اهمیت تغذیه جوجه بعد از هچ و رابطه آن با عملکرد گله در آخر دوره
تمام پژوهشگران را عقیده بر این است که چگونگى تغذیه جوجه بلافاصله بعد از جوجه ریزى مى تواند تاثیر زیادى در عملکرد گله در آخر دوره پرورش داشته باشد.به عبارت دیگر شروع پرورش گله اى که با تغذیه مناسب و صحیح توام باشد سبب مى گردد که مرغدار بتواند گله اى یکنواخت از نظر وزن که از راندمان تبدیل غذایى و تلفات مطلوبى نیز برخوردار است به بازار عرضه کند.
در حال حاضر حتى این نظــــریه که جوجه را باید مدتى بعد از جوجه ریزى بدون غذا نگــهدارى کرد غیر قابل قبول مى باشد.آزمایشات متعدد ثابت کرده است که وزن نیمچه در 6 یا 7 هفتگى رابطه مستقیمى با وزن آن در هفته اول پرورش دارد و این ارتباط جداى از رابطه موجود بین وزن اولیه جوجه و یا سن گله مادر مى باشد.
همچنانکه مى دانیم از زمان شروع مرغدارى به صورت صنعتى و با اصلاح ژنتیکى دایمى نژادها و با استفاده از روش ها و ابزارهاى موثرتر مدیریتى ، از مدت زمان رشد جوجه هاى گوشتى سال به سال کاسته شده است.یعنى جوجه اى که هشتاد سال گذشــــته در مدت 16 هفته به وزن کشـــتار مى رسید هم اکنون در مدت 6 یا 7 هفته به وزن کــــــــشتار مى رسد.کاهش طول مدت پرورش سبب شده است که تغذیه جوجه در هفته اول از اهمیت بیشترى برخوردار مى باشد زیرا با کاهش تدریجى طول مدت پرورش ، نسبت هفته اول از نظر زمانى به بقیه مدت پرورش افزایش مى یابد ، یعنى اگر در هشتاد سال گذشته ، هفته اول یک شانزدهم طول مدت پرورش را تشکیل مى داد هم اکنون این نسبت به یک ششم یا یک هفتم رسیده است.عوامل زیادى مى توانند در رشد اولیه جوجه مؤثر باشد تعدادى از این عوامل مربوط به زمان قبل از پرورش و تعدادى مربوط به بعد از جوجه ریزى و پرورش مى باشند.
از عوامل مربوط به قبل از پرورش مى شود از وزن تخم مرغ و سن گله مادر نام برد و از عوامل بعد از جوجه ریزى ، آلودگى هاى اولیه میکربى محل پرورش و چگونگى تغذیه مى توانند در رشد هفته اول و در نهایت در رشد نهایى گله تاثیر گذار باشند.
تخم مرغ از نظر وزنى حاوى حدود 5/58 درصد سفیده ، 31 درصد زرده و 5/10 درصد پوسته مى باشدکه با افزایش سن مادر ، درصد وزن زرده نسبت به سفیده فزونى مى یابد.8/88 درصد وزن سفیده و 5/47 درصد وزن زرده و یک درصد پوسته را آب تشکیل مى دهد که البته این ارقام در نژادهاى مختلف تا حدى متفاوت مى باشند.با چنین ترکیبى ، تخم مرغ حاوى تمام انواع مواد غذایى ضرورى براى رشد جنین در دستگاه جوجه کشى به استثناى اکسیژن مى باشدوچنانکه مى دانیم اکسیژن نیز در طول مدت انکوباسیون از طریق منافذ سطحى پوسته ، به جنین در حال رشد مى رسد.
زرده حاوى مقدار زیادى چربى است که انرژى مورد نیاز رشد جنین را در دوره انکوباسیون تامین مى کند.سفیده نیز حاوى انواع اسیدهاى آمینه مى باشد که پروتئین مورد نیاز را به جنین مى رساند.مقدارى از زرده با اضافه مقدار کمترى از سفیده که در آخر دوره انکوباسیون به مصرف رشد جنین نرسیده است بعد از هچ ، در درون حفره شکمى جوجه و بصورت کیسه اى باقى مى ماند که تقریبا 10 درصد وزن جوجه را در زمان تولید تشکیل مى دهد.وجود این مواد سبب مى شود که جوجه بتواند سریعا خود را از تغذیه درون تخم مرغى به تغذیه دهانى وفق دهد.رابطه مستقیمى نیز بین مقدار مواد مغذى باقى مانده در زرده و رشد جوجه بعد از جوجه ریزى وجود دارد ، یعنى هر چقدر مواد مغذى کیسه زرده بیشتر باشد رشد جوجه نیز سریعتر خواهد بود .امروز متخصصین علم ژنتیک با استفاده از این موضوغ سعى مى کنند نژادهاى را بوجود آورند که زرده باقى مانده بعد از هچ از نظر مواد مغذى هر چه غنى تر باشد تا جوجه در روزهاى اول از رشد بیشترى برخوردار گردد.
