بعضی از اهداف کلی خاک ورزی عبارتند از :
1.بهسازی ساختمان خاک
اصولاً ساختمان دانه دانه خاک که موجب نفوذ سریع آب و حفظ و نگهداری صحیح آن، افزایش گنجایش هوا و تسهیل تهویه خاک و تقلیل مقاومت آن در مقابل ریشه دوانی شود مورد نظر است. از طرف دیگر یک بستر مطلوب برای بذر معمولاً بر وجود ذرات کوچکتر و نرمتر خاک در مجاورت بذر ها دلالت می کند. اما باید توجه داشت که امکان بهسازی ساختمان خاک از طریق عملیات خاکورزی، تنها در شرایط کاملاً مطلوب رطوبت خاک انجام پذیر است.در غیر این صورت اثر خاک ورزی بر ساختمان خاک اغلب زیان آور خواهد بود تا سودمند. چنانچه در هنگام عملیات خاک ورزی، خاک بیش از حد رطوبت داشته باشد، خاک فشرده شده و در صورتی که خاک بیش از حد خشک باشد، خاک پودر می شود.
2. نفوذ پذیری خاک
استفاده از تراکتور های چرخ دار و ادوات سنگن در زراعت های آبی موجب فشرده شدن خاک گاهی اوقات تا عمق 50 سانتیمتری می شود و بدین ترتیب اثر بدی در نفوذ آب می گذارد.این موضوع همراه با تقلیل در رشد ریشه بوده و باعث کندی رشد گیاه می گردد. به منظور بهتر شدن نفوذ آب در خاک، لایه های فشرده شده باید از بین بروند. این کار با استفاده از وسایلی که لایه های فشرده شده را خرد می کنند حاصل می شود. معمولاً عمق 30 سانتیمتری کافی است اما چنانچه برداشت محصول در زمان مرطوب بودن خاک انجام گرفته باشد، این عملیات تا عمق 50 سانتیمتری یا بیشتر مورد لزوم است.
3. تهویه خاک
جریان هوا معمولاً در خاک هاییی که دارای ساختمان خوب هستند رضایت بخش می باشد. خاک هایی که به شدت فشرده می باشد، با از دست دادن آب خود در فصل خشک ترک می خورند. این ترک های عمیق تنها تا اندازه ای باعث بهبود جریان هوا می گردند.
4.حفظ و نگهداری رطوبت
چنانچه خاک ورزی بر اساس روشهای تأیید شده حفاظت خاک انجام گیرد، می تواند در کاهش آبدوی سطحی مؤثر واقع شود. بدین ترتیب عملیات خاک ورزی باعث بهتر شدن نفوذ آب در خاک می شود. و ممکن است میزان آب ذخیره شده در خاک را دو برابر نماید. سطح ناهموار به وجود آمده پس از خاکورزی می تواند از طریق کاهش آبدوی سطحی و به حداقل رساندن سله بستن سطح خاک موجب افزایش نفوذ آب در خاک گردد. همچنین با پوششی از بقایای گیاهی که سطح خاک را در مورد اصابت قطرات باران محافظت می کند می توان نتایج حاصله را افزایش داد.
5. تهیه بستر بذر
یکی از قدیمی ترین اهداف خاک ورزی، تهیه بستر بذر و پوشاندن بذر ها بوده است. شخم ابتداییی در این مورد بخصوص مؤثر نمی باشد.این شخم باعث می گردد تا خاک بسیار سست گردیده و مقدار از ذست رفتن رطوبت از طریق تبخیر افزایش یابد. بدین ترتیب بذر ها را نمی توان در عمق مناسبی قرار داد و تماس بین بذر ها و ذرات خاک برای رسیدن رطوبت به بذر کافی نیست. و بستر بذر قبل از سبز شدن بذر ها خشک می شود. بنابراین بذر ها به طور غیر عادی سر از خاک در آورده و تعداد بوته ها کافی نمی باشد. در این حال معمولاً تعداد دیگری از عملیات خاک ورزی مورد نیاز است تا اثرات منفی شخم را خنثی کند. بدین معنی که کلوخهای بزرگ برگردانده شده را باید خرد کرده، خاکی را که بیش از حد سست و نرم شده به هم فشرده، لایه سخت (لایه سخت به وجود آمده ناشی از کار مداوم گاو اهن برگردان دار ) را خرد کرده و سطح خاک را تراز نمود.
چنانچه بستر بذر به خوبی تهیه شده و عاری از علف هرز باشدذدر تسریع مرحله اول رشد محصول اهمیت زیادی خواهد داشت.
