بررسى علل افزایش تلفات‌در جوجه هاى یکروزه
دکترمحمدرضا صالحى‌قمى
کیفیت جوجه تولید شده به دو عامل‌بستگــى دارد. یکى مرگــ و میر که‌مى‌تواند ناشى از عفونت کیسه زرده یابندناف و آلودگــى به قارچ باشد و دوم‌بستگــى به مقدار جوجه‌هاى وازده وحذفى دارد که این مورد به فاکتورهاى‌بیشترى بستگــى پیدا مى‌کند که در جاى‌خود بحث خواهد شد. بنابراین تلفات اولیه جوجه‌هاى‌تولید شده را مى‌توان به دو دسته تقسیم‌نمود: مرگــ و میر و حذف. در این مقاله سعى شده است به‌طورتحلیلى به شرح این دو عامل با توجه به‌تجربیات فارمى پرداخته شود.
مرگ و میر: عمده‌ترین علت مرگ و میر اولیه‌عفونت کیسه زرده است که بیشترین‌تلفات را در هفته اول زندگــى باعث‌مى‌شود که معمولا از روز سوم زندگــى‌شروع شده اوج آن در روز هفتم زندگــى‌است و بعد از آن به تدریج کاهش پیداکرده و حدودادر روز دهم مرگــ و میرناشى از عفونت کیسه زرده به حالت‌عادى برگــشت مى‌کند. بعد از عفونت کیسه زرده مى‌توان ازعفونت بند ناف نام برد و در انتها آلودگــى‌قـــارچى که متداول‌ترین آن آلودگــى به‌قــــارچ آســــپرژیـــلوس فومیگــاتوس‌است. فاکتورهاى موثردر مرگــ و میر ۱ـ عفونت کیسه زرده Yolk Infection ۲ـ عفونت بندناف Omphalitis ۳ـ آلودگــى قارچى Mold Infection عفونت کیسه زرده و راه‌هاى‌انتقال آن: همان‌طور که گــفته شد متداول‌ترین ورایج‌ترین علت مرگــ و میر در هفته اول‌زندگــى است. اجرام بیماریزا و غیربیماریزاى‌زیادى در به وجود آوردن عفونت کیسه‌زرده دخالت دارند که هم مى‌تواند ازطریق تخمدان به صورت انتقال عمودى‌یا از طریق آلودگــى مجراى تخم یااویدوکت باعث عفونت کیسه زرده شودو یا آلودگــى از طریق پوسته تخم مرغ‌صورت گــیرد که این راه بیشترین حالت‌وقوع عفونت کیسه زرده است. راه‌هاى انتقال آلودگــى درعفونت کیسه زرده ۱ـ انتقال عمودى از طریق تخمدانOvarian Transmission ۲ـ انتقال از طریق عفونت اویدوکتSalpingitis ۳ـ انتقال از طریق آلودگــى پوسته EggContaminated عوامل ایجادکننده: میکروارگــانیسم‌هاى مختلفى باعث‌آلودگــى و عفونت کیسه زرده شوند.باکترى E.coli سردسته اجرام میکروبى‌در عفونت زرده است که هم مى‌تواند ازطریق عفونت اویدوکت باعث آلودگــى‌کیسه زرده شود و هم از طریق آلوده‌شدن پوسته تخم مرغ که این حالت‌متداول‌ترین شکل بروز عفونت کیسه‌ناشى از E.coli مى‌باشد. علاوه برباکترى E.coliباکترى‌هاى دیگــرى مثل‌پروتئوس و باسیلوس و… مى‌توانندباعث عفونت زرده شوند. در مواردى که عفونت توسط باکترىE.coli ایجاد شده باشد محتویات عادى‌کیسه زرده که سبز زرد رنگــ با قوام ویژه‌کیسه زرده است وقتى عفونى شد کیسه‌زرده به صورت زرد قهوه‌اى با قوام‌کازئوزى تا مایع زرد قهوه‌اى تغییر شکل‌پیدا مى‌کند. در بعضى مواقع نفوذ جرم بیمارى‌زااز دیواره کیسه زرده باعث انتشارآلودگــى از طریق پرده صفاق به کیسه‌هاى‌هوایى و حتى باعث تورم عفونى پرده‌قلب و همین‌طور پرى هیاتیت تورم‌عفونى پرده روى کبد مى‌شود. درصد تلفات ناشى از عفونت کیسه‌زرده بستگــى به مقدار تخم مرغ‌هاى‌آلوده پاتوژنتیسه و همین‌طور تعداد جرم‌بیمارى‌زا دارد. در مواردى که عفونت کیسه زرده‌ناشى از سالمونلا باشد تابلوى کلینیکى‌بیمارى تفاوت پیدا مى‌کند. عفونت کیسه‌زرده سالمونلایى مثل E.coli هم‌مى‌تواند از طریق زرده اتفاق بیافتد، هم‌از طریق پوسته تخم مرغ که همانند فرم‌عفونت کلى‌باسیلى انتقال از طریق‌پوسته تخم مرغ متداول‌تر است.