بیماری خفته صنعت طیور
علیرضا گائینی ، دانشجوی رشته دکترای دامپزشکی
امروزه در پرورش طیور به شیوه صنعتی ، انگلهای بسیاری واجد اهمیت میباشند . از میان گروههای انگلی ، برخی نیز اهمیت بیشتری دارند . Cryptosporidiosis از انواع بیماریهای انگلی مهم در طیور صنعتی میباشد که برای نخستین بار توسط E.Tyzzer در سال 1907 توصیف گردید ( 1 ) . وی انگل فوق را در غدد معدوی نوعی موش شناسایی نمود .
تحت شرایطی که سی درصد از گوشت مصرفی دنیا توسط طیور تامین میگردد ، انگل فوق ، مشکلی بزرگ در سیستمهای تجاری بزرگ و یا پرورش خانگی محسوب میگردد . از سوی دیگر ، مداخله این انگل با بیماریهایی چون CIA نیز از اهمیت ویژه ایی برخوردار میباشد ( 2 ) .
این درحالیست که Cryptosporidiosis در طیور ، معمول بوده ولی کمتر کسی اهمیت آن را میداند . شیوع انگل فوق در پولتهای بوقلمون بصورت تنفسی ، شناخته شده و واجد اهمیت میباشد ( 3 ) .
از سوی دیگر ، بیماری فوق به انسان نیز منتقل شده و میتواند سبب سبب بروز ضایعاتی چون اسهال آبکی ، درد شکم ، کاهش وزن و اشتها و احتمالا تب و تهوع نیز شود ( 4 ) . نشانه های این بیماری در پرندگان شامل سرفه ، تورم سینوسها ، اسهال ، عقب ماندگی از برنامه رشد گله و Snick میباشد ( 5 ) .
علارغم مسائل ذکر شده ، هیچ درمان اختصاصی برای این بیماری بنظر میرسد وجود نداشته باشد . این در حالیست که Cryptosporidiosis در برابر عوامل ضدکوکسیدیایی آزمایش شده ، حساس نیست ( 6 ) .
تاریخچه :
Cryptosporidium را نخستین بار E.Tyzzer در سال 1907 میلادی توصیف نمود ( 1 ) . وی انگل فوق را در غدد معدوی نوعی موش آزمایشگاهی شناسایی نمود . وی برای نخستین بار در سال 1910 میلادی در صفحه 504 مقاله خود به بررسی تفاوتهای میان جنس Cryptosporidium و اووسیتهای کوکسیدیا پرداخت و این نکته را بیان نمود که زیرساختمان این دو با هم تفاوت دارند . وی اووسیتهای کوکسیدیا را واجد اسپروزوئید میدانست درصورتیکه در ارگانیسم جدید (Cryptosporidium ) ، اسپروزوئیدی وجود نداشت ( 7 ) . در سال 1907 میلادی ، گونه C.muris Tyzzer غدد معدوی نوعی موش آزمایشگاهی و چندین گونه از پستانداران دیگر را درگیر نمود .
در سال 1912 میلادی ، گونه C.Parvum Tyzzer روده کوچک تعداد بسیار زیادی از پستانداران را درگیر نمود . گونه یادشده ، از گونه Zoonotic بوده و مسئول نیمی از بروز بیماری فوق در انسان میباشد ( 8 ) .
Tyzzer در سال 1907 ، اجسامی قمقمه ایی ، کروی یا بیضی شکل را شناسایی نمود . وی هر اووسیت را واجد 10 میکرون طول میدانست . همچنین ، Tyzzer در آن تاریخ ، ساختمان داخلی انگل فوق را شرح نداد . Tyzzer ، این انگل را به Cryptosporidium muris نامید و احتمالا در خانواده Asporocyttidae طبقه بندی نمود ( 1 ) .
بنظر میرسید که آلودگی انسان به انگل فوق محدود باشد ( 8 ) . تا سال 1976 میلادی ، هیچ مورد انسانی شناسایی نشده بود تا زمانیکه Nime و همکاران Cryptosporidiosis را در یک دختربچه سه ساله توصیف نمودند . دختربچه فوق ، با دریافت غذا از طریق دهان ، استفراغ میکرد و از سوی دیگر به اسهال آبکی مبتلا گردیده بود . Nime و همکاران در آن تاریخ به معاینه مورد فوق با استفاده از اشعه X پرداختند . بدین ترتیب ، محوطه شکمی بیمار بررسی گردید و میزان بالایی از گاز در Colon و مواد مایع در روده های بزرگ و کوچک مشاهده گردید ( 9 ) .
بررسی نمونه ها با میکروسکوپ نوری به شناسایی انگلهایی کروی و ارگانیسمهایی تخم مرغی شکل در ناحیه Cryptolumen ختم شد . این ارگانیسمها به سطح راسی سلولهای اپیتلیال متصل بودند . مورد فوق ، ممکن بود بدلیل آلودگی با آب ( مصرف سگ ، گربه ، گوساله از آب شرب ) بوجود آمده باشد ولی در آن تاریخ ، راه انتقال بیماری به این دختر سه ساله مشخص نشد ( 9 ) .
از سال 1976 میلادی ، چندین شیوع در ایالات متحده مشاهده شده است . اما شیوع سال 1993 در منطقه Milwaukee از بزرگترین اپیدمیهای این بیماری به شمار میرود ( 7 ) .
وقوع و شیوع بیماری :
Cryptosporidiosis نوعی بیماری انگلی است که وقوع آن در مرغ ، بوقلمون ، بلدرچین ، قرقاول ، قرقاول صحرایی ، فنچ و خانواده طوطی سانان و پرستوها گزارش شده است ( 7 ) . این در حالیست که وقوع این بیماری در 30 گونه مختلف پرندگان گزارش شده است ( 10 ) . گزارشهایی نیز مبنی بر آلودگی شترمرغهای برزیلی به این انگل ، منتشر شده است .
تا این تاریخ ، گونه های بیماریزای پرندگان را C.baileyi ، C.galli ، C.meleagridis تشکیل میدهند . اما به منظور شناسایی گونه های بیماری زا در شترمرغ ، تحقیقی صورت پذیرفت . بر اساس نتایج تحقیق صورت گرفته ، مشخص گردید که اووسیتهای جداشده از شترمرغ برزیلی بزرگتر و بیشتر از Cryptosporidium های گزارش شده قبلی در شترمرغها میباشد ( 10 ) .
با توجه به نتایج فوق ، میتوان این نتیجه گیری را نمود که دو نوع Cryptosporidium سبب آلودگی و بیماری در شترمرغها میشود . یکی با خصوصیات ملکولی ، بیولوژیک و مورفولوژیک مرتبط به C.baileyi و دیگری با خصوصیات شبیه به C.meleagridis ( 10 ) .
اما بایستی این نکته را بخاطر داشت که بیماری ناشی از این انگل در بلدرچین و بوقلمون کشنده تر و جدیتر از وقوع آن در مرغها میباشد ( 7 ) .
بطور کلی اعضای موجود در Cryptosporidium را میتوان در گستره بالایی از مهره داران یافت و محدود به پرندگان نمیباشد ( 8 ) . اصولا انگل فوق ، حساسیت کمی به نوع میزبان داشته و میتواند سایر حیوانات ، انسانها ، خزندگان ، پستانداران ، دوزیستان و حتی ماهی ها را نیز درگیر نماید ( 7 ) .
توجه داشته باشید که مقادیر بالایی از اووسیتهای تولیدی توسط Cryptosporidium را میتوان در محیط یافت . اخیرا در یکصد و یکمین نشست سالیانه جامعه میکروبشناسی آمریکا که در اورلاندو برگزار گردید ، محاسبه جالبی صورت پذیرفت ( 11 ) .
