آفلاتوکسین در طیور
آفلاتوکسین یکی از مهمترین بیماریهای مخرب و وسیع الطیف غیر مسری میباشد که توانایی بیمار کردن تمامی گونه های طیور را دارد .
آفلاتوکسینها محصول ثانویه متابولیک قارچ Aspergillus’s Flavus میباشند . انگلی که تقریبا در همه جای طبیعت وجود دارد . بصورت طبیعی غلات ، اجزای غذای آماده شده و غذاهای مخلوط شده میتوانند بوسیله این قارچ آلوده شوند . در این حالت قارچها توکسینها را در غلات یا سایر اجزاء غذای آماده شده گسترش میدهند . این عمل بخاطر متابولیسم سریع درون Phialide میباشد که ناشی از فرم Conidia میباشد .
آسپرژیلوس چهار توکسین بنامهای :
B1
B2
G1
G2
میسازد . در میان این توکسینها B1 در طیور یک مورد نگران کننده است . این توکسینها متعلق به گروه ترکیبات (( Difurano Coumarin )) میباشد . با نفوذ توکسینها در بدن در برخی از سیستمها مانند گنادها مشکلاتی پدید می آید . همچنین در سیستم تنفسی نیز مشکلاتی دیده خواهد شد . آفلاتوکسین به برخی از علتها سبب خسارات شدید اقتصادی در کشورهای پیشرفته میشود . برخی از این علل عبارتند از :
• آب و هوای شدیدا گرم .
• خرمن کردن محصولات در شرایط نامطلوب .
• انبارکردن محصولات در شرایط نامناسب .
• نحوه انتقال نامناسب غلات .
• و...
انواع فاکتورهای تاثیرگذار آفلاتوکسین بر تولید :
فاکتورهای بیولوژیکی ، شیمیایی و فیزیکی متنوعی بروی محصول Toxin در غذاهای ترکیبی و عناصر تشکیل دهنده غذا تاثیر می گذارد .
فاکتورهای فیزیکی :
• سرعت خشک شدن .
• دما .
• دوره انبار کردن .
• آسیبهای مکانیکی .
• و...
آفلاتوکسین عموما وابسته به ذرات غلات شدیدا آسیب دیده میباشند . میتوان گفت که بجود آمدن آفلاتوکسین در غذا بعلت دمای بالای پنجاه و پنج درجه سانتی گراد میباشد . همچنین رطوبت نسبی هشتاد و پنج درصد یا بیشتر در محیط و رطوبت بالای سیزده درصد در ذرات غلات میتواند سبب بروز آن شود . پراکندگی زباله در محیط مرطوب نیز میتواند سبب اشاعه آفلاتوکسین شود .
فاکتورهای شیمیایی :
• هجوم حشرات .
• رفتار و فشردگی قارچهای حمله کرده .
• میزان وجود هاگها .
تقریبا تمامی غلات و ذرات غذا برای رشد این قارچ مستعد میباشند . مهمترین منابع آفلاتوکسین در صنعت مرغداری دانه های ذرت ، سورگوم و دانه های پودر شده میباشند که در حال حاضر میتوان آنها را از مهمترین اجزای تشکیل دهنده غذا بشمار آورد . در شرایط ایده آل آفلاتوکسین فقط به چند ساعت زمان برای آلوده کردن غذا نیاز دارد . پودر ماهی و پودر گوشت نیز بصورت موضعی در برخی از موارد حاوی درجات بالایی از مایکوتوکسین میباشد .
درجه رطوبت مناسب برای رشد آفلاتوکسین در اجزای مختلف سازنده غذا :
تاثیرات آفلاتوکسین وابسته به میزان خوراک میباشد . تغییرات ناشی از آفلاتوکسین در برخی از بافتها مانند کبد ، طحال رخ میدهد و در برخی مواقع حتی سبب زخم مثانه میشود .
بیشتری آسیبهای ناشی از آفلاتوکسین عبارتند از :
• کاهش وزن بدن و کاهش میزان تخم مرغ .
• تضعیف ایمنی بدن و همچنین تضعیف سیستم طبیعی دفاعی بدن .
• آسیبهای هپاتیک بعلت تضعیف مکانیسم Clotting .
• آفلاتوکسین همچنین میتواند کارسینوژیک و موتاژنیک باشد .
تاثیرات ایجاد شده بر وزن بدن :
از دست دادن وزن بدن معمولترین تاثیر بیولوژیک در طیور میباشد . این تاثیر زمانی بروز میکند که میزان آفلاتوکسین کم باشد و میزان آن در حدی باشد که از نظر کلینیکی غیر قابل تشخیص باشد . مصرف آفلاتوکسین و ایجاد مسمومیتهای خفیف که غالبا غیر قابل تشخیص است ، سبب بوجود آمدن خسارتهای مالی فراوانی در صنعت طیور میشود .
تاثیرات ایجاد شده بر تولیدات تخم مرغ :
بعلت مسمومیت ناشی از آفلاتوکسین ، گنادها و Infandibulum ملتهب شده و نتیجه آن کاهش تولید تخم مرغ میباشد . از اثرات دیگر این ضایعه ، بوجود آمدن مشکلات متعدد در پوسته تخم مرغ و بوجود آمدن تعداد زیادی تخم مرغهای کوچک میباشد . همچنین در مواردی نیز کاهش قابلیت هچ در تخم مرغها دیده شده است .
علیرضا گائینی ، دانشجوی رشته دکترای دامپزشکی ،
آفلاتوکسین یکی از مهمترین بیماریهای مخرب و وسیع الطیف غیر مسری میباشد که توانایی بیمار کردن تمامی گونه های طیور را دارد .