6.ریشه دوانی
خاک ورزی معمولاً بر روی یک دهم از خاکی که ریشه اکثر محصولات در آن گسترش پیدا می کند، مؤثر است. بنابراین تنها به میزان محدودی در نفوذ ریشه در خاک تأثیر می گذارد.حتی استفاده از زیرشکن (ساب سویلر) نیز به طور کامل نمی تواند در نفوذ بیشتر ریشه به اعماق تأثیر زیادی داشته باشد.تأمین مقدار زیادی از مواد غذایی و آب در لایه های زیرین خاک بیش از عملیات خاک ورزی باعث نفوذ ریشه به اعماق خاک خواهد شد مگر اینکه یک لایه سخت عمقی تشکیل شده باشد. بنابراین شکستن این لایه سخت به وسیله شخم زدن و استفاده از زیر شکن، معمولاً برای بهتر شدن نفوذ ریشه در خاک ضروری می باشد.
7. کنترل علف های هرز
کنترل علف های هرز احتمالاً سودمند ترین و مهمترین بخش در خاک ورزی می باشد. آزمایشات مکرر نشان داده اند که، در خاک های عاری از علف های هرز، محصول گیاهان به طور قابل توجهی در اثر خاک ورزی افزایش نمی یابند. با تنظیم برنامه صحیح، این امکان وجود دارد که علف های هرز را به طور مؤثر و اقتصادی در زمانی که هنوز کوچک هستند با به کار بردن ادوات سبک کنترل نمود.
انجام شخم عمیق در خاک خشک در طول ماه های تابستان، احتمالاً موثر ترین عمل برای کنترل علف های هرز پایا از قبیل جانسون کرس می باشد.
8. برگرداندن خاک
تحت بعضی از شرایطف ممکن است برگرداندن خاک یک عمل مطلوب محسوب شود. ممکن است لازم شود خاک حاصلخیز را به سطح آورده و روی لایه فوقانی که ساختمان خود را از دست داده و از نظر مواد غذایی ضعیف است پوشانیده شود. ممکن است لایه های سطحی خاک را با لایه های عمیق تر مخلوط کرد و موجب بهتر شدن خواص فیزیکی خاک سطحی گردید. با برگرداندن خاک، بذر غلف های هرز دفن شده و در عمقی که مانع سبز شدن آنها می گردد، قرار می گیرد. چنانچه بقایای محصول، آلوده به حشرات (در مراحل مختلف رشد) یا اسپر های بیماری زا باشد، برگرداندن خاک می تواند با دفع کامل آنها، در سالم سازی خاک کمک نماید.
9. جلوگیری از فرسایش خاک
به حداقل رساندن فرسایش خاک از طریق انجام عملیاتی مانند خاک ورزی در جهت خطوط تراز،شیار کردن سطح خاک و قرار دادن مناسب خاشاک در خاک امکان پذیر است.
1.بهسازی ساختمان خاک
اصولاً ساختمان دانه دانه خاک که موجب نفوذ سریع آب و حفظ و نگهداری صحیح آن، افزایش گنجایش هوا و تسهیل تهویه خاک و تقلیل مقاومت آن در مقابل ریشه دوانی شود مورد نظر است. از طرف دیگر یک بستر مطلوب برای بذر معمولاً بر وجود ذرات کوچکتر و نرمتر خاک در مجاورت بذر ها دلالت می کند. اما باید توجه داشت که امکان بهسازی ساختمان خاک از طریق عملیات خاکورزی، تنها در شرایط کاملاً مطلوب رطوبت خاک انجام پذیر است.در غیر این صورت اثر خاک ورزی بر ساختمان خاک اغلب زیان آور خواهد بود تا سودمند. چنانچه در هنگام عملیات خاک ورزی، خاک بیش از حد رطوبت داشته باشد، خاک فشرده شده و در صورتی که خاک بیش از حد خشک باشد، خاک پودر می شود.
2. نفوذ پذیری خاک
استفاده از تراکتور های چرخ دار و ادوات سنگن در زراعت های آبی موجب فشرده شدن خاک گاهی اوقات تا عمق 50 سانتیمتری می شود و بدین ترتیب اثر بدی در نفوذ آب می گذارد.این موضوع همراه با تقلیل در رشد ریشه بوده و باعث کندی رشد گیاه می گردد. به منظور بهتر شدن نفوذ آب در خاک، لایه های فشرده شده باید از بین بروند. این کار با استفاده از وسایلی که لایه های فشرده شده را خرد می کنند حاصل می شود. معمولاً عمق 30 سانتیمتری کافی است اما چنانچه برداشت محصول در زمان مرطوب بودن خاک انجام گرفته باشد، این عملیات تا عمق 50 سانتیمتری یا بیشتر مورد لزوم است.
3. تهویه خاک
جریان هوا معمولاً در خاک هاییی که دارای ساختمان خوب هستند رضایت بخش می باشد. خاک هایی که به شدت فشرده می باشد، با از دست دادن آب خود در فصل خشک ترک می خورند. این ترک های عمیق تنها تا اندازه ای باعث بهبود جریان هوا می گردند.
