شربت شکر، خوراک جدید برای تامین انرژی طیور
در خاورمیانه که قیمت غلات رو به افزایش است، شربت شکر به عنوان یک منبع مؤثر و اقتصادی برای خوراک طیور مطره شده است.
در خاورمیانه که قیمت روند رو به رشدی به خود گرفته است، شرکت شکر الخلیج دردبی که یکی از بزرگترین تولید کنندگان شکر در جهان می با شد، اقدام به تامین و تولید شربت شکر با قیمتی مناسب برای تولید کنندگان خوراک طیور کرده است. اطمینان از کیفیت این محصول سبب تشویق کنندگان خوراک برای بهره گیری از این فناوری جدید شده است. تیم پژوهش های این شرکت امکان پذیری بهبود کیفیت ملاس برای ایجاد ماده اولیه خوراکی مناسب را مورد ارزیابی قرار داده است. زمانی که پارامترهای فرآیند تعیین و توصیف گردید، این شرکت شروع به تولید ملاس با کیفیت بالا و با 70 درصد شکر کرد که نام آن شربت شکرAKS می باشد. ملاس شربتی با گرانروی بالا و با 48 درصد شکر و بیش از 20 درصد خاکستر می باشد. ( خاکستر: مواد معدنی موجود در یک خوراک یا غذا، باقی مانده ای که پس از سوزاندن کامل مواد آلی یک نمونه بدست می آید. )
به دلیل مراحل چندگانه جوش، شکر کاراملیزه شده و مانند پلی ساکارید و سریشم به مواد آلی می چسبد که این عمل هضم پذیری ملاس را کاهش می دهد. پیش از این کاربرد ملاس به عنوان یک منبع انرژی در خوراک دام در نظر گرفته نمی شد، اگرچه اغلب به عنوان یک عامل چسبنده، کاهش دهنده گردوغبار و خوش طعم کننده با مقادیر کم وارد جیره می شد. شکرها به عنوان مونو- ساکارید (شکر ساده) ، دی ساکارید و پلی ساکارید تعریف می شوند. این کربوهیدرات ها از پلی ساکارید هایی (زنجیره های طولانی مونو- ساکارید) که 80 درصد حل پذیری در اتانول دارد،جدا می شوند. گلوکز و فروکتوز شکرهای ساده ای می باشند که اغلب در گیاهان و میوه ها به طور معمول یافت می شوند. فراوان ترین دی ساکاریدی که در گیاهان یافت می شود ساکاروز بوده که متشکل از یک مولکول گلوکز و فروکتوز چسبیده به هم می باشد. لاکتوز(گلوکز+گالاکتوز) در شیر یافت می شود. مالتوز نیزیک دی ساکارید با میزان یکسان گلوکز (اززنجیره آلفا) به مانند نشاسته می باشد. پلی ساکارید ها مونوساکارید هایی هستند که از 2 تاحدوداً 20 واحد تشکیل می شوند. آنها شامل استاکیوز و رافینوز موجود در دانه سویا می باشند. گیاهان به طور کلی مقادیر زیادی الگوساکارید ندارند. به استثناء الگوساکارید ها، شکرها به وسیله آنزیم های پستانداران قابل هضم می باشد. میزان شکر مواد خوراکی بسیار متغیر می باشد. غلات بالغ مانند ذرت یا یولاف (جو صحرایی) مقدار بسیار کمی شکر دارند زیرا اغلب این میزان برای ذخیره پلی ساکاریدها تبدیل شده است. خوراک جانبی مانند ملاس ، ضایعات نانوایی وشیرینی پزی، تفاله مرکبات، و پوسته بادام مقادیر بالایی از شکر دارند. اما روش های فرآوری و همچنین مواد مبدا می تواند تغیرات بزرگی را ایجاد نمایند. خوراک های تخمیر شده مه شامل سیلاژ، غلات تقطیری یا پس مانده تخمیر غلات می باشند، گلوکز، فروکتوز یا ساکاروز باقی مانده کمی دارند زیرا مقادیر زیادی از این شکرها در طول عمل تخمیر مصرف شده است.
