کاربرد آنتى بیوتیکها در طیور
آنتى بیوتیکها موادى هستند که از کشت بعضى قارچها ویا کپکها و برخى میکروبها بدست مى آیند،ونخستین موادى که بعنوان افزودنى مورد توجه قرار گرفتند آنتى بیوتیکها و عوامل ضد باکترى بودند که بیش از 50 سال و از سال1949 آنتى بیوتیکها را به طور گسترده در جیره غذایى ماکیان مورد استفاده قرار مى دهند و هنوز هم در مورد چگونگى اثر آنتى بیوتیکها و طرز اثر آنها در رشد جوجه ها و استفاده از بیشتر مواد غذایى توسط طیور بین دانشمندان تغدیه بحث و اختلاف نظر وجود دارد ولى به طور کلى به نظر مى رسد استفاده آنها بر اثر عمل انتخابى در روى باکتریهاى روده باشد بدین ترتیب از رشد میکروبهاى بیمایزا جلوگیرى مى کند و آنها را از بین مى برد و سبب تحریک و رشد بعضى میکروبهاى مفید روده مى گردد و بنابراین نوع عمل آنتى بیوتیک ها ممکن است بسیار گسترده باشد و در ادامه به اثر آنتى بیوتیکها در طیور پرداختم. بعضى از آنتى بیوتیکها با غلظت پایین به عنوان محرک رشد همراه با غذا به کار مى روند که عمدتا در مجرا و یا در سطح روده تظاهر مى یابند و منجر به افزایش رشد و بهبود ضریب تبدیل غذایى شده و باعث مى گردد که در استفاده برخى اجزاء غذایى مانند ویتامینها و برخى مواد معدنى صرفه جویى صورت گیرد ، همچنین در مواقع هر گونه استرس نظیر واکسیناسیون ، تغییر جیره و غیره در پرنده از این نوع آنتى بیوتیکها استفاده مى گردد که شامل آنتى بیوتیکهاى زیر هستند:
در موقع مصرف این نوع آنتى بیوتیکها باید به دو نکته توجه داشت:
1- مقدار مصرف
2-زمان مصرف
طبق تحقیقى که توسط والدروپ و همکارانش در دانشگاه آرکانزاست آمریکا در سال 2004 صورت گرفت به شرح زیر بود:
جوجه هاى یکروزه نر و ماده را از نژاد کاپ سویه 500 را به تعداد 30 قطعه از هر کدام با چهار جیزه عارى از آنتى بیوتیک حاوى 2 گرم لینکومایسین ، 10 گرم ویرجنتامایسین در هر تن بود بیشتر از بقیه بود به طورى که منجر به 49 گرم افرایش وزن به میزان و کاهش 65 گرم غدا گردید سپس جیره اى که حاوى 4 گرم در تن لینکو مایسین بود باعث افزایش وزن به میزان 47 گرم و کاهش در جیره غذا به میزان 62 گرم شد و در نهایت اضافه وزن 2 گرم در تن لینکومایسین منجر به بهبود کم اما نه چندان چشمگیر در وزن بدن و جیره غذایى داشت. از این تحقیق بدست آمده در 24 ژانویه 2004 توسط والدروپ و همکارانش میتوان فهمید که اگر قرار است آنتى بیوتیکها به منظور افزایش وزن و کاهش جیره غذایى استفاده گردند باید در جیره پایانى مصرف گردند ، همچنین باید به مقدار معین در هر تن به جیره افزود تا موثر واقع گردند. در طیور اکثرا" از آنتى بیوتیکها جهت کنترل و درمان بیماریها ایتفاده مى شوند زیرا خواص باکترى کش یا بازذارنده رشد باکتریها را دارند ، بعضى از آنتى بیوتیکها علیه باکتریهاى گرم مثبت و گروه دیگرى علیه باکتریهاى گرم منفى موثرند در صورتى که گروهى نیز وسیع الطیف هستند و علیه گروه زیادى از باکتریها در درمان و پیشگیرى از بیماریهاى ویروسى تاثیر چندانى ندارند.
