عملیات داشت یا تیمار گیاه به مجموع عملیاتی اتلاق می گردد که پس از کاشت بذر تا فرارسیدن زمان برداشت محصول باید معمول داشت. این عملیات عبارتند از :
سم پاش ها :
سم پاشی یکی از عملیات مهم داشت است. علاوه بر علف های هرز آفات و امراض مختلفی به محصول حمله می کنند که باید آنها را دفع نمود. کرم ها د رخاک پشته و شپشک روی ساقه، زنگ ها، سیاهک، سفیدک ها، قارچ ها و بسیاری دیگر که باید به نوع رفع مزاحمت شوند. اهمیت سم پاشی و ماشین های آن زمانی بهتر درک می شود که اجباراً باید در زمان معین و محدود صورت گیرند. سم پاشی قبل از موقع یا پس از موقع بی اثر است. سم پاشی یکی از مواردی است که اهمیت مکانیزاسیون را به خوبی نشان می دهد. یکی از خصوصیات مکانیزه نمودن عملیات، انجام به موقع آن است و به همین سبب در محاسبات اقتصادی مکانیزاسیون رقمی را به عنوان هزینه های به موقع نبودن منظور می دارند. سم پاش.
هر دسته نیز در انواع مختلف دستی، موتوری پشت، زنبه ای ، فرغانی، تراکتوری و باغی و غیرظاهری می شوند. شعله افکن ها یکی دیگر از وسایل دفع غیر شیمیایی و غیر مکانیکی علف های هرز و آفاتی چون سس می باشند. سس نوعی گیاه مزاحم است که در طول ساقه به دور محصول پیچیده و از شیره گیاه تغذیه می نماید تا زمانی که محصول خشک شود.
ظاهراً هیچ راهی جز سوزاندن برای این آفات وجود ندارد. چون اگر آن را قطعه قطعه کنیم هر قطعه مجدداً به یک آفت طویل تبدیل می شود. ریزی قطعات یا ذرات سم و نیز پاشش یکنواخت آن از اهمیت بسیاری برخوردار است. سمپاشی نایکنواخت ممکن است نتواند همه آفات را دفع نماید و سمپاشی بیش از حد علاوه بر هزینه محل محیط زیست خواهد بود. در کشورهای آمریکایی و اروپایی به خاطر محیط زیست سعی می شود کمتر از سم پاشی استفاده شود.
به این سبب به روش های مکانیکی جمع آوری آفات و نیز مبارزه بیولوژیکی روی آورده اند. منظور از مبارزه بیولوژیکی پرورش آفات دیگری است که برای گیاه مضرنبوده ولی دشمن آفات مضر هستند. این آفات یا حشرات که آنها را مفید می خوایم دشمن طبیعی آفات یا حشرات مضر بوده و در طبیعت وجود دارند. فقط تعداد آنها ناکافی است که باید به ترتیبی آنها را زیاد کرد. روش جدید سم پاشی باردار کردن یا الکتروستاتیک می باشد. این روش که بیشتر برای پخش سم های گردی مورد استفاده قرار می گیرد، ذرات را در یک میدان الکتریکی دارای بارهای مثبت نموده که چون روی محصول پاشیده شوند به طور یکنواخت و به صورت لایه ای بسیار نازک روی آن می نشینند. این روش کمترین میزان هم مصرف گشته و پخش آن روی گیاه تقریباً به طور یکنواخت است. مزارع بزرگ را به سبب پر پشتی محصول که ماشین نمی تواند در آن وارد گردد و نیز برای سرعت عمل با هواپیما سمپاشی می کنند.
تنک کن ها :
وسایلی هستند که ضمن عبور از روی ردیف کشت، تعدادی از جوانه ها را قطع یا ریشه کن می نمایند. بذر چغندر معمولی، مجتمعی از چند بذر به هم چسبیده اند. پس از کاشت از هر بذر ممکن است چندین جوانه سبز شود که مطلوب نیست چون رقابتی بین آنها پدید می آید که به کاهش عملکرد منجر می گردد. معمول ترین تنک کن ها نوع چرخی است. یک چرخدندانه ای برای هر ردیف کاشت در نظر گرفته می شود که در راستای عمود بر خط کشت نصب می شود. با پیشروری تراکتور دندانه های این چرخ در هرچند سانتی متر یک بار به خاک برخورد کرد، یک یا چند جوانه را می کند.