هضم شکر در طیور
بزاق و کراپ (کیسه ای در نای پرندگان که خوراک در آنجا ذخیره شده یا برای هضم آماده می شود) مرغها حاوی آلفا – آمیلازهایی می باشد، اما هضم نشاسته کمی در کراپ و همچنین سنگدان دیده می شود. هضم اغلب کربوهیدرات ها (پلی ساکارید ها) موجود در منوساکارید ها و جذب متعاقب آنها در روده کوچک صورت می گیرد. آلفا- آمیلاز از پانکراس به درون دودنوم ترشح می شود و این هیدرولیز سبب ایجاد مالتوز و برخی شاخه های دیگر الگوساکارید ها (ایزومالتوز) می شود. آنزیم مالتاز، که همچنین آلفا- گلوکوسیلاز نا میده می شود، مالتوز را می شکند ما دامیکه ایزومالتاز تولید شده به وسیله مخاط روده کوچک الیگوساکارید های شاخه دار را به گلوکز هیدرولیز می کند. دیواره غشایی ژژونوم حاوی دیگر دی ساکریدهایی می باشد که هضم پلی ساکارید های پیچیده رژیمی را به مونو ساکارید ها کامل می سازد. ساکاروز نیز به وسیله سوکراز به گلوکز و فروکتوزهیدرولیزشده در حالی که لاکتاز هر گونه لاکتوزرا به گلوکز و گلاکتوز تبدیل می کند. شکر ها به عنوان منابع انرژی بخش بهتری نسبت به نشاسته در سیستم دام مورد قبول قرار گرفته است. بزرگترین فعالیت مالتاز در ژژونوم و سپس در ایلنوم صورت می پذیرد در حالی که پایین ترین میزان در دودنوم دیده شده است. بنابراین توانایی و قابلیت سوخت ساز ساکاروز به میزان قابل توجهی بیشتر از نشاسته می باشد.(جدول 1 )
شربت شکر افزودنی انرژی زای غنی بوده که می تواند به خوبی در کنار خوراک قرار گیرد. از این جهت که ارزش انرژی آن برابر با ذرت می باشد، می تواند به خوبی جایگزینی اقتصادی در خوراک طیور باشد. (جدول 2 )
این امر می تواند تغییری را در فرمولاسیون خوراک طیور ایجاد کند زیرا شربت شکر حاوی هیچ ماده غیره قابل هضم نبوده و بنابراین می تواند به عنوان خوراکی با انرژی فوری به کار رود.
این شربت همچنین رایحه خوش دلپذیری به خوراک می بخشد. الیته از آن جهت که این شربت انرژی را بدون اضافه کردن لیپید ایجاد می کند، شکل پذیری کلسترول در گوشت و تخم مرغ به حداقل می رسد. اگرچه این منبع به عنوان مکملی غذایی برای برای انسان در نظر گرفته شده است، می توان از شربت شکر به عنوان یک خوراک اصلی برای طیور استفاده کرد.
گلوکز در مرغها
مرغها برای تکثیر بافت، تولید تخم مرغ و بقا به گلوکز احتیاج دارند. به جای گلوکز، انرژی قابل سوخت و ساز (ME ) در محاسبات احتیاجات غذایی به کار رفته است. امروز، متخصصین علوم تغذیه 2 کیلوگرم خوراک برای یک کیلوگرم گوشت و 4 کیلوگرم خوراک برای تولید 12 عدد تخم مرغ در نظر می گیرند.(جدول 3 ).
