ضرورت تامین روشنایی برای جوجه های گوشتی
برنامه های نوری باید بسهولت قابل اجرا باشند.برنامه های نوری پیچیده رسیدن به موفقیت را مشکل می سازند.توصیه های نوری باید با توجه به موقعیت لوژستیکی منطقه اجرا شود و این کار باید قبل از شروع برنامه محاسبه شود. نور یک روش مدیریتی مهمی در پرورش جوجه گوشتی است.و از چهار جهت اهمیت دارد.
. طول موج نور
. شدت نور
. طول دورۀ نوری
. توزیع (انتشار) دورۀ نوری(برنامه ها نوری متناوب)
طول دورۀ نوری و توزیع آن اثرات متقابلی روی هم دارند. برنامه های نوری که در بسیاری از جوجه های گوشتی در حال رشد اجرا می شود،شامل برنامه نوردهی متوالی است. این سیستم شامل یک دورۀ نوری متوالی طولانی مدت ،پیرو آن یک دورۀ کوتاه تاریکی 30 تا 60 دقیقه است که این دورۀ کوتاه تاریکی به پرندگان این اجازه را می دهد تا ضمن اینکه با تاریکی سازگار شوند تجدید قوا هم داشته باشند.در گذشته این طور فرض می شد که نوردهی متوالی منجر به حداکثر افزایش وزن روزانه می شود.در معرض تاریکی قرار دادن پرندگان، میزان بهره وری ،سلامت و سطوح هورمونی ،نرخ متابولیکی، تولید حرارت، متابولیسم، فیزلولوژی و رفتار پرندگان را تحت تأثیر قرار می دهد.
بخش ذیل برخی از اطلاعات فعلی مرتبط بادوره تاریکی را نشان می دهد.
کاهش رشد اولیه (گرچه ممکن است بعداً رشد جبرانی بتواند پرنده را قادر سازد که به وزن فروش هدف مورد نظر برسد. در صورتیکه طول دورۀ تاریکی طولانی نباشد برای پرورش جوجه های گوشتی با وزن بدن کم (kg6 < eg) رشد جبرانی بعلت زمان ناکافی برای رشد نمی تواند مناسب باشد).
. بهبود بازده خوراک به علت کاهش متابولیسم در طول دورۀ تاریکی یا تغییر در منحنی رشد (حداکثر تقعر منحنی رشد)
. بهبود سلامت پرنده کاهش سندرم مرگ ناگهانی (SDS)، آسیت و ناهنجاریهای پا
اثر روی تولید لاشه :
1- تغییر غیر قابل تخمین چربی حفرۀ شکمی ( بیشتر ی کمتر یا بدون تغییر)
2- کاهش نسبت گوشت سینه
3- افزایش نسبت بخش پا
تمام برنامه های نوری باید یک دورۀ طولانی روز (روشنایی) بطور مثال 23 ساعت روشنایی و 1 ساعت تاریکی در مراحل اولیه رشد در هفت روز اول را تامین کنند.البته اینکار جهت اطمینان از مصرف خوب خوراک هم مطلوب است. کاهش زود هنگام طول روز می تواند منجر به کاهش فعالیت خوراک و کاهش وزن بدن در هفت روز اول شود.
طول موج های مختلف ازیک نور تک رنگ با یک شدت نور مشابه، در جوجه ها گوشتی زمانیکه در معرض طول موج 590- 415 nm بودند در مقایسه با وقتی که در معرض طول موج بیش از 635 nm یا نور طیف الوسیع بودند منجربه افزایش نرخ رشد شان شده بود.
شدت نور 30 تا 40 lux از 7-0 روزگی و 10تا 5 lux پس از آن، می تواند فعالیت تغذیه ای ورشد آنها را بهبود دهد. شدت نور باید بطور یکنواخت در سالن پرورش منتشر شود.(یک جسم منعکس کننده در بالای منبع نور انتشار نور را بهبود می بخشد)دراتحادیه اروپا احتیاجات نور براساس انجمن (2007/43/EC) Directive است. براساس این پیمان شدت نور باید نهایتاً 20 lux در طول دوره نوری برای تمام سنین تأمین شود.