در این محاسبه ، میزان اووسیتهای تولیدی توسط گوساله ها در یک دوره یکساله مورد محاسبه قرار گرفت . نتایج محاسبه فوق ، حقیقتا حیرت آور بود . با توجه به معدل دفع 69 گرم اووسیت به ازای هر گرم مدفوع و تعداد 103 میلیون گوساله موجود در آمریکا ( آمار USDA ) ، محاسبه فوق صورت پذیرفت . این نکته را بخاطر داشته باشید که گاوهای هولشتاین بزرگ ، روزانه در حدود 55 کیلوگرم مدفوع تولید میکنند ( آمار USDA ) ( 11 ) .
نتایج این محاسبه ، بیان نمود که تنها گاوها ، نزدیک به 65 کوآردیبیلیون اووسیت را بصورت سالیانه در آمریکا تولید میکنند . برای درک رقم فوق ، کافی است عدد 65 را با یک تناوب 15 رقمی از صفر به دنبال آن درنظر بگیرید. از سوی دیگر این محاسبه تنها برای گاوها صورت پذیرفته است و در گربه ها ، سگها ، طیور ، اسبها و ... نیز قابل محاسبه خواهد بود ( 11 ) .
سبب شناسی :
طبقه بندی عامل بیماری :
انگل یاد شده در Apicomplexa Phylum قرار می گیرد . این مورد ، توسط Levin در سال 1970 میلادی شرح داده شد . وی همچنین در سال 1988 میلادی ، کلاس Conoidasida را برای انگل فوق پیشنهاد نمود . در سال 1979 میلادی ، Leukant ، تحت کلاس Conoidasido را برای انگل فوق پیشنهاد نمود .سپس Larger و Dobosque در سال 1910 ،Cryptosporidium را در Eucoccidiorida Order قرار دادند ( 12 ) .
SubOrder این انگل نیز در سال 1911 و توسط Leger شناسایی گردید . بر اساس پیشنهادات وی ، این انگل را در Eimeriorina قرار دادند . وی همچنین در سال 1911 میلادی ، خانواده Cryptosporidiae را برای طبقه بندی این انگل در نظر گرفت . در نهایت ، جنس Cryptosporidium توسط Tyzzer در سال 1907 میلادی طبقه بندی شد ( 12 ) .
این درحالیست که هنوز هم اختلافاتی مبنی بر طبقه بندی عامل این بیماری وجود دارد . ولی بنظر میرسد که با تحقیقات ملکولی اخیر ، اختلافات فوق رفع گردد ( 8 ) .
محل استقرار این انگل در پرندگان ، سلولهای اپیتلیال دستگاه گوارش ، تنفس و همچنین بورس پرنده میباشد ( 6 ) .در اکثر موارد ، Cryptosporidium را با کوکسیدیا مرتبط میدانند ولی عموما اووسیتهای این انگل کوچکتر از کوکسیدیا بوده و در مواردی نیز به 4/1 اندازه E.acervalina میرسد ( 5 ) .
این انگل در Brush Border سطح سلولهای اپیتلیال جایگزین میشود ( 5 ) . جنبه دیگر گونه Cryptosporidium ، تثبیت عفونت در اپیتلیوم مخاطی انواع اندامهاست . بعنوان مثال ، C.baleyi ، توانایی آلوده سازی کلوآک ، بورس فابریسیوس ، مجاری فوقانی و تحتانی دستگاه تنفس و پلک چشمها را خواهد داشت ( 6 ) .
شکل قمقمه ایی ، کروی یا بیضی شکل انگل را Tyzzer در سال 1907 میلادی توصیف نمود . وی همچنین ارتباط ضعیف تمامی فرمها در خلال دوره رشد ، در محدودسازی غشای ارگان ضمیمه را شرح داد . او این نکته را بیان نمود که هرکدام از آنها واجد یک یا چند گلبول چربی میباشند که در بدنه باقی مانده از آنها یافت میشود ( 1 ) .
C.baileyi میتواند سبب بروز بیماری تنفسی در مرغها و بوقلمونها گردد . این گونه همچنین سبب آلودگی بخش خلفی لوله گوارش و بورس پرندگان میشود . آلودگی با این بیماری نیز بصورت تنفسی و گوارشی میباشد ( 5 ) .
اووسیتهای این انگل توسط مدفوع دفع گردیده و سپس به تولید هاگ میپردازد . از سوی دیگر ، C.meleagridis نیز سبب بوز حالات فوق میگردد ( 5 ) .
چرخه زندگی :
در مرغها ، خروسها و بوقلمونها ، گونه های مختلف Cryptosporidium از عوامل بیماریزای اولیه هستند . این انگلها ، سبب بروز انواع بیماریهای تنفسی و گوارشی شده و سبب واگیری و تلفات میشوند . چرخه زندگی این انگل از آن جهت متفاوت از آیمریاست که مراحل زندگی داخل سلولی آن به ناحیه پرزهای سلولی میزبان محدود بوده و همچنین اووسیتهایی که در داخل سلول میزبان هاگدار میشوند ، هنگام آزاد شدن در مدفوع ، عفونت زا هستند ( 6 ) .
حساسیت نسبت به عوامل شیمیایی و فیزیکی :
اصولا بر اساس تحقیقات صورت گرفته ، Cryptosporidium در برابر عوامل ضدکوکسیدیایی موجود ، مقاوم است ( 6 و 7 ) . همچنین بر اساس تحقیقات صورت گرفته ، مشخص شده است که قرارگیری این انگل در معرض مواد ضدعفونی کننده بین 30 دقیقه تا 24 ساعت ، تاثیری بر نابودی انگل فوق نداشته است . از سویی ، قرارگیری این عامل در برابر نور UV با شدت 15000 mw/Seq برای دو ساعت ، هیچ خللی را در عملکرد برخی از اووسیتهای انگل نداشته است ( 13 ) .
این در حالیست که تقریبا 100 درصد از انگلهای فوق پس از قرارگیری در معرض نور ضربانداری به شدت 1 j/Sq از بین میروند ( 14 ) . همچنین قرارگیری برای مدت زمان 24 ساعت در برابر گاز برومومتازین و همچنین 28000 میلیگرم به ازای هر لیتر کلر برای مدت زمان 24 ساعت به نابودی 100 درصدی انگل فوق ختم خواهد شد ( 15 و 16 ) .
گزارشهایی نیز مبنی بر موثر بودن فرمول سالین 10 درصد برای مدت زمان 18 ساعت ( 18 ) منتشر شده است . بنظر میرسد که استفاده از گاز اتیلن دی اکسید 100 درصد نیز برای مدت زمان 24 ساعت موثر واقع گردد ( 19 ) .
توجه داشته باشید که Cryptosporidium در دمای 15- درجه برای 24 ساعت ، 20 – درجه برای 8 ساعت و 59.7+ برای مدت زمان 6 دقیقه زنده می ماند . بنابراین میتوان این نکته را بیان نمود که انگل فوق به حرارت حساس میباشد .
همه گیر شناسی :
باتوجه به انتشار جهانی Cryptosporidium ، اهمیت بررسی همه گیرشناسی آن آشکار میگردد ( 6 ) . اهمیت این انگل زمانی دوچندان میشود که نقش آن در بروز خطراتی برای سلامت انسان مشخص گردد . همانگونه که اشاره گردید ، C.parvum Tyzzer در سال 1912 میلادی ، روده کوچک تعداد بسیار زیادی از پستانداران را درگیر نمود و در واقع مسئول تقریبا نیمی از موارد بروز بیماری فوق در انسان میباشد ( 21 و 22 ) .