اکثر جیره طیور حاوی حدود 60 درصد غلات می باشد. از میان 2900 کیلو کاری ME ،2000 کیلو کاری از غلات و نشاسته حاصل می شود. بنابراین گلوکز ماده غذایی حیاتی در جیره می باشد مشاهده شده است که حدود 63 گرم کربوهیدرات، مخصوصاً نشاسته، روزانه به یک مرغ تخم گذار داده می شود (252 کیلو کالری ) اما تخم مرغ تنها حاوی 5/1 گرم کربوهیدرات می باشد و این در حالی است که در ازای دادن 6 گرم چربی، 14 گرم چربی در تخم مرغ ترشح می شود. این مساله نشان می دهد که میزان بالایی از گلوکز برای انرژی لیپونئوژنسیس را کاهش دهد، اما انرژی اکسایشی مورد نیاز برای ترکیب تخم مرغ بسیار بالا می باشد. نتیجه اینکه پرندگان سطوح قابل ملاحظه ای از گلوکز را در جیره خود نیاز دارند. تامین گلوکز به شکل شربت شکر مطمئناً بار هضمی را سبک کرده و ضریب تبدیل انرژی را پربازده می کند. اطلاعات به دست آمده از تحقیقات نشان می دهد که پلاسمای گلوکز جذب خوراک را در طیور کنترل می کند. بنابراین گلوکز رژیمی نقشی حیاتی در تغذیه طیور دارد. روندی نیز برای اضافه کردن اسید چرب به جیره طیور و در نتیجه بالا بردن ME وجود دارد. نهشت چربی در بدن طیور افزایش وزن آنها را به دنبال خواهد داشت. جیره های موجود که حاوی کنسانتره های بالایی از ذرت می باشند در بهبود وضعیت کربوهیدرات طیور جوان بسیار مؤثر است زیرا تنها فعالیت حداقلی از آمیلاز در براق و کلوی آنها وجود داشته و بنابراین اغلب کربوهیدرات ها از جمله نشاسته و دیگر ترکیبات فیبری متعاقباً به شکل شکر ساده شکسته شده که در ژژونوم جذب می شود ( جدول 4 ).
الفا آمیلاز از دود نوم زنجیره های 2/1 آلفای هر دو طرف نقاط انشعابی 6/1 مولکول نشاسته راهیدرولیز کرده و بیشتر مالتوز و برخی دیگر شاخه های الیگو ساکارید را تولید می کند.
مالتوز ودیگر دی ساکارید ها به مونوساکارید هایی که پتانسیل جذب شدن دارند، شکسته و تبدیل می شود. در حالی که جذب نشاسته به میزان 97 درصد در خروجی ایلئوم تحقق می پذیرد. اختلافات قابل توجهی در ارزش های گزارش شده در ارتباط با فعالیت آمیلاز در دودنوم وژژونوم وجود دارد، اگرچه شواهد خوبی برای افزایش قابل ملاحظه تولید آنزیم همزمان با رشد پرنده و بزرگتر شدن آن وجود دارد. خوراک دادن با غلات برگرانروی روده تاثیر می گذارد. اغلب مطالعات گزارش داده اند که کاهش گرانروی مواد هضم شده همراه با بهبود عملکرد خواهد بود. همچنین عنوان شده است که گرانروی «آرابینوکسیلان» است که در فعالیت های ضد تغذیه ای سهم داشته، خود را با کاهش جذب مواد غذایی آشکار کرده و بالاخره رشد ضعیفی در طیور به همراه می آورد. گمان می رود که مواد هضم شده با گرانروی بالا حاصل شده از رژیم های برپایه گندم، جو و یولاف (جو صحرایی) مانع دسترسی مواد غذایی هضم شده به سلول های اپیتلیال روده می شود. مشارکت شربت شکر در جیره می تواند مشکل گرانروی روده راآرام سازد.
در خاورمیانه که قیمت غلات رو به افزایش است، شربت شکر به عنوان یک منبع مؤثر و اقتصادی برای خوراک طیور مطره شده است.
در خاورمیانه که قیمت روند رو به رشدی به خود گرفته است، شرکت شکر الخلیج دردبی که یکی از بزرگترین تولید کنندگان شکر در جهان می با شد، اقدام به تامین و تولید شربت شکر با قیمتی مناسب برای تولید کنندگان خوراک طیور کرده است. اطمینان از کیفیت این محصول سبب تشویق کنندگان خوراک برای بهره گیری از این فناوری جدید شده است. تیم پژوهش های این شرکت امکان پذیری بهبود کیفیت ملاس برای ایجاد ماده اولیه خوراکی مناسب را مورد ارزیابی قرار داده است. زمانی که پارامترهای فرآیند تعیین و توصیف گردید، این شرکت شروع به تولید ملاس با کیفیت بالا و با 70 درصد شکر کرد که نام آن شربت شکرAKS می باشد. ملاس شربتی با گرانروی بالا و با 48 درصد شکر و بیش از 20 درصد خاکستر می باشد. ( خاکستر: مواد معدنی موجود در یک خوراک یا غذا، باقی مانده ای که پس از سوزاندن کامل مواد آلی یک نمونه بدست می آید. )