اهمیت تغذیه در هفته اول
هم چنانکه اشاره شد با کاهش طول مدت پرورش ، امروزه در پرورش مرغ گوشتى تغذیه در هفته اول از اهمیت بیشترى برخوردار گردیده است ، حتى در سالهاى نه چندان دور که طول مدت پرورش به 60 روز مى رسید هفته اول حدود 10 تا 11 درصد از کل طول مدت پرورش را تشکیل مى داد ولى هم اکنون که طول مدت پرورش کاهش یافته است ، هفته اول نسبت به کل طول مدت پرورش به بیش از 15 درصد رسیده است که با کاهش طول مدت پرورش در آینده ، این درصد به تدریج افزایش خواهد یافت.
از طرف دیگر همچنانکه مى دانیم در کارخانه جوجه کشى ، جوجه ها در زمانهاى متفاوت و تدریجا از تخم مرغ خارج مى شوند ولى خارج کردن تمام جوجه ها از هچر زمانى صورت مى گیرد که اکثر جوجه ها از تخم مرغ خارج شده و 90 تا 95 درصد آنها خشک شده باشند به عبارت دیگر تعدادى از جوجه ها بعد از خارج شدن از تخم مدت 24 ساعت یا بیشتر در هچر باقى مى مانند.
بعد از تخلیه هچر و در بهترین شرایط ، معمولا جوجه ها بین 12 تا 24 ساعت بعد به مرغدارى مى رسند ولى گاهى به علل متعدد از جمله اعمال برنامه هاى واکسیناسیون ، نوک چینى و یا طولانى بودن مسیر ، این مدت به 36 تا 48 ساعت نیز مى رسد.
با افزودن مدت زمانى که جوجه ها بعد از هچ در سینى هاى هچرى باقى مى مانند به مدت زمان انتقال جوجه ها به مرغدارى ، مى توان نتیجه گرفت که اکثرا جوجه ها بین 48 تا 72 ساعت یعنى 2 تا 3 روز بعد از خروج از تخم مرغ ، به سالن مرغدارى مى رسند.به عبارت دیگر اگر مدت پرورش نیمچه گوشتى امروزى 6 هفته باشد مى توان نتیجه گرفت که جوجه از زمان خروج از تخم مرغ تا شروع تغذیه در سالن ، 2 تا 3 روز به عبارت دیگر 4 تا 7 درصد از عمر خود را تا زمان کشتار بدون غذا باقى مى ماند.
به عنایت به آنچه که اشاره شد اهمیت تغذیه مناسب جوجه گوشتى و بلافاصله بعد از جوجه ریزى به خوبى مشخص مى گردد ، به هر علتى که جوجه نتواند در سالن به آب و دان کافى دسترسى پیدا کند سبب خواهد شد که گله از رشد غیر یکنواخت و عملکرد نا مناسبى برخوردار گردد.
دستگاه گوارش جوجه و از جمله روده ، کبد و پانکراس که نقش مهمى در تولید آنزیم و هضم مواد غذایى دارند بلافاصله بعد از هچ داراى رشد 2 تا 5 برابر رشد سایر اعضاء هستند و این رشد وقتى مى تواند عملى گردد که جوجه بعد از هچ سریعا به آب و دان دسترسى پیدا کند.هم چنین ثابت شده است که مواد غذایى موجود در زرده بطور کامل قادر به تامین نیازهاى غذایى جوجه بعد از هچ نخواهند بود و به همین سبب ممانعت از تغذیه جوجه تا سه روز بعد از هچ مى تواند تا 30 درصد سبب کاهش رشد در 4 هفته اول گردد و این کاهش رشد در هفته هاى بعدى نیز به هیچ وجه جبران نخواهد شد.در صورتیکه اگر به هرعلتى ا ز رشد جوجه در هفته هاى دوم و سوم ممانعت به عمل آید ، این کاهش رشد تا آخر دوره قابل جبران خواهد بود.
