مدیریت خروس و حفظ باروری آن در دوران تولید یکی از مهمترین دلمشغولی هایی است که بطور دائم توجه ویژه مدیران واحد های مرغ مادر را بخود جلب میکند.
متاسفانه برخورد نامناسب با این موضوع در پاره ای موارد منجر به از دست رفتن خروس های گله ، کاهش شدید باروری تخم مرغ ها و ضرورت جایگزینی خروس های گله با خروس های جوان می گردد که جدای از مخاطرات بهداشتی این عمل که معمولا گله ها را بی نصیب نمی گذارد ، برگشت نطفه داری گله به حد مطلوب نیز انجام نمی پذیرد .
دیوید باتلر کارشناس ارشد شرکت اویاژن ، بدون احتیاج به معرفی ، در ایران بیشتر با کار هایی که در فیلد مرغ گوشتی انجام داده اند ، شناخته شده اند در حالی که از ت جربه بسیاری در مدیریت گله های مادر و بویژه مدیریت خروس برخوردار هستند و کافی است در کنارشان قدمی در سالن بزنید تا به عمق اطلاعات شان پی ببرید .
ایشان با نگاهی رفتار شناسانه نسبت به روابط داخل گله بین خروسها ، بین مرغ ها و نیز رفتار تشکیل کلونی توسط خروسها و روابط داخل کلونی ، دیدی انتقادی به اسپایک چه بصورت داخلی و چه خارجی دارند و پیاپی تاکید میکنند که کنترل وزن مرغ و خروس باید به خوبی انجام شود ولی این موضوع نبایستی به باروری خروس ضربه بزند و اینکه باید خروس های گله را در شرایط مناسب نگه داشت تا احتیاجی به خروس جایگزین نباشد .
کارگاه اموزشی مدیریت خروس در دوران تولید
این کارگاه آموزشی در تاریخ 12 اردیبهشت 92در محل مجتمع مرغ مادرخرمدره(شرکت پروتیین گسترسینا) باحضور آقای دیوید باتلر ، کارشناسان محترم خدمات بعد از فروش شرکت مرغ اجداد زربال و همینطور کارشناسان مجتمع بر گزار گردید.نکات کاربردی و با اهمیتی در این نشست مورد بحث قرار گرفت که چکیده آن به شرح زیر می باشد.
1) اولین و مهمترین اصل در مدیریت خروس انجام ارزیابی دقیق در سالن و زیر نظر داشتن