بیشترین آلودگــى مربوط به دوسالمونلاى متحرک اینترایتیدیس وتیفى‌موریوم هستند که به شکل بالینى در(Csubclinical) سکوم و کیسه صفراوجود داشته و تحت شرایط خاصى مثل‌استرس یکباره تکثیر پیدا کرده و ازطریق مدفوع دفع مى‌شوند در چنین‌مواقعى احتمال این که پوسته تخم مرغ‌به یکى یا هر دو نوع سالمونلا آلوده‌شود وجود دارد. این آلودگــى مى‌تواند ازطریق آلوده بودن پوشال لانه‌هاى‌تخمگــذارى و یا آلوده بودن ناحیه کلوآک‌صورت گــیرد که در هر دو حالت جرم‌بیمارى‌زا احتمال دارد قبل از ضدعفونى‌شدن تخم مرغ‌هاى قابل جوجه‌کشى به‌داخل تخم مرغ نفوذ کرده باعث عفونت‌کیسه زرده شود. در این حالت کیسه‌زرده فرم کازئوزى گــرفته و خشک وچروکیده به نظر مى‌رسد و از آنجایى که‌جوجه‌هاى آلوده از بدو تولد وهمین‌طور در روزهاى اول زندگــى جرم‌بیمارى‌زا را دفع مى‌کنند باعث انتقال‌آلودگــى به جوجه‌هاى سالم دیگــر شود(برخلاف سایر عفونت‌هاى کیسه زرده)در نتیجه تعداد بیشترى از جوجه‌هاى‌تولید شده درگــیر باکترى شده که البته‌دیگــر فرم بیمارى تغییر کرده و به‌صورت بیمارى سالمونلوز یا پاراتیفوزبروز مى‌کند. بنابراین افزایش مرگ و میرو افزایش حذف را به دنبال خواهدداشت.
دکترمحمدرضا صالحى‌قمى
کیفیت جوجه تولید شده به دو عامل‌بستگــى دارد. یکى مرگــ و میر که‌مى‌تواند ناشى از عفونت کیسه زرده یابندناف و آلودگــى به قارچ باشد و دوم‌بستگــى به مقدار جوجه‌هاى وازده وحذفى دارد که این مورد به فاکتورهاى‌بیشترى بستگــى پیدا مى‌کند که در جاى‌خود بحث خواهد شد. بنابراین تلفات اولیه جوجه‌هاى‌تولید شده را مى‌توان به دو دسته تقسیم‌نمود: مرگــ و میر و حذف. در این مقاله سعى شده است به‌طورتحلیلى به شرح این دو عامل با توجه به‌تجربیات فارمى پرداخته شود.
مرگ و میر: عمده‌ترین علت مرگ و میر اولیه‌عفونت کیسه زرده است که بیشترین‌تلفات را در هفته اول زندگــى باعث‌مى‌شود که معمولا از روز سوم زندگــى‌شروع شده اوج آن در روز هفتم زندگــى‌است و بعد از آن به تدریج کاهش پیداکرده و حدودادر روز دهم مرگــ و میرناشى از عفونت کیسه زرده به حالت‌عادى برگــشت مى‌کند. بعد از عفونت کیسه زرده مى‌توان ازعفونت بند ناف نام برد و در انتها آلودگــى‌قـــارچى که متداول‌ترین آن آلودگــى به‌قــــارچ آســــپرژیـــلوس فومیگــاتوس‌است. فاکتورهاى موثردر مرگــ و میر ۱ـ عفونت کیسه زرده Yolk Infection ۲ـ عفونت بندناف Omphalitis ۳ـ آلودگــى قارچى Mold Infection عفونت کیسه زرده و راه‌هاى‌انتقال آن: همان‌طور که گــفته شد متداول‌ترین ورایج‌ترین علت مرگــ و میر در هفته اول‌زندگــى است. اجرام بیماریزا و غیربیماریزاى‌زیادى در به وجود آوردن عفونت کیسه‌زرده دخالت دارند که هم مى‌تواند ازطریق تخمدان