آفلاتوکسینها محصول ثانویه متابولیک قارچ Aspergillus’s Flavus میباشند . انگلی که تقریبا در همه جای طبیعت وجود دارد . بصورت طبیعی غلات ، اجزای غذای آماده شده و غذاهای مخلوط شده میتوانند بوسیله این قارچ آلوده شوند . در این حالت قارچها توکسینها را در غلات یا سایر اجزاء غذای آماده شده گسترش میدهند . این عمل بخاطر متابولیسم سریع درون Phialide میباشد که ناشی از فرم Conidia میباشد .
آسپرژیلوس چهار توکسین بنامهای :
B1
B2
G1
G2
میسازد . در میان این توکسینها B1 در طیور یک مورد نگران کننده است . این توکسینها متعلق به گروه ترکیبات (( Difurano Coumarin )) میباشد . با نفوذ توکسینها در بدن در برخی از سیستمها مانند گنادها مشکلاتی پدید می آید . همچنین در سیستم تنفسی نیز مشکلاتی دیده خواهد شد . آفلاتوکسین به برخی از علتها سبب خسارات شدید اقتصادی در کشورهای پیشرفته میشود . برخی از این علل عبارتند از :
• آب و هوای شدیدا گرم .
• خرمن کردن محصولات در شرایط نامطلوب .
• انبارکردن محصولات در شرایط نامناسب .
• نحوه انتقال نامناسب غلات .
• و...
انواع فاکتورهای تاثیرگذار آفلاتوکسین بر تولید :
فاکتورهای بیولوژیکی ، شیمیایی و فیزیکی متنوعی بروی محصول Toxin در غذاهای ترکیبی و عناصر تشکیل دهنده غذا تاثیر می گذارد .
فاکتورهای فیزیکی :
• سرعت خشک شدن .
• دما .
• دوره انبار کردن .
• آسیبهای مکانیکی .
• و...
آفلاتوکسین عموما وابسته به ذرات غلات شدیدا آسیب دیده میباشند . میتوان گفت که بجود آمدن آفلاتوکسین در غذا بعلت دمای بالای پنجاه و پنج درجه سانتی گراد میباشد . همچنین رطوبت نسبی هشتاد و پنج درصد یا بیشتر در محیط و رطوبت بالای سیزده درصد در ذرات غلات میتواند سبب بروز آن شود . پراکندگی زباله در محیط مرطوب نیز میتواند سبب اشاعه آفلاتوکسین شود .
فاکتورهای شیمیایی :
• هجوم حشرات .
• رفتار و فشردگی قارچهای حمله کرده .
• میزان وجود هاگها .
تقریبا تمامی غلات و ذرات غذا برای رشد این قارچ مستعد میباشند . مهمترین منابع آفلاتوکسین در صنعت مرغداری دانه های ذرت ، سورگوم و دانه های پودر شده میباشند که در حال حاضر میتوان آنها را از مهمترین اجزای تشکیل دهنده غذا بشمار آورد . در شرایط ایده آل آفلاتوکسین فقط به چند ساعت زمان برای آلوده کردن غذا نیاز دارد . پودر ماهی و پودر گوشت نیز بصورت موضعی در برخی از موارد حاوی درجات بالایی از مایکوتوکسین میباشد .
درجه رطوبت مناسب برای رشد آفلاتوکسین در اجزای مختلف سازنده غذا :
| رطوبت | ذرات غذایی |
| 11 - 12 | غلات |
| 10 - 11 | سبوس برنج و سبوس گندم |
| 9 - 10 | پودر ماهی |
تاثیرات آفلاتوکسین وابسته به میزان خوراک میباشد . تغییرات ناشی از آفلاتوکسین در برخی از بافتها مانند کبد ، طحال رخ میدهد و در برخی مواقع حتی سبب زخم مثانه میشود .
بیشتری آسیبهای ناشی از آفلاتوکسین عبارتند از :
• کاهش وزن بدن و کاهش میزان تخم مرغ .
• تضعیف ایمنی بدن و همچنین تضعیف سیستم طبیعی دفاعی بدن .
• آسیبهای هپاتیک بعلت تضعیف مکانیسم Clotting .
• آفلاتوکسین همچنین میتواند کارسینوژیک و موتاژنیک باشد .
تاثیرات ایجاد شده بر وزن بدن :
از دست دادن وزن بدن معمولترین تاثیر بیولوژیک در طیور میباشد . این تاثیر زمانی بروز میکند که میزان آفلاتوکسین کم باشد و میزان آن در حدی باشد که از نظر کلینیکی غیر قابل تشخیص باشد . مصرف آفلاتوکسین و ایجاد مسمومیتهای خفیف که غالبا غیر قابل تشخیص است ، سبب بوجود آمدن خسارتهای مالی فراوانی در صنعت طیور میشود .
تاثیرات ایجاد شده بر تولیدات تخم مرغ :
بعلت مسمومیت ناشی از آفلاتوکسین ، گنادها و Infandibulum ملتهب شده و نتیجه آن کاهش تولید تخم مرغ میباشد . از اثرات دیگر این ضایعه ، بوجود آمدن مشکلات متعدد در پوسته تخم مرغ و بوجود آمدن تعداد زیادی تخم مرغهای کوچک میباشد . همچنین در مواردی نیز کاهش قابلیت هچ در تخم مرغها دیده شده است .
علیرضا گائینی ، دانشجوی رشته دکترای دامپزشکی ،
دیدگاه ها