با توجه به اختلاف زمان هچ ، بعد از جوجه ریزى تعدادى از جوجه ها که زودتر هچ شده اند دیرتر به دان مى رسند و بر عکس جوجه هایى که دیرتر هچ شده اند زودتر به دان مى رسند.این مدت زمان که بین 2 تا 3 روز است خود عامل تاثیر گذار مهمى در رشد گله مى باشد و امروزه بعنوان یکى از علل اصلى عدم یکنواختى رشد در گله هاى گوشتى شناخته مى شود.ممانعت از دسترسى گله به دان و آب بعد از رسیدن آن به مرغدارى ، سبب افزایش بیشتر مدت گرسنگى مى شود و در نتیجه تاثیرات سوء مصرف نشدن کافى دان سبب کاهش وزن ، افزایش طول مدت رشد و به ویژه عدم یکنواختى وزن در گله خواهد شد و مسلما این تاثیرات سوء در جوجه هایى که زودتر هچ شده و دیرتر به دان رسیده اند بیشتر خواهد بود.هم چنانکه اشاره شد کیسه زرده حاوى مقدار زیادى چربى است که به عنوان ذخیره انرژى براى رشد جوجه در فاصله زمانى بین هچ تا شروع تغذیه دهانى باید مورد استفاده قرار گیرد ولى باید توجه داشت که چربى زرده تا 50 درصد انرژى مورد نیاز جوجه را مى تواند تا شروع تغذیه دهانى تامین کند.از طرف دیگر زرده وقتى مى تواند سریع تر جذب شده و انرژى ذخیره شده در خود را به مصرف جوجه برساند که جوجه امکان دسترسى هر چه سریع تر به دان را بعد از هچ داشته باشد.بنابراین بر اختلاف این تصور ، جلوگیرى از تغذیه اولیه جوجه علاوه بر اینکه سبب جذب سریع تر زرده نخواهد شد ، بر عکس جلوگیرى از تغذیه اولیه سبب کندى جذب زرده مى شود و کندى جذب زرده نیز به نوبه خود سبب جلوگیرى از رشد جوجه و کاهش وزن در آخر دوره خواهد شد.
آخرین مسئله مهم در مورد لزوم جذب هر چه سریع تر زرده وجود آنتى بادى هاى منتقله از مادر به زرده مى باشد هم چنانکه مى دانیم آنتى بادى هاى مادرى از طریق زرده به جوجه منتقل مى شوند.این آنتى بادى ها به شرطى مى توانند باعث جلوگیرى از بیماریها شوند و هرچه سریع تر و حداکثر در مدت 48 ساعت از طریق زرده وارد جریان خون جوجه شوند و از طرف دیگر آنتى بادى وقتى سریعا وارد جریان خون خواهد شد که زرده به سرعت جذب گردد و همچنانکه اشاره شد براى جذب زرده ، جوجه باید در کوتاهترین مدت بعد از هچ به آب و دان برسد که از اینجا اهمیت تغذیه اولیه جوجه به خوبى مشخص مى گردد.
استفاده از آرد ذرت در تغذیه جوجه
آزمایشات متعدد ثابت کرده اند که مصرف آرد ذرت آسیاب شده در روزهاى اول در جوجه هاى گوشتى علاوه بر این که هیچگونه اثر مثبتى در جذب کیسه زرده و کاهش عوارض چسبندگى ندارد بلکه سبب به تاخیر افتادن رشد و کاهش راندمان تبدیل غذایى نیز مى شود.در آزمایشى که در سال 1999 در آمریکا صورت گرفت نشان داده شد که مصرف پیش دان از یک روزگى در مقایسه با ذرت ، سبب افزایش رشد به میزان 116 گرم تا آخر 49 روزگى و راندمان تبدیل غذایى نیز به مراتب بهتر گردید.
مصرف ذرت در روزهاى اول در جوجه هاى گوشتى که در سالهاى بسیار دور و فقط به مدت کوتاهى در مرغدارى هاى صنعتى دنیا متداول گردید هم اکنون کاملا منسوخ شده و امروزه به هیچ وجه توصیه نمى گردد ، کما اینکه اشاره اى نیز به آن در هیچکدام از راهنماهاى پرورش نژادها نشده و نمى شود.