برای رسیدن به وضعیت خاموشی شدت نور باید به کمتراز 04/0 lux در طی دوره تاریکی برسد.درطی دورۀ تاریکی، مراقب باشیدتااز نفوذ هر گونه نور از دریچه های ورودی هوا و فن و درهای سالن جلوگیری کنید.تست های منظم باید جهت چک کردن کارآیی ابزارهای نوری صورت گیرد. تمام پرندگان باید بطور متوازن دسترسی آزاد به مواد مغذی، خوراک کافی و آب، همینطور که نور (روشنایی) مجدادا بازمی گردد (سالن روشن می شود)داشته باشند.
جوجه های گوشتی رفتارهای تغذیه یشان را در پاسخ به کاهش طول روز تغییر می دهند. برای مثال تغییر در طول روز از 24 ساعت به 12 ساعت بطور اولیه می تواند منجر به کاهش مصرف 30 تا 40% خوراک در 3روز اول شود. گرچه در هشت روز بعدی کاهش در مصرف خوراک می تواند به کمتر از 10 درصد برسد. جوجه های گوشتی الگوی تغذیه ای خودشان را نسبت به دورۀ روشنایی با پر کردن چینه دان خود قبل از زمان شروع تاریکی تغییر می دهند. پرندگانی که جهت کشتار در سنین پایین تر فرستاده می شوند زمان کمتری را از لحاظ سازگاریهای تغذیه ای و رفتار آشامیدنی خود در پاسخ به وضعیت تاریکی نسبت به آنهایی که مطابق آن در سنین بالاتر کشتار می شوند دارند. بنابراین اثرات تاریکی روی عملکرد حیاتی پرنده بیشتر در پرندگانی که سنین جوانتر کشتار می شوند ظاهر می شود.
جدول ذیل راهنمای برنامه های نوری براساس اهداف وزنی کشتار را نشان می دهد.
روشنایی متوالی برای زندگی گله های گوشتی توصیه نمی شود. حداقل 4 ساعت تاریکی باید پس از هفت روزگی برای آنها فراهم شود.عدم تامین کمتر از 4 ساعت تاریکی برای آنها می تواند منجر به:
. رفتار آشامیدنی و تغذیه ای غیر طبیعی به علت محرومیت از خواب
. عملکرد بیولوژیکی زیر حد مطلوب
. کاهش امنیت و سلامت پرنده
در مناطق آب و هوایی گرم و یا در مکانهایی که توانایی کنترل محیط امکان پذیر نیست دوره بدون نور مصنوعی باید در زمان هایی که منجر به حد اکثر راحتی پرنده شود درنظرگرفته شود. برای مثال وقتی پرنده در سالنهایی با سیستم باز و بدون هیچگونه توانایی در کنترل عوامل محیطی پرورش داده می شود .تغذیه در طی دوره زمانی گرم روزانه حذف می شودو نور متوالی در شب ها تامین می شود تا به پرنده اجازه داده شود که در طول دوره ی خنک تر خوراک مصرف کند. جوجه های گوشتی از یک الگوی تعیین شده روشنایی و تاریکی (روز و شب)به منظور داشتن یک فاصله ی زمانی برای استراحت و فعالیت سود می برند. برخی از پروسه های مهم فیزیولوژی به طور مثال معدنی شدن استخوان و هضم ،معمولا در طول دوره تاریکی یک ریتم طبیعی را نشان می دهند.بعلاوه یک دوره نور و تاریکی مشخص این اجازه را به جوجه های گوشتی می دهد که یک الگوی طبیعی از رشد و نمو را نشان دهند.