گونه دیگری از انگل فوق بتازگی یافت شده است . گونه فوق را بنام C.houmis morg Ryan شناسایی کرده اند . این گونه در سالا 2002 شناسایی شد و میتوان آن را مسئول نیمی دیگر از موارد بروز بیماری فوق در انسان دانست . این درحالیست که مطالعه انگل فوق بدلیل کمبود مدلهای حیوانی به سختی پیش میرود ( 4 ) .
در سالهای اخیر سایر گونه های Cryptosporidium نیز که در انسان بیماریزا میباشند یافت شده است . این گونه ها در انسان اهیمت کمی دارند و شامل C.meleagridis ، C.canis و C.felis میباشند . میزان شیوع آن در اروپا و آمریکا به میزان یک تا سه درصد و در آسیا و آفریقا ، 5 تا 10 درصد میباشد . اما در کشورهای در حال توسعه ، آمار فوق میتواند تا 58 درصد نیز افزایش یابد ( 22 ) .
بر اساس تخمینهای موجود ، بین 30 تا 35 درصد از جمعیت آمریکا نسبت به Cryptosporidium به لحاظ سرولوژیک ، نتیجه مثبت نشان میدهند ( 21 ) . بین 250 تا 500 میلیون نمونه مثبت بصورت سالیانه در آسیا ، آفریق و آمریکای جنوبی گزارش میشود و بنظر میرسد که هفت درصد از کودکان کشورهای درحال توسعه ، بیماری فوق را تجربه میکنند ( 22 و 4 ) .
نمونه هایی از شیوع انسانی :
در بهار 1993 ، بزرگترین شیوع این بیماری گزارش شد . این شیوع از طریق آب و در مناطق Milwaukee و Wisconsis صورت پذیرفت . پس از انجام بررسیهای اولیه ، Cryptosporidium بعنوان عامل بیماری شناسایی گردید . در این شیوع ، 400.000 شهروند با بیماری درگیر شدند که 100 نفر از بیماران که سابقه ضعف سیستم ایمنی را داشتند ، جان خود را از دست دادند ( 4 ) .
در ماه جولای سال 1997 میلادی ، شیوع این بیماری بر اثر آلودگی با آب پاش یک باغوحش ، گزارش شد . این شیوع ، نشان دهنده ارتباط انتقال آلودگی از حیوان به انسان بود ( 21 ) .
در سال 1996 میلادی نیز طی تحقیقی 2 ساله ، 487 مورد از Cryptosporidiosis در منطقه Ontario شناسایی شد . همچنین ، در خلال تابستان سال 2000 میلادی ، 5 مورد از شیوع این بیماری مرتبط با استخر شنا به CDC گزارش گردید ( 22 ) .
این درحالیست که گزارشهایی از مراکز پایش روزانه در کشورهای آمریکا ، بریتانیا ، استرالیا ، فرانسه ، پرتغال ، شیلی و آفریقای جنوبی مخابره میشود .
انتقال :
همانگونه که اشاره شد ، Cryptosporidium به میزبان حساسیت بالایی نداشته و میتواند بین گونه های حساس منتقل گردد . گونه های موجود در پرندگان نیز قابل انتقال به انسان میباشد . این درحالیست که بیماری فوق ، بصورت عمودی و از مادر به جوجه منتقل نخواهد شد ( 7 ) . انتقال عفونت میان پرندگان بصورت مدفوعی دهانی بوده و انتقال آلودگی به انسان نیز به همین ترتیب میباشد . انتقال با کفش ، لباس و تجهیزات نیز مطرح میباشد ( 7 ) .
نشانه های کلینیکی :
برطبق گزارشهای ارسالی ، برخی از پرندگان بیماری ، هیچ نشانه ایی از خود بروز نمیدهند ( 7 ) . ولی عموما نشانه های کلینیکی این بیماری ، شامل سرفه تورم سینوسها ، وزن گیری پائین و اسهال میباشد ( 5 ) . بنظر میرسد که بروز بیماری توام با عفونت روده ایی ، نادر باشد . برعکس ، عفونتهای تنفسی ممکن است بسته به محل خاص درگیری ، انواعی از نشانه های بالینی را ایجاد نماید . ممکن است آماس کیسه های هوایی ، سینوزیت ، ذات الریه یا تورم ملتحمه همراه با سرفه ، سختی تنفس ، ترشحات بینی و تلفات وجود داشته باشد ( 6 ) .
در یک بررسی ، چندین Cryptosporidium کوچک روده ایی در جوجه ایی با علائمی چون اسهال ، ضعف و عقب ماندگی از برنامه تولید مشاهده شد . در روده همچنین ، عفونت انگلی با آیمریا و باکتریها مشاهده گردید . انتشار لنفوسیت بدخیم نیز در چندین ارگان قابل مشاهده بوده ( 23 ) .
Cryptosporidium در اغلب پرندگان سالم مشاهده میشود هرچندکه کاهش وزن و نشانه های بالینی متعاقب عفونت دستگاه تنفس مشاهده شده است ( 6 ) . بطور کلی ، نشانه های فرم تنفسی این بیماری شامل ترشح از بینی و چشمها ، سینوسهای بادکرده ، عطسه ، سرفه ، تنفس مشکل ، ایجاد صداهای غیرعادی در هنگام تنفس در ریه ها بوده و فرم روده ایی این بیماری نیز با اسهال ، کاهش وزن و همچنین آشفتگی پرها میباشد ( 7 ) .
ضایعات پس از مرگ و شناسایی :
بطورکلی ضایعات قابل شناسایی در کالبدگشایی این بیماری شامل التهاب سینوسها ، التهاب کیسه های هوایی و پنومونی میباشد ( 5 ) . همچنین از طریق معاینه مقاطع رنگ آمیزی شده با هماتوکسیلین و ائوزین مری Proventriculus جوجه های مبتلا میتوان به حضور بیماری پی برد . از سوی دیگر ، وجود Malignant Lymphoma یا همان لنفوسارکوما نیز مشهمود خواهد بود ( 24 ) .
پیشنهاد میگردد که آلودگیهایی چون ابتلا به هرپس ویروسها و نئوپلازی ها بررسی شوند . کلنیسینها و پاتولوژیستها توجه داشته باشند که التهاب خفیف و نکروز میتواند همراه با این نوع انگل مشاهده گردد ( 24 ) .
رویداد خود به خودی این بیماری تاکنون گزارش نشده است ( 23 ) .
هیستوپاتولوژی :
بمنظور معاینه هیستوپاتولوژیک بیماری Cryptosporidiosis در پرندگان ، مطالعه ایی از آگوست 1985 تا 31 سپتامبر 1987 صورت پذیرفت . در این مطالعه ، 10 مورد از انگل فوق در روده های کوچک و بزرگ و 9 مورد نیز در اپیتلیال بورس فابریسیوس یافته شد . وقوع این بیماری اغلب در جوجه های جوان مشاهده شد . این درحالی بود که وقوع Cryptosporidium روده ایی در سال 1987 میلادی افزایش یافته بود .
اگرچه تمامی پرندگان از نظر کلینیکی بیمار بودند ، ولی نشانه ها یا ضایعات Gross بیماری روده ایی همیشه حاضر نبود . در تمامی موارد فوق ، ضایعات هیستوپاتولوژیک متبط به Cryptosporidium بود و در مجاری روده ایی سایر عوامل عفونی وجود نداشت . در این میان ، پاسخهای التهابی ، مرتبط با هم نبودند .
تفاوت اندکی ( 0.01 ) میان قطعات روده ایی ( کوچک در برابر بزرگ ) وجود داشت . Cryptosporidium از طریق میکروسکوپ نوری مشاهده گردید و توزیع ارگانها در لام Cryptosporidium که علاوه بر C.baileyi ، سایر گونه های Cryptosporidium نیز پرندگان را آلوده می سازد ( 25 ) .