ماشین های آبیاری :
ایران قدیم که در منطقه گرم و خشک فارس بنیان نهاده شد و جمعیت آن بعداً به حوالی کویرها همچون کرمان، یزد، سمنان و جنوب خراسان گسترش یافتند. از نظر آب کاملاً در مضیقه بود. بدین سبب هنر قنات سازی در آن ظهور نموده و تا امروز تنها کشوری است که این روش آبیاری در آن وجود دارد. با اختراع موتورهای بخار در سال های 1800 و موتورهای احتراق داخلی در آن پس از حفر چاه معمول گشت که تا امروز به رواج کامل خود رسیده است.
سله شکن :
این اشین نیز شبیه کولتیواتور دندانه میخی است . گاهی در اثر بارندگی بهاری، سطح خاک سفت شده و ممکن است مانع سردرآوردن جوانه از خاک گردد. این خاک سطحی سفت شده را سله نامند و سله شکن وسیله ای است که آن را خرد می نمایند.
کودپاش :
بذرفشان یا کودپاش ادوات تأمین مواد غذایی برای گیاه ( کود پاشی همانند ادوات بذرکار می باشند: ) ( کود را در سطح مزرعه بر اثر نیروی گریز از مرکز بصورت پران پاشیده می شود. کودکارها( کود توسط موزع و لوله سقوط در دل خاک قرار می گیرد)
کود ریز ( همانند کودکارها بوده و فاقد لوله سقوط وموزع می باشد و کود مستقیماً از سوراخ مخزن در روی سطح خاک می ریزد
نکتة مهم: در کودپاشی الگوی پخش مهم است که اگر رعایت نشود ،عمل همپوشانی برای هر رفت و برگشت در مزرعه کامل نبوده و یا اینکه ، همپوشانی تکرار می گردد ( مصرف بیش از حد) و به عبارتی در سطح زمین ناهمواری هائی مشاهده می شود که دو تنظیم باید انجام شود:
1- تنظیمات طبق دستورالعملهای دستگاه
2- با انجام روش آزمایشی مزرعه ای ضمناً در یکنواختی توزیع کود، ارتفاع دستگاه از سطح زمین و سرعت شعاع پرتاب را نیز مراعات کرد.
وجین کن :
منظور از وجین کردن از بین بردن علف های هرز بین خطوط کشت و بین گیاهان روی خطوط می باشد. این دومی را معمولاً انجام نداده یا با پاشیدن مواد شیمیایی انجام می دهند. علف هرز بین گیاهان روی ردیف معمولاً پس از رشد کافی گیاه از بین می روند. چون فاصله بین گیاه کم بوده و لذا در رقابت، علف هرز را از بین می برند. عمل وجین معمولاً برای محصولاتی لازم می شود که ردیفی کشت می شوند. به سبب فاصله زیاد خطوط کاشت این محصولات ، علف های هرز فرصت رشد و رقابت با محصول را می یابند. به همین سبب همانطور که گفته شد، فاصله ردیف های کشت این نوع محصولات باید 40 سانتی متر و بیشتر باشد تا ماشین های وجین بتوانند کار کنند. وجین کن ها ممکن است در عقب ، میان و یا جلو تراکتور بسته شوند. دو نوع وجین کن معمول، پنجه غازی و چرخ دندانه ای هستند. وجین کن پنجه غازی تیغه ای مختلف الشکلی دارند که کاملاً شبیه تیغه های گاو آهن قلمی (چیزل) هستند. تیغه ها ممکن است کامل یا نیمه باشند. نیم تیغه ها را در دو سوی چپ و راست وجین کن ها تعبیه می نمایند که احتمال صدمه رساندن به گیاه کاهش یابد.
وجین کن ها دارای دو صفحه حفاظ یا سپر حفاظ یا سپر حفاظ هم هستند که در دو طرف گیاه حرکت کرده و از ریختن خاک روی آنها جلوگیری می نمایند. تیغه ها را به صورت زیگزاگی ترتیب می دهند تا تمام سطح بین دو ردیف کشت را پوشش دهند. وجین کن ها چرخدندانه ای از گروه های کوچک چرخدندانه ترکیب یافته اند که به تناسب فاصله ردیف های کشت از یکدیگر فاصله دارند.
