کاهش ضایعات جوجه کشی درآب و هوای گرم

کاهش ضایعات جوجه کشی درآب و هوای گرم
مهندس علی محمد علیپور
مدیریت کارخانه جوجه کشی به دلیل حساسیت تخم مرغ ، جنین ، انکوباسیون ، نظارت بر محیط و تجهیزات کارخانه جوجه کشی کار بسیار حساس محسوب می شود با وجودی که عملکرد کارخانه های جوجه کشی در مناطق مختلف از محلی به محل دیگر فرق میکند اما در کشورهای در حال توسعه ای که در مناطق آب و هوای گرم واقع شده اند به طور مکرر با ضایعات سنگین غیر قابل انتظار و غیر طبیعی مواجه می شویم .
در بسیاری از موارد میانگین ضایعات جوجه کشی به علت مرگ و میر جنین در طول مراحل مختلف انکوباسیون از 10 درصد تجاوز می کند د رحالی که در اروپا و آمریکا میانگین آن معمولا 5 تا 6 درصد یا کمتر است 15-10 درصد دیگر از تلفات جنینی نیز به عدم باروری مربوط می باشد و تقریبا 2-1 درصد تخم مرغ های قابل جوجه کشی به خصوص در طی تابستان به عنوان تخم مرغ انفجاری از دست می روند درنتیجه 25-20 درصد مجموع تخم مرغهای چیده شده در دستگاه به جوجه تبدیل نمی شوند . با ادامه افزایش قیمت خوراک دام و سایر هزینه ها ، بسیاری از جوجه کشیهای کوچک که درامد زیادی ندارند سرانجام تعطیل می شوند نتایج جوجه کشی نیز غالبا در زمستان با تابستان متفاوت است میانگین هچ تخم مرغهای چیده شده در یک دوره داوزده ماهه به طور متوسط 75-70 درصد خواهد بود در حالی که میزان هچ تخم مرغهای تولید شده در طول زندگی یک مرغ بین 65-60 درصد تغییر می کند با توجه به تحقیقات مستمر ده سال گذشته بر روی گله های مادر گوشتی ، درصد هچ تخم مرغهای جوجه کشی 6-5 درصد افزایش یافته است که این پیشرفت به سبب بهبود مدیریت و بکارگیری تکنیکهای مانند کنترل نور و تغذیه جداگانه مرغ و خروس بدست آمده است که سبب غلبه بر مشکلاتی نظیر افزایش وزن ، بلوغ زودرس و خروسهای فاقد کارایی شده است .
متاسفانه در کشورهای در حال توسعه مسائلی نظیر نامطلوب بودن پوسته تخم مرغ ، باروری ضعیف ، تولید تخم مرغهای کوچک ، بلوغ زود رس و مشکلات پا در خروسها به دلیل افزایش وزن ، منافع جوجه کشیها را به خطر می اندازند علی رغم این امر که تغذیه جداگانه خروسها با جیره اختصاصی باعث افزایش تولید 6-5 جوجه به ازا هرمرغ می شود ولی این مسئله هنوز در بسیاری از کشورها اجرا نمی شود کنترل نور نیز هنوز به عنوان یک مشکل مطرح است زیرا در سالنهای باز در فصل تابستان در مقابل اشعه خورشید ، فقط پرده ها قرار دارند که برای جلوگیری از نفوذ نور کافی نیستند گزارش می شود که عدم باروری به سب تنبلی خروسها در طی تابستان و یا مشکلات پا ناشی از افزایش بیش از حد وزن بدن خروسها ، علت 50-40 درصد ضایعات جوجه کشی به ازا کل تخم مرغهای چیده شده می باشد مشکلات پا در خروسها به سبب تنوسینوویت ، تورم مفصل استافیلوکوکی ، آبسه کف پا و سایر جراحات ، عدم باروری را تشدید می کند با داروهای سولفامیدی دلایل کلی برای پایین بودن جوجه درآوری می باشند در یک جوجه کشی موفق ، میانگین کل تلفات جنینی در طی 8-7 روز اول زندگی جنینی نباید از 5-4 درصد تخم مرغهای چیده شده تجاوز نماید .بررسی منظم تخم مرغهایی که هچ نشده اند به ماکمک میکند که دیابیم این مرگ و میر در چه سنی و به چه دلیل صورت گرفته است مرگ و میر جنینی ممکن است مسول عدم هچ 50% تخم مرغها و به همین میزان ضایعات ناشی از عدم باروری باشد ازآن جایی که جنین در طی دوران زندگی خود در معرض شرایط نامساعد مختلف قرار می گیرد می تواند در مراحل اولیه رشد تحت تاثیر برخی از عوامل از بین برود رشد اولیه جنین دربدن مرغ اتفاق می افتد در نتیجه تحت تاثیر سلامت و درجه حرارت بدن مرغ قرار میگیرد زیرا بلاستودیسک / بلا ستودرم قبل از گذاشتن تخم تشکیل شده است