تمام پژوهشگران را عقیده بر این است که چگونگى تغذیه جوجه بلافاصله بعد از جوجه ریزى مى تواند تاثیر زیادى در عملکرد گله در آخر دوره پرورش داشته باشد.به عبارت دیگر شروع پرورش گله اى که با تغذیه مناسب و صحیح توام باشد سبب مى گردد که مرغدار بتواند گله اى یکنواخت از نظر وزن که از راندمان تبدیل غذایى و تلفات مطلوبى نیز برخوردار است به بازار عرضه کند.
در حال حاضر حتى این نظــــریه که جوجه را باید مدتى بعد از جوجه ریزى بدون غذا نگــهدارى کرد غیر قابل قبول مى باشد.آزمایشات متعدد ثابت کرده است که وزن نیمچه در 6 یا 7 هفتگى رابطه مستقیمى با وزن آن در هفته اول پرورش دارد و این ارتباط جداى از رابطه موجود بین وزن اولیه جوجه و یا سن گله مادر مى باشد.
همچنانکه مى دانیم از زمان شروع مرغدارى به صورت صنعتى و با اصلاح ژنتیکى دایمى نژادها و با استفاده از روش ها و ابزارهاى موثرتر مدیریتى ، از مدت زمان رشد جوجه هاى گوشتى سال به سال کاسته شده است.یعنى جوجه اى که هشتاد سال گذشــــته در مدت 16 هفته به وزن کشـــتار مى رسید هم اکنون در مدت 6 یا 7 هفته به وزن کــــــــشتار مى رسد.کاهش طول مدت پرورش سبب شده است که تغذیه جوجه در هفته اول از اهمیت بیشترى برخوردار مى باشد زیرا با کاهش تدریجى طول مدت پرورش ، نسبت هفته اول از نظر زمانى به بقیه مدت پرورش افزایش مى یابد ، یعنى اگر در هشتاد سال گذشته ، هفته اول یک شانزدهم طول مدت پرورش را تشکیل مى داد هم اکنون این نسبت به یک ششم یا یک هفتم رسیده است.عوامل زیادى مى توانند در رشد اولیه جوجه مؤثر باشد تعدادى از این عوامل مربوط به زمان قبل از پرورش و تعدادى مربوط به بعد از جوجه ریزى و پرورش مى باشند.
از عوامل مربوط به قبل از پرورش مى شود از وزن تخم مرغ و سن گله مادر نام برد و از عوامل بعد از جوجه ریزى ، آلودگى هاى اولیه میکربى محل پرورش و چگونگى تغذیه مى توانند در رشد هفته اول و در نهایت در رشد نهایى گله تاثیر گذار باشند.
تخم مرغ از نظر وزنى حاوى حدود 5/58 درصد سفیده ، 31 درصد زرده و 5/10 درصد پوسته مى باشدکه با افزایش سن مادر ، درصد وزن زرده نسبت به سفیده فزونى مى یابد.8/88 درصد وزن سفیده و 5/47 درصد وزن زرده و یک درصد پوسته را آب تشکیل مى دهد که البته این ارقام در نژادهاى مختلف تا حدى متفاوت مى باشند.با چنین ترکیبى ، تخم مرغ حاوى تمام انواع مواد غذایى ضرورى براى رشد جنین در دستگاه جوجه کشى به استثناى اکسیژن مى باشدوچنانکه مى دانیم اکسیژن نیز در طول مدت انکوباسیون از طریق منافذ سطحى پوسته ، به جنین در حال رشد مى رسد.
زرده حاوى مقدار زیادى چربى است که انرژى مورد نیاز رشد جنین را در دوره انکوباسیون تامین مى کند.سفیده نیز حاوى انواع اسیدهاى آمینه مى باشد که پروتئین مورد نیاز را به جنین مى رساند.مقدارى از زرده با اضافه مقدار کمترى از سفیده که در آخر دوره انکوباسیون به مصرف رشد جنین نرسیده است بعد از هچ ، در درون حفره شکمى جوجه و بصورت کیسه اى باقى مى ماند که تقریبا 10 درصد وزن جوجه را در زمان تولید تشکیل مى دهد.وجود این مواد سبب مى شود که جوجه بتواند سریعا خود را از تغذیه درون تخم مرغى به تغذیه دهانى وفق دهد.رابطه مستقیمى نیز بین مقدار مواد مغذى باقى مانده در زرده و رشد جوجه بعد از جوجه ریزى وجود دارد ، یعنى هر چقدر مواد مغذى کیسه زرده بیشتر باشد رشد جوجه نیز سریعتر خواهد بود .امروز متخصصین علم ژنتیک با استفاده از این موضوغ سعى مى کنند نژادهاى را بوجود آورند که زرده باقى مانده بعد از هچ از نظر مواد مغذى هر چه غنى تر باشد تا جوجه در روزهاى اول از رشد بیشترى برخوردار گردد.