پیشگیری :
اووسیتهای Cryptosprodiosis ، اغلب به ضدعفونی کننده های شیمیایی مقاوم میباشند . از سوی دیگر ، اووسیتهای این انگل در دمای بالای 65 درجه سانتی گراد ، غیرفعال میشوند ( 5 ) . بر اساس تحقیقات بعمل آمده ، اووسیتهای Cryptosprodiosis به آمونیاک ، فرمالین 10 درصد و پراکسیدهیدروژن حساس میباشند ( 6 ) .
در واقع ، هیچ اقدام کنترلی بجز رعایت قرنطینه و بهداشت ، موثر واقع نخواهد شد . از سوی دیگر ، بایستی لاشه های حاصل از این بیماری را به دقت و با روشی مناسب منهدم نمود ( 7 ) .
نتایج تحقیقاتی در ژاپن بیان کننده این موضوع بود که ضدعفونی منابع آب کشتارگاهی تا 90 درصد سبب کاهش عوامل بیماری زای فوق میشود ( 30 ) .
بررسی تاثیرات واکسیناسیون :
در جهت مطالعه احتمال ایمن سازی جوجه ها علیه C.Baileyi مطالعه ایی صورت پذیرفت . نتایج این تحقیقات ، حاکی از ایجاد درجاتی از حفاظت بر علیه آلودگی دهانی بود . به هرحال بایستی این نکته را مورد توجه قرار داد که حفاظت فوق ، تاثیر کمتری از آلودگی دهانی اولیه دارد ( 36 ) .
از سوی دیگر ، نتایج تحقیقی در سال 1986 میلادی که توسط Sreter و همکاران صورت پذیرفت ، بیان کننده این نکته بود که واکسنهای ضد آیمریا ، حفاظتی بر علیه عفونت با Cryptosprodium ایجاد نکرد ( 37 ) . واکسیناسیون داخل جنینی نیز ممکن است سبب تخریب ایمنی شده و از میان بردن Cryptosprodiosis را به تعویق بیاندازد .
درمان :
متاسفانه هیچ درمان مشخصی در طیور وجود ندارد . اگرچه با توجه به آن که همراهی با سایر بیماریها ، وضعیت را اندکی پیچیده میکند ( همانند سپتی سمی با E.Coli ) . در چنین مواردی ، مصرف دارو ممکن است مفید واقع شود ( 5 ) . از سوی دیگر ، بر اساس آزمایشات صورت گرفته ، مقاومت Cryptosprodium نسبت به عوامل ضدکوکسیدیایی به اثبات رسیده است ( 6 ) . به نظر میرسد که استفاده از درمانهای حمایتی ، میزان مرگ و میر را کاهش دهد ( 7 ) .
برای بررسی تاثیرات طب شیمیایی بر روی این بیماری ، مطالعه ایی صورت پذیرفت . در این تحقیق ، جیره هایی حاوی سه میلی گرم به ازای هر کیلوگرم از جیره ، Halofuginone و همچنین 60 میلی گرم به ازای هر کیلوگرم از جیره سالینومایسین ، 75 میلی گرم Lasalocid به ازای هر کیلوگرم از جیره و 110 میلی گرم از موننسین به ازای هر کیلوگرم از جیره ، به چهار گروه از جوجه ها تجویز شد .
تجویز این داروها ، 5 روز قبل از قرارگیری داخل نایی یا دهانی این جوجه ها با C.Baileyi صورت پذیرفت و مدت 20 روز ادامه یافت .
با بررسی نتایج این تحقیق ، مشخص شد که نشانه های کلینیکی این بیماری در مجاور سازی دهانی مشاهده نگردید و باکتریهای بیماری زا از سیستم تنفسی هیچیک از جوجه ها جدا نشد . این در حالیست که Halofuginone ، گسترش بیماری در بورس فابریسیوس و کلوآک را به تاخیر انداخت ( 29 ) .
درمان بیماری در انسان :
اگرچه درمان مناسبی در انسان یافت نشده است ، ولی استفاده از مایع درمانی برای جبران حجم مایعات از دست رفته مناسب است . با تحقیقات بعمل آمده مشخص شده است که استفاده از Paramomycin یا Humatin در مسافران آلوده شده با Cryptosprodiosis میتواند موثر واقع شود ( 4 ) .
تداخل با سایر بیماریها :
با بررسیهای صورت گرفته ، مشخص شده است که آلودگی به CAV ، پتانسیل تولید C.Baileyi در جوجه ها را افزایش میدهد . این بیماریها بر روی یکدیگر ، اثرات سینرژیستی دارند ( 35 ) .
تشخیص :
برای تشخیص این بیماری میتوان از مشان دادن اووسیتها در مدفوع و یا بررسی بافت شناسی بافتهای آلوده موجود ، پس از کالبدگشایی ، پی به بروز این بیماری برد . تهیه گسترش از مخاط نای ، پس از رنگ آمیزی با کریل فوشین ، تک یاخته را نمایان میسازد ولی میتوان برای مطالعات همه گیر شناسی از آزمایش الایزا نیز استفاده نمود ( 6 ) . برای تشخیص اووسیتها ، استفاده از رنگ آمیزی اسیدفست نیز پیشنهاد شده است ( 5 ) .
از سوی دیگر ، روشهای متفاوتی برای تشخیص این بیماری تحت شرایط آزمایشگاهی بکار برده شده است . بعنوان مثال ، یک روش حساس کمی برای تشخیص این بیماری استفاده شد . این روش بر اساس رسوب سریع و آهسته اووسیت ها بود . آستانه و سرحد حساسیت این تکنیک ، میزان 5 تا 10 هزار اووسیت به ازای هرگرم از مدفوع بود . نتایج این تکنیک با سایر تکنیکها برابری میکرد ( 31 ) .
استفاده از آنتی بادی های منوکلونال برای شناسایی این انگل ، از سایر روشهای مورد استفاده بود . در یک تجربه ، با گسترش آنتی بادی های منوکلونال mAbs که پروتئینهای آیمریا را شناسایی میکنند ، تلاشهایی در شناسایی این انگل صورت پذیرفت . یکی از انواع mAbs ها ، 6D-12-GB بود . این آنتی بادی ، از تهاجم اسپیروسیتها به لنفوسیتهای T میزبان جلوگیری میکرد . آنتی بادی فوق را میتوان برای شناسایی Cryptosprodiosis نیز بکار برد ( 32 ) .
اما بایستی این نکته را مورد توجه قرار داد که شناسایی اووسیتها در نمونه های محیطی ، بخصوص خاک و مدفوع ، بسیار سخت است . اما معلق سازی نمونه ها در ساکاروز ، به منظور ایجاد حساسیت بالاتر ، از روشهای مفید است . با این روش میتوان انگلها را براحتی در نمونه های محیطی شناسایی نمود . تاکنون از روشهای PCR و همچنین PCR دوگانه و همچنین ، IPC نیز برای شناسایی این انگل استفاده شده است ( 33 ) .
در مطالعه دیگری نیز سیستم Dynal Tm IMS برای بازیابی اووسیتها از خاک مورد استفاده قرار گرفت که برای بازیابی نمونه ها از خاک ، مناسب بود ( 34 ) .
نتیجه گیری :
بنظر میرسد تا زمانیکه رویه شناسایی و شیوع بیماریهای رودی معدوی با Gastrointestinal در طیور بصورت فوق ، تجربی بوده و بررسی آن بدین صورت انجام پذیرد ، اهمیت Cryptosporidium طیور همچنان ناشناخته باقی بماند ( 25 ) .