آزمایش تعدادی از تخم مرغ های تازه قبل از انکوباسیون می تواند به مشخص کردن وضعیت دقیق بلاستودیسک تخم مرغ نطفه دار از نظر ظاهر و اندازه به منظور تشخیص باروری و میزان هچ مورد انتظار کمک نماید . مرگ ومیر اولیه جنین ممکن است طی مراحل اولیه انکوباسیون رخ دهد که تقریبا 60-50 درص کل ضایعات را شامل می شود سرمای زمستان درجه حرارت نامناسب اتاق نگهداری و گرمای بیش از حد تابستان در طی حمل و نقل تخم مرغها ، اغلب باعث این مرگ ومیر ها می شود دود دادن غلط ، اثرات سو تغذیه ف بیماریها ، کرچی ، جمع آوری همزمان تخم مرغهای قابل جوجه کشی و تخم مرغهای کثیف روی بستر دلایل دیگری برای مرگ و میر اولیه جنینی هستند لانه های کثیف و شرایط بد بستر لانه ها اغلب منجر به الودگی میکروبی بیش از حد تخم مرغهای قابل جوجه کشی و در نتیجه افزایش مرگ و میر اولیه جنینی و یا جوجه های هچ نشده می شوند مشکلات مکانیکی مانند چرخش نادرست درستر ، ترک خوردگی پوسته ها را افزایش می دهد و سبب دهیدراتاسیون جنین زنده داخل تخم مرغ میشود ضمن اینکه درجه حرارت بیش از حد و رطوبت پایین نیز چنین تاثیری دارند .
در جوجه کشیهای دارای سترهای چند سنی که درآنها تخم مرغها هر هفته یا هر دوهفته یک بار در دستگاه چیده می شوند و دود دادن تخم مرغها اغلب قبل از چیدن تخم مرغها انجام می پذیرد چنانچه تخم مرغها بیش از حد در معرض فرمالدئید قرار گیرند منجر به مرگ ومیر زود رس جنینی هم در تخم مرغهای جدید و هم در تخم مرغهایی می شود که قبلا چیده شده اند در چنین شرایطی جنینهای غیر طبیعی به صورت ایجاد جراحاتی در ناحیه سرجنین ها مشاهده می شوند درکشورهای در حال توسعه ، فرمالدئید هنوز به منظور دود دادن استفاده وسیعی دارد زیرا مواد پاک کننده و ضد عفونی کننده کلره درغلظتهای بالا سرطانزا هستند بین باروری مرگ ومیر اولیه جنینی تخم مرغها ارتباط وجود دارد باروری پایین تخم مرغها همواره با تلفات جنینی بیشتر همراه است و باروری بالای تخم مرغها منجر به جوجه دراوری بیشتر به دلیل مرگ و میر جنینی کمتر می شود . چنین مسائلی معمولا بعد از پیک تولید پیک نطفه داری و پیک جوجه درآوری گله مشاهده میشود در بعضی موارد وقتی گله درارتباط با خروسهای تنبل و پیر مشکل داشته باشد در صورت دسترسی به خروسهای جوان آنها را جایگزین خروسهای پیر و فاقد کارایی می کنند درمورد هر گونه افزایش مرگ ومیر اولیه جنینی نباید افلاتوکسینها و داروهایی را که در دان مصرف می شوند نادیده گرفت مرگ و میرهای جنینی بعد از هفته اول انکوباسیون درمناطق با اب و هوای گرم اغلب از 3/1 درصد تجاوز می کند در حالی که در اروپا و آمریکا این میزان 1-5/0 درصد گزارش شده است 13 درصد کل تلفات جنینی مربوط به این دوره می باشد و معمولا به وسیله عواملی ایجاد می شود که درارتباط با افزایش آلودگی میکروبی تخم مرغها و انکوباتورها هستند و به دلیل ضدعفونی غیر صحیح آنها و کیفیت بد آب مورد استفاده در جوجه کشی بروز می کند این گونه آبها غالبا حاوی تراکم بالایی از میکروبهای آن دوست می باشند .