به دلیل مراحل چندگانه جوش، شکر کاراملیزه شده و مانند پلی ساکارید و سریشم به مواد آلی می چسبد که این عمل هضم پذیری ملاس را کاهش می دهد. پیش از این کاربرد ملاس به عنوان یک منبع انرژی در خوراک دام در نظر گرفته نمی شد، اگرچه اغلب به عنوان یک عامل چسبنده، کاهش دهنده گردوغبار و خوش طعم کننده با مقادیر کم وارد جیره می شد. شکرها به عنوان مونو- ساکارید (شکر ساده) ، دی ساکارید و پلی ساکارید تعریف می شوند. این کربوهیدرات ها از پلی ساکارید هایی (زنجیره های طولانی مونو- ساکارید) که 80 درصد حل پذیری در اتانول دارد،جدا می شوند. گلوکز و فروکتوز شکرهای ساده ای می باشند که اغلب در گیاهان و میوه ها به طور معمول یافت می شوند. فراوان ترین دی ساکاریدی که در گیاهان یافت می شود ساکاروز بوده که متشکل از یک مولکول گلوکز و فروکتوز چسبیده به هم می باشد. لاکتوز(گلوکز+گالاکتوز) در شیر یافت می شود. مالتوز نیزیک دی ساکارید با میزان یکسان گلوکز (اززنجیره آلفا) به مانند نشاسته می باشد. پلی ساکارید ها مونوساکارید هایی هستند که از 2 تاحدوداً 20 واحد تشکیل می شوند. آنها شامل استاکیوز و رافینوز موجود در دانه سویا می باشند. گیاهان به طور کلی مقادیر زیادی الگوساکارید ندارند. به استثناء الگوساکارید ها، شکرها به وسیله آنزیم های پستانداران قابل هضم می باشد. میزان شکر مواد خوراکی بسیار متغیر می باشد. غلات بالغ مانند ذرت یا یولاف (جو صحرایی) مقدار بسیار کمی شکر دارند زیرا اغلب این میزان برای ذخیره پلی ساکاریدها تبدیل شده است. خوراک جانبی مانند ملاس ، ضایعات نانوایی وشیرینی پزی، تفاله مرکبات، و پوسته بادام مقادیر بالایی از شکر دارند. اما روش های فرآوری و همچنین مواد مبدا می تواند تغیرات بزرگی را ایجاد نمایند. خوراک های تخمیر شده مه شامل سیلاژ، غلات تقطیری یا پس مانده تخمیر غلات می باشند، گلوکز، فروکتوز یا ساکاروز باقی مانده کمی دارند زیرا مقادیر زیادی از این شکرها در طول عمل تخمیر مصرف شده است.
هضم شکر در طیور
بزاق و کراپ (کیسه ای در نای پرندگان که خوراک در آنجا ذخیره شده یا برای هضم آماده می شود) مرغها حاوی آلفا – آمیلازهایی می باشد، اما هضم نشاسته کمی در کراپ و همچنین سنگدان دیده می شود. هضم اغلب کربوهیدرات ها (پلی ساکارید ها) موجود در منوساکارید ها و جذب متعاقب آنها در روده کوچک صورت می گیرد. آلفا- آمیلاز از پانکراس به درون دودنوم ترشح می شود و این هیدرولیز سبب ایجاد مالتوز و برخی شاخه های دیگر الگوساکارید ها (ایزومالتوز) می شود. آنزیم مالتاز، که همچنین آلفا- گلوکوسیلاز نا میده می شود، مالتوز را می شکند ما دامیکه ایزومالتاز تولید شده به وسیله مخاط روده کوچک الیگوساکارید های شاخه دار را به گلوکز هیدرولیز می کند. دیواره غشایی ژژونوم حاوی دیگر دی ساکریدهایی می باشد که هضم پلی ساکارید های پیچیده رژیمی را به مونو ساکارید ها کامل می سازد. ساکاروز نیز به وسیله سوکراز به گلوکز و فروکتوزهیدرولیزشده در حالی که لاکتاز هر گونه لاکتوزرا به گلوکز و گلاکتوز تبدیل می کند. شکر ها به عنوان منابع انرژی بخش بهتری نسبت به نشاسته در سیستم دام مورد قبول قرار گرفته است. بزرگترین فعالیت مالتاز در ژژونوم و سپس در ایلنوم صورت می پذیرد در حالی که پایین ترین میزان در دودنوم دیده شده است. بنابراین توانایی و قابلیت سوخت ساز ساکاروز به میزان قابل توجهی بیشتر از نشاسته می باشد.(جدول 1 )
شربت شکر افزودنی انرژی زای غنی بوده که می تواند به خوبی در کنار خوراک قرار گیرد. از این جهت که ارزش انرژی آن برابر با ذرت می باشد، می تواند به خوبی جایگزینی اقتصادی در خوراک طیور باشد. (جدول 2 )
این امر می تواند تغییری را در فرمولاسیون خوراک طیور ایجاد کند زیرا شربت شکر حاوی هیچ ماده غیره قابل هضم نبوده و بنابراین می تواند به عنوان خوراکی با انرژی فوری به کار رود.