پیرو تغذیه (خوراک دهی ) زمان طبیعی عبور روده ای خوراک در جوجه ی گوشتی تقریبا 4 ساعت است. بنابراین اعمال تاریکی به بیش از 6 ساعت متوالی می تواند منجر به ترغیب بیش از حد رفتار غذاییشان وقتی که نور(روشنایی)بازگشت،شود. این کار می تواند منجر به افزایش آسیب دیدگی پوستی و افزایش لاشه های ضبطی و کاهش درجه ی لاشه در کشتارگاه گوشت شود.بعلاوه تاریکی بیش از 4 ساعت می تواندمنجر به :
. کاهش تولید گوشت سینه (درصد گوشت سینه)
. افزایش تولید گوشت پا(درصد گوشت پا)
توزیع دوره نوری هم می تواند تغییریابداین کار به یک برنامه نوری متناوب باز می گردد. این برنامه متناوب شامل زمان های بلوک شده هم برای دوره تاریکی و هم برای دوره ی روشنایی است که در طول 24 ساعت تکرار می شود. از مزایای این برنامه اینست که وعده های غذایی نا پیوسته به جوجه های گوشتی داده می شود . یک دوره ی تغذیه ای کوتاه (زمان روشنایی )پیرو آن یک دوره هضمی (دوره تاریکی ) بازده مصرف خوراک(FCR) بهبود می یابد. بعلت داشتن الگوی منظمی از روشنایی و تاریکی منجر به بهبود سلامت پا و کیفیت لاشه و شیوع کمتر تاول و آسیب دیدگی پوستی و سینه ای می شود. اگر از برنامه های نوری متناوب استفاده شود باید پروتکلی طراحی شود که به آسانی امکان اجرای عملی آن موثر باشد. گسترش اثر برنامه های نوری روی پرورش جوجه های گوشتی متاثر از عوامل زیر است.
. زمان استفاده از برنامه ی نوری (کاربرد زود هنگام بیش ترین اثر روی سلامت پرنده را دارد)
. سن فروش (پرنده هایی که مسن ترند سودبیش تری از ذرمعرض تاریکی بودن، می برند ).
. محیط (اثرات چگالی افزایش یافته ذخیره ای بدن می تواند تحت تاثیر اعمال تاریکی طولانی تر تشدید یابد ).
. تغذیه(اثر محدودیت فضای دان خوری می تواند با اعمال تاریکی طولانی تر بد تر شود ).
. نرخ رشد پرنده (برنامه های نوردهی روی سلامت پرنده نسبت به پرنده هایی که از جیره های محدود یافته از لحاظ مواد مغذی تغذیه می کنند منجر به رشدباسرعت بیشتری می شود).
چندین نوع منبع نوری برای جوجه های گوشتی مورد استفاده قرارمی گیرد بیشترین انواع رایج آن نوع فلورسنت و تابان(گداخته ای) است.نور های تابان یک رنج وسیع خوبی را دارندامابازده انرژی خوبی ندارند، گر چه نور های تابان خروجی لومن بالاتری به ازای هر وات دارند که می تواند به کاهش هزینه های جاری کمک کند. نور های فلورسنت 3 تا 5 بار مقدار نور بیش تر به ازای هر وات نسبت به نور گداخته تولید می کنند گر چه نور شدت کمتری دارد و باید قبل از هر گونه نقص جایگزین شود. نور های فلورسنت صرفه جویی معنی داری از لحاظ هزینه الکتریکی پس از هزینه اضافی نصب وبازسازی دارند. از آنجا که عملکرد جوجه ی گوشتی مطلوب است بین این منابع نوری هیچ تفاوت عملکردی وجود ندارد.جهت حد اکثر کار آیی نوری حباب های نوری و منعکس کننده های آن باید بطور مرتب تمیز شوند .
نکات کلیدی
• برنامه های نوری باید به سهولت قابل اجرا باشند
• دوره های نوری متوالی و یا کمی متوالی مطلوب نیست .
• تا هفت روزگی جوجه گوشتی باید 23 ساعت روشنایی(40-3 lux)و 1 ساعت تاریکی داشته باشند.
• پس از هفت روزگی یک دوره ی تاریکی 4 ساعته یا بیشتر از آن (اما هیچ وقت از 6 ساعت بیشتر نشود ) در نظر گرفته شود.
• انتخاب ساعات تاریکی به شرایط محیط ونیاز های فروش بستگی دارد
• بسیاری از جنبه های مدیریت پرورش متقابلا تحت تاثیر برنامه های نوری است و الگوهای نوری عملکرد جوجه های گوشتی را تغییر می دهد.
مجتبی قنبری
برنامه های نوری باید بسهولت قابل اجرا باشند.برنامه های نوری پیچیده رسیدن به موفقیت را مشکل می سازند.توصیه های نوری باید با توجه به موقعیت لوژستیکی منطقه اجرا شود و این کار باید قبل از شروع برنامه محاسبه شود. نور یک روش مدیریتی مهمی در پرورش جوجه گوشتی است.و از چهار جهت اهمیت دارد.