عوامل تغذیه ای و ژنتیکی نیز در بعضی موارد نقش دارند اما معمولا اعتقاد بر این است که نامناسب بودن درجه حرارت ، هندلینگ و چرخش تخم مرغ ها در انکوباتور اهمیت ویژه ای در افزایش مرگ و میر دراین مرحله از انکوباسیون دارند در پایان این دوره سر جنین به طرف انتهای پهن تخم مرغ می چرخد ازان جایی که جنین برای تامین اکسیژن مورد نیاز خود ، به جریان هوا در ستر وهچر احتیاج مبرم دارد و از طرفی افزایش دی اکسید کربن و دیگر گازهای سمی منجر به مسمومیت می شوند بنابراین در موارد بررسی مرگ و میر اواسط دوره جنینی یا حتی هفته آخر انکوباسیون تهویه نامناسب ستر و هچر نباید نادیده گرفته شوند غالبا فرسودگی تسمه ها و پولی های هواکشها جریان کامل هوا را در ستر محدود میکند مسدود شدن سیستم اصلی خروجی هوای هچری با کرک پرها و دیگر ضایعات نیز می تواند باعث اختلال درتبادل گازها گردد برای حل این مشکلات اندازه گیری میزان دی اکسید کربن درهوای ستر و سرعت هواکشها مفید خواهد بود درکشورهای در حال توسعه که اغلب گله ها آلوده به مایکوپلاسماگالی سپتیکم هستند مایکوپلاسماها خسارات زیادی را به صنعت طیور وارد می کند ضایعات حاصل در جنینها و جوجه ها را می توان به سادگی در کالبد کشایی جنین و با با کمک تکنیکهای ازمایشگاهی تشخیص داد .
بیشترین موارد تخم مرغهایی که هچ نشده اند عبارتند از تخم مرغهای نوک زده ای که جنین قادر به خروج از انها نیست مرگ در پوسته ، تخم مرغهایی که مقدار آلبومن باقی مانده آنها زیاد است نابجایی و بد قرار گرفتن جنین ، جوجه های بدشکل ، جوجه های ضعیف و لاغر یا جوجه های نرم و وازده های بارز . سایر حالات غیر طبیعی شامل نوک طوطی ، نوک متقاطع ، کوری ، سرلرزان ، جوجه های با پاهای باز ، پنجه های پیچیده ومشکلات ناف می باشند علت دقیق چنین ضایعاتی را فقط به وسیله آزمایشهای دوره ای سیستماتیک بر روی تخم مرغ های قابل جوجه کشی در طی انکوباسیون و همچنین بررسی ضایعات جوجه کشی و توجه به مشکلات تغذیه ای و سلامتی گله می توان تعیین نمود با در نظر گرفتن چنین کاهشی در میزان قابلیت جوجه درآوری ، در جوجه کشی ها و گله های مادری که 30 تا 33 درصد تخم مرغ های آنها قبل از تبدیل به جوجه درجه یک از دست می روند نیاز مبرم و واضحی به بهبود استانداردهای مدیریت احساس می شود 10 درصد تخم مرغهای تولید شده در مزارع مرغ مادر ، غیر قابل جوجه کشی هستند که این تخم مرغها اغلب به علت ضعیف بودن پوسته ، پوسته های دارای خلل و فرج ، پوسته های بدشکل ، کوچک بودن و دیگر موارد غیر طبیعی حذف می شوند این موارد در طی تابستان و یا در هنگام بروز بیماریهایی مانند نیوکاسل ، برونشیت عفونی ، کریزا ، بیماری مزمن تنفسی و رئو ویروس ها افزایش می یابند . از نظر بازده کلی تولیدات یک مرغ در طول زندگی ، در مناطق آب و هوایی گرم ، 10 درصد دیگر ضایعات تخم مرغ های قابل جوجه کشی به علت مشکل فاقد نطفه بودن واقعی است که حائز اهمیت می باشد . ارتباط دادن تمام مشکلات به شرایط محیطی اشتباده است و به منظور بهبود بازدهی باید تجزیه و تحلیل مرتبی از نتیاج صورت پذیرد برای ارتقا استانداردهای مدیریت مزارع مادر و جوجه کشی ها جهت بهبود نتیایج جوجه کشی در آب و هوای گرم فعالیت وسیعی می توان انجام داد البته عملکرد تعدادی از جوجه کشی ها نیز مطابق پتانسیل زنتیکی نژادی است که برروی آن کار می کنند ولی تعداد آنها نادر است .
مطالعه مقایسه‌ای انواع مکملها در جیره طیور
در پرورش صنعتی طیور، مواد مغذی مورد نیاز طیور با معرف دانه ها یا کنجاله‌های مختلف بطور کامل تأمین نمی شود و بایستی ترکیبی از اقلام که بعضاً مواد خالص می‌باشند به عنوان مکمل معرف شوند تا جیره از لحاظ مغذیه تکمیل گردد که این مکملها انواع مختلف از جمله مکملهای ویتامینی، مکملهای معدنی و مکملهای پورتئینی دارد که البته همراه با اینها مواد دیگری تحت عنوان افزودنی‌ها (Additives) در جیره طپور وارد می‌شود.
