شیوع و گسترش پاراتیفوئید در پرندگان
عفونت های سالمونلایی درتمامی نقاط دنیا در میزبانهای بسیاری همچون حیوانات اهلی ، وحشی و انسان باعث بیماری می شوند. اطلاعاتی در مورد شیوع سالمونلا در جمعیت دامهای اهلی ضروری است تا از ارتباط مابین ذخیره سالمونلا با حیوانات و انسان آگاه شویم. درانگلستان ،سالمونلا انتریتیدیس یکی از مهمترین سروتیپهایی است که بعد از انجام مراحل پاکسازی و ضد عفونی از سالنهای پرورش مرغ جدا شده است. درحال حاضر درانگلستان افزایش بیماری با ظهور تیپ فاژی 4 باکتری همراه می باشد . درامریکا فاژ 8 و سویه دیگری غیر فاژ 4 بیماریزایی در طیور داشته و سبب مسمومیت در انسان نیز می شود
شیوع و گسترش بیماری
شیوع شدید پاراتیفوئید خصوصاً سالمونلا تیفی موریوم در سال 1978 در امریکا و استرالیا سبب خسارات زیادی شد.درطی دهه 1980 آلودگی اغلب تخم مرغها در شمال غربی ایالات متحده مربوط به سالمونلا انتریتیدیس بودوتقریباً 0001/0 آلودگی تخم مرغها ممکن است رخ دهد.در این مناطق آلوده به طور متوسط ازهر50 مصرف کننـده تخم مرغ ، یکی می تواند به سالمونلوز مبتلا شود. درصد وقوع بیماری در ماههای سرد و در خروسها 2% بیشتر است
عامل بیماری
درحال حاضرشایعترین سروتیپهای بیماریزا پاراتیفوئید در طیو ، سالمونلا انتریتیدیس Salmonella enteritidis وسالمونلا تیفی موریوم S.typhimurium می باشند . این عوامل ، باکتریهای گرم منفی ، میله ای شکل با ابعاد 5/1- 7/0×5-2 هستند که فاقد هاگ و فاقد کپسول می باشند . دارای تاژکهای بلند هستند و متحرکند. در محدوده دمایی 5 تا 45 درجه سانتیگراد ودرمحدودهpH ، 4 تا 9 می توانند رشدکنند و نیترات را به نیتریت احیا میکنند. سالمونلاتیفی موریوم تخمیر گلوکز (هم اسید و هم گاز تولید می کند ) ، دولسیتول ، مانیتول ، مالتوز را انجام می دهد ولی قادر به تخمیر لاکتوز ، ساکاروز ، مالونات یا سالین نیست . درتمامی محیطها تولید سولفید هیدروژن می کند و دکربوکسیلاسیون اورنی تین ولیزین را انجام می دهد و از سیترات بعنوان منبع مهم کربن بهره می گیرد. سالمونلاتیفی موریوم اوره و ژلاتین را هیدرولیز نمی کند پس اندول تولید نمی کند
نشانه های بالینی
معمولاًبیماری در جوجه ها زیردوهفتگی و به ندرت در سنین بالای 4 هفتگی دیده می شود معمولاًتلفات در کمتر از 20% گروه مبتلا اتفاق می افتد در طی هفته دوم زندگی ، جوجه ها ممکن است علائمی از ضعف رشد ، توقف رشد و ضعف عمومی توان بدن را نشان می دهند. معمولاً عفونت پاراتیفوئید در پرندگان خیلی جوان سبب بیماری می شود. آلودگی تخم مرغها با سالمونلا ممکن است منجر به مرگ جنین داخل تخم مرغ ویا مرگ سریع جوجه های تازه هچ شده ، شود . علائم بالینی ندرتاً پس از دو هفته مشاهده می شود. پرندگان مبتلا کسل ، چمباتمه زده و افسرده هستند .تمایل به حرکت نداشته و با چشمان بسته ، پرهای ژولیده و بالهای افتاده می ایستند . اسهال ، آلودگی پرها ی اطراف مقعد با با مدفوع از نشانه های رایج است و در برخی واگیرها به دلیل کدورت قرنیه یا پلاک های پنیری در حدقه چشم ، بینایی پرنده دچار مشکل می شود. ندرتاً در پرندگان تخم گذار بیماری ایجاد می کند و درصورت بیماریزایی سبب کاهش تخمگذاری می شود.طبق بررسی های انجام یافته در سال 1995 در امریکا ، تخم هایی که مشکوک به آلودگی با فاژتیپ 4 سالمونلا انتریتیدیس بودند نقایصی در پوسته داشتند که شامل دراز شدن شکل تخم مرغ ، نازکی پوسته ، اندازه های کوچک ، کج و معوج شدن تخم مرغ بودند. به طور کلی سویه فاژ 4 که در اروپا و آسیا و ایران رواج دارد به مراتب بیماریزا تر از سایر سویه های رایج در امریکا و کانادا می باشد
یافته های کالبد گشایی
د رعفونت شدید در جوجه های تازه هچ شده که منجر به تلفات سریع می شود تنها نشانی کالبد گشایی سپتی سمی بودن لاشه است. اگر جوجه ها در سنین اولیه مبتلا شوند ، التهاب و عدم جذب کیسه زرده درآنها شایع است. اگرآنها در مرحله حاد سپتی سمی از بین نروند عمدتاً تورم طحال و کبد همراه با پر خونی ، رگه های خونی و کانونهای نکروتیک دیده می شود . کلیه نیز ممکن است دچار این عارضه گردند پریکاردیت ، پری هپاتیت چرکی فیبرینی دراغلب موارد مشاهده می شود.
مشخص ترین یافته کالبد گشایی که در حدود پرندگان تلف شده در اثر سالمونلوز دیده می شود اتساع سکوم بوسیله مواد نکروتیک سفیدو سخت می باشد که به آن تیفلیت Typhitis می گویند.وقتی بیماری مزمن شود انتریت حاد دارای کانونهای نکروزی در روده کوچک مشاهده می شود شامل کدورت چشم ،چرکی شدن چشم ، تورم مفاصل چرکی و التهاب کیسه های هوایی می باشد
تشخیص
تأیید تشخیص،مستلزم جداسازی وشناسایی عامل بیماری وترجیحاً سرووارآن می باشد.سالمونلا رامی توان با کشت مستقیم،بسادگی ازبافتهای مبتلا جداکرد،بنابراین درجوجه هایی که دراثرسپتی سمی میمیرند،می توان از کبد ، کیسه صفرا یا کیسه زرده باکتری را مستقیماً جدا نمود. در پرندگان مسن تر سالمونلا در روده یافت می شود و امکان جدا کردن باکتری از سکوم ها بیشتر است . امکان جدا کردن از مکانهای دیگر مثل تخمدان ، لوله تخم بر ، لوزالمعده ، مفصل ، بیضه ، قلب و چشم وجود دارد
سالمونلا پلوروم و گالیناروم در روده کلونیزه نمی شوند اما سایر قسمتهای بدن پرنده را بسادگی آلوده می کنند . این امر موجب تحریک تولید آنتی بادی هایی می شود که در آزمایشهای سرمی مورد شناسایی قرار می گیرند . سایر سرووارهای سالمونلا در روده کلونیزه می شوند اما بافتهای بدن را بسادگی مورد تهاجم قرار نمی دهند و بنابراین ممکن است تولید آنتی بادیها را تحریک نکنند
جداسازی سالمونلا
برای کشت نمونه ها جهت غنی سازی باکتری از محیطهای غنی کننده همچون بافر آب پپتونه استفاده می شود . سه محیط مغزی انتخابی که معمولاً مورد استفاده قرار می گیرند شامل آبگوشهای سلنیت ـ سیترات ، تترا تیونات و راپاپورت ـ واسیلیادیس (RV ) می باشند با افزون آنتی بیوتیکهایی مانندنووبیوسین یا رنگهایی مانندبریلیانت گرین می توان محیط ها را انتخابی ترکرد . برای کشت از نمونه های آلوده مانند مدفوع ، سواب کلواک ، نمونه های محیطی یا کشت مجدد از محیط پیش مغذی ، از محیطهای مایع مغذی مثل RV استفاده می شود . در این حالت ، نمونه به نسبت به محیط RV منتقل می شود. برای جدا سازی سالمونلا ، استفاده از حداقل دو محیط جامد توصیه می شود . محیط های جامد رایج عبارتند از : آگار مک کانکی ،دئوکسی کلات سیترات آگار (DCA ) که پرگنه های سالمونلا بر روی آن بی رنگ به نظر می رسند و در آگار بریلیانت گرین پرگنه ها قرمز رنگ می شوند . سایر محیطها عبارتند از : گزیلوز لیزین دئودکسی کلات آگار (XLD ) و محیطهای تغییر یافته آن و آگار رامباچ
شناسایی سالمونلا
تظاهرات بالینی و کالبد گشایی بیماری پاراتیفوئید مشابه سایر بیماریهای حاصله از سایر سالمونلا ها و حتی عوامل باکتریایی دیگر است . ابتدا می توان پرگنه های مشکوک را با آزمایش آگلوتیناسیون برروی لام با استفاده از سرم پلی والان O و سرم فیزیولوژی ، آزمایش کرد. آزمایشهای بیوشیمیایی اصلی برای سالمونلا ، تولیدH2S عدم تولید اندول درآب پپتونه ، به همراه واکنشهای قندی خاص می باشد. واکنشهای قندی سالمونلا شامل تخمیر گلوکز ، مانیتول ، مالتوز و دولسیتول و عدم تخمیر لاکتوز ، سوکروز و سالیسین می باشد . این واکنشهای بیوشیمیایی به طور مطلوبی در محیطهای ترکیبی که در حال حاضر برای شناسایی باکتریها دردسترس می باشند مثل محیط کوهنز Kohns یا آگارسه قندی (TSI ) ، انجام پذیرند
تشخیص سرمی
درابتدای تخمگذاری با نمونه گیری از300 پرنده در هرگله آزمایش خون کامل (WBT ) با استفاده از آنتی ژن رنگی انجام می شود و نیز آزمایش میکرو آگلوتیناسیون و میکروآنتی گلوبولین و ELISA انجام می شود . ممکن است بعضی از پرندگانی که پاسخ آزمایشهای سرمی آنها مثبت است ، به باکتری سالمونلا آلوده نباشندبه دلیل واکنشهای متقاطع مابین سویه های باکتریایی و بر عکس پرندگانی که درمراحل اولیه آلودگی بسر می برندوسالمونلارا به طور فعال دفع می کنند،ممکن است از نظر سرمی منفی باشند . ممکن است جوجه هاآنتی بادیهای سالمونلا رابه طورغیرفعال ازراه کیسه زرده دریافت نمایندکه این امر نشانگر آلودگی گله مادر می باشد . می توان زرده تخم مرغ را نیز از نظر وجود ایمنوگلوبولین های ضد سالمونلایی آرمایش کرد و چه بسا این روش ،به عنوان راهی برای شناسایی و حذف گله های تخمگذار مورد استفاده قرار گیرد. آنتی سرم پلی والان ، آنتی سرم گروه D سالمونلا جهت مشخص نمودن آنتی ژن سوماتیک و سپس از آنتی سرمهای اختصاصی استفاده می شود .
انتشار و انتقال
همچون سایرسالمونلاهای بیماریزا می باشدکه قبلاً شرح آن داده شده است.دریک تحقیق تجربی درسال1999نشان داده شده است که با افزایش سن گله مادر،افزایش نفوذ پذیری سالمونلا به داخل تخم مرغ رخ می دهد زیراکیفیت پوسته تخم مرغ جوجه کشی با افزایش سن گله مادر کاهش می یابد
مطالعات اخیر نشان داده است که سالمونلا انتریتیدیس و سالمونلا تیفی موریوم موجود درمنی خروس می تواند لوله تخم بر و تخمدان مرغ منتقل شده و متعاقباً سبب آلودگی تخم مرغ شود .عامل سالمونلا انتریتیدیس از سه طریق زیر می تواند پرنده را تحت تأثیر قرار دهد :
1ـ ارگانیسم می تواند به سرعت از دستگاه گوارش عبور کند بدون آنکه در پرنده مؤثر بوده و بیماری ایجاد می کند .
2ـ ارگانیسم می تواند در دستگاه گوارش بسرعت تکثیر یابد در حالیکه پرنده به ظاهر سالم و طبیعی است . پرنده دفع کننده و پخش کننده عامل بیماریزا است .
3ـ ارگانیسم از جدار روده عبورکرده و سلولهای داخلی را درگیرمی کند و سبب بیماری درپرنده می شود ودرصورت بهبود پرنده در زمانهای خاص می تواند از بدن پرنده دفع وخارج می شود
بررسی گله از نظر سالمونلا
درکارخانجات جوجه کشی،هردوهفته یک بارازسطوح داخلی هچرها وپوسته های شکسته تخم مرغ موجود درسینی های هچر بایدکشت به عمل آید.همچنین ازجوجه های حذفی وجوجه هایی که درپوسته تخم مرغ ازبین رفته اندآزمایش انجام می شود. درسالن پرورش،کشت ازجدارکارتن ،کف کارتن و پرندگان تلف شده در داخل آن صورت می گیرد . جوجه های وازده و آنهایی که در چند روز اول می میرند نیز بررسی می شوند.در دوران پرورش بررسی نمونه های بستر،سواب برداری از گردوخاک صورت می گیرد ونیز سواب برداری ازمحل عبور دان از هاپر،اتصالات برق انجام می شود
در گله های مادردر حال تخمگذاری ، سواب برداری از کف لانه تخمگذاری ، پوشال موجود درآن ، گردوغبار ، پرهای دان داخل سالن و سواب برداری از میز درجه بندی تخم مرغ و محل ذخیره تخم مرغ و راهروها انجام می شود. در پرندگان لاین واجداد بهتر است نمونه ها به دفعات بیشتری انجام شود.در گله های تخمگذار می توان از محل جمع شدن مدفوع در زیر قفسها ، انباشته گردو غبار، تیغه جمع کننده مدفوع ، تسمه جمع آوری تخم مرغ ، سواب گرفت و نیز از بستر، گردوغبار ولانه های تخمگذاری نمونه گیری می کنیم . در کشتارگاهها باید از نمونه هایی مانند تکه هایی از پوست گردن و قسمتهای مختلف کشتارگاه کشت بعمل آید.علاوه برموارد فوق ازکف اتاقک کامیون حمل تخم مرغ سواب برداری صورت می گیرد
درمان
اگر تصمیم به درمان دارید بهتر است به کمک آزمایش حساسیت باکتری را در مقابل آنتی بیوتیک سنجید . ممکن است درمان ظاهراً مؤثر باشد ولی گاهی تعدادی از پرندگان ، حامل باکتری می شوند و سویه های مقاوم به آنتی بیوتیک ، پدیدار می شوند . از آنتی بیوتیک ها بعنوان داروی پیشگیری مخلوط در دان و یا آب در جوجه های مسن و جوان و تخم مرغهای هچری و داروی معالج طیور بیماراستفاده می شود . ترکیبی از سولفات پلی میکسین B وتری متوپریم در گله های مبتلا به سالمونلا انتریتیدیس هم از جنبه پیشگیری و هم از جنبه درمانی مصرف می شود . جنتامایسین تزریقی واسپکتینومایسین جهت کنترل آلودگی کیسه زرده در هچری استفاده می شود . گزارشاتی وجود دارد مبنی بر اینکه افزودن 5 عامل ضد باکتریایی مختلف به آب آشامیدنی طیور سبب کاهش آلودگی سالمونلا تیفی موریوم می شود . داروهای مؤثر دیگر عبارتند از: تتراسایکلین ، نئومایسین ، باستیراسین وداروهای گوگرد دار(بجزطیور تخمگذار) .
سالمونلاتیفی موریوم و انتریتیدیس نسبت به برخی از آنتی بیوتیکها مقاومت دارویی یافته اند به طوریکه طی گزارش پاپ در سال 1996 سالمونلاتیفی موریوم تیپ 104 نسبت به آمپی سیلین ، کلرامفنیکل ، استرپتومایسین ، سولفا نامید و تتراسایکلین مقاومت دارویی یافته است .
کنترل و پیشگیری
- تخم مرغها و جوجه ها و پولت ها باید از گله های عاری از سالمونلا آورده شوند و از تخم مرغهای ترک داروکثیف وآنهایی که روی زمین گذاشته شده اند جهت جوجه کشی استفاده نشود.
- تخم مرغهای هچ شده باید ضد عفونی شوند و سالنهای هچری طبق استاندارد بهداشتی ـ ضد عفونی آماده شوند. غوطه ور سازی تخم مرغها در محلول گلوتارآلدئید 5/0% دردمای 40 بمدت 20 دقیقه یا گاز دادن با حداقل 600 میلی گرم گاز فرمالدئید به ازای هر متر مکعب در 20 به مدت 30 دقیقه صورت می گیرد .
-درفاصله بین دو دوره جوجه ریزی ، سالنهای مرغداری بایدتماماً شسته شده وضدعفونی شوند.کپسول پارا فرمالدئید اغلب هر دوهفته یک بار به لانه تخمگذاری افزوده می شود .
- کنترل حشرات و جوندگان باید بوسیله طراحی سالنها و مدیریت آنها صورت گیرد .
- جهت جلوگیری از انتقال افقی در بین سالنها ، بیماران را معدوم کرده و تمامی مواد زاید رادر یک منطقه مناسب در ظرف در بسته که امکان ورود ناقلین بیماری نباشد ، قرارداده شود .
- از غذای پلیت شده و یا خوراک فاقد منبع پروتئین حیوانی استفاده شود .
- واکسیناسیون از بروز بیماری پیشگیری می کند .
- نمونه گیری از سالنهای مرغداری و سواب کلواک و لاشه های مشکوک جهت جلوگیری از شیوع بیماری امری ضروری است .
- نگهداری تخم مرغها دریخچال وسردخانه خطربیماریزایی راکاهش میدهد .
- اخیراًسازمان نظارت بر مواد غذایی ودارویی ایالات متحده(FDA )استفاده ازمحلول 37% فرمالین را به میزان 5/2 کیلوگرم درهرتن وبه مدت 14 روزجهت کنترل باکتری سالمونلا درخوراک طیور مجاز اعلام کرده است.
افزودن مواد شیمیایی ماننداسید فرمیک یا پروپیونیک به دان ، یا گاز دادن با فرمالدئیدیا متیل برومید نیز موجب کاهش سالمونلا در دان شده است . برنامه های کنترل سالمونلا انتریتیدیس در کشورهای مختلف بشرح زیر است :
درکشورهای اروپایی درمرحله اول تقلیل آلودگی ودرمرحله بعد حذف آلودگی درگله های مادر ، اجداد ولاین انجام می گیرد. دربین این کشورها ،سوئد درکنترل سالمونلا ها مقتدرترو پیشرفته تر عمل نموده است . به طور کلی تا سال 1984 حدود 90% هزینه معدوم کردن گله های آلوده و 100% هزینه تمیز نمودن فارم ها (هرفارم با ظرفیت تولیدی بیش از5000 قطعه مرغ )را پرداخت نمود . در انگلستان در سال 1989 برای ممانعت از انتشار سالمونلا قوانینی وضع شده است . محدودیت حرکت طیور ، جداسازی فارمهای آلوده همراه با کشتار اجباری و غرامت سبب کاهش آلودگی شده است . در هلند نیز مشابه انگلستان تمهیداتی صورت گرفته است که باعث کاهش سالمونلا انتریتیدیس درگله های مادر و اجداد شده است ولی موارد انسانی را تقلیل نداده است .روش آمریکا در برخورد با سالمونلا انتریتدیس بسیار محتاطانه تر است ، کشتار و پرداخت غرامت و غیره وجود ندارد بلکه فارم آلوده را کنترل می نمایند زیرا سویه های باکتری حدت کمتری دارند
حذف رقابتیCompetitive Exclusion
درمان حذف رقابتی عبارتست از:افزایش فعالیت فلور طبیعی روده تا طی آن کلونیزه شدن بسیاری از عوامل بیماریزا درروده محدودشود،که این روش عمداً درپیشگیری ازعفونتهای پاراتیفوئیدی مؤثراست. این باکتریها ازطریق مقعد،اسپری در سطح بدن یا قطره خوراکی وارد بدن طیور می شوند.مخلوطی از باکتریهای روده(عموماً محتویات سکوم)معمولاً جهت این کاراستفاده می شوند. خوراندن کشت مخلوطی ازباکتریهای روده کورمرغهای گوشتی بالغ که از29 سویه تشکیل شده بود به جوجه های گوشتی یک روزه از طریق آب آشامیدنی و و سپس رویارو کردن جوجه ها از راه خوراکی با سالمونلاتیفی موریوم بعد از 2روز ، نشان دادن که این باکتریها به سرعت در روده کور جای گرفته، مقاومت درمقابل سالمونلا تیفی موریوم را در مقایسه با جوجه های گروه شاهد به طور مؤثری افزایش می دهد.
درگله های مسن آلوده به سالمونلا ، قبل از انتقال به جایگاه های پاک ، آنها را با آنتی بیوتیک درمان می کنند،سپس، فلور روده ای و سالمونلا را تضعیف می کنند و به دنبال آن مخلوط حذف رقابتی را به پرندگان می خورانند تا امکان حذف آلودگی از پرندگان به وجود می آید.در پرندگان تخمگذار به دلیل عدم امکان انتقال پرندگان به جایگاههای پاک،استفاده از روش فوق موفقیت آمیز نبوده است .
واکسیناسیون
جهت کنترل آلودگی به سالمونلا انتریتیدیس تا کنون واکسنهای مختلفی ساخته شده است . در کشور آلمان برای کنترل سالمونلاتیفی موریوم از واکسن آگزوتروفیک) Auxitrophic = سویه ای جهش یافته (موتانت )از باکتری که برای رشد به عوامل خاصی نیاز دارد ( زنده استفاده می شود. واکسنهای زنده تخفیف حدت یافته نیازمند این است که به مدت کافی در بافتها باقی بمانند تا پاسخ ایمنی حمایتی ایجاد کنند . استفاده خوراکی یا داخل عضلانی ازواکسن تخفیف حدت یافته سالمونلا انتریتیدیس نوع موتانتA سبب کاهش دفع عفونت از طریق مدفوع ، انتقال افقی عامل بیماریزا و آلودگی تخم مرغها می شود که این اثرات تا23 هفته پس از واکسیناسیون مشاهده می شود . واکسن خوراکی نوع اخیر ایمنی محافظتی کم اثرتری ایجاد می کند
درپرندگان واکسینه شده در روز اول ، متعاقب گذشت 4 هفته مشکلات اسهال ، لنگش ، تلفات و وقوع سالمونلا انتریتیدیس کمتر رخ داد. درسال 1994 حدود 2 میلیون پرنده در مزارع صنعتی انگلستان واکسینه شدند که از این گله های واکسینه شده سالمونلا انتریتیدیس جدا نشد .
درآزمایشات دیگر جوجه های بدست آمده از گله مادر 57 هفته (واکسینه شده و واکسینه نشده )همراه با جوجه های 7 روزه که یک دوزخوراکی سالمونلا انتریتیدیس را روز اول دریافت کرده بودند ، قرارداده شدند . اطلاعات بدست آمده حاکی است که آنتی بیوتیکهای مادری که ایمنی غیر فعال ایجاد می کنند ، در جوجه های سنین 21 روزه با کاهش علائم بالینی و کاهش دفع سالمونلا همراه بود . به هر حال کاهش مشخصی در جداسازی سالمونلا انتریتیدیس از ارگانهای داخلی جوجه های واکسینه شده قابل توجه است. واکسن بین سنین 12 الی 16 هفتگی انجام می شود . هر دز واکسن شامل تعداد زیادی سالمونلا انتریتیدیس غیر فعال است و دو تزریق ایمنیت بالاتری ایجاد می کند .
واکسنهای کشته اتوژن سالمونلاانتریتیدیس همراه با یاور خوراکی Oil adjuvant و ازطریق زیر جلدی به مدت چندین سال درماکیان ایالات متحده مصرف شدونتایج امید بخشی حاصل گشته است.در جوجه های واکسینه شده باواکسن کشته (باکترین)سبب کاهش تلفات،علائم بالینی وضایعات تا12 هفته پس از واکسیناسیون گردید .
ضمناً محققین دانشگاه ویکتوریا نوعی واکسن علیه سالمونلا را به روش مهندسی ژنتیک ابداع کرده اند . این واکسن از یک سویه موتاسیون یافته سالمونلا تیفی موریوم ساخته شده است که با حذف قسمتی از ساختمان ژنتیکی این باکتری آنرا کاملاً به برخی ویتامینها وابسته ساخته اند . هدف از این کار محافظت حیوانات از سالمونلوز است . این سویه سالمونلا به صورت خوراکی تجویز می شود .
وقوع سالمونلوز در انسان از طریق سالمونلاهای طیور
میزان گسترش و وقوع بیماری :
صنعت مرغداری مهمترین و بزرگترین منبع سالمونلا هستندکه می توانند آنرا از طریق غذا به انسان منتقل کنند پس کنترل آن بسیار مهم می باشد . درسال 1885 اولین مورد مسمومیت غذایی به سالمونلا تیفی موریوم در فرانسه و در سال 1888 اولین مورد مسمومیت غذایی به سالمونلا انتریتیدیس در آلمان گزارش گردیدند . در سال 1986 مشخص گردید که سالمونلا انتریتیدیس از طیور به انسان منتقل و بیماریزا می باشد . در طی سالهای 1973 الی 1987 در ایالات متحده 51% بیماریهای باکتریایی منتقله به انسان از طریق سالمونلا بود. از مجموع 458081 مورد وقوع سالمونلوز در انسان در طی سالهای 1982 الی 1992 ، 18 مورد سالمونلاپلوروم ، 8 مورد سالمونلا گالیناروم جدا شدند . بر اساس گزارش مرکز پیشگیری و کنترل بیماری در ایالات متحده ، سالانه حدود 1 الی 5 میلیون انسان به سالمونلوز مبتلا می شوند که حدود 20 هزار نفرآنها در بیمارستان بستری شده و حدود 500 نفر می میرند . ضمناً در ایالات متحده بین سالهای 1985 الی 1991 ، 82 % شیوع سالمونلا انتریتیدیس از طریق تخم مرغ بود . در طی دهه 1980 آلودگی اغلب تخم مرغها در شمال غربی ایالات متحده مربوط به سالمونلا انتریتیدیس بود و تقریباً آلودگی تخم مرغها ممکن است رخ دهد. در این مناطق آلودگی به طور متوسط از هر 50 مصرف کننده تخم مرغ ، یک نفر می تواند به سالمونلا مبتلا شود . تقریباً 84 % بیماری منتقله به انسان از طریق غذا در طی سالهای 1980 الی 1989 در اسکاتلند مربوط به سالمونلا بود . درانگلستان و ولز کمتر از 13 % شیوع سالمونلوز در انسان در طی سالهای 1959 الی 1962 و بیش از 32 % شیوع در طی سالهای 1984 الی 1985 مربوط به مصرف گوشت مرغ بود . در ایالات متحده در طی سالهای 1983 الی 1987 بیش از سالمونلای منتقله به انسان از طریق غذا
علائم بالینی در انسان
سالمونلا تیفی موریوم سبب بیماری تیفوئید درانسان می شود که با تب،سردرد،اسهال واستفراغ شدید توأم است.در اغلب اشخاص مبتلا به سالمونلا انتریتیدیس پس ازمسمومیت غذایی(حدود 128 الی 72 ساعت)اسهال وعلائم فوق مشاهده می شود.بیماری معمولاً 4 تا 7 روز به طول می انجامدواغلب افراد، بدون درمان با آنتی بیوتیک بهبود می یابند. با این وجود ، اسهال می تواند به قدری شدید باشد که شخص را راهی بیمارستان کند . با این حال وقوع سالمونلوز در افراد سالخورده ، خردسالان و کسانیکه سیستم ایمنی ضعیف دارند ، می تواندآنها را به فرم شدید بیماری دچار کند. در این بیماران عفونت از طریق روده وارد جریان خون شده و سپس به سایر نقاط بدن منتقل می شود و سبب مرگ نیز می شود . . در موارد مزمن بیماری درد مفاصل و ادرار درد آور گزارش شده استمربوط به مصرف گوشت مرغ و تخم مرغ بود.
کاهش خطر بیماریزا یی سالمونلا انتریتیدیس در انسان :
- تخم مرغها در سرد خانه ها و یخچالها نگهداری شوند .
- تخم مرغها کثیف یا ترک خورده معدوم شوند .
- بعد از تماس دستها با تخم مرغهای خام دستها با آب و صابون شسته شوند .
- بعداز پخت کامل ، تخم مرغها خورده شوند و تخم مرغها ی گرم بیش از 2 ساعت نگهداری نشوند.
- موادغذایی محتوی تخم مرغ در سرد خانه نگهداری شوند .
- از خوردن تخم مرغهای خام (مانند بستنی و مخلوط شیر و تخم مرغ خانگی ) و غذاها ی واجد تخم مرغ خام اجتناب شود . عمدتاً در صنعت ، بستنی و مخلوط شیر و تخم مرغ و غذاها ، توسط تخم مرغهای پاستوریزه تهیه شوند
عفونت های سالمونلایی درتمامی نقاط دنیا در میزبانهای بسیاری همچون حیوانات اهلی ، وحشی و انسان باعث بیماری می شوند. اطلاعاتی در مورد شیوع سالمونلا در جمعیت دامهای اهلی ضروری است تا از ارتباط مابین ذخیره سالمونلا با حیوانات و انسان آگاه شویم. درانگلستان ،سالمونلا انتریتیدیس یکی از مهمترین سروتیپهایی است که بعد از انجام مراحل پاکسازی و ضد عفونی از سالنهای پرورش مرغ جدا شده است. درحال حاضر درانگلستان افزایش بیماری با ظهور تیپ فاژی 4 باکتری همراه می باشد . درامریکا فاژ 8 و سویه دیگری غیر فاژ 4 بیماریزایی در طیور داشته و سبب مسمومیت در انسان نیز می شود
شیوع و گسترش بیماری
شیوع شدید پاراتیفوئید خصوصاً سالمونلا تیفی موریوم در سال 1978 در امریکا و استرالیا سبب خسارات زیادی شد.درطی دهه 1980 آلودگی اغلب تخم مرغها در شمال غربی ایالات متحده مربوط به سالمونلا انتریتیدیس بودوتقریباً 0001/0 آلودگی تخم مرغها ممکن است رخ دهد.در این مناطق آلوده به طور متوسط ازهر50 مصرف کننـده تخم مرغ ، یکی می تواند به سالمونلوز مبتلا شود. درصد وقوع بیماری در ماههای سرد و در خروسها 2% بیشتر است
عامل بیماری
درحال حاضرشایعترین سروتیپهای بیماریزا پاراتیفوئید در طیو ، سالمونلا انتریتیدیس Salmonella enteritidis وسالمونلا تیفی موریوم S.typhimurium می باشند . این عوامل ، باکتریهای گرم منفی ، میله ای شکل با ابعاد 5/1- 7/0×5-2 هستند که فاقد هاگ و فاقد کپسول می باشند . دارای تاژکهای بلند هستند و متحرکند. در محدوده دمایی 5 تا 45 درجه سانتیگراد ودرمحدودهpH ، 4 تا 9 می توانند رشدکنند و نیترات را به نیتریت احیا میکنند. سالمونلاتیفی موریوم تخمیر گلوکز (هم اسید و هم گاز تولید می کند ) ، دولسیتول ، مانیتول ، مالتوز را انجام می دهد ولی قادر به تخمیر لاکتوز ، ساکاروز ، مالونات یا سالین نیست . درتمامی محیطها تولید سولفید هیدروژن می کند و دکربوکسیلاسیون اورنی تین ولیزین را انجام می دهد و از سیترات بعنوان منبع مهم کربن بهره می گیرد. سالمونلاتیفی موریوم اوره و ژلاتین را هیدرولیز نمی کند پس اندول تولید نمی کند
نشانه های بالینی
معمولاًبیماری در جوجه ها زیردوهفتگی و به ندرت در سنین بالای 4 هفتگی دیده می شود معمولاًتلفات در کمتر از 20% گروه مبتلا اتفاق می افتد در طی هفته دوم زندگی ، جوجه ها ممکن است علائمی از ضعف رشد ، توقف رشد و ضعف عمومی توان بدن را نشان می دهند. معمولاً عفونت پاراتیفوئید در پرندگان خیلی جوان سبب بیماری می شود. آلودگی تخم مرغها با سالمونلا ممکن است منجر به مرگ جنین داخل تخم مرغ ویا مرگ سریع جوجه های تازه هچ شده ، شود . علائم بالینی ندرتاً پس از دو هفته مشاهده می شود. پرندگان مبتلا کسل ، چمباتمه زده و افسرده هستند .تمایل به حرکت نداشته و با چشمان بسته ، پرهای ژولیده و بالهای افتاده می ایستند . اسهال ، آلودگی پرها ی اطراف مقعد با با مدفوع از نشانه های رایج است و در برخی واگیرها به دلیل کدورت قرنیه یا پلاک های پنیری در حدقه چشم ، بینایی پرنده دچار مشکل می شود. ندرتاً در پرندگان تخم گذار بیماری ایجاد می کند و درصورت بیماریزایی سبب کاهش تخمگذاری می شود.طبق بررسی های انجام یافته در سال 1995 در امریکا ، تخم هایی که مشکوک به آلودگی با فاژتیپ 4 سالمونلا انتریتیدیس بودند نقایصی در پوسته داشتند که شامل دراز شدن شکل تخم مرغ ، نازکی پوسته ، اندازه های کوچک ، کج و معوج شدن تخم مرغ بودند. به طور کلی سویه فاژ 4 که در اروپا و آسیا و ایران رواج دارد به مراتب بیماریزا تر از سایر سویه های رایج در امریکا و کانادا می باشد
یافته های کالبد گشایی
د رعفونت شدید در جوجه های تازه هچ شده که منجر به تلفات سریع می شود تنها نشانی کالبد گشایی سپتی سمی بودن لاشه است. اگر جوجه ها در سنین اولیه مبتلا شوند ، التهاب و عدم جذب کیسه زرده درآنها شایع است. اگرآنها در مرحله حاد سپتی سمی از بین نروند عمدتاً تورم طحال و کبد همراه با پر خونی ، رگه های خونی و کانونهای نکروتیک دیده می شود . کلیه نیز ممکن است دچار این عارضه گردند پریکاردیت ، پری هپاتیت چرکی فیبرینی دراغلب موارد مشاهده می شود.
مشخص ترین یافته کالبد گشایی که در حدود پرندگان تلف شده در اثر سالمونلوز دیده می شود اتساع سکوم بوسیله مواد نکروتیک سفیدو سخت می باشد که به آن تیفلیت Typhitis می گویند.وقتی بیماری مزمن شود انتریت حاد دارای کانونهای نکروزی در روده کوچک مشاهده می شود شامل کدورت چشم ،چرکی شدن چشم ، تورم مفاصل چرکی و التهاب کیسه های هوایی می باشد
تشخیص
تأیید تشخیص،مستلزم جداسازی وشناسایی عامل بیماری وترجیحاً سرووارآن می باشد.سالمونلا رامی توان با کشت مستقیم،بسادگی ازبافتهای مبتلا جداکرد،بنابراین درجوجه هایی که دراثرسپتی سمی میمیرند،می توان از کبد ، کیسه صفرا یا کیسه زرده باکتری را مستقیماً جدا نمود. در پرندگان مسن تر سالمونلا در روده یافت می شود و امکان جدا کردن باکتری از سکوم ها بیشتر است . امکان جدا کردن از مکانهای دیگر مثل تخمدان ، لوله تخم بر ، لوزالمعده ، مفصل ، بیضه ، قلب و چشم وجود دارد
سالمونلا پلوروم و گالیناروم در روده کلونیزه نمی شوند اما سایر قسمتهای بدن پرنده را بسادگی آلوده می کنند . این امر موجب تحریک تولید آنتی بادی هایی می شود که در آزمایشهای سرمی مورد شناسایی قرار می گیرند . سایر سرووارهای سالمونلا در روده کلونیزه می شوند اما بافتهای بدن را بسادگی مورد تهاجم قرار نمی دهند و بنابراین ممکن است تولید آنتی بادیها را تحریک نکنند
جداسازی سالمونلا
برای کشت نمونه ها جهت غنی سازی باکتری از محیطهای غنی کننده همچون بافر آب پپتونه استفاده می شود . سه محیط مغزی انتخابی که معمولاً مورد استفاده قرار می گیرند شامل آبگوشهای سلنیت ـ سیترات ، تترا تیونات و راپاپورت ـ واسیلیادیس (RV ) می باشند با افزون آنتی بیوتیکهایی مانندنووبیوسین یا رنگهایی مانندبریلیانت گرین می توان محیط ها را انتخابی ترکرد . برای کشت از نمونه های آلوده مانند مدفوع ، سواب کلواک ، نمونه های محیطی یا کشت مجدد از محیط پیش مغذی ، از محیطهای مایع مغذی مثل RV استفاده می شود . در این حالت ، نمونه به نسبت به محیط RV منتقل می شود. برای جدا سازی سالمونلا ، استفاده از حداقل دو محیط جامد توصیه می شود . محیط های جامد رایج عبارتند از : آگار مک کانکی ،دئوکسی کلات سیترات آگار (DCA ) که پرگنه های سالمونلا بر روی آن بی رنگ به نظر می رسند و در آگار بریلیانت گرین پرگنه ها قرمز رنگ می شوند . سایر محیطها عبارتند از : گزیلوز لیزین دئودکسی کلات آگار (XLD ) و محیطهای تغییر یافته آن و آگار رامباچ
شناسایی سالمونلا
تظاهرات بالینی و کالبد گشایی بیماری پاراتیفوئید مشابه سایر بیماریهای حاصله از سایر سالمونلا ها و حتی عوامل باکتریایی دیگر است . ابتدا می توان پرگنه های مشکوک را با آزمایش آگلوتیناسیون برروی لام با استفاده از سرم پلی والان O و سرم فیزیولوژی ، آزمایش کرد. آزمایشهای بیوشیمیایی اصلی برای سالمونلا ، تولیدH2S عدم تولید اندول درآب پپتونه ، به همراه واکنشهای قندی خاص می باشد. واکنشهای قندی سالمونلا شامل تخمیر گلوکز ، مانیتول ، مالتوز و دولسیتول و عدم تخمیر لاکتوز ، سوکروز و سالیسین می باشد . این واکنشهای بیوشیمیایی به طور مطلوبی در محیطهای ترکیبی که در حال حاضر برای شناسایی باکتریها دردسترس می باشند مثل محیط کوهنز Kohns یا آگارسه قندی (TSI ) ، انجام پذیرند
تشخیص سرمی
درابتدای تخمگذاری با نمونه گیری از300 پرنده در هرگله آزمایش خون کامل (WBT ) با استفاده از آنتی ژن رنگی انجام می شود و نیز آزمایش میکرو آگلوتیناسیون و میکروآنتی گلوبولین و ELISA انجام می شود . ممکن است بعضی از پرندگانی که پاسخ آزمایشهای سرمی آنها مثبت است ، به باکتری سالمونلا آلوده نباشندبه دلیل واکنشهای متقاطع مابین سویه های باکتریایی و بر عکس پرندگانی که درمراحل اولیه آلودگی بسر می برندوسالمونلارا به طور فعال دفع می کنند،ممکن است از نظر سرمی منفی باشند . ممکن است جوجه هاآنتی بادیهای سالمونلا رابه طورغیرفعال ازراه کیسه زرده دریافت نمایندکه این امر نشانگر آلودگی گله مادر می باشد . می توان زرده تخم مرغ را نیز از نظر وجود ایمنوگلوبولین های ضد سالمونلایی آرمایش کرد و چه بسا این روش ،به عنوان راهی برای شناسایی و حذف گله های تخمگذار مورد استفاده قرار گیرد. آنتی سرم پلی والان ، آنتی سرم گروه D سالمونلا جهت مشخص نمودن آنتی ژن سوماتیک و سپس از آنتی سرمهای اختصاصی استفاده می شود .
انتشار و انتقال
همچون سایرسالمونلاهای بیماریزا می باشدکه قبلاً شرح آن داده شده است.دریک تحقیق تجربی درسال1999نشان داده شده است که با افزایش سن گله مادر،افزایش نفوذ پذیری سالمونلا به داخل تخم مرغ رخ می دهد زیراکیفیت پوسته تخم مرغ جوجه کشی با افزایش سن گله مادر کاهش می یابد
مطالعات اخیر نشان داده است که سالمونلا انتریتیدیس و سالمونلا تیفی موریوم موجود درمنی خروس می تواند لوله تخم بر و تخمدان مرغ منتقل شده و متعاقباً سبب آلودگی تخم مرغ شود .عامل سالمونلا انتریتیدیس از سه طریق زیر می تواند پرنده را تحت تأثیر قرار دهد :
1ـ ارگانیسم می تواند به سرعت از دستگاه گوارش عبور کند بدون آنکه در پرنده مؤثر بوده و بیماری ایجاد می کند .
2ـ ارگانیسم می تواند در دستگاه گوارش بسرعت تکثیر یابد در حالیکه پرنده به ظاهر سالم و طبیعی است . پرنده دفع کننده و پخش کننده عامل بیماریزا است .
3ـ ارگانیسم از جدار روده عبورکرده و سلولهای داخلی را درگیرمی کند و سبب بیماری درپرنده می شود ودرصورت بهبود پرنده در زمانهای خاص می تواند از بدن پرنده دفع وخارج می شود
بررسی گله از نظر سالمونلا
درکارخانجات جوجه کشی،هردوهفته یک بارازسطوح داخلی هچرها وپوسته های شکسته تخم مرغ موجود درسینی های هچر بایدکشت به عمل آید.همچنین ازجوجه های حذفی وجوجه هایی که درپوسته تخم مرغ ازبین رفته اندآزمایش انجام می شود. درسالن پرورش،کشت ازجدارکارتن ،کف کارتن و پرندگان تلف شده در داخل آن صورت می گیرد . جوجه های وازده و آنهایی که در چند روز اول می میرند نیز بررسی می شوند.در دوران پرورش بررسی نمونه های بستر،سواب برداری از گردوخاک صورت می گیرد ونیز سواب برداری ازمحل عبور دان از هاپر،اتصالات برق انجام می شود
در گله های مادردر حال تخمگذاری ، سواب برداری از کف لانه تخمگذاری ، پوشال موجود درآن ، گردوغبار ، پرهای دان داخل سالن و سواب برداری از میز درجه بندی تخم مرغ و محل ذخیره تخم مرغ و راهروها انجام می شود. در پرندگان لاین واجداد بهتر است نمونه ها به دفعات بیشتری انجام شود.در گله های تخمگذار می توان از محل جمع شدن مدفوع در زیر قفسها ، انباشته گردو غبار، تیغه جمع کننده مدفوع ، تسمه جمع آوری تخم مرغ ، سواب گرفت و نیز از بستر، گردوغبار ولانه های تخمگذاری نمونه گیری می کنیم . در کشتارگاهها باید از نمونه هایی مانند تکه هایی از پوست گردن و قسمتهای مختلف کشتارگاه کشت بعمل آید.علاوه برموارد فوق ازکف اتاقک کامیون حمل تخم مرغ سواب برداری صورت می گیرد
درمان
اگر تصمیم به درمان دارید بهتر است به کمک آزمایش حساسیت باکتری را در مقابل آنتی بیوتیک سنجید . ممکن است درمان ظاهراً مؤثر باشد ولی گاهی تعدادی از پرندگان ، حامل باکتری می شوند و سویه های مقاوم به آنتی بیوتیک ، پدیدار می شوند . از آنتی بیوتیک ها بعنوان داروی پیشگیری مخلوط در دان و یا آب در جوجه های مسن و جوان و تخم مرغهای هچری و داروی معالج طیور بیماراستفاده می شود . ترکیبی از سولفات پلی میکسین B وتری متوپریم در گله های مبتلا به سالمونلا انتریتیدیس هم از جنبه پیشگیری و هم از جنبه درمانی مصرف می شود . جنتامایسین تزریقی واسپکتینومایسین جهت کنترل آلودگی کیسه زرده در هچری استفاده می شود . گزارشاتی وجود دارد مبنی بر اینکه افزودن 5 عامل ضد باکتریایی مختلف به آب آشامیدنی طیور سبب کاهش آلودگی سالمونلا تیفی موریوم می شود . داروهای مؤثر دیگر عبارتند از: تتراسایکلین ، نئومایسین ، باستیراسین وداروهای گوگرد دار(بجزطیور تخمگذار) .
سالمونلاتیفی موریوم و انتریتیدیس نسبت به برخی از آنتی بیوتیکها مقاومت دارویی یافته اند به طوریکه طی گزارش پاپ در سال 1996 سالمونلاتیفی موریوم تیپ 104 نسبت به آمپی سیلین ، کلرامفنیکل ، استرپتومایسین ، سولفا نامید و تتراسایکلین مقاومت دارویی یافته است .
کنترل و پیشگیری
- تخم مرغها و جوجه ها و پولت ها باید از گله های عاری از سالمونلا آورده شوند و از تخم مرغهای ترک داروکثیف وآنهایی که روی زمین گذاشته شده اند جهت جوجه کشی استفاده نشود.
- تخم مرغهای هچ شده باید ضد عفونی شوند و سالنهای هچری طبق استاندارد بهداشتی ـ ضد عفونی آماده شوند. غوطه ور سازی تخم مرغها در محلول گلوتارآلدئید 5/0% دردمای 40 بمدت 20 دقیقه یا گاز دادن با حداقل 600 میلی گرم گاز فرمالدئید به ازای هر متر مکعب در 20 به مدت 30 دقیقه صورت می گیرد .
-درفاصله بین دو دوره جوجه ریزی ، سالنهای مرغداری بایدتماماً شسته شده وضدعفونی شوند.کپسول پارا فرمالدئید اغلب هر دوهفته یک بار به لانه تخمگذاری افزوده می شود .
- کنترل حشرات و جوندگان باید بوسیله طراحی سالنها و مدیریت آنها صورت گیرد .
- جهت جلوگیری از انتقال افقی در بین سالنها ، بیماران را معدوم کرده و تمامی مواد زاید رادر یک منطقه مناسب در ظرف در بسته که امکان ورود ناقلین بیماری نباشد ، قرارداده شود .
- از غذای پلیت شده و یا خوراک فاقد منبع پروتئین حیوانی استفاده شود .
- واکسیناسیون از بروز بیماری پیشگیری می کند .
- نمونه گیری از سالنهای مرغداری و سواب کلواک و لاشه های مشکوک جهت جلوگیری از شیوع بیماری امری ضروری است .
- نگهداری تخم مرغها دریخچال وسردخانه خطربیماریزایی راکاهش میدهد .
- اخیراًسازمان نظارت بر مواد غذایی ودارویی ایالات متحده(FDA )استفاده ازمحلول 37% فرمالین را به میزان 5/2 کیلوگرم درهرتن وبه مدت 14 روزجهت کنترل باکتری سالمونلا درخوراک طیور مجاز اعلام کرده است.
افزودن مواد شیمیایی ماننداسید فرمیک یا پروپیونیک به دان ، یا گاز دادن با فرمالدئیدیا متیل برومید نیز موجب کاهش سالمونلا در دان شده است . برنامه های کنترل سالمونلا انتریتیدیس در کشورهای مختلف بشرح زیر است :
درکشورهای اروپایی درمرحله اول تقلیل آلودگی ودرمرحله بعد حذف آلودگی درگله های مادر ، اجداد ولاین انجام می گیرد. دربین این کشورها ،سوئد درکنترل سالمونلا ها مقتدرترو پیشرفته تر عمل نموده است . به طور کلی تا سال 1984 حدود 90% هزینه معدوم کردن گله های آلوده و 100% هزینه تمیز نمودن فارم ها (هرفارم با ظرفیت تولیدی بیش از5000 قطعه مرغ )را پرداخت نمود . در انگلستان در سال 1989 برای ممانعت از انتشار سالمونلا قوانینی وضع شده است . محدودیت حرکت طیور ، جداسازی فارمهای آلوده همراه با کشتار اجباری و غرامت سبب کاهش آلودگی شده است . در هلند نیز مشابه انگلستان تمهیداتی صورت گرفته است که باعث کاهش سالمونلا انتریتیدیس درگله های مادر و اجداد شده است ولی موارد انسانی را تقلیل نداده است .روش آمریکا در برخورد با سالمونلا انتریتدیس بسیار محتاطانه تر است ، کشتار و پرداخت غرامت و غیره وجود ندارد بلکه فارم آلوده را کنترل می نمایند زیرا سویه های باکتری حدت کمتری دارند
حذف رقابتیCompetitive Exclusion
درمان حذف رقابتی عبارتست از:افزایش فعالیت فلور طبیعی روده تا طی آن کلونیزه شدن بسیاری از عوامل بیماریزا درروده محدودشود،که این روش عمداً درپیشگیری ازعفونتهای پاراتیفوئیدی مؤثراست. این باکتریها ازطریق مقعد،اسپری در سطح بدن یا قطره خوراکی وارد بدن طیور می شوند.مخلوطی از باکتریهای روده(عموماً محتویات سکوم)معمولاً جهت این کاراستفاده می شوند. خوراندن کشت مخلوطی ازباکتریهای روده کورمرغهای گوشتی بالغ که از29 سویه تشکیل شده بود به جوجه های گوشتی یک روزه از طریق آب آشامیدنی و و سپس رویارو کردن جوجه ها از راه خوراکی با سالمونلاتیفی موریوم بعد از 2روز ، نشان دادن که این باکتریها به سرعت در روده کور جای گرفته، مقاومت درمقابل سالمونلا تیفی موریوم را در مقایسه با جوجه های گروه شاهد به طور مؤثری افزایش می دهد.
درگله های مسن آلوده به سالمونلا ، قبل از انتقال به جایگاه های پاک ، آنها را با آنتی بیوتیک درمان می کنند،سپس، فلور روده ای و سالمونلا را تضعیف می کنند و به دنبال آن مخلوط حذف رقابتی را به پرندگان می خورانند تا امکان حذف آلودگی از پرندگان به وجود می آید.در پرندگان تخمگذار به دلیل عدم امکان انتقال پرندگان به جایگاههای پاک،استفاده از روش فوق موفقیت آمیز نبوده است .
واکسیناسیون
جهت کنترل آلودگی به سالمونلا انتریتیدیس تا کنون واکسنهای مختلفی ساخته شده است . در کشور آلمان برای کنترل سالمونلاتیفی موریوم از واکسن آگزوتروفیک) Auxitrophic = سویه ای جهش یافته (موتانت )از باکتری که برای رشد به عوامل خاصی نیاز دارد ( زنده استفاده می شود. واکسنهای زنده تخفیف حدت یافته نیازمند این است که به مدت کافی در بافتها باقی بمانند تا پاسخ ایمنی حمایتی ایجاد کنند . استفاده خوراکی یا داخل عضلانی ازواکسن تخفیف حدت یافته سالمونلا انتریتیدیس نوع موتانتA سبب کاهش دفع عفونت از طریق مدفوع ، انتقال افقی عامل بیماریزا و آلودگی تخم مرغها می شود که این اثرات تا23 هفته پس از واکسیناسیون مشاهده می شود . واکسن خوراکی نوع اخیر ایمنی محافظتی کم اثرتری ایجاد می کند
درپرندگان واکسینه شده در روز اول ، متعاقب گذشت 4 هفته مشکلات اسهال ، لنگش ، تلفات و وقوع سالمونلا انتریتیدیس کمتر رخ داد. درسال 1994 حدود 2 میلیون پرنده در مزارع صنعتی انگلستان واکسینه شدند که از این گله های واکسینه شده سالمونلا انتریتیدیس جدا نشد .
درآزمایشات دیگر جوجه های بدست آمده از گله مادر 57 هفته (واکسینه شده و واکسینه نشده )همراه با جوجه های 7 روزه که یک دوزخوراکی سالمونلا انتریتیدیس را روز اول دریافت کرده بودند ، قرارداده شدند . اطلاعات بدست آمده حاکی است که آنتی بیوتیکهای مادری که ایمنی غیر فعال ایجاد می کنند ، در جوجه های سنین 21 روزه با کاهش علائم بالینی و کاهش دفع سالمونلا همراه بود . به هر حال کاهش مشخصی در جداسازی سالمونلا انتریتیدیس از ارگانهای داخلی جوجه های واکسینه شده قابل توجه است. واکسن بین سنین 12 الی 16 هفتگی انجام می شود . هر دز واکسن شامل تعداد زیادی سالمونلا انتریتیدیس غیر فعال است و دو تزریق ایمنیت بالاتری ایجاد می کند .
واکسنهای کشته اتوژن سالمونلاانتریتیدیس همراه با یاور خوراکی Oil adjuvant و ازطریق زیر جلدی به مدت چندین سال درماکیان ایالات متحده مصرف شدونتایج امید بخشی حاصل گشته است.در جوجه های واکسینه شده باواکسن کشته (باکترین)سبب کاهش تلفات،علائم بالینی وضایعات تا12 هفته پس از واکسیناسیون گردید .
ضمناً محققین دانشگاه ویکتوریا نوعی واکسن علیه سالمونلا را به روش مهندسی ژنتیک ابداع کرده اند . این واکسن از یک سویه موتاسیون یافته سالمونلا تیفی موریوم ساخته شده است که با حذف قسمتی از ساختمان ژنتیکی این باکتری آنرا کاملاً به برخی ویتامینها وابسته ساخته اند . هدف از این کار محافظت حیوانات از سالمونلوز است . این سویه سالمونلا به صورت خوراکی تجویز می شود .
وقوع سالمونلوز در انسان از طریق سالمونلاهای طیور
میزان گسترش و وقوع بیماری :
صنعت مرغداری مهمترین و بزرگترین منبع سالمونلا هستندکه می توانند آنرا از طریق غذا به انسان منتقل کنند پس کنترل آن بسیار مهم می باشد . درسال 1885 اولین مورد مسمومیت غذایی به سالمونلا تیفی موریوم در فرانسه و در سال 1888 اولین مورد مسمومیت غذایی به سالمونلا انتریتیدیس در آلمان گزارش گردیدند . در سال 1986 مشخص گردید که سالمونلا انتریتیدیس از طیور به انسان منتقل و بیماریزا می باشد . در طی سالهای 1973 الی 1987 در ایالات متحده 51% بیماریهای باکتریایی منتقله به انسان از طریق سالمونلا بود. از مجموع 458081 مورد وقوع سالمونلوز در انسان در طی سالهای 1982 الی 1992 ، 18 مورد سالمونلاپلوروم ، 8 مورد سالمونلا گالیناروم جدا شدند . بر اساس گزارش مرکز پیشگیری و کنترل بیماری در ایالات متحده ، سالانه حدود 1 الی 5 میلیون انسان به سالمونلوز مبتلا می شوند که حدود 20 هزار نفرآنها در بیمارستان بستری شده و حدود 500 نفر می میرند . ضمناً در ایالات متحده بین سالهای 1985 الی 1991 ، 82 % شیوع سالمونلا انتریتیدیس از طریق تخم مرغ بود . در طی دهه 1980 آلودگی اغلب تخم مرغها در شمال غربی ایالات متحده مربوط به سالمونلا انتریتیدیس بود و تقریباً آلودگی تخم مرغها ممکن است رخ دهد. در این مناطق آلودگی به طور متوسط از هر 50 مصرف کننده تخم مرغ ، یک نفر می تواند به سالمونلا مبتلا شود . تقریباً 84 % بیماری منتقله به انسان از طریق غذا در طی سالهای 1980 الی 1989 در اسکاتلند مربوط به سالمونلا بود . درانگلستان و ولز کمتر از 13 % شیوع سالمونلوز در انسان در طی سالهای 1959 الی 1962 و بیش از 32 % شیوع در طی سالهای 1984 الی 1985 مربوط به مصرف گوشت مرغ بود . در ایالات متحده در طی سالهای 1983 الی 1987 بیش از سالمونلای منتقله به انسان از طریق غذا
علائم بالینی در انسان
سالمونلا تیفی موریوم سبب بیماری تیفوئید درانسان می شود که با تب،سردرد،اسهال واستفراغ شدید توأم است.در اغلب اشخاص مبتلا به سالمونلا انتریتیدیس پس ازمسمومیت غذایی(حدود 128 الی 72 ساعت)اسهال وعلائم فوق مشاهده می شود.بیماری معمولاً 4 تا 7 روز به طول می انجامدواغلب افراد، بدون درمان با آنتی بیوتیک بهبود می یابند. با این وجود ، اسهال می تواند به قدری شدید باشد که شخص را راهی بیمارستان کند . با این حال وقوع سالمونلوز در افراد سالخورده ، خردسالان و کسانیکه سیستم ایمنی ضعیف دارند ، می تواندآنها را به فرم شدید بیماری دچار کند. در این بیماران عفونت از طریق روده وارد جریان خون شده و سپس به سایر نقاط بدن منتقل می شود و سبب مرگ نیز می شود . . در موارد مزمن بیماری درد مفاصل و ادرار درد آور گزارش شده استمربوط به مصرف گوشت مرغ و تخم مرغ بود.
کاهش خطر بیماریزا یی سالمونلا انتریتیدیس در انسان :
- تخم مرغها در سرد خانه ها و یخچالها نگهداری شوند .
- تخم مرغها کثیف یا ترک خورده معدوم شوند .
- بعد از تماس دستها با تخم مرغهای خام دستها با آب و صابون شسته شوند .
- بعداز پخت کامل ، تخم مرغها خورده شوند و تخم مرغها ی گرم بیش از 2 ساعت نگهداری نشوند.
- موادغذایی محتوی تخم مرغ در سرد خانه نگهداری شوند .
- از خوردن تخم مرغهای خام (مانند بستنی و مخلوط شیر و تخم مرغ خانگی ) و غذاها ی واجد تخم مرغ خام اجتناب شود . عمدتاً در صنعت ، بستنی و مخلوط شیر و تخم مرغ و غذاها ، توسط تخم مرغهای پاستوریزه تهیه شوند
دیدگاه ها