. طول موج نور
. شدت نور
. طول دورۀ نوری
. توزیع (انتشار) دورۀ نوری(برنامه ها نوری متناوب)
طول دورۀ نوری و توزیع آن اثرات متقابلی روی هم دارند. برنامه های نوری که در بسیاری از جوجه های گوشتی در حال رشد اجرا می شود،شامل برنامه نوردهی متوالی است. این سیستم شامل یک دورۀ نوری متوالی طولانی مدت ،پیرو آن یک دورۀ کوتاه تاریکی 30 تا 60 دقیقه است که این دورۀ کوتاه تاریکی به پرندگان این اجازه را می دهد تا ضمن اینکه با تاریکی سازگار شوند تجدید قوا هم داشته باشند.در گذشته این طور فرض می شد که نوردهی متوالی منجر به حداکثر افزایش وزن روزانه می شود.در معرض تاریکی قرار دادن پرندگان، میزان بهره وری ،سلامت و سطوح هورمونی ،نرخ متابولیکی، تولید حرارت، متابولیسم، فیزلولوژی و رفتار پرندگان را تحت تأثیر قرار می دهد.
بخش ذیل برخی از اطلاعات فعلی مرتبط بادوره تاریکی را نشان می دهد.
کاهش رشد اولیه (گرچه ممکن است بعداً رشد جبرانی بتواند پرنده را قادر سازد که به وزن فروش هدف مورد نظر برسد. در صورتیکه طول دورۀ تاریکی طولانی نباشد برای پرورش جوجه های گوشتی با وزن بدن کم (kg6 < eg) رشد جبرانی بعلت زمان ناکافی برای رشد نمی تواند مناسب باشد).
. بهبود بازده خوراک به علت کاهش متابولیسم در طول دورۀ تاریکی یا تغییر در منحنی رشد (حداکثر تقعر منحنی رشد)
. بهبود سلامت پرنده کاهش سندرم مرگ ناگهانی (SDS)، آسیت و ناهنجاریهای پا
اثر روی تولید لاشه :
1- تغییر غیر قابل تخمین چربی حفرۀ شکمی ( بیشتر ی کمتر یا بدون تغییر)
2- کاهش نسبت گوشت سینه
3- افزایش نسبت بخش پا
تمام برنامه های نوری باید یک دورۀ طولانی روز (روشنایی) بطور مثال 23 ساعت روشنایی و 1 ساعت تاریکی در مراحل اولیه رشد در هفت روز اول را تامین کنند.البته اینکار جهت اطمینان از مصرف خوب خوراک هم مطلوب است. کاهش زود هنگام طول روز می تواند منجر به کاهش فعالیت خوراک و کاهش وزن بدن در هفت روز اول شود.
طول موج های مختلف ازیک نور تک رنگ با یک شدت نور مشابه، در جوجه ها گوشتی زمانیکه در معرض طول موج 590- 415 nm بودند در مقایسه با وقتی که در معرض طول موج بیش از 635 nm یا نور طیف الوسیع بودند منجربه افزایش نرخ رشد شان شده بود.
شدت نور 30 تا 40 lux از 7-0 روزگی و 10تا 5 lux پس از آن، می تواند فعالیت تغذیه ای ورشد آنها را بهبود دهد. شدت نور باید بطور یکنواخت در سالن پرورش منتشر شود.(یک جسم منعکس کننده در بالای منبع نور انتشار نور را بهبود می بخشد)دراتحادیه اروپا احتیاجات نور براساس انجمن (2007/43/EC) Directive است. براساس این پیمان شدت نور باید نهایتاً 20 lux در طول دوره نوری برای تمام سنین تأمین شود.
برای رسیدن به وضعیت خاموشی شدت نور باید به کمتراز 04/0 lux در طی دوره تاریکی برسد.درطی دورۀ تاریکی، مراقب باشیدتااز نفوذ هر گونه نور از دریچه های ورودی هوا و فن و درهای سالن جلوگیری کنید.تست های منظم باید جهت چک کردن کارآیی ابزارهای نوری صورت گیرد. تمام پرندگان باید بطور متوازن دسترسی آزاد به مواد مغذی، خوراک کافی و آب، همینطور که نور (روشنایی) مجدادا بازمی گردد (سالن روشن می شود)داشته باشند.