الف) مکملهای ویتامینه
ویتامین‌ها گروهی از ترکیبات آلی پیچیده می باشند که به مقدار بسیار کم در مواد خوراکی وجود دارند و برای هضم و جذب زمان مواد خوراکی دیگر مورد نیاز می باشند و کمبود هر یک از آنها موجب اختلالی خاص در روند نگهداری و رشد طیور می گردد بسیاری از ویتامینها توسط بدن پرنده ساخته می شود و گاهی اتفاق می افتد که مقدار ساخته شدن ویتامین در بدن کفاف نیاز را نمی‌کند و باید درجیره خوراکی ویتامین به صورت مکمل وجود داشته باشد تا نیاز تأمین شود. طبقه بندی ویتامینها: ویتامین ها به دو گروه تقسیم می شود: ۱)محلول در آب ۲) محلول در چربی ویتامین E.K.D.A ازجمله ویتامینهای محلول در چربی هستند و قابلیت ذخیره شدن در بدن را دارند و در کبد ذخیره می گردند. ویتامینهای C. B۱۲. B۶. B۵. B۳. B۲. B۱ و کولین از جمله ویتامینهای محلول در آب هستند و قابلیت ذخیره شدن را ندارند و باید به میزان کافی به بدن برسد ویتامینها اصولاً توسط گیاهان و میکروب ها ساخته می شوند و در بافت های جانوری هم در نتیجه معرف گیاهان یافت می شوند.
●ویتامین های محلول در چربی:
ویتامین A: پیش ساز ویتامین A ماده ای است به نام کاروتن که در گیاهان سبز به وفور یافت می شود ذخیره طولانی مدت مکمل ها باعث کاهش A می گردد و باید درجای خنک و دور از نگهداری باشد.
وظایف: در بینایی دخالت دارد و باعث بیماری گزر و منتالمی می گردد و هم چنین در محافظت بافت پوششی نقش دارد و کمبود آن باعث اسهال، نارسایی کلیوی، کاهش تخم گذاری و کم شدن درصد جوجه درآوری می شود و در رشد اسکلت بدن و تقویت سیستم ایمنی بدن مؤثر است.
میزان نیاز: جوجه های گوشتی ۱۵۰۰ و مرغهای تخم گذار و مادر ۴۰۰۰ واحد بین المللی به ازاء هر کیلو جیره احتیاج دارند و مازاد آن باعث مسمومیت ویتامین A می گردد.
●ویتامین D:
به ویتامین خورشید معروف است زیرا تابش آن به پوست باعث ساخته شدن آن می شود یکی از منابع مهم حاوی ویتامین D روغن ماهی می باشد و از لحاظ شیمیایی از کلسترول ساخته می شود.
وظایف: در گله های طیور که از آفتاب به دور هستند D یک ویتامین کاملاً ضروری محسوب می شود و مهمترین وظیفه آن دخالت در جذب کلسیم و فسفر و تقویت اسکلت بدن می باشد درجوجه های گوشتی کمبود آن مشکلات حرکتی رابوجود می آورد و در گله هایتخم گذار افزایش تخم مرغ های لبه در نتیجه کمبود این ویتامین می باشد تولید تخم مرغ و میزان جوجه درآوری در واحدهای مرغ مادر هم وابسته به این ویتامین است و یک یا نرمی استخوان مهم ترین عارضه کمبود این ویتامین می باشد.
میزان نیاز: جوجه های گوشتی و پولت ها ۲۰۰ واحد بین المللی مرغ تخم گذار و مادر ۵۰۰ واحد بین المللی به ازاء هر کیلو گرم جیره به این ویتامین نیاز دارند و مازاد آن باعث کاهش وزن می باشد.
●ویتامین E:
بسیار ضروری می باشد و مهم ترین خصوصیت این ویتامین خاصیت ضد فساداکسیداتیو آن است و وجود در جیره باعث جلوگیری از تخریب دیگر اقلام جیره می باشد. این ویتامین نقش خنثی کردن رادیکال آزاد را دارد. دخالت درسوخت و ساز چربی ها و افزایش مقاومت در مقابل بیماری ها از اثرات آن می باشد و برای تولید مثل و جوجه درآوری در گله های مادر لازم است.
کمبود این ویتامین درگله های مادر باعث تحلیل بیضه ها در خروس ها شده ودرجوجه درآوری را کاهش می دهد و هم چنین کمبود آن در ظهور باعث آب آوردگی زیر پوست، تحلیل عضلانی، خونریزی در بافت عصبی می شود و باعث عدم تعادل جوجه های گوشتی در هفته های ۲-۶ می شود و کمبود آن در گله های مادر باعث عقیم شدن گله می شود.
میزان مصرف: جوجه گوشتی ۱۰ واحد بین المللی و تخم گذار ۵ واحد بین المللی ویتامین به ازاء کیلوگرم جیره نیاز دارند هنگامی که از روغن های غیر اشباع مانند روغن ذرت و آفتابگردان در جیوه خوراکی مرغ استفاده می گردد میزان نیاز به این ویتامین هم افزایش می یابد زیرا این روغن ها به سادگی در معرض فساد و اکسیداتیو قرار می گیرند.