این شربت همچنین رایحه خوش دلپذیری به خوراک می بخشد. الیته از آن جهت که این شربت انرژی را بدون اضافه کردن لیپید ایجاد می کند، شکل پذیری کلسترول در گوشت و تخم مرغ به حداقل می رسد. اگرچه این منبع به عنوان مکملی غذایی برای برای انسان در نظر گرفته شده است، می توان از شربت شکر به عنوان یک خوراک اصلی برای طیور استفاده کرد.
گلوکز در مرغها
مرغها برای تکثیر بافت، تولید تخم مرغ و بقا به گلوکز احتیاج دارند. به جای گلوکز، انرژی قابل سوخت و ساز (ME ) در محاسبات احتیاجات غذایی به کار رفته است. امروز، متخصصین علوم تغذیه 2 کیلوگرم خوراک برای یک کیلوگرم گوشت و 4 کیلوگرم خوراک برای تولید 12 عدد تخم مرغ در نظر می گیرند.(جدول 3 ).
اکثر جیره طیور حاوی حدود 60 درصد غلات می باشد. از میان 2900 کیلو کاری ME ،2000 کیلو کاری از غلات و نشاسته حاصل می شود. بنابراین گلوکز ماده غذایی حیاتی در جیره می باشد مشاهده شده است که حدود 63 گرم کربوهیدرات، مخصوصاً نشاسته، روزانه به یک مرغ تخم گذار داده می شود (252 کیلو کالری ) اما تخم مرغ تنها حاوی 5/1 گرم کربوهیدرات می باشد و این در حالی است که در ازای دادن 6 گرم چربی، 14 گرم چربی در تخم مرغ ترشح می شود. این مساله نشان می دهد که میزان بالایی از گلوکز برای انرژی لیپونئوژنسیس را کاهش دهد، اما انرژی اکسایشی مورد نیاز برای ترکیب تخم مرغ بسیار بالا می باشد. نتیجه اینکه پرندگان سطوح قابل ملاحظه ای از گلوکز را در جیره خود نیاز دارند. تامین گلوکز به شکل شربت شکر مطمئناً بار هضمی را سبک کرده و ضریب تبدیل انرژی را پربازده می کند. اطلاعات به دست آمده از تحقیقات نشان می دهد که پلاسمای گلوکز جذب خوراک را در طیور کنترل می کند. بنابراین گلوکز رژیمی نقشی حیاتی در تغذیه طیور دارد. روندی نیز برای اضافه کردن اسید چرب به جیره طیور و در نتیجه بالا بردن ME وجود دارد. نهشت چربی در بدن طیور افزایش وزن آنها را به دنبال خواهد داشت. جیره های موجود که حاوی کنسانتره های بالایی از ذرت می باشند در بهبود وضعیت کربوهیدرات طیور جوان بسیار مؤثر است زیرا تنها فعالیت حداقلی از آمیلاز در براق و کلوی آنها وجود داشته و بنابراین اغلب کربوهیدرات ها از جمله نشاسته و دیگر ترکیبات فیبری متعاقباً به شکل شکر ساده شکسته شده که در ژژونوم جذب می شود ( جدول 4 ).
الفا آمیلاز از دود نوم زنجیره های 2/1 آلفای هر دو طرف نقاط انشعابی 6/1 مولکول نشاسته راهیدرولیز کرده و بیشتر مالتوز و برخی دیگر شاخه های الیگو ساکارید را تولید می کند.
مالتوز ودیگر دی ساکارید ها به مونوساکارید هایی که پتانسیل جذب شدن دارند، شکسته و تبدیل می شود. در حالی که جذب نشاسته به میزان 97 درصد در خروجی ایلئوم تحقق می پذیرد. اختلافات قابل توجهی در ارزش های گزارش شده در ارتباط با فعالیت آمیلاز در دودنوم وژژونوم وجود دارد، اگرچه شواهد خوبی برای افزایش قابل ملاحظه تولید آنزیم همزمان با رشد پرنده و بزرگتر شدن آن وجود دارد. خوراک دادن با غلات برگرانروی روده تاثیر می گذارد. اغلب مطالعات گزارش داده اند که کاهش گرانروی مواد هضم شده همراه با بهبود عملکرد خواهد بود. همچنین عنوان شده است که گرانروی «آرابینوکسیلان» است که در فعالیت های ضد تغذیه ای سهم داشته، خود را با کاهش جذب مواد غذایی آشکار کرده و بالاخره رشد ضعیفی در طیور به همراه می آورد. گمان می رود که مواد هضم شده با گرانروی بالا حاصل شده از رژیم های برپایه گندم، جو و یولاف (جو صحرایی) مانع دسترسی مواد غذایی هضم شده به سلول های اپیتلیال روده می شود. مشارکت شربت شکر در جیره می تواند مشکل گرانروی روده راآرام سازد.
| جدول 1- انرژی موجود نشاسته و شکر | |||
| مشخصات | (کیلوگرم/کیلوکالری)GE | (کیلوگرم/کیلوکالری)GE | درصدسوخت و ساز |
| نشاسته | 3760 | 3369-2918 | 90- 78 |
| ساکاروز | 3960 | 3900 | 98 |
| جدول 2- مقایسه ذرت و شربت شکر | ||
| مشخصات | ذرت | شربت شکر |
| ماده خشک( درصد) | 89 | 80 |
| پروتئین خام (درصد) | 6/9 | 6/4 |
| فیبر (درصد) | 5/2 | 0 |
| چربی (درصد) | 1/4 | 2/0 |
| خاکستر (درصد) | 5/1 | 6 |
| NFD (درصد) | 5/14 | 0 |
| ADF (درصد) | 2/6 | 0 |
| نشاسته (درصد) | 75 | 0 |
| شکرها (درصد) | 0 | 70 |
| انرژی متابولیسمی(مگاژول/کیلوگرم | 13 | 14 |
| کلسیم (درصد) | 1/0 | 92/0 |
| فسفر (درصد) | 3/0 | 2/0 |
| منیزیم (درصد) | 1/0 | 17/0 |
| پتاسیم (درصد) | 4/0 | 85/0 |
| سدیم (درصد) | 1/0 | 1/0 |
| لیزین (درصد) | 8/0 | 02/0 |
| گلوکز+فراکتوز | 0 | 65 |
| جدول 3- نسبت خوراک به تخم مرغ | ||
| | خوراک (150 گرم ) | تخم مرغ (52 گرم) |
| پروتئین | 18 | 18 |
| چربی | 6 | 14 |
| کربوهیدرات | 63 | 5/1 |
| جدول 4- هضم کربوهیدرات در طیور | ||||
| منطقه جهاز | آنزیم (یا ترشح) | جزء موردعمل | محصول پایانی | PH |
| دهان | بزاق (Saliva ) | لیزکردن و نرم کردن خوراک | | |
| | آمیلاز(تیالین) | استخراج کربوهیدرات نشاسته | صمغ گلوکز | |
| کیسه گلو | مخاط (Mucus ) | لیز کردن و نرم کردن خوراک | | 5/4 |
| معده | HCl | پائین آوردن PH معده | | 5/2 |
| دودنوم | آمیلاز (آمیلوپسین) | استخراج کربوهیدرات نشاسته | مالتازگلوکز | 8/6 الی 0/6 |
| ژژونوم | مالتاز | تبدیل مالتاز به گلوکز | گلوکزگلوکز | 6/6 الی 8/5 |
| | ایزومالتاز | ایزومالتاز | گلوکزفرکتوز | |
| | ساکاروز | ساکاروز | گلوکزگالاکتوز | |
| | لاکتاز | لاکتاز | | |
| سکوم (روده کور) | فعالیت میکروبی | سلولز، پلی ساکارید ها | اسیدهای چرب سبک | 9/6 الی 7/5 |
| | (محدود) | نشاسته ها، شکرها | ویتامینk وویتامین هایB | |
دیدگاه ها