علیرضا گائینی ، دانشجوی رشته دکترای دامپزشکی
امروزه در پرورش طیور به شیوه صنعتی ، انگلهای بسیاری واجد اهمیت میباشند . از میان گروههای انگلی ، برخی نیز اهمیت بیشتری دارند . Cryptosporidiosis از انواع بیماریهای انگلی مهم در طیور صنعتی میباشد که برای نخستین بار توسط E.Tyzzer در سال 1907 توصیف گردید ( 1 ) . وی انگل فوق را در غدد معدوی نوعی موش شناسایی نمود .
تحت شرایطی که سی درصد از گوشت مصرفی دنیا توسط طیور تامین میگردد ، انگل فوق ، مشکلی بزرگ در سیستمهای تجاری بزرگ و یا پرورش خانگی محسوب میگردد . از سوی دیگر ، مداخله این انگل با بیماریهایی چون CIA نیز از اهمیت ویژه ایی برخوردار میباشد ( 2 ) .
این درحالیست که Cryptosporidiosis در طیور ، معمول بوده ولی کمتر کسی اهمیت آن را میداند . شیوع انگل فوق در پولتهای بوقلمون بصورت تنفسی ، شناخته شده و واجد اهمیت میباشد ( 3 ) .
از سوی دیگر ، بیماری فوق به انسان نیز منتقل شده و میتواند سبب سبب بروز ضایعاتی چون اسهال آبکی ، درد شکم ، کاهش وزن و اشتها و احتمالا تب و تهوع نیز شود ( 4 ) . نشانه های این بیماری در پرندگان شامل سرفه ، تورم سینوسها ، اسهال ، عقب ماندگی از برنامه رشد گله و Snick میباشد ( 5 ) .
علارغم مسائل ذکر شده ، هیچ درمان اختصاصی برای این بیماری بنظر میرسد وجود نداشته باشد . این در حالیست که Cryptosporidiosis در برابر عوامل ضدکوکسیدیایی آزمایش شده ، حساس نیست ( 6 ) .
تاریخچه :
Cryptosporidium را نخستین بار E.Tyzzer در سال 1907 میلادی توصیف نمود ( 1 ) . وی انگل فوق را در غدد معدوی نوعی موش آزمایشگاهی شناسایی نمود . وی برای نخستین بار در سال 1910 میلادی در صفحه 504 مقاله خود به بررسی تفاوتهای میان جنس Cryptosporidium و اووسیتهای کوکسیدیا پرداخت و این نکته را بیان نمود که زیرساختمان این دو با هم تفاوت دارند . وی اووسیتهای کوکسیدیا را واجد اسپروزوئید میدانست درصورتیکه در ارگانیسم جدید (Cryptosporidium ) ، اسپروزوئیدی وجود نداشت ( 7 ) . در سال 1907 میلادی ، گونه C.muris Tyzzer غدد معدوی نوعی موش آزمایشگاهی و چندین گونه از پستانداران دیگر را درگیر نمود .
در سال 1912 میلادی ، گونه C.Parvum Tyzzer روده کوچک تعداد بسیار زیادی از پستانداران را درگیر نمود . گونه یادشده ، از گونه Zoonotic بوده و مسئول نیمی از بروز بیماری فوق در انسان میباشد ( 8 ) .
Tyzzer در سال 1907 ، اجسامی قمقمه ایی ، کروی یا بیضی شکل را شناسایی نمود . وی هر اووسیت را واجد 10 میکرون طول میدانست . همچنین ، Tyzzer در آن تاریخ ، ساختمان داخلی انگل فوق را شرح نداد . Tyzzer ، این انگل را به Cryptosporidium muris نامید و احتمالا در خانواده Asporocyttidae طبقه بندی نمود ( 1 ) .
بنظر میرسید که آلودگی انسان به انگل فوق محدود باشد ( 8 ) . تا سال 1976 میلادی ، هیچ مورد انسانی شناسایی نشده بود تا زمانیکه Nime و همکاران Cryptosporidiosis را در یک دختربچه سه ساله توصیف نمودند . دختربچه فوق ، با دریافت غذا از طریق دهان ، استفراغ میکرد و از سوی دیگر به اسهال آبکی مبتلا گردیده بود . Nime و همکاران در آن تاریخ به معاینه مورد فوق با استفاده از اشعه X پرداختند . بدین ترتیب ، محوطه شکمی بیمار بررسی گردید و میزان بالایی از گاز در Colon و مواد مایع در روده های بزرگ و کوچک مشاهده گردید ( 9 ) .
بررسی نمونه ها با میکروسکوپ نوری به شناسایی انگلهایی کروی و ارگانیسمهایی تخم مرغی شکل در ناحیه Cryptolumen ختم شد . این ارگانیسمها به سطح راسی سلولهای اپیتلیال متصل بودند . مورد فوق ، ممکن بود بدلیل آلودگی با آب ( مصرف سگ ، گربه ، گوساله از آب شرب ) بوجود آمده باشد ولی در آن تاریخ ، راه انتقال بیماری به این دختر سه ساله مشخص نشد ( 9 ) .
از سال 1976 میلادی ، چندین شیوع در ایالات متحده مشاهده شده است . اما شیوع سال 1993 در منطقه Milwaukee از بزرگترین اپیدمیهای این بیماری به شمار میرود ( 7 ) .
وقوع و شیوع بیماری :
Cryptosporidiosis نوعی بیماری انگلی است که وقوع آن در مرغ ، بوقلمون ، بلدرچین ، قرقاول ، قرقاول صحرایی ، فنچ و خانواده طوطی سانان و پرستوها گزارش شده است ( 7 ) . این در حالیست که وقوع این بیماری در 30 گونه مختلف پرندگان گزارش شده است ( 10 ) . گزارشهایی نیز مبنی بر آلودگی شترمرغهای برزیلی به این انگل ، منتشر شده است .
تا این تاریخ ، گونه های بیماریزای پرندگان را C.baileyi ، C.galli ، C.meleagridis تشکیل میدهند . اما به منظور شناسایی گونه های بیماری زا در شترمرغ ، تحقیقی صورت پذیرفت . بر اساس نتایج تحقیق صورت گرفته ، مشخص گردید که اووسیتهای جداشده از شترمرغ برزیلی بزرگتر و بیشتر از Cryptosporidium های گزارش شده قبلی در شترمرغها میباشد ( 10 ) .
با توجه به نتایج فوق ، میتوان این نتیجه گیری را نمود که دو نوع Cryptosporidium سبب آلودگی و بیماری در شترمرغها میشود . یکی با خصوصیات ملکولی ، بیولوژیک و مورفولوژیک مرتبط به C.baileyi و دیگری با خصوصیات شبیه به C.meleagridis ( 10 ) .
اما بایستی این نکته را بخاطر داشت که بیماری ناشی از این انگل در بلدرچین و بوقلمون کشنده تر و جدیتر از وقوع آن در مرغها میباشد ( 7 ) .
بطور کلی اعضای موجود در Cryptosporidium را میتوان در گستره بالایی از مهره داران یافت و محدود به پرندگان نمیباشد ( 8 ) . اصولا انگل فوق ، حساسیت کمی به نوع میزبان داشته و میتواند سایر حیوانات ، انسانها ، خزندگان ، پستانداران ، دوزیستان و حتی ماهی ها را نیز درگیر نماید ( 7 ) .
توجه داشته باشید که مقادیر بالایی از اووسیتهای تولیدی توسط Cryptosporidium را میتوان در محیط یافت . اخیرا در یکصد و یکمین نشست سالیانه جامعه میکروبشناسی آمریکا که در اورلاندو برگزار گردید ، محاسبه جالبی صورت پذیرفت ( 11 ) .