●ویتامین K:
این ویتامین عامل ضد خونریزی می باشد و فقط نقش در مکانیسم عمل انعقاد دارد.
وظایف: این ویتامین عامل مهم انعقاد خون می باشد و در صورت کمبود آن زمان لخته شدن خون افزایش می یابد.
میزان مصرف: تمامی طیور ۵/۰ میلی گرم به ازاء هر کیلو گرم جیوه غذایی به این ویتامین نیاز دارند.
جذب ویتامینهای در چربی به وجود چربی درجیوه وابسته است و استفاده از چربیها و روغن ها جذب آنها را افزایش می دهد.
● ویتامین های محلول در آب:
این دسته از ویتامینها شامل ویتامین B۱ (ویتامین)، B۲ (ریبوفلاوین)، B۳ (نیاسین)، B۵ (اسید پانتوتنیک)، B۶ (پریدوکسین)، B۱۲ (کوبالامین) می باشد.
گروه در سوخت و ساز بدن به کار برده می شود و مهم ترین نقش آن نقش کوانزیی است. و کاهش آن باعث کاهش اشتها و آشفتگی ظاهری در گله می شود لذا این دسته برای رشد مطلوب و هضم و جذب بهتر مواد خوراکی مورد توجه قرار می گیرند.●ویتامین H:
به بیوتین معروف است و یکی از عوامل در رفتگی و تر پا محسوب می شود و در هضم و جذب مواد مغذی نقش اساسی دارد و کمبود آن باعث کاهش راندمان تغذیه ای می شود سفیده تخم مرغ دارای ماده ای به نام آویدین است که بیوتین را خنثی می کند.
ویتامین کولین: در تنظیم برخی قراینه های خاص نقش دارد. جلوگیری از تجمع چربی تنظیم سوخت وساز چربی در کبد و تولید استیل کولین وظایف آن است. جوجه های گوشتی تا هفته سوم ۱۳۰۰ گرم و هفته های بعد ۵۰۰ میلی گرم در هر کیلوگرم غذا به این ویتامین نیاز دارند ومرغ تخم گذار ۹۰۰ میلی گرم احتیاج دارد.
●ویتامین C:
این ویتامین خاصیت ضد فساد اکسیداتیو دارد ودر تولید بافتهای Proبدن که حاوی کلاژن باشد نقش اساسی دارد و در زمان کمبود بافت تولید شده شکننده است ودرجذب آهن و جلوگیری از کم خونی مؤثر است افزودن این ویتامین در زمانهایی که شرایط محیط استرس است توصیه می شود نیاز روزانه برای طیور ۵-۶ میلی گرم در کیلو گرم خوراک می باشد.
●مکملهای پروتئینی و اسیدهای آمینه
پروتئین ترکیبات آلی با وزن مولکولی زیاد است و در تمامی آنها ازت و گوگرد موجود می باشد پروتئین ها عموماً دارای خواص کلوئیدی هستند. Pro در دو گروه ساده و مرکب جای می گیرند Por فیبری در اکثر بافتها دارای نقش ساختمانی هستند کنجاله بذرها غنی از Por بوده و غذای پر ارزشی برای حیوان به شمار می آید ارزش Por دانه روغنی از Por دانه غلات بیشتر است ولی Por گیاهی را نمی توان به خوبی Por حیوانی نشانداد زیرا اکثراً از یک اسید آمینه فقیرند کنجاله سویا کنجاله بذر پنبه و پودر ماهی غنی از Por است و برای تغذیه طیور استفاده یم شود کنجاله سویا غنی از Por است و حاوی نام اسید آمینه ضروری است و هم چنین حاوی مقداری ازمواد سمی، محرک و ضد تغذیه ای می باشد تغذیه دانه خام سویا رشد حیوان را به تأخیر می اندازد. Por حیوانی با وجودمقدار زیاد Por ولی کم به مصرف می رسد وآن به خاطر قرون به صرف نبودن از لحاظ اقتصادی است.
اسیدآمینه برای افزایش میزان رشد بهبود ضریب تبدیل غذایی و بالا بردن کیفیت لاشه لازم است و اسیدآمینه های ضروری مورد نیاز بدن هستند زیرا بدن نمی تواند آنها را بسازد میزاناسید آمینه باید هم به نیاز طیور نزدیک باشد هم مقرون به صرفه باشد درجه میزان Por کم باشد میزان اسید آمینه قابل هضم کم است برای تهیه ویتامین اسید آمینه ضروری باید چند Por مختلف را با هم توأم کرد تا جیوه از تار اسید آمینه کامل شود کمبود اسید آمینه اثراتی مثل کاهش رشد، کاهش مصرف دان، کاهش تولید تخم مرغ، کوچک شدن تخم مرغ و نازکی پوسته آن واز دست دادن خون در پرندگان بالغ می شود.