جوجه های گوشتی رفتارهای تغذیه یشان را در پاسخ به کاهش طول روز تغییر می دهند. برای مثال تغییر در طول روز از 24 ساعت به 12 ساعت بطور اولیه می تواند منجر به کاهش مصرف 30 تا 40% خوراک در 3روز اول شود. گرچه در هشت روز بعدی کاهش در مصرف خوراک می تواند به کمتر از 10 درصد برسد. جوجه های گوشتی الگوی تغذیه ای خودشان را نسبت به دورۀ روشنایی با پر کردن چینه دان خود قبل از زمان شروع تاریکی تغییر می دهند. پرندگانی که جهت کشتار در سنین پایین تر فرستاده می شوند زمان کمتری را از لحاظ سازگاریهای تغذیه ای و رفتار آشامیدنی خود در پاسخ به وضعیت تاریکی نسبت به آنهایی که مطابق آن در سنین بالاتر کشتار می شوند دارند. بنابراین اثرات تاریکی روی عملکرد حیاتی پرنده بیشتر در پرندگانی که سنین جوانتر کشتار می شوند ظاهر می شود.
جدول ذیل راهنمای برنامه های نوری براساس اهداف وزنی کشتار را نشان می دهد.
| طول روز (ساعت) | شدت نور (lux) | سن (روز) | وزن پرنده در زمان کشتار |
| خاموشی 1 روشنایی 23 | 40-30 | روزگی 7-0 | کمتر از 5/2kg |
| خاموشی 4 روشنایی 20 | 10-5 | 3-8 روزقبل از کشتار | |
| خاموشی 1 روشنایی 23 | 40- 30 | 7-0 روزگی | بیش از 5/2kg |
| خاموشی 6 روشنایی 18 | 10-5 | 3-8روز قبل از کشتار |
روشنایی متوالی برای زندگی گله های گوشتی توصیه نمی شود. حداقل 4 ساعت تاریکی باید پس از هفت روزگی برای آنها فراهم شود.عدم تامین کمتر از 4 ساعت تاریکی برای آنها می تواند منجر به:
. رفتار آشامیدنی و تغذیه ای غیر طبیعی به علت محرومیت از خواب
. عملکرد بیولوژیکی زیر حد مطلوب
. کاهش امنیت و سلامت پرنده
در مناطق آب و هوایی گرم و یا در مکانهایی که توانایی کنترل محیط امکان پذیر نیست دوره بدون نور مصنوعی باید در زمان هایی که منجر به حد اکثر راحتی پرنده شود درنظرگرفته شود. برای مثال وقتی پرنده در سالنهایی با سیستم باز و بدون هیچگونه توانایی در کنترل عوامل محیطی پرورش داده می شود .تغذیه در طی دوره زمانی گرم روزانه حذف می شودو نور متوالی در شب ها تامین می شود تا به پرنده اجازه داده شود که در طول دوره ی خنک تر خوراک مصرف کند. جوجه های گوشتی از یک الگوی تعیین شده روشنایی و تاریکی (روز و شب)به منظور داشتن یک فاصله ی زمانی برای استراحت و فعالیت سود می برند. برخی از پروسه های مهم فیزیولوژی به طور مثال معدنی شدن استخوان و هضم ،معمولا در طول دوره تاریکی یک ریتم طبیعی را نشان می دهند.بعلاوه یک دوره نور و تاریکی مشخص این اجازه را به جوجه های گوشتی می دهد که یک الگوی طبیعی از رشد و نمو را نشان دهند.