4.حفظ و نگهداری رطوبت
چنانچه خاک ورزی بر اساس روشهای تأیید شده حفاظت خاک انجام گیرد، می تواند در کاهش آبدوی سطحی مؤثر واقع شود. بدین ترتیب عملیات خاک ورزی باعث بهتر شدن نفوذ آب در خاک می شود. و ممکن است میزان آب ذخیره شده در خاک را دو برابر نماید. سطح ناهموار به وجود آمده پس از خاکورزی می تواند از طریق کاهش آبدوی سطحی و به حداقل رساندن سله بستن سطح خاک موجب افزایش نفوذ آب در خاک گردد. همچنین با پوششی از بقایای گیاهی که سطح خاک را در مورد اصابت قطرات باران محافظت می کند می توان نتایج حاصله را افزایش داد.
5. تهیه بستر بذر
یکی از قدیمی ترین اهداف خاک ورزی، تهیه بستر بذر و پوشاندن بذر ها بوده است. شخم ابتداییی در این مورد بخصوص مؤثر نمی باشد.این شخم باعث می گردد تا خاک بسیار سست گردیده و مقدار از ذست رفتن رطوبت از طریق تبخیر افزایش یابد. بدین ترتیب بذر ها را نمی توان در عمق مناسبی قرار داد و تماس بین بذر ها و ذرات خاک برای رسیدن رطوبت به بذر کافی نیست. و بستر بذر قبل از سبز شدن بذر ها خشک می شود. بنابراین بذر ها به طور غیر عادی سر از خاک در آورده و تعداد بوته ها کافی نمی باشد. در این حال معمولاً تعداد دیگری از عملیات خاک ورزی مورد نیاز است تا اثرات منفی شخم را خنثی کند. بدین معنی که کلوخهای بزرگ برگردانده شده را باید خرد کرده، خاکی را که بیش از حد سست و نرم شده به هم فشرده، لایه سخت (لایه سخت به وجود آمده ناشی از کار مداوم گاو اهن برگردان دار ) را خرد کرده و سطح خاک را تراز نمود.
چنانچه بستر بذر به خوبی تهیه شده و عاری از علف هرز باشدذدر تسریع مرحله اول رشد محصول اهمیت زیادی خواهد داشت.
6.ریشه دوانی
خاک ورزی معمولاً بر روی یک دهم از خاکی که ریشه اکثر محصولات در آن گسترش پیدا می کند، مؤثر است. بنابراین تنها به میزان محدودی در نفوذ ریشه در خاک تأثیر می گذارد.حتی استفاده از زیرشکن (ساب سویلر) نیز به طور کامل نمی تواند در نفوذ بیشتر ریشه به اعماق تأثیر زیادی داشته باشد.تأمین مقدار زیادی از مواد غذایی و آب در لایه های زیرین خاک بیش از عملیات خاک ورزی باعث نفوذ ریشه به اعماق خاک خواهد شد مگر اینکه یک لایه سخت عمقی تشکیل شده باشد. بنابراین شکستن این لایه سخت به وسیله شخم زدن و استفاده از زیر شکن، معمولاً برای بهتر شدن نفوذ ریشه در خاک ضروری می باشد.
7. کنترل علف های هرز
کنترل علف های هرز احتمالاً سودمند ترین و مهمترین بخش در خاک ورزی می باشد. آزمایشات مکرر نشان داده اند که، در خاک های عاری از علف های هرز، محصول گیاهان به طور قابل توجهی در اثر خاک ورزی افزایش نمی یابند. با تنظیم برنامه صحیح، این امکان وجود دارد که علف های هرز را به طور مؤثر و اقتصادی در زمانی که هنوز کوچک هستند با به کار بردن ادوات سبک کنترل نمود.
انجام شخم عمیق در خاک خشک در طول ماه های تابستان، احتمالاً موثر ترین عمل برای کنترل علف های هرز پایا از قبیل جانسون کرس می باشد.
8. برگرداندن خاک
تحت بعضی از شرایطف ممکن است برگرداندن خاک یک عمل مطلوب محسوب شود. ممکن است لازم شود خاک حاصلخیز را به سطح آورده و روی لایه فوقانی که ساختمان خود را از دست داده و از نظر مواد غذایی ضعیف است پوشانیده شود. ممکن است لایه های سطحی خاک را با لایه های عمیق تر مخلوط کرد و موجب بهتر شدن خواص فیزیکی خاک سطحی گردید. با برگرداندن خاک، بذر غلف های هرز دفن شده و در عمقی که مانع سبز شدن آنها می گردد، قرار می گیرد. چنانچه بقایای محصول، آلوده به حشرات (در مراحل مختلف رشد) یا اسپر های بیماری زا باشد، برگرداندن خاک می تواند با دفع کامل آنها، در سالم سازی خاک کمک نماید.
9. جلوگیری از فرسایش خاک
به حداقل رساندن فرسایش خاک از طریق انجام عملیاتی مانند خاک ورزی در جهت خطوط تراز،شیار کردن سطح خاک و قرار دادن مناسب خاشاک در خاک امکان پذیر است.
دیدگاه ها