●مکملهای معدنی:
بعضی از عناصر به عنوان معدنی ضروری می باشند که در بدن نقش دارند که در اینجا به چند نمونه مهم آن اشاره می شود.
▪کلسیم: فراوانترین عنصر معدنی موجود در بدن است و جزء مهم اسکلت بدن می باشد و کمبود آن باعث بیماری ر یکتیز می شود منقار واستخوانها نرم، رشد کم و انحناء در پاها از نشانه های کمبود آن است شیر و محصولات سبز و پر برگ منبع خوب کلسیم می باشد و از مکملهای معدنی برای مرغهای تخم گذار می توان پودر استخوان، دی اکسید فسفات و آهک را نام برد.
فسفربدن در استخوان ودندان قرار دارد و کمبود آن باعث بروز ریکت و پیکا می شود و همچنین ضعف ماهیچه ای و ناراحتی مفصلی ایجاد می شود و باعث کاهش بارآوری می شود. دانه غلات، پودر ماهی و محصولات مایعات دامی حاوی استخوان منابع خوب فسفر هستند. پتاسیم، سدیم و کلر در تعادل اسید وباز و در تنظیم فشار اسمزی مایعات بدن نقش مهمی دارند کمبود پتاسیم در جوجه باعث رشد کم، ضعف و تشنج عضلات می شود سدیم در انتقال علائم عصبی و جذب اسیدهای آمینه از دستگاه گوارشی نقش دارد کمبود سدیم باعث از دست رفتن آب بدن می شود و بر میزان تخم گذاری متأثر است نمک طعام معمول ترین مکمل معدنی است کمبود کلر باعث تأخیر در رشد می شود و منبع اصلی این عنصر نمک صعام است گوگرد ومنیزیم هم از عناصر ضروری می باشد از عناصر کم یاب می توان به آهن، مس، کبالت، ید، منگنز، روی، مولیبدن، سلنیوم و غیره اشاره کرد .
●افزودنیها و مواد ضد تغذیه ای در جیره:
امروزه موادی نظیر پروبیوتیک ها، انتی اکسیدانها، اسید کننده ها، داروهای ضد کوکسیدوز، هورمونها و غیره در جیره طیور وارد شده اند که از این گونه مواد تحت عنوان افزودنی ها نام برده میشود و بیشتر به منظور تحریک رشد، مصرف می‌شوند و نقش حفاظتی جیره را بر عهده دارند و جزء مکملهای اصلی جیره طیور شناخته نمی‌شوند در جیره طیور علاوه بر مواد مغذی مواد دیگری هم وجود دارند که تحت عوامل ضد تغذیه ای و عوامل باز دارنده شهره می شوند که به بعضی از آنها اشاره می‌شود. آنزیم تریسپین در سویاها باعث بالا رفتن ارزش غذایی آنها نسبت به سویاهای عادی دیگر می شود لکنین هم یک عامل بازدارنده در کنجاله سویا می‌باشد و باعث کاهش قابلیت هضم و جذب می گردد کنجاله سویا به دلیل داشتن Por بالا، داشتن مقدار زیادی اسید آمینه ضروری و متعادل بودن آن مورد استفاده قرار می‌گیرد ولی محدودیت هایی هم مانند داشتن عوامل بازدارنده در آن وجود دارد.
ال کار نیتین یک ماده مغذی شبه ویتامین است و برای متابولسیم و حرکت اسدیهای چرب درداخل سلول ضروری است و اعمال و قدرت زیاد آن موجب جلب توجه فراوان گردیده است و اضافه آن باعث میزان گشتواری در گله های گوشتی می شود و چربی شکم را به میزان زیاد کاهش می دهد. امروزه در بسیاری از کشورها استفاده زا انتی بیوتیک ها و مواد شیمیایی منع شده واستفاده از میکروارگانیسم رو به افزای است. استفاده از میکروارگانیسم درجیوه طیور باعث کاهش باکتری گرم منفی بیماری زا است که همراه با حرفه اقتصادی ناشی از افزایش وزن بدن کاهش تلفات و بهبود ضریب تبدیل غذایی بوده است و تأثیرات مطلوبی داشته است.