براى تاثیر کامل دارو و ذرمان بیماریها باید به مدت 3 تا 5 روز با غلظت زیاد در بدن موجود باشد این آنتى بیوتیکها عبارتنداز:
1. آمینوگلیکوزیدها (آمیکاسین ، جنتامایسین ، کانامایسین ، نئومایسین ، استرپتومایسین ، توبرامایسین ، دى هیدرومایسین ) : بر روى باکتریهاى گرم مثبت اثر دارد و باکتریسید ( کشندهء باکترى ) مى باشند و بهتر است در هنگام تزریق آمینو گلیکوزیدها با یکدیگر یا با داروهاى دیگر مخلوط نشود.
2. تتراسیکلین ها ( اکسى تتراسیکلین ها و کلرتتراسیکلین ها ) : از جمله آنتى بیوتیکهاى وسیع الطیف هستند که بر روى تعداد زیادى از باکتریهاى گرم مثبت و گرم منفى موثر هستند و معمولا" روى گرم مثبتها بیشتر موثرترند و معمولا" تتراسیکلین ها باکتریواستاتیک ( مهارکننده رشد باکتریها) هستند اما با غلظت هاى بالا مى توانند اثرات باکتریسیدى نیز داشته باشند.
تتراسایکلین ها در بدن با با یونهاى کلسیم ، منیزیم ، آلومینیوم ، آهن و مس ترکیب و متصل شده و سبب شلاته شذن آنها در بدن بویژه در دستگاه گوارش مى شوند به این ترتیب از جذب این املاح ممانعت به عمل مى اورند جهت جلوگیرى از این عمل تتراسایکلین ها سولفات سدیم را به میزان 6/13 کیلو در تن به جیره اضافه مى کنند تا سولفات سدیم بتوانند با کلسیم موجود در روده ترکیب شود و سولفات کلسیم تولید مى کند که با تتراسایکلین ها ترکیب نمى گردند.
به طور کلى از تتراسیکلین ها در طیور براى درمان بیماریهاى عفونى و مزمن CRD ، وبا ، سینوویت ، پاستولوز ، هپاتیت ، کلى باسیلوز ، اسهال جوجه ها و پاراتیفوئید موثر هستند.
3. آمینوپنى سیلین ها (آمپى سیلین ها ، آموکسى سیلین ها ) : این آنتى بیوتیکها باکترى کش بوده و بیشترین تاثیر بر روى باکتریهاى گرم مثبت دارند.
4. ماکرولیدها و وابستگان ( تایلوزین ، اسپیرامایسین ،جوزامایسین ،اریترومایسین ، لینکومایسین ، تیامولین ، تیل مایکوزین ): در دوره هاى معمول اثر باکتریواستاتیک (بازدارنده رشد ) دارند ولى در مقادیر بالاتر ممکن ایت به مرگ باکتریها منجر شود و بر روى باکتریهاى گرم مثبت ، بى هوازیها ، مایکوپلاسماها ، پاستورلاها و کلاهیدیا موثر ایت.
5. کینولون ها ( اسید اکسالینک ، فلومکوئین ، انروفلوکاسین ، دیفلوکاسین ) :این گروه آنتى بیوتیکها باکترى کش هستند و بیشتر بر روى باکتریهاى گرم منفى اثر دارند بنابراین مورد استفادهء آنها بیشتر در عفونتهاى ادرارى و روده است.
6. سولفانامیدها – ترى متوپریم ( سولفادیازین ، سولفادیمیدین ، یولفامتوکسین ، سولفامتوکسیپیروازین ، سولفاکینوکسالین ، ترى متوپریم-سولفانامید ) : این دارو بر میکروبهاى گرم منفى و گرم مثبت و تعداد زیادى از تک یاخته ها موثرند و معمولا" از آنها در درمان عفونتهاى دستگاه عصبى مرکزى ، دستگاه تنفس ، دستگاه گوارش و به طور مشخص دیتگاه ادرارى استفاده مى شود ، اگر سولفانامیدها و ترى متوپریم به طور جداگانه استفاده شوند باکتریواستاتیک هستند در حالى که این دو دارو به طور مخلوط خاصیت باکترى کشى یافته و طیف اثر ضد میکروبى آن تا چند برابر افزایش مى یابد.