سم پاش ها :
سم پاشی یکی از عملیات مهم داشت است. علاوه بر علف های هرز آفات و امراض مختلفی به محصول حمله می کنند که باید آنها را دفع نمود. کرم ها د رخاک پشته و شپشک روی ساقه، زنگ ها، سیاهک، سفیدک ها، قارچ ها و بسیاری دیگر که باید به نوع رفع مزاحمت شوند. اهمیت سم پاشی و ماشین های آن زمانی بهتر درک می شود که اجباراً باید در زمان معین و محدود صورت گیرند. سم پاشی قبل از موقع یا پس از موقع بی اثر است. سم پاشی یکی از مواردی است که اهمیت مکانیزاسیون را به خوبی نشان می دهد. یکی از خصوصیات مکانیزه نمودن عملیات، انجام به موقع آن است و به همین سبب در محاسبات اقتصادی مکانیزاسیون رقمی را به عنوان هزینه های به موقع نبودن منظور می دارند. سم پاش.
هر دسته نیز در انواع مختلف دستی، موتوری پشت، زنبه ای ، فرغانی، تراکتوری و باغی و غیرظاهری می شوند. شعله افکن ها یکی دیگر از وسایل دفع غیر شیمیایی و غیر مکانیکی علف های هرز و آفاتی چون سس می باشند. سس نوعی گیاه مزاحم است که در طول ساقه به دور محصول پیچیده و از شیره گیاه تغذیه می نماید تا زمانی که محصول خشک شود.
ظاهراً هیچ راهی جز سوزاندن برای این آفات وجود ندارد. چون اگر آن را قطعه قطعه کنیم هر قطعه مجدداً به یک آفت طویل تبدیل می شود. ریزی قطعات یا ذرات سم و نیز پاشش یکنواخت آن از اهمیت بسیاری برخوردار است. سمپاشی نایکنواخت ممکن است نتواند همه آفات را دفع نماید و سمپاشی بیش از حد علاوه بر هزینه محل محیط زیست خواهد بود. در کشورهای آمریکایی و اروپایی به خاطر محیط زیست سعی می شود کمتر از سم پاشی استفاده شود.
به این سبب به روش های مکانیکی جمع آوری آفات و نیز مبارزه بیولوژیکی روی آورده اند. منظور از مبارزه بیولوژیکی پرورش آفات دیگری است که برای گیاه مضرنبوده ولی دشمن آفات مضر هستند. این آفات یا حشرات که آنها را مفید می خوایم دشمن طبیعی آفات یا حشرات مضر بوده و در طبیعت وجود دارند. فقط تعداد آنها ناکافی است که باید به ترتیبی آنها را زیاد کرد. روش جدید سم پاشی باردار کردن یا الکتروستاتیک می باشد. این روش که بیشتر برای پخش سم های گردی مورد استفاده قرار می گیرد، ذرات را در یک میدان الکتریکی دارای بارهای مثبت نموده که چون روی محصول پاشیده شوند به طور یکنواخت و به صورت لایه ای بسیار نازک روی آن می نشینند. این روش کمترین میزان هم مصرف گشته و پخش آن روی گیاه تقریباً به طور یکنواخت است. مزارع بزرگ را به سبب پر پشتی محصول که ماشین نمی تواند در آن وارد گردد و نیز برای سرعت عمل با هواپیما سمپاشی می کنند.
تنک کن ها :
وسایلی هستند که ضمن عبور از روی ردیف کشت، تعدادی از جوانه ها را قطع یا ریشه کن می نمایند. بذر چغندر معمولی، مجتمعی از چند بذر به هم چسبیده اند. پس از کاشت از هر بذر ممکن است چندین جوانه سبز شود که مطلوب نیست چون رقابتی بین آنها پدید می آید که به کاهش عملکرد منجر می گردد. معمول ترین تنک کن ها نوع چرخی است. یک چرخدندانه ای برای هر ردیف کاشت در نظر گرفته می شود که در راستای عمود بر خط کشت نصب می شود. با پیشروری تراکتور دندانه های این چرخ در هرچند سانتی متر یک بار به خاک برخورد کرد، یک یا چند جوانه را می کند.