●بحث و نتیجه گیری:
در دنیای امروزه برای نگهداری و تولید و عرضه بهتر طیور، و فرآورده های آن بایداطلاعات کافی درباره خود طیور، جیره، نیاز و همچنین جنبه اقتصادی داشت تا بتوان با هزینه اقتصادی کمتر و جیوه بهتر طیور خوب یداشت و این کار مستلزم برآوردن نیازهای طیور باحرفه اقتصادی است که می توان از انواع مواد مغذی، مکمل افزودنیها و غیره این کار را انجام داد. البته باید درنظر گرفت که همه این مواد مورد نیاز طیور میباشد و استفاده هر کدام از آنها به تهایی همهه نیاز طیور را برآورده نمی‌کند و هم چنین بستگی به نوع طیور و محیط و چگونگی تغذیه دارد که اینها را باید در موارد خاص مورد آزمایش قرار داد فهمید که نیاز یک طیور دریک دوره خاص ومحیط های متفاوت چگونه است که البته برای این کار آزمایش صورت گرفته و نتایج آن وجود و در دست بررسی بیشتر قرار دارد.
نواع وسایل گرمازا در مرغداری و نحوه بکارگیری آنها
حرارت در سنین مختلف ، نقش مهمی در سلامت و تولید مرغ دارد؛ بخصوص در اوایل زندگی جوجه ها این مساله از اهمیت فراوانی برخوردار است . برای تامین گرمای مورد نیاز سالن، از وسایل گوناگونی به شرح ذیل استفاده می شود :
بخاری
ساده ترین وسیله گرما زا محسوب شده و با توجه به فضای سالن و طول و عرض و ارتفاع آن ، یک یا چند بخاری در فواصل مساوی در داخل سالن نصب می گردد و به وسیله دستگاه تنظیم کننده آن ، حرارت را در داخل سالن کم یا زیاد می کنند .
برای کنترل دما باید چند دماسنج دقیق در نقاط مختلف سالن نصب شود؛ ولی در هر صورت کنترل دقیق دما مشکل می باشد و نیاز به سرکشی و کار بیشتری دارد . علاوه بر این ، همیشه مقدار زیادی از حرارت تولید شده ، در سالن تلف گردیده و از نظر آلودگی هوا نیز مشکلاتی ایجاد می شود .
شایان ذکر است که بخاری باید حتماً لوله دار باشد و دور آنها نیز با دیواره ای توری محدود گردد تا جوجه ها خیلی به منبع حرارت نزدیک نشوند .
هیتر
استفاده از این وسیله امروزه به طور گسترده ای متداول شده است . ساختمان کار این وسیله شبیه به شوفاژ منازل است و منبع تولید حرارت یا هیتر در خارج از سالن قرار دارد که هوا را گرم کرده و با بادبزنهای قوی توسط کانالهای تعبیه شده به داخل سالن می فرستند . این کانالها در طول سالن کشیده شده و در فواصل معینی دارای دریچه ای هستند که از آنها هوای گرم وارد سالن شده و بدین ترتیب دمای سالن یکنواخت می گردد .
برای تثبیت دما در حد دلخواه ، می توان از دستگاه ترموستات که در داخل سالن نصب می شود استفاده نمود . سوخت این دستگاهها از گازوئیل یا نفت و یا حتی گاز تامین می شود . این روش هر چند از نظر هزینه های اولیه به سرمایه گذاری بیشتر نیاز دارد ؛ اما از نظر مخارج جاری ، همچنین بهداشتی بودن و صرفه جویی در نیروی کار ، برای مرغداریهای بزرگ مقرون به صرفه بوده و توصیه می شود . بخصوص در مرغداریهایی که از روش قفس استفاده می شود ، این روش کاملا اقتصادی است .
دستگاههای مادر مصنوعی
از این دستگاهها برای پرورش جوجه تا هشت هفتگی در روش بستر استفاده می شود . این دستگاهها از یک منبع تولید حرارت و سرپوش فلزی چتر مانند تشکیل شده است که بر روی پایه هایی قرار گرفته و ممکن است آن را روی زمین نیز قرار داده و یا به وسیله تسمه ای به سقف آویزان نموده و جوجه ها را معمولا در زیر سرپوش قرار
می دهند .
انواع دستگاه مادر مصنوعی
انواع مختلف مادر مصنوعی که در پرورش طیور مورد استفاده قرار می گیرند ، عبارتند از :
الف) مادر مصنوعی نفتی و یا گازی
از این وسیله ، بخصوص برای پرورش جوجه های گوشتی استفاده می شود ، زیرا تامین منبع سوخت آنها در همه جا آسان و امکان پذیر است . از هر مادر مصنوعی نفتی برای نگهداری ۸۰۰ تا ۱۰۰۰ جوجه استفاده می شود مادر مصنوعی گازی معمولا کوچکتر بوده و برای نگهداری ۵۰۰ تا ۸۰۰ جوجه مورد استفاده قرار می گیرد . هر دستگاه مادر ممکن است دارای یک مخزن نفت و یا گاز باشد و یا اینکه هر چند دستگاه مادر یک مخزن مشترک سوخت داشته باشند ، مخزن سوخت ممکن است در داخل سالن یا خارج از آن قرار گرفته باشد .