در این محاسبه ، میزان اووسیتهای تولیدی توسط گوساله ها در یک دوره یکساله مورد محاسبه قرار گرفت . نتایج محاسبه فوق ، حقیقتا حیرت آور بود . با توجه به معدل دفع 69 گرم اووسیت به ازای هر گرم مدفوع و تعداد 103 میلیون گوساله موجود در آمریکا ( آمار USDA ) ، محاسبه فوق صورت پذیرفت . این نکته را بخاطر داشته باشید که گاوهای هولشتاین بزرگ ، روزانه در حدود 55 کیلوگرم مدفوع تولید میکنند ( آمار USDA ) ( 11 ) .
نتایج این محاسبه ، بیان نمود که تنها گاوها ، نزدیک به 65 کوآردیبیلیون اووسیت را بصورت سالیانه در آمریکا تولید میکنند . برای درک رقم فوق ، کافی است عدد 65 را با یک تناوب 15 رقمی از صفر به دنبال آن درنظر بگیرید. از سوی دیگر این محاسبه تنها برای گاوها صورت پذیرفته است و در گربه ها ، سگها ، طیور ، اسبها و ... نیز قابل محاسبه خواهد بود ( 11 ) .
سبب شناسی :
طبقه بندی عامل بیماری :
انگل یاد شده در Apicomplexa Phylum قرار می گیرد . این مورد ، توسط Levin در سال 1970 میلادی شرح داده شد . وی همچنین در سال 1988 میلادی ، کلاس Conoidasida را برای انگل فوق پیشنهاد نمود . در سال 1979 میلادی ، Leukant ، تحت کلاس Conoidasido را برای انگل فوق پیشنهاد نمود .سپس Larger و Dobosque در سال 1910 ،Cryptosporidium را در Eucoccidiorida Order قرار دادند ( 12 ) .
SubOrder این انگل نیز در سال 1911 و توسط Leger شناسایی گردید . بر اساس پیشنهادات وی ، این انگل را در Eimeriorina قرار دادند . وی همچنین در سال 1911 میلادی ، خانواده Cryptosporidiae را برای طبقه بندی این انگل در نظر گرفت . در نهایت ، جنس Cryptosporidium توسط Tyzzer در سال 1907 میلادی طبقه بندی شد ( 12 ) .
این درحالیست که هنوز هم اختلافاتی مبنی بر طبقه بندی عامل این بیماری وجود دارد . ولی بنظر میرسد که با تحقیقات ملکولی اخیر ، اختلافات فوق رفع گردد ( 8 ) .
محل استقرار این انگل در پرندگان ، سلولهای اپیتلیال دستگاه گوارش ، تنفس و همچنین بورس پرنده میباشد ( 6 ) .در اکثر موارد ، Cryptosporidium را با کوکسیدیا مرتبط میدانند ولی عموما اووسیتهای این انگل کوچکتر از کوکسیدیا بوده و در مواردی نیز به 4/1 اندازه E.acervalina میرسد ( 5 ) .
این انگل در Brush Border سطح سلولهای اپیتلیال جایگزین میشود ( 5 ) . جنبه دیگر گونه Cryptosporidium ، تثبیت عفونت در اپیتلیوم مخاطی انواع اندامهاست . بعنوان مثال ، C.baleyi ، توانایی آلوده سازی کلوآک ، بورس فابریسیوس ، مجاری فوقانی و تحتانی دستگاه تنفس و پلک چشمها را خواهد داشت ( 6 ) .
شکل قمقمه ایی ، کروی یا بیضی شکل انگل را Tyzzer در سال 1907 میلادی توصیف نمود . وی همچنین ارتباط ضعیف تمامی فرمها در خلال دوره رشد ، در محدودسازی غشای ارگان ضمیمه را شرح داد . او این نکته را بیان نمود که هرکدام از آنها واجد یک یا چند گلبول چربی میباشند که در بدنه باقی مانده از آنها یافت میشود ( 1 ) .
C.baileyi میتواند سبب بروز بیماری تنفسی در مرغها و بوقلمونها گردد . این گونه همچنین سبب آلودگی بخش خلفی لوله گوارش و بورس پرندگان میشود . آلودگی با این بیماری نیز بصورت تنفسی و گوارشی میباشد ( 5 ) .
اووسیتهای این انگل توسط مدفوع دفع گردیده و سپس به تولید هاگ میپردازد . از سوی دیگر ، C.meleagridis نیز سبب بوز حالات فوق میگردد ( 5 ) .
چرخه زندگی :
در مرغها ، خروسها و بوقلمونها ، گونه های مختلف Cryptosporidium از عوامل بیماریزای اولیه هستند . این انگلها ، سبب بروز انواع بیماریهای تنفسی و گوارشی شده و سبب واگیری و تلفات میشوند . چرخه زندگی این انگل از آن جهت متفاوت از آیمریاست که مراحل زندگی داخل سلولی آن به ناحیه پرزهای سلولی میزبان محدود بوده و همچنین اووسیتهایی که در داخل سلول میزبان هاگدار میشوند ، هنگام آزاد شدن در مدفوع ، عفونت زا هستند ( 6 ) .
حساسیت نسبت به عوامل شیمیایی و فیزیکی :
اصولا بر اساس تحقیقات صورت گرفته ، Cryptosporidium در برابر عوامل ضدکوکسیدیایی موجود ، مقاوم است ( 6 و 7 ) . همچنین بر اساس تحقیقات صورت گرفته ، مشخص شده است که قرارگیری این انگل در معرض مواد ضدعفونی کننده بین 30 دقیقه تا 24 ساعت ، تاثیری بر نابودی انگل فوق نداشته است . از سویی ، قرارگیری این عامل در برابر نور UV با شدت 15000 mw/Seq برای دو ساعت ، هیچ خللی را در عملکرد برخی از اووسیتهای انگل نداشته است ( 13 ) .
این در حالیست که تقریبا 100 درصد از انگلهای فوق پس از قرارگیری در معرض نور ضربانداری به شدت 1 j/Sq از بین میروند ( 14 ) . همچنین قرارگیری برای مدت زمان 24 ساعت در برابر گاز برومومتازین و همچنین 28000 میلیگرم به ازای هر لیتر کلر برای مدت زمان 24 ساعت به نابودی 100 درصدی انگل فوق ختم خواهد شد ( 15 و 16 ) .
گزارشهایی نیز مبنی بر موثر بودن فرمول سالین 10 درصد برای مدت زمان 18 ساعت ( 18 ) منتشر شده است . بنظر میرسد که استفاده از گاز اتیلن دی اکسید 100 درصد نیز برای مدت زمان 24 ساعت موثر واقع گردد ( 19 ) .
توجه داشته باشید که Cryptosporidium در دمای 15- درجه برای 24 ساعت ، 20 – درجه برای 8 ساعت و 59.7+ برای مدت زمان 6 دقیقه زنده می ماند . بنابراین میتوان این نکته را بیان نمود که انگل فوق به حرارت حساس میباشد .
همه گیر شناسی :
باتوجه به انتشار جهانی Cryptosporidium ، اهمیت بررسی همه گیرشناسی آن آشکار میگردد ( 6 ) . اهمیت این انگل زمانی دوچندان میشود که نقش آن در بروز خطراتی برای سلامت انسان مشخص گردد . همانگونه که اشاره گردید ، C.parvum Tyzzer در سال 1912 میلادی ، روده کوچک تعداد بسیار زیادی از پستانداران را درگیر نمود و در واقع مسئول تقریبا نیمی از موارد بروز بیماری فوق در انسان میباشد ( 21 و 22 ) .