پیرو تغذیه (خوراک دهی ) زمان طبیعی عبور روده ای خوراک در جوجه ی گوشتی تقریبا 4 ساعت است. بنابراین اعمال تاریکی به بیش از 6 ساعت متوالی می تواند منجر به ترغیب بیش از حد رفتار غذاییشان وقتی که نور(روشنایی)بازگشت،شود. این کار می تواند منجر به افزایش آسیب دیدگی پوستی و افزایش لاشه های ضبطی و کاهش درجه ی لاشه در کشتارگاه گوشت شود.بعلاوه تاریکی بیش از 4 ساعت می تواندمنجر به :
. کاهش تولید گوشت سینه (درصد گوشت سینه)
. افزایش تولید گوشت پا(درصد گوشت پا)
توزیع دوره نوری هم می تواند تغییریابداین کار به یک برنامه نوری متناوب باز می گردد. این برنامه متناوب شامل زمان های بلوک شده هم برای دوره تاریکی و هم برای دوره ی روشنایی است که در طول 24 ساعت تکرار می شود. از مزایای این برنامه اینست که وعده های غذایی نا پیوسته به جوجه های گوشتی داده می شود . یک دوره ی تغذیه ای کوتاه (زمان روشنایی )پیرو آن یک دوره هضمی (دوره تاریکی ) بازده مصرف خوراک(FCR) بهبود می یابد. بعلت داشتن الگوی منظمی از روشنایی و تاریکی منجر به بهبود سلامت پا و کیفیت لاشه و شیوع کمتر تاول و آسیب دیدگی پوستی و سینه ای می شود. اگر از برنامه های نوری متناوب استفاده شود باید پروتکلی طراحی شود که به آسانی امکان اجرای عملی آن موثر باشد. گسترش اثر برنامه های نوری روی پرورش جوجه های گوشتی متاثر از عوامل زیر است.
. زمان استفاده از برنامه ی نوری (کاربرد زود هنگام بیش ترین اثر روی سلامت پرنده را دارد)
. سن فروش (پرنده هایی که مسن ترند سودبیش تری از ذرمعرض تاریکی بودن، می برند ).
. محیط (اثرات چگالی افزایش یافته ذخیره ای بدن می تواند تحت تاثیر اعمال تاریکی طولانی تر تشدید یابد ).
. تغذیه(اثر محدودیت فضای دان خوری می تواند با اعمال تاریکی طولانی تر بد تر شود ).
. نرخ رشد پرنده (برنامه های نوردهی روی سلامت پرنده نسبت به پرنده هایی که از جیره های محدود یافته از لحاظ مواد مغذی تغذیه می کنند منجر به رشدباسرعت بیشتری می شود).
چندین نوع منبع نوری برای جوجه های گوشتی مورد استفاده قرارمی گیرد بیشترین انواع رایج آن نوع فلورسنت و تابان(گداخته ای) است.نور های تابان یک رنج وسیع خوبی را دارندامابازده انرژی خوبی ندارند، گر چه نور های تابان خروجی لومن بالاتری به ازای هر وات دارند که می تواند به کاهش هزینه های جاری کمک کند. نور های فلورسنت 3 تا 5 بار مقدار نور بیش تر به ازای هر وات نسبت به نور گداخته تولید می کنند گر چه نور شدت کمتری دارد و باید قبل از هر گونه نقص جایگزین شود. نور های فلورسنت صرفه جویی معنی داری از لحاظ هزینه الکتریکی پس از هزینه اضافی نصب وبازسازی دارند. از آنجا که عملکرد جوجه ی گوشتی مطلوب است بین این منابع نوری هیچ تفاوت عملکردی وجود ندارد.جهت حد اکثر کار آیی نوری حباب های نوری و منعکس کننده های آن باید بطور مرتب تمیز شوند .
نکات کلیدی
• برنامه های نوری باید به سهولت قابل اجرا باشند
• دوره های نوری متوالی و یا کمی متوالی مطلوب نیست .
• تا هفت روزگی جوجه گوشتی باید 23 ساعت روشنایی(40-3 lux)و 1 ساعت تاریکی داشته باشند.
• پس از هفت روزگی یک دوره ی تاریکی 4 ساعته یا بیشتر از آن (اما هیچ وقت از 6 ساعت بیشتر نشود ) در نظر گرفته شود.
• انتخاب ساعات تاریکی به شرایط محیط ونیاز های فروش بستگی دارد
• بسیاری از جنبه های مدیریت پرورش متقابلا تحت تاثیر برنامه های نوری است و الگوهای نوری عملکرد جوجه های گوشتی را تغییر می دهد.
مجتبی قنبری
دیدگاه ها