ب) مادر مصنوعی برقی و مادون قرمز
چنانچه دسترسی به برق وجود داشته باشد ، ساده ترین نوع مادر مصنوعی انواع الکتریکی (برقی) آن است . استفاده از مادرهای الکتریکی زمانی توصیه می شود که هزینه برق ارزان بوده و در مجموع مقرون به صرفه باشد. این مادرهای مصنوعی معمولا از یک منبع تولید حرارت برقی و سرپوش چتر مانند تشکیل شده است و استفاده از این وسایل گرمازا ، اولاً به جهت استفاده از ترموستات برای تنظیم درجه حرارت دلخواه ، موجب سهولت کارها می شود.
ثانیاً استفاده از این نوع مادر مصنوعی ، از انواع دیگر بهداشتی تر بوده و تولید دود و ناراحتی نکرده و هوا را آلوده نمی کند .
به طور کلی این دستگاهها چند عیب دارند :
۱) هزینه های آنها بالاست .
۲) در مناطق خیلی سرد گرمای لازم را نمی توانند تولید نمایند از این رو ، به دستگاههای بیشتر و یا استفاده از انواع دیگر مادر مصنوعی نیاز پیدا می شود .
۳) قطع برق مشکلاتی در این زمینه به وجود می آورد که لازم است در این خصوص پیش بینی های لازم به عمل آید .
ج) مادر مصنوعی مادون قرمز
این مادر مصنوعی بجای استفاده از مقاومتهای الکتریکی ، منبع حرارت آن از یک یا چند لامپ مادون قرمز تشکیل شده است که حرارت مطلوب توسط آنها تامین می شود . باید توجه نمود که دستگاههای مادر مصنوعی الکتریکی فاقد پایه بوده و به وسیله تسمه یا زنجیر به سقف آویزان می گردند و ارتفاع آنها را از زمین به آسانی می توان کم یا زیاد نمود . معمولا از هر دستگاه مادر مصنوعی الکتریکی برای پرورش ۵۰۰ تا ۸۰۰ جوجه تا شش هفتگی استفاده می شود.
د) مادرهای مصنوعی با حرارت مرکزی
این گونه دستگاهها در برخی کشورهای سردسیر نظیر انگلستان مورد استفاده قرار می گیرد و در ایران کمتر متداول است .
این نوع مادرهای مصنوعی شبیه به شوفاژهای آبی هستند . بدین ترتیب در کنار سالن ، آب مورد نیاز به وسیله منبع حرارتی گرم شده و توسط لوله هایی به داخل سالن فرستاده می شود . معمولا ۵ تا ۶ ردیف لوله آب گرم ،‌به قطر ۱/۳ تا ۸/۳ سانتیمتر برای این کار در نظر گرفته می شود که از ارتفاع ۳۰ الی ۴۵ سانتیمتری سطح زمین و در طول سالن می گذرد . در بالای لوله های مذکور یک سرپوش یا سقف حلبی تعبیه شده است که موجب هدایت حرارت لوله ها به طرف زمین و در نتیجه جوجه ها می گردد . برای جلوگیری از اتلاف حرارت ، سقف مذکور را به وسیله لایه ای از پوشال و یا بقایای نجاری می پوشانند.
جوجه ها در زیر سرپوش سرتاسری نگهداری می شوند و با استفاده از ترموستات و دستگاه تنظیم کننده ، حرارت را در حد دلخواه نگاه می دارند . سرپوش ها به نحوی نصب می گردند که ارتفاع آنها با توجه به سن جوجه ها کم یا زیاد شود . باید توجه داشت که این روش معمولا در سالنهای بزرگی که تعداد زیادی جوجه در آنها پرورش داده
می شود، قابل استفاده است ؛ زیرا اتلاف حرارت در این روش ، کمتر از روشهای دیگر است . به علاوه این روش بهداشتی تر بوده و از نظر اقتصادی نیز چون در اندازه بزرگ به کار می رود ، مقرون به صرفه می باشد .
تنها عیب این روش ، نیاز به سرمایه گذاری فراوان در ابتدای کار و احتیاج به افراد متخصص برای نگهداری تاسیسات مربوطه می باشد . در این روش برای هر جوجه ۵/۵۵ سانتی مترمربع جا در زیر سرپوش باید در نظر گرفته شود . در پایان این قسمت از بحث ، باید به این نکته مهم توجه داشت که هیچیک از روشهای شرح داده شده در بندهای الف ، ب ، ج و د را نمی توان بر بقیه روشها ترجیح داد ، چرا که اصل اساسی در این کار ، امکانات مرغدار و استفاده صحیح از وسایل و روش انتخاب شده می باشد .