گونه دیگری از انگل فوق بتازگی یافت شده است . گونه فوق را بنام C.houmis morg Ryan شناسایی کرده اند . این گونه در سالا 2002 شناسایی شد و میتوان آن را مسئول نیمی دیگر از موارد بروز بیماری فوق در انسان دانست . این درحالیست که مطالعه انگل فوق بدلیل کمبود مدلهای حیوانی به سختی پیش میرود ( 4 ) .
در سالهای اخیر سایر گونه های Cryptosporidium نیز که در انسان بیماریزا میباشند یافت شده است . این گونه ها در انسان اهیمت کمی دارند و شامل C.meleagridis ، C.canis و C.felis میباشند . میزان شیوع آن در اروپا و آمریکا به میزان یک تا سه درصد و در آسیا و آفریقا ، 5 تا 10 درصد میباشد . اما در کشورهای در حال توسعه ، آمار فوق میتواند تا 58 درصد نیز افزایش یابد ( 22 ) .
بر اساس تخمینهای موجود ، بین 30 تا 35 درصد از جمعیت آمریکا نسبت به Cryptosporidium به لحاظ سرولوژیک ، نتیجه مثبت نشان میدهند ( 21 ) . بین 250 تا 500 میلیون نمونه مثبت بصورت سالیانه در آسیا ، آفریق و آمریکای جنوبی گزارش میشود و بنظر میرسد که هفت درصد از کودکان کشورهای درحال توسعه ، بیماری فوق را تجربه میکنند ( 22 و 4 ) .
نمونه هایی از شیوع انسانی :
در بهار 1993 ، بزرگترین شیوع این بیماری گزارش شد . این شیوع از طریق آب و در مناطق Milwaukee و Wisconsis صورت پذیرفت . پس از انجام بررسیهای اولیه ، Cryptosporidium بعنوان عامل بیماری شناسایی گردید . در این شیوع ، 400.000 شهروند با بیماری درگیر شدند که 100 نفر از بیماران که سابقه ضعف سیستم ایمنی را داشتند ، جان خود را از دست دادند ( 4 ) .
در ماه جولای سال 1997 میلادی ، شیوع این بیماری بر اثر آلودگی با آب پاش یک باغوحش ، گزارش شد . این شیوع ، نشان دهنده ارتباط انتقال آلودگی از حیوان به انسان بود ( 21 ) .
در سال 1996 میلادی نیز طی تحقیقی 2 ساله ، 487 مورد از Cryptosporidiosis در منطقه Ontario شناسایی شد . همچنین ، در خلال تابستان سال 2000 میلادی ، 5 مورد از شیوع این بیماری مرتبط با استخر شنا به CDC گزارش گردید ( 22 ) .
این درحالیست که گزارشهایی از مراکز پایش روزانه در کشورهای آمریکا ، بریتانیا ، استرالیا ، فرانسه ، پرتغال ، شیلی و آفریقای جنوبی مخابره میشود .
انتقال :
همانگونه که اشاره شد ، Cryptosporidium به میزبان حساسیت بالایی نداشته و میتواند بین گونه های حساس منتقل گردد . گونه های موجود در پرندگان نیز قابل انتقال به انسان میباشد . این درحالیست که بیماری فوق ، بصورت عمودی و از مادر به جوجه منتقل نخواهد شد ( 7 ) . انتقال عفونت میان پرندگان بصورت مدفوعی دهانی بوده و انتقال آلودگی به انسان نیز به همین ترتیب میباشد . انتقال با کفش ، لباس و تجهیزات نیز مطرح میباشد ( 7 ) .
نشانه های کلینیکی :
برطبق گزارشهای ارسالی ، برخی از پرندگان بیماری ، هیچ نشانه ایی از خود بروز نمیدهند ( 7 ) . ولی عموما نشانه های کلینیکی این بیماری ، شامل سرفه تورم سینوسها ، وزن گیری پائین و اسهال میباشد ( 5 ) . بنظر میرسد که بروز بیماری توام با عفونت روده ایی ، نادر باشد . برعکس ، عفونتهای تنفسی ممکن است بسته به محل خاص درگیری ، انواعی از نشانه های بالینی را ایجاد نماید . ممکن است آماس کیسه های هوایی ، سینوزیت ، ذات الریه یا تورم ملتحمه همراه با سرفه ، سختی تنفس ، ترشحات بینی و تلفات وجود داشته باشد ( 6 ) .
در یک بررسی ، چندین Cryptosporidium کوچک روده ایی در جوجه ایی با علائمی چون اسهال ، ضعف و عقب ماندگی از برنامه تولید مشاهده شد . در روده همچنین ، عفونت انگلی با آیمریا و باکتریها مشاهده گردید . انتشار لنفوسیت بدخیم نیز در چندین ارگان قابل مشاهده بوده ( 23 ) .
Cryptosporidium در اغلب پرندگان سالم مشاهده میشود هرچندکه کاهش وزن و نشانه های بالینی متعاقب عفونت دستگاه تنفس مشاهده شده است ( 6 ) . بطور کلی ، نشانه های فرم تنفسی این بیماری شامل ترشح از بینی و چشمها ، سینوسهای بادکرده ، عطسه ، سرفه ، تنفس مشکل ، ایجاد صداهای غیرعادی در هنگام تنفس در ریه ها بوده و فرم روده ایی این بیماری نیز با اسهال ، کاهش وزن و همچنین آشفتگی پرها میباشد ( 7 ) .
ضایعات پس از مرگ و شناسایی :
بطورکلی ضایعات قابل شناسایی در کالبدگشایی این بیماری شامل التهاب سینوسها ، التهاب کیسه های هوایی و پنومونی میباشد ( 5 ) . همچنین از طریق معاینه مقاطع رنگ آمیزی شده با هماتوکسیلین و ائوزین مری Proventriculus جوجه های مبتلا میتوان به حضور بیماری پی برد . از سوی دیگر ، وجود Malignant Lymphoma یا همان لنفوسارکوما نیز مشهمود خواهد بود ( 24 ) .
پیشنهاد میگردد که آلودگیهایی چون ابتلا به هرپس ویروسها و نئوپلازی ها بررسی شوند . کلنیسینها و پاتولوژیستها توجه داشته باشند که التهاب خفیف و نکروز میتواند همراه با این نوع انگل مشاهده گردد ( 24 ) .
رویداد خود به خودی این بیماری تاکنون گزارش نشده است ( 23 ) .
هیستوپاتولوژی :
بمنظور معاینه هیستوپاتولوژیک بیماری Cryptosporidiosis در پرندگان ، مطالعه ایی از آگوست 1985 تا 31 سپتامبر 1987 صورت پذیرفت . در این مطالعه ، 10 مورد از انگل فوق در روده های کوچک و بزرگ و 9 مورد نیز در اپیتلیال بورس فابریسیوس یافته شد . وقوع این بیماری اغلب در جوجه های جوان مشاهده شد . این درحالی بود که وقوع Cryptosporidium روده ایی در سال 1987 میلادی افزایش یافته بود .
اگرچه تمامی پرندگان از نظر کلینیکی بیمار بودند ، ولی نشانه ها یا ضایعات Gross بیماری روده ایی همیشه حاضر نبود . در تمامی موارد فوق ، ضایعات هیستوپاتولوژیک متبط به Cryptosporidium بود و در مجاری روده ایی سایر عوامل عفونی وجود نداشت . در این میان ، پاسخهای التهابی ، مرتبط با هم نبودند .
تفاوت اندکی ( 0.01 ) میان قطعات روده ایی ( کوچک در برابر بزرگ ) وجود داشت . Cryptosporidium از طریق میکروسکوپ نوری مشاهده گردید و توزیع ارگانها در لام Cryptosporidium که علاوه بر C.baileyi ، سایر گونه های Cryptosporidium نیز پرندگان را آلوده می سازد ( 25 ) .