اهمیت تغذیه در هفته اول
هم چنانکه اشاره شد با کاهش طول مدت پرورش ، امروزه در پرورش مرغ گوشتى تغذیه در هفته اول از اهمیت بیشترى برخوردار گردیده است ، حتى در سالهاى نه چندان دور که طول مدت پرورش به 60 روز مى رسید هفته اول حدود 10 تا 11 درصد از کل طول مدت پرورش را تشکیل مى داد ولى هم اکنون که طول مدت پرورش کاهش یافته است ، هفته اول نسبت به کل طول مدت پرورش به بیش از 15 درصد رسیده است که با کاهش طول مدت پرورش در آینده ، این درصد به تدریج افزایش خواهد یافت.
از طرف دیگر همچنانکه مى دانیم در کارخانه جوجه کشى ، جوجه ها در زمانهاى متفاوت و تدریجا از تخم مرغ خارج مى شوند ولى خارج کردن تمام جوجه ها از هچر زمانى صورت مى گیرد که اکثر جوجه ها از تخم مرغ خارج شده و 90 تا 95 درصد آنها خشک شده باشند به عبارت دیگر تعدادى از جوجه ها بعد از خارج شدن از تخم مدت 24 ساعت یا بیشتر در هچر باقى مى مانند.
بعد از تخلیه هچر و در بهترین شرایط ، معمولا جوجه ها بین 12 تا 24 ساعت بعد به مرغدارى مى رسند ولى گاهى به علل متعدد از جمله اعمال برنامه هاى واکسیناسیون ، نوک چینى و یا طولانى بودن مسیر ، این مدت به 36 تا 48 ساعت نیز مى رسد.
با افزودن مدت زمانى که جوجه ها بعد از هچ در سینى هاى هچرى باقى مى مانند به مدت زمان انتقال جوجه ها به مرغدارى ، مى توان نتیجه گرفت که اکثرا جوجه ها بین 48 تا 72 ساعت یعنى 2 تا 3 روز بعد از خروج از تخم مرغ ، به سالن مرغدارى مى رسند.به عبارت دیگر اگر مدت پرورش نیمچه گوشتى امروزى 6 هفته باشد مى توان نتیجه گرفت که جوجه از زمان خروج از تخم مرغ تا شروع تغذیه در سالن ، 2 تا 3 روز به عبارت دیگر 4 تا 7 درصد از عمر خود را تا زمان کشتار بدون غذا باقى مى ماند.
به عنایت به آنچه که اشاره شد اهمیت تغذیه مناسب جوجه گوشتى و بلافاصله بعد از جوجه ریزى به خوبى مشخص مى گردد ، به هر علتى که جوجه نتواند در سالن به آب و دان کافى دسترسى پیدا کند سبب خواهد شد که گله از رشد غیر یکنواخت و عملکرد نا مناسبى برخوردار گردد.
دستگاه گوارش جوجه و از جمله روده ، کبد و پانکراس که نقش مهمى در تولید آنزیم و هضم مواد غذایى دارند بلافاصله بعد از هچ داراى رشد 2 تا 5 برابر رشد سایر اعضاء هستند و این رشد وقتى مى تواند عملى گردد که جوجه بعد از هچ سریعا به آب و دان دسترسى پیدا کند.هم چنین ثابت شده است که مواد غذایى موجود در زرده بطور کامل قادر به تامین نیازهاى غذایى جوجه بعد از هچ نخواهند بود و به همین سبب ممانعت از تغذیه جوجه تا سه روز بعد از هچ مى تواند تا 30 درصد سبب کاهش رشد در 4 هفته اول گردد و این کاهش رشد در هفته هاى بعدى نیز به هیچ وجه جبران نخواهد شد.در صورتیکه اگر به هرعلتى ا ز رشد جوجه در هفته هاى دوم و سوم ممانعت به عمل آید ، این کاهش رشد تا آخر دوره قابل جبران خواهد بود.