به صورت انتقال عمودى‌یا از طریق آلودگــى مجراى تخم یااویدوکت باعث عفونت کیسه زرده شودو یا آلودگــى از طریق پوسته تخم مرغ‌صورت گــیرد که این راه بیشترین حالت‌وقوع عفونت کیسه زرده است. راه‌هاى انتقال آلودگــى درعفونت کیسه زرده ۱ـ انتقال عمودى از طریق تخمدانOvarian Transmission ۲ـ انتقال از طریق عفونت اویدوکتSalpingitis ۳ـ انتقال از طریق آلودگــى پوسته EggContaminated عوامل ایجادکننده: میکروارگــانیسم‌هاى مختلفى باعث‌آلودگــى و عفونت کیسه زرده شوند.باکترى E.coli سردسته اجرام میکروبى‌در عفونت زرده است که هم مى‌تواند ازطریق عفونت اویدوکت باعث آلودگــى‌کیسه زرده شود و هم از طریق آلوده‌شدن پوسته تخم مرغ که این حالت‌متداول‌ترین شکل بروز عفونت کیسه‌ناشى از E.coli مى‌باشد. علاوه برباکترى E.coliباکترى‌هاى دیگــرى مثل‌پروتئوس و باسیلوس و… مى‌توانندباعث عفونت زرده شوند. در مواردى که عفونت توسط باکترىE.coli ایجاد شده باشد محتویات عادى‌کیسه زرده که سبز زرد رنگــ با قوام ویژه‌کیسه زرده است وقتى عفونى شد کیسه‌زرده به صورت زرد قهوه‌اى با قوام‌کازئوزى تا مایع زرد قهوه‌اى تغییر شکل‌پیدا مى‌کند. در بعضى مواقع نفوذ جرم بیمارى‌زااز دیواره کیسه زرده باعث انتشارآلودگــى از طریق پرده صفاق به کیسه‌هاى‌هوایى و حتى باعث تورم عفونى پرده‌قلب و همین‌طور پرى هیاتیت تورم‌عفونى پرده روى کبد مى‌شود. درصد تلفات ناشى از عفونت کیسه‌زرده بستگــى به مقدار تخم مرغ‌هاى‌آلوده پاتوژنتیسه و همین‌طور تعداد جرم‌بیمارى‌زا دارد. در مواردى که عفونت کیسه زرده‌ناشى از سالمونلا باشد تابلوى کلینیکى‌بیمارى تفاوت پیدا مى‌کند. عفونت کیسه‌زرده سالمونلایى مثل E.coli هم‌مى‌تواند از طریق زرده اتفاق بیافتد، هم‌از طریق پوسته تخم مرغ که همانند فرم‌عفونت کلى‌باسیلى انتقال از طریق‌پوسته تخم مرغ متداول‌تر است.بیشترین آلودگــى مربوط به دوسالمونلاى متحرک اینترایتیدیس وتیفى‌موریوم هستند که به شکل بالینى در(Csubclinical) سکوم و کیسه صفراوجود داشته و تحت شرایط خاصى مثل‌استرس یکباره تکثیر پیدا کرده و ازطریق مدفوع دفع مى‌شوند در چنین‌مواقعى احتمال این که پوسته تخم مرغ‌به یکى یا هر دو نوع سالمونلا آلوده‌شود وجود دارد. این آلودگــى مى‌تواند ازطریق آلوده بودن پوشال لانه‌هاى‌تخمگــذارى و یا آلوده بودن ناحیه کلوآک‌صورت گــیرد که در هر دو حالت جرم‌بیمارى‌زا احتمال دارد قبل از ضدعفونى‌شدن تخم مرغ‌هاى قابل جوجه‌کشى به‌داخل تخم مرغ نفوذ کرده باعث عفونت‌کیسه زرده شود. در این حالت کیسه‌زرده فرم کازئوزى گــرفته و خشک وچروکیده به نظر مى‌رسد و از آنجایى که‌جوجه‌هاى آلوده از بدو تولد وهمین‌طور در روزهاى اول زندگــى جرم‌بیمارى‌زا را دفع مى‌کنند باعث انتقال‌آلودگــى به جوجه‌هاى سالم دیگــر شود(برخلاف سایر عفونت‌هاى کیسه زرده)در نتیجه تعداد بیشترى از جوجه‌هاى‌تولید شده درگــیر باکترى شده که البته‌دیگــر فرم بیمارى تغییر کرده و به‌صورت بیمارى سالمونلوز یا پاراتیفوزبروز مى‌کند. بنابراین افزایش مرگ و میرو افزایش حذف را به دنبال خواهدداشت.
دیدگاه ها