پیشگیری :
اووسیتهای Cryptosprodiosis ، اغلب به ضدعفونی کننده های شیمیایی مقاوم میباشند . از سوی دیگر ، اووسیتهای این انگل در دمای بالای 65 درجه سانتی گراد ، غیرفعال میشوند ( 5 ) . بر اساس تحقیقات بعمل آمده ، اووسیتهای Cryptosprodiosis به آمونیاک ، فرمالین 10 درصد و پراکسیدهیدروژن حساس میباشند ( 6 ) .
در واقع ، هیچ اقدام کنترلی بجز رعایت قرنطینه و بهداشت ، موثر واقع نخواهد شد . از سوی دیگر ، بایستی لاشه های حاصل از این بیماری را به دقت و با روشی مناسب منهدم نمود ( 7 ) .
نتایج تحقیقاتی در ژاپن بیان کننده این موضوع بود که ضدعفونی منابع آب کشتارگاهی تا 90 درصد سبب کاهش عوامل بیماری زای فوق میشود ( 30 ) .
بررسی تاثیرات واکسیناسیون :
در جهت مطالعه احتمال ایمن سازی جوجه ها علیه C.Baileyi مطالعه ایی صورت پذیرفت . نتایج این تحقیقات ، حاکی از ایجاد درجاتی از حفاظت بر علیه آلودگی دهانی بود . به هرحال بایستی این نکته را مورد توجه قرار داد که حفاظت فوق ، تاثیر کمتری از آلودگی دهانی اولیه دارد ( 36 ) .
از سوی دیگر ، نتایج تحقیقی در سال 1986 میلادی که توسط Sreter و همکاران صورت پذیرفت ، بیان کننده این نکته بود که واکسنهای ضد آیمریا ، حفاظتی بر علیه عفونت با Cryptosprodium ایجاد نکرد ( 37 ) . واکسیناسیون داخل جنینی نیز ممکن است سبب تخریب ایمنی شده و از میان بردن Cryptosprodiosis را به تعویق بیاندازد .
درمان :
متاسفانه هیچ درمان مشخصی در طیور وجود ندارد . اگرچه با توجه به آن که همراهی با سایر بیماریها ، وضعیت را اندکی پیچیده میکند ( همانند سپتی سمی با E.Coli ) . در چنین مواردی ، مصرف دارو ممکن است مفید واقع شود ( 5 ) . از سوی دیگر ، بر اساس آزمایشات صورت گرفته ، مقاومت Cryptosprodium نسبت به عوامل ضدکوکسیدیایی به اثبات رسیده است ( 6 ) . به نظر میرسد که استفاده از درمانهای حمایتی ، میزان مرگ و میر را کاهش دهد ( 7 ) .
برای بررسی تاثیرات طب شیمیایی بر روی این بیماری ، مطالعه ایی صورت پذیرفت . در این تحقیق ، جیره هایی حاوی سه میلی گرم به ازای هر کیلوگرم از جیره ، Halofuginone و همچنین 60 میلی گرم به ازای هر کیلوگرم از جیره سالینومایسین ، 75 میلی گرم Lasalocid به ازای هر کیلوگرم از جیره و 110 میلی گرم از موننسین به ازای هر کیلوگرم از جیره ، به چهار گروه از جوجه ها تجویز شد .
تجویز این داروها ، 5 روز قبل از قرارگیری داخل نایی یا دهانی این جوجه ها با C.Baileyi صورت پذیرفت و مدت 20 روز ادامه یافت .
با بررسی نتایج این تحقیق ، مشخص شد که نشانه های کلینیکی این بیماری در مجاور سازی دهانی مشاهده نگردید و باکتریهای بیماری زا از سیستم تنفسی هیچیک از جوجه ها جدا نشد . این در حالیست که Halofuginone ، گسترش بیماری در بورس فابریسیوس و کلوآک را به تاخیر انداخت ( 29 ) .
درمان بیماری در انسان :
اگرچه درمان مناسبی در انسان یافت نشده است ، ولی استفاده از مایع درمانی برای جبران حجم مایعات از دست رفته مناسب است . با تحقیقات بعمل آمده مشخص شده است که استفاده از Paramomycin یا Humatin در مسافران آلوده شده با Cryptosprodiosis میتواند موثر واقع شود ( 4 ) .
تداخل با سایر بیماریها :
با بررسیهای صورت گرفته ، مشخص شده است که آلودگی به CAV ، پتانسیل تولید C.Baileyi در جوجه ها را افزایش میدهد . این بیماریها بر روی یکدیگر ، اثرات سینرژیستی دارند ( 35 ) .
تشخیص :
برای تشخیص این بیماری میتوان از مشان دادن اووسیتها در مدفوع و یا بررسی بافت شناسی بافتهای آلوده موجود ، پس از کالبدگشایی ، پی به بروز این بیماری برد . تهیه گسترش از مخاط نای ، پس از رنگ آمیزی با کریل فوشین ، تک یاخته را نمایان میسازد ولی میتوان برای مطالعات همه گیر شناسی از آزمایش الایزا نیز استفاده نمود ( 6 ) . برای تشخیص اووسیتها ، استفاده از رنگ آمیزی اسیدفست نیز پیشنهاد شده است ( 5 ) .
از سوی دیگر ، روشهای متفاوتی برای تشخیص این بیماری تحت شرایط آزمایشگاهی بکار برده شده است . بعنوان مثال ، یک روش حساس کمی برای تشخیص این بیماری استفاده شد . این روش بر اساس رسوب سریع و آهسته اووسیت ها بود . آستانه و سرحد حساسیت این تکنیک ، میزان 5 تا 10 هزار اووسیت به ازای هرگرم از مدفوع بود . نتایج این تکنیک با سایر تکنیکها برابری میکرد ( 31 ) .
استفاده از آنتی بادی های منوکلونال برای شناسایی این انگل ، از سایر روشهای مورد استفاده بود . در یک تجربه ، با گسترش آنتی بادی های منوکلونال mAbs که پروتئینهای آیمریا را شناسایی میکنند ، تلاشهایی در شناسایی این انگل صورت پذیرفت . یکی از انواع mAbs ها ، 6D-12-GB بود . این آنتی بادی ، از تهاجم اسپیروسیتها به لنفوسیتهای T میزبان جلوگیری میکرد . آنتی بادی فوق را میتوان برای شناسایی Cryptosprodiosis نیز بکار برد ( 32 ) .
اما بایستی این نکته را مورد توجه قرار داد که شناسایی اووسیتها در نمونه های محیطی ، بخصوص خاک و مدفوع ، بسیار سخت است . اما معلق سازی نمونه ها در ساکاروز ، به منظور ایجاد حساسیت بالاتر ، از روشهای مفید است . با این روش میتوان انگلها را براحتی در نمونه های محیطی شناسایی نمود . تاکنون از روشهای PCR و همچنین PCR دوگانه و همچنین ، IPC نیز برای شناسایی این انگل استفاده شده است ( 33 ) .
در مطالعه دیگری نیز سیستم Dynal Tm IMS برای بازیابی اووسیتها از خاک مورد استفاده قرار گرفت که برای بازیابی نمونه ها از خاک ، مناسب بود ( 34 ) .
نتیجه گیری :
بنظر میرسد تا زمانیکه رویه شناسایی و شیوع بیماریهای رودی معدوی با Gastrointestinal در طیور بصورت فوق ، تجربی بوده و بررسی آن بدین صورت انجام پذیرد ، اهمیت Cryptosporidium طیور همچنان ناشناخته باقی بماند ( 25 ) .
دیدگاه ها