با توجه به اختلاف زمان هچ ، بعد از جوجه ریزى تعدادى از جوجه ها که زودتر هچ شده اند دیرتر به دان مى رسند و بر عکس جوجه هایى که دیرتر هچ شده اند زودتر به دان مى رسند.این مدت زمان که بین 2 تا 3 روز است خود عامل تاثیر گذار مهمى در رشد گله مى باشد و امروزه بعنوان یکى از علل اصلى عدم یکنواختى رشد در گله هاى گوشتى شناخته مى شود.ممانعت از دسترسى گله به دان و آب بعد از رسیدن آن به مرغدارى ، سبب افزایش بیشتر مدت گرسنگى مى شود و در نتیجه تاثیرات سوء مصرف نشدن کافى دان سبب کاهش وزن ، افزایش طول مدت رشد و به ویژه عدم یکنواختى وزن در گله خواهد شد و مسلما این تاثیرات سوء در جوجه هایى که زودتر هچ شده و دیرتر به دان رسیده اند بیشتر خواهد بود.هم چنانکه اشاره شد کیسه زرده حاوى مقدار زیادى چربى است که به عنوان ذخیره انرژى براى رشد جوجه در فاصله زمانى بین هچ تا شروع تغذیه دهانى باید مورد استفاده قرار گیرد ولى باید توجه داشت که چربى زرده تا 50 درصد انرژى مورد نیاز جوجه را مى تواند تا شروع تغذیه دهانى تامین کند.از طرف دیگر زرده وقتى مى تواند سریع تر جذب شده و انرژى ذخیره شده در خود را به مصرف جوجه برساند که جوجه امکان دسترسى هر چه سریع تر به دان را بعد از هچ داشته باشد.بنابراین بر اختلاف این تصور ، جلوگیرى از تغذیه اولیه جوجه علاوه بر اینکه سبب جذب سریع تر زرده نخواهد شد ، بر عکس جلوگیرى از تغذیه اولیه سبب کندى جذب زرده مى شود و کندى جذب زرده نیز به نوبه خود سبب جلوگیرى از رشد جوجه و کاهش وزن در آخر دوره خواهد شد.
آخرین مسئله مهم در مورد لزوم جذب هر چه سریع تر زرده وجود آنتى بادى هاى منتقله از مادر به زرده مى باشد هم چنانکه مى دانیم آنتى بادى هاى مادرى از طریق زرده به جوجه منتقل مى شوند.این آنتى بادى ها به شرطى مى توانند باعث جلوگیرى از بیماریها شوند و هرچه سریع تر و حداکثر در مدت 48 ساعت از طریق زرده وارد جریان خون جوجه شوند و از طرف دیگر آنتى بادى وقتى سریعا وارد جریان خون خواهد شد که زرده به سرعت جذب گردد و همچنانکه اشاره شد براى جذب زرده ، جوجه باید در کوتاهترین مدت بعد از هچ به آب و دان برسد که از اینجا اهمیت تغذیه اولیه جوجه به خوبى مشخص مى گردد.
استفاده از آرد ذرت در تغذیه جوجه
آزمایشات متعدد ثابت کرده اند که مصرف آرد ذرت آسیاب شده در روزهاى اول در جوجه هاى گوشتى علاوه بر این که هیچگونه اثر مثبتى در جذب کیسه زرده و کاهش عوارض چسبندگى ندارد بلکه سبب به تاخیر افتادن رشد و کاهش راندمان تبدیل غذایى نیز مى شود.در آزمایشى که در سال 1999 در آمریکا صورت گرفت نشان داده شد که مصرف پیش دان از یک روزگى در مقایسه با ذرت ، سبب افزایش رشد به میزان 116 گرم تا آخر 49 روزگى و راندمان تبدیل غذایى نیز به مراتب بهتر گردید.
مصرف ذرت در روزهاى اول در جوجه هاى گوشتى که در سالهاى بسیار دور و فقط به مدت کوتاهى در مرغدارى هاى صنعتى دنیا متداول گردید هم اکنون کاملا منسوخ شده و امروزه به هیچ وجه توصیه نمى گردد ، کما اینکه اشاره اى نیز به آن در هیچکدام از راهنماهاى پرورش نژادها نشده و نمى شود.
دیدگاه ها