7. کلیسیتین ( پلى میکس E ) : داراى طیف اثر ضد میکروبى محدودى هستند به طورى که بیشترین فعالیت آنها بر ضد باسیل هاى گرم منفى مى باشد ، به طور کلى از کلیسیتین در درمان آنتریت ، سالمونلا ، پسودوموناس و کلى باکتریوز استفاده مى گردد.
8. فلورفنیکل : آنتى بیوتیکهاى وسیع الطیفى است که از طیف اثر مشابه کلرامفنیکل و بسیارى از گرم مثبتها و گرم منفى ها برخوردار است و بر روى باکتریهاى گرم مثبت و گرم منفى تاثیر داشته و متوقف کنندهء رشد آنهاست ، به طور کلى براى درمان CRD و بیماریهاى کیسه هوایى به کار مى رود.
9. سفالوسپورینها ( سنتى فورسدیم ) :بر روى باکتریهاى گرم مثبت و گرم منفى و سویه هاى تولید کننده بتاکتاماز موثر هستند و خاصیت باکترى کش هستند که براى کنترل کلى باسیلوز در جوجه هاى یک روزه به کار مى روند
نتیجه گیرى:
ازآنتى بیوتیکها در طیور جهت مصارف زیر به کار مى روند:
الف- تسریع کننده رشد
ب- درمان بیماریها
ج- کاهش تلفات
د- افزایش تولید گوشت
و- افزایش قابلیت دسترسى یا جذب بعضى مواد
ز- از بین بردن سم تولید شده توسط میکروبهاى مضر روده
آنتى بیوتیکها موادى هستند که از کشت بعضى قارچها ویا کپکها و برخى میکروبها بدست مى آیند،ونخستین موادى که بعنوان افزودنى مورد توجه قرار گرفتند آنتى بیوتیکها و عوامل ضد باکترى بودند که بیش از 50 سال و از سال1949 آنتى بیوتیکها را به طور گسترده در جیره غذایى ماکیان مورد استفاده قرار مى دهند و هنوز هم در مورد چگونگى اثر آنتى بیوتیکها و طرز اثر آنها در رشد جوجه ها و استفاده از بیشتر مواد غذایى توسط طیور بین دانشمندان تغدیه بحث و اختلاف نظر وجود دارد ولى به طور کلى به نظر مى رسد استفاده آنها بر اثر عمل انتخابى در روى باکتریهاى روده باشد بدین ترتیب از رشد میکروبهاى بیمایزا جلوگیرى مى کند و آنها را از بین مى برد و سبب تحریک و رشد بعضى میکروبهاى مفید روده مى گردد و بنابراین نوع عمل آنتى بیوتیک ها ممکن است بسیار گسترده باشد و در ادامه به اثر آنتى بیوتیکها در طیور پرداختم. بعضى از آنتى بیوتیکها با غلظت پایین به عنوان محرک رشد همراه با غذا به کار مى روند که عمدتا در مجرا و یا در سطح روده تظاهر مى یابند و منجر به افزایش رشد و بهبود ضریب تبدیل غذایى شده و باعث مى گردد که در استفاده برخى اجزاء غذایى مانند ویتامینها و برخى مواد معدنى صرفه جویى صورت گیرد ، همچنین در مواقع هر گونه استرس نظیر واکسیناسیون ، تغییر جیره و غیره در پرنده از این نوع آنتى بیوتیکها استفاده مى گردد که شامل آنتى بیوتیکهاى زیر هستند:
| آنتى بیوتیک | مقدار مصرف در غذا |
آواپارسین | 15 گرم در هر تن |
باسى تراسین | 10 گرم در هر تن |
ویرجنتامایسین | 10 گرم در هر تن |
اولاکینووکس | 10 گرم در هر تن |
لینکومایسین | 4 گرم در هر تن |
فلاوامایسین | 2 گرم در هر تن |
در موقع مصرف این نوع آنتى بیوتیکها باید به دو نکته توجه داشت:
1- مقدار مصرف
2-زمان مصرف
طبق تحقیقى که توسط والدروپ و همکارانش در دانشگاه آرکانزاست آمریکا در سال 2004 صورت گرفت به شرح زیر بود:
جوجه هاى یکروزه نر و ماده را از نژاد کاپ سویه 500 را به تعداد 30 قطعه از هر کدام با چهار جیزه عارى از آنتى بیوتیک حاوى 2 گرم لینکومایسین ، 10 گرم ویرجنتامایسین در هر تن بود بیشتر از بقیه بود به طورى که منجر به 49 گرم افرایش وزن به میزان و کاهش 65 گرم غدا گردید سپس جیره اى که حاوى 4 گرم در تن لینکو مایسین بود باعث افزایش وزن به میزان 47 گرم و کاهش در جیره غذا به میزان 62 گرم شد و در نهایت اضافه وزن 2 گرم در تن لینکومایسین منجر به بهبود کم اما نه چندان چشمگیر در وزن بدن و جیره غذایى داشت. از این تحقیق بدست آمده در 24 ژانویه 2004 توسط والدروپ و همکارانش میتوان فهمید که اگر قرار است آنتى بیوتیکها به منظور افزایش وزن و کاهش جیره غذایى استفاده گردند باید در جیره پایانى مصرف گردند ، همچنین باید به مقدار معین در هر تن به جیره افزود تا موثر واقع گردند. در طیور اکثرا" از آنتى بیوتیکها جهت کنترل و درمان بیماریها ایتفاده مى شوند زیرا خواص باکترى کش یا بازذارنده رشد باکتریها را دارند ، بعضى از آنتى بیوتیکها علیه باکتریهاى گرم مثبت و گروه دیگرى علیه باکتریهاى گرم منفى موثرند در صورتى که گروهى نیز وسیع الطیف هستند و علیه گروه زیادى از باکتریها در درمان و پیشگیرى از بیماریهاى ویروسى تاثیر چندانى ندارند.
براى تاثیر کامل دارو و ذرمان بیماریها باید به مدت 3 تا 5 روز با غلظت زیاد در بدن موجود باشد این آنتى بیوتیکها عبارتنداز:
1. آمینوگلیکوزیدها (آمیکاسین ، جنتامایسین ، کانامایسین ، نئومایسین ، استرپتومایسین ، توبرامایسین ، دى هیدرومایسین ) : بر روى باکتریهاى گرم مثبت اثر دارد و باکتریسید ( کشندهء باکترى ) مى باشند و بهتر است در هنگام تزریق آمینو گلیکوزیدها با یکدیگر یا با داروهاى دیگر مخلوط نشود.
2. تتراسیکلین ها ( اکسى تتراسیکلین ها و کلرتتراسیکلین ها ) : از جمله آنتى بیوتیکهاى وسیع الطیف هستند که بر روى تعداد زیادى از باکتریهاى گرم مثبت و گرم منفى موثر هستند و معمولا" روى گرم مثبتها بیشتر موثرترند و معمولا" تتراسیکلین ها باکتریواستاتیک ( مهارکننده رشد باکتریها) هستند اما با غلظت هاى بالا مى توانند اثرات باکتریسیدى نیز داشته باشند.
تتراسایکلین ها در بدن با با یونهاى کلسیم ، منیزیم ، آلومینیوم ، آهن و مس ترکیب و متصل شده و سبب شلاته شذن آنها در بدن بویژه در دستگاه گوارش مى شوند به این ترتیب از جذب این املاح ممانعت به عمل مى اورند جهت جلوگیرى از این عمل تتراسایکلین ها سولفات سدیم را به میزان 6/13 کیلو در تن به جیره اضافه مى کنند تا سولفات سدیم بتوانند با کلسیم موجود در روده ترکیب شود و سولفات کلسیم تولید مى کند که با تتراسایکلین ها ترکیب نمى گردند.
به طور کلى از تتراسیکلین ها در طیور براى درمان بیماریهاى عفونى و مزمن CRD ، وبا ، سینوویت ، پاستولوز ، هپاتیت ، کلى باسیلوز ، اسهال جوجه ها و پاراتیفوئید موثر هستند.
3. آمینوپنى سیلین ها (آمپى سیلین ها ، آموکسى سیلین ها ) : این آنتى بیوتیکها باکترى کش بوده و بیشترین تاثیر بر روى باکتریهاى گرم مثبت دارند.
4. ماکرولیدها و وابستگان ( تایلوزین ، اسپیرامایسین ،جوزامایسین ،اریترومایسین ، لینکومایسین ، تیامولین ، تیل مایکوزین ): در دوره هاى معمول اثر باکتریواستاتیک (بازدارنده رشد ) دارند ولى در مقادیر بالاتر ممکن ایت به مرگ باکتریها منجر شود و بر روى باکتریهاى گرم مثبت ، بى هوازیها ، مایکوپلاسماها ، پاستورلاها و کلاهیدیا موثر ایت.
5. کینولون ها ( اسید اکسالینک ، فلومکوئین ، انروفلوکاسین ، دیفلوکاسین ) :این گروه آنتى بیوتیکها باکترى کش هستند و بیشتر بر روى باکتریهاى گرم منفى اثر دارند بنابراین مورد استفادهء آنها بیشتر در عفونتهاى ادرارى و روده است.
6. سولفانامیدها – ترى متوپریم ( سولفادیازین ، سولفادیمیدین ، یولفامتوکسین ، سولفامتوکسیپیروازین ، سولفاکینوکسالین ، ترى متوپریم-سولفانامید ) : این دارو بر میکروبهاى گرم منفى و گرم مثبت و تعداد زیادى از تک یاخته ها موثرند و معمولا" از آنها در درمان عفونتهاى دستگاه عصبى مرکزى ، دستگاه تنفس ، دستگاه گوارش و به طور مشخص دیتگاه ادرارى استفاده مى شود ، اگر سولفانامیدها و ترى متوپریم به طور جداگانه استفاده شوند باکتریواستاتیک هستند در حالى که این دو دارو به طور مخلوط خاصیت باکترى کشى یافته و طیف اثر ضد میکروبى آن تا چند برابر افزایش مى یابد.
7. کلیسیتین ( پلى میکس E ) : داراى طیف اثر ضد میکروبى محدودى هستند به طورى که بیشترین فعالیت آنها بر ضد باسیل هاى گرم منفى مى باشد ، به طور کلى از کلیسیتین در درمان آنتریت ، سالمونلا ، پسودوموناس و کلى باکتریوز استفاده مى گردد.
8. فلورفنیکل : آنتى بیوتیکهاى وسیع الطیفى است که از طیف اثر مشابه کلرامفنیکل و بسیارى از گرم مثبتها و گرم منفى ها برخوردار است و بر روى باکتریهاى گرم مثبت و گرم منفى تاثیر داشته و متوقف کنندهء رشد آنهاست ، به طور کلى براى درمان CRD و بیماریهاى کیسه هوایى به کار مى رود.
9. سفالوسپورینها ( سنتى فورسدیم ) :بر روى باکتریهاى گرم مثبت و گرم منفى و سویه هاى تولید کننده بتاکتاماز موثر هستند و خاصیت باکترى کش هستند که براى کنترل کلى باسیلوز در جوجه هاى یک روزه به کار مى روند
نتیجه گیرى:
ازآنتى بیوتیکها در طیور جهت مصارف زیر به کار مى روند:
الف- تسریع کننده رشد
ب- درمان بیماریها
ج- کاهش تلفات
د- افزایش تولید گوشت
و- افزایش قابلیت دسترسى یا جذب بعضى مواد
ز- از بین بردن سم تولید شده توسط میکروبهاى مضر روده
دیدگاه ها