ماشین های آبیاری :
ایران قدیم که در منطقه گرم و خشک فارس بنیان نهاده شد و جمعیت آن بعداً به حوالی کویرها همچون کرمان، یزد، سمنان و جنوب خراسان گسترش یافتند. از نظر آب کاملاً در مضیقه بود. بدین سبب هنر قنات سازی در آن ظهور نموده و تا امروز تنها کشوری است که این روش آبیاری در آن وجود دارد. با اختراع موتورهای بخار در سال های 1800 و موتورهای احتراق داخلی در آن پس از حفر چاه معمول گشت که تا امروز به رواج کامل خود رسیده است.
سله شکن :
این اشین نیز شبیه کولتیواتور دندانه میخی است . گاهی در اثر بارندگی بهاری، سطح خاک سفت شده و ممکن است مانع سردرآوردن جوانه از خاک گردد. این خاک سطحی سفت شده را سله نامند و سله شکن وسیله ای است که آن را خرد می نمایند.
کودپاش :
بذرفشان یا کودپاش ادوات تأمین مواد غذایی برای گیاه ( کود پاشی همانند ادوات بذرکار می باشند: ) ( کود را در سطح مزرعه بر اثر نیروی گریز از مرکز بصورت پران پاشیده می شود. کودکارها( کود توسط موزع و لوله سقوط در دل خاک قرار می گیرد)
کود ریز ( همانند کودکارها بوده و فاقد لوله سقوط وموزع می باشد و کود مستقیماً از سوراخ مخزن در روی سطح خاک می ریزد
نکتة مهم: در کودپاشی الگوی پخش مهم است که اگر رعایت نشود ،عمل همپوشانی برای هر رفت و برگشت در مزرعه کامل نبوده و یا اینکه ، همپوشانی تکرار می گردد ( مصرف بیش از حد) و به عبارتی در سطح زمین ناهمواری هائی مشاهده می شود که دو تنظیم باید انجام شود:
1- تنظیمات طبق دستورالعملهای دستگاه
2- با انجام روش آزمایشی مزرعه ای ضمناً در یکنواختی توزیع کود، ارتفاع دستگاه از سطح زمین و سرعت شعاع پرتاب را نیز مراعات کرد.
وجین کن :
منظور از وجین کردن از بین بردن علف های هرز بین خطوط کشت و بین گیاهان روی خطوط می باشد. این دومی را معمولاً انجام نداده یا با پاشیدن مواد شیمیایی انجام می دهند. علف هرز بین گیاهان روی ردیف معمولاً پس از رشد کافی گیاه از بین می روند. چون فاصله بین گیاه کم بوده و لذا در رقابت، علف هرز را از بین می برند. عمل وجین معمولاً برای محصولاتی لازم می شود که ردیفی کشت می شوند. به سبب فاصله زیاد خطوط کاشت این محصولات ، علف های هرز فرصت رشد و رقابت با محصول را می یابند. به همین سبب همانطور که گفته شد، فاصله ردیف های کشت این نوع محصولات باید 40 سانتی متر و بیشتر باشد تا ماشین های وجین بتوانند کار کنند. وجین کن ها ممکن است در عقب ، میان و یا جلو تراکتور بسته شوند. دو نوع وجین کن معمول، پنجه غازی و چرخ دندانه ای هستند. وجین کن پنجه غازی تیغه ای مختلف الشکلی دارند که کاملاً شبیه تیغه های گاو آهن قلمی (چیزل) هستند. تیغه ها ممکن است کامل یا نیمه باشند. نیم تیغه ها را در دو سوی چپ و راست وجین کن ها تعبیه می نمایند که احتمال صدمه رساندن به گیاه کاهش یابد.
وجین کن ها دارای دو صفحه حفاظ یا سپر حفاظ یا سپر حفاظ هم هستند که در دو طرف گیاه حرکت کرده و از ریختن خاک روی آنها جلوگیری می نمایند. تیغه ها را به صورت زیگزاگی ترتیب می دهند تا تمام سطح بین دو ردیف کشت را پوشش دهند. وجین کن ها چرخدندانه ای از گروه های کوچک چرخدندانه ترکیب یافته اند که به تناسب فاصله ردیف های کشت از یکدیگر فاصله دارند.
دیدگاه ها