن است عملکرد طبیعی آنها در مورد دفع سطوح بالاتر کلسیم، زمان زیادی طول نکشد و این امر احتمالاً منتج به نقرس شود.
ویروس نفریت پرندگان، که یک انتروویروس بوده و کلیه ها را تحت تاثیر قرار می دهد، در ایجاد بیماری کلیوی و شیوع جدی تلفات ناشی از آن در اروپا و آسیا دخالت داشته است. آزمایش های سرولوژیکی نشان می دهد که آنتی بادی های تولیدشده در برابر ورود ویروس نفریت پرندگان می توانند در سرم جوجه ها و بوقلمون ها در سرتاسر جهان تشخیص داده شوند. اگرچه بیشتر اطلاعاتی که در حال حاضر در این زمینه وجود دارد ؛ اما فقط یک نقش تحت بالینی برای ویروس نفریت پرندگان پیشنهاد می شود. تحقیقات نشان داده است که ویروس نفریت تلقیح شده به بدن جوجه های سالم، باعث التهاب کلیه ها شده و منتهی به نقرس می شود.
● عوامل سمی ( توکسین ها )
مواد سمی (توکسین ها ) از آنجاییکه پراکندگی وسیعی در طبیعت دارند، به عنوان عوامل اصلی افت تولید یا ایجاد بیماری در طیور در بیشتر کشور ها مورد توجه قرار نمی گیرند؛. با این وجود، مشکلاتی وجود دارد که می تواند ناشی از وجود مواد مسموم کننده ی نفرون های کلیوی ( نفروتوکسین ) باشد. بعضی از این مواد سمی بطور بالقوه و معمول در مواد خوراکی استفاده می شوند ، در حالیکه بعضی دیگر از این مواد سمی،پرندگان بطور تصادفی در معرض آنها قرار می گیرند.
منبع : موسسه مرغداری ایران
نقرس احشایی طیور یک بیماری متابولیکی است که بیش از ۳۰ سال است که تشخیص داده شده است. بدلیل ضایعات بارز این عارضه، نام های متعددی برای توصیف نقرس احشایی مانند نفریت سمی حاد، نقرس کلیوی، سنگ های کلیوی، نقرس تغذیه ای ، نفروزیس و … استفاده شده است.نقرس احشایی از طریق ضایعات سفید رنگ گچ مانندی که سطح اندام های مختلف شکمی بعلاوه ی کیسه اطراف قلب را بصورت رسوبی می پوشاند ، متمایز می شود.
نقرس حالتی است که باعث اختلال و افت عملکرد کلیه بصورت تجمع اسید اوریک ( ازت دفعی ) در خون و مایعات بدن می شود. در نتیجه اسید اوریک بصورت کریستال های اورات کلسیم – سدیم در بخش های مختلف بدن؛ بویژه در کلیه ها و غشاء های سروزی کبد، قلب، کیسه های هوایی و مفاصل رسوب می یابد. کلیه های آسیب دیده از طریق بخش های تحلیل رفته لب های کلیوی ، سنگ های میزنای و کلیه و بافت های کلیه ای متورم و سفید شده با اورات مشخص می شود.
بافت هایی از کلیه که در جریان نقرس، طبیعی باقی می مانند، فعالیت آنها برای حفظ و جبران عملکرد مناسب و طبیعی کلیه زیاد شده که این امر منتج به بزرگ شدن بافت کلیوی می شود.اگرچه نقرس مدت هاست که به عنوان یک عامل تلفات بیش از حد در مرغ تخمگذار و پولت ها شناخته شده است، اما به نظر می رسد که آن به عنوان یک چالش تشخیصی مطرح شود. گله می تواند تولید کاملی داشته و چندین علایم خارجی تا زمان کوتاهی پیش از مرگ از خود نشان دهد.جوجه هایی که مبتلا به آسیب های کلیوی هستند می توانند تا زمانیکه عملکرد یک سوم بافت کلیوی آنها فعال باقی بماند می توانند به تولیدشان ادامه دهند. نقرس یک بیماری منفرد (تک عاملی ) نمی باشد ، اما بیشتر نتیجه ی آسیب کلیوی حاصل از عوامل بالقوه ای است که می توانند عفونی، تغذیه ای، سمی، یا ترکیبی از آنها باشند.
● آناتومی و وظیفه کلیه:
کلیه های دراز مانند جوجه، در حفره های استخوان لگن در محوطه ی شکمی بصورت یک جفت قرار گرفته است. رنگ طبیعی کلیه ها قرمز متمایل به قهوه ای می باشد و دارای سه لب متمایز یا تقسیم شده است. وظیفه ی اولیه ی کلیه ها حفظ و نگهداری ترکیب شیمیای مایعات بدن ( خون ) است. کلیه ها علاوه بر وظیفه بالا، اعمال دیگری نیز در بدن ایفا می کنند؛ از جمله: دفع مواد زائد متابولیکی و محصولات سمی، حفظ و نگهداری مایعات و الکترولیت های حیاتی بدن، تنظیم حجم خون ، تولید هورمون های تنظیم کننده ی فشار خون و تولید گلبول های قرمز خون.
کلیه، در واقع یک اندام حیاتی است. وقتی که عملکرد کلیه ها دچار اختلال می شود، دفع اسید اوریک که بایستی بطور طبیعی از طریق ادرار از کلیه ها صورت پذیرد دچار اختلال شده و در هر اندامی از بدن که خون در آن جریان می یابد انباشته می شود. پرنده ای که فاقد هر گونه فعالیت کلیوی است احتمالاً در مدت ۳۶ ساعت تلف خواهد شد.
● علل نقرس:
تشخیص علل نقرس اغلب مشکل است. در نقرس،آسیب اولیه کلیوی ممکن است پیش از شروع تلفات بطول بینجامد.عوامل ممکن که می توانند در وقوع نفرس نقش داشته باشند عبارتند از: عوامل تغذیه ای، عفونی، سمی و ….
● عوامل تغذیه ای: عوامل تغذیه ای یا متابولیکی شناخته شده که می توانند کلیه ها را تحت تاثیر قرار دهند عبارتند از:
۱- تغذیه نیمچه های نابالغ با جیره های حاوی کلسیم بیش از حد برای مدت زمان طولانی. این امر، ممکن است ناشی از موارد زیر باشد:
▪اشتباه در تهیه و آسیاب کردن فرمول خوراک مرحله رشد
▪دریافت تصادفی و اشتباهی جیره مرحله تخمگذاری بجای جیره مرحله رشد
▪استفاده زود هنگام از جیره های پیش تخمگذاری.
۲- استفاده از جیره های حاوی سنگ آهک با اندازه نامناسب( گرانوله درشت ) در زمان پرورش. این امر بدلیل عادت تغذیه انتخابی پرندگان از ذرات درشت، باعث مصرف بیش از حد کلسیم می شود. برای حصول اطمینان از مصرف یکنواخت دان و از بین بردن عمل انتخاب، در جیره های زمان پرورش بایستی صرفاً از سنگ آهک پودر مانند ریز به عنوان منبع کلسیم استفاده نمود.سنگ آهک گرانوله ممکن است در جیره ها ی مرحله ی پیش تولید استفاده شود.
۳- نشان داده شده است که فسفر جیره تا حدی کلیه ها را در برابر آسیب های ناشی از انباشت کلسیم محافظت می کند. فسفر به عنوان یک اسیدیفایر ادراری عمل کرده و در پیشگیری از تشکیل سنگ های کلیوی مؤثر است. نهایتاً ؛ فسفر قابل دسترس پایین در جیره های رشد، در وقوع نقرس بطور زیادی دخالت دارد.
۴- از بیکربنات سدیم ( جوش شیرین ) گاهی اوقات برای بهبود کیفیت پوسته تخم مرغ یا مقابله با اثرات ناشی از استرس گرمای استفاده می شود. بیکربنات سدیم می تواند در وقوع نقرس از طریق ساخت ادرار قلیایی مؤثر باشد که همراه با سطوح بالای کلسیم می تواند یک واسط مناسب برای تشکیل سنگ های کلیوی باشد.
۵- محرومیت از آب آشامیدنی، بدلیل خوب عمل نکردن مکانیکی سیستم آبخوری، ممکن است بر فعالیت کلیه ها تاثیر بگذارد، اما تحقیقات اثر مستقیم آنرا در وقوع نقرس بخوبی بیان ننموده است.
۶- کمبود ویتامین A ، برای یک دوره طولانی می تواند مسیر میزنای را مورد آسیب قرار دهد، اما این مورد با وجود استفاده از جیره های غذایی جدید و متوازن، کمتر اتفاق می افتد.
۷- استفاده از جیره های غذایی حاوی درصد پروتیین خام بیش از حد ( ۴۰-۳۰ % ).
● عوامل عفونی:
عوامل ویروسی شناخته شده ای که در وقوع نقرس دخالت دارند عبارتند ار: ویروس برونشیت عفونی و نفریت پرندگان. برونشیت عفونی یک بیماری ویروسی با قدرت سرایت بالا در جوجه ها است که بطور طبیعی دستگاه تنفسی را در گیر می کند، اما می تواند سیستم های تولید مثلی و ادراری را نیز تحت تاثیر قرار دهد. سویه های مشخصی از برونشیت که بصورت نفروپاتوژنیک ( سویه های بیماریزای نفرونی ) عمل می کنند تمایل خاصی برای درگیر کردن بافت کلیه ها دارند.
یکی از مکانیسم هایی که برونشیت ممکن است از طریق آن کلیه ها را تحت تاثیر قرار دهد مقاومت ویروسی حاد است که منتهی به التهاب نفرون ها ( نفریتیت ) و اختلال کلیوی طولانی مدت می شود. از آنجاییکه پرندگان جوان بیشترین استعداد را برای آسیب های کلیوی ناشی از برونشیت دارند، عفونت اولیه ممکن است پیش از آنکه عمل کلیه ها بطور جدی کاهش یابد و تلفات رخ دهد، بطول بینجامد. زمانی که پولت ها به بلوغ جنسی می رسند، به آنها جیره های حاوی سطح کلسیم بالا برای تامین نیاز های تولید تخم مرغ اختصاص داده می شود. اگر کلیه ها از قبل دچار آسیب شده باشند، ممکن است عملکرد طبیعی آنها در مورد دفع سطوح بالاتر کلسیم، زمان زیادی طول نکشد و این امر احتمالاً منتج به نقرس شود.
ویروس نفریت پرندگان، که یک انتروویروس بوده و کلیه ها را تحت تاثیر قرار می دهد، در ایجاد بیماری کلیوی و شیوع جدی تلفات ناشی از آن در اروپا و آسیا دخالت داشته است. آزمایش های سرولوژیکی نشان می دهد که آنتی بادی های تولیدشده در برابر ورود ویروس نفریت پرندگان می توانند در سرم جوجه ها و بوقلمون ها در سرتاسر جهان تشخیص داده شوند. اگرچه بیشتر اطلاعاتی که در حال حاضر در این زمینه وجود دارد ؛ اما فقط یک نقش تحت بالینی برای ویروس نفریت پرندگان پیشنهاد می شود. تحقیقات نشان داده است که ویروس نفریت تلقیح شده به بدن جوجه های سالم، باعث التهاب کلیه ها شده و منتهی به نقرس می شود.
● عوامل سمی ( توکسین ها )
مواد سمی (توکسین ها ) از آنجاییکه پراکندگی وسیعی در طبیعت دارند، به عنوان عوامل اصلی افت تولید یا ایجاد بیماری در طیور در بیشتر کشور ها مورد توجه قرار نمی گیرند؛. با این وجود، مشکلاتی وجود دارد که می تواند ناشی از وجود مواد مسموم کننده ی نفرون های کلیوی ( نفروتوکسین ) باشد. بعضی از این مواد سمی بطور بالقوه و معمول در مواد خوراکی استفاده می شوند ، در حالیکه بعضی دیگر از این مواد سمی،پرندگان بطور تصادفی در معرض آنها قرار می گیرند.
منبع : موسسه مرغداری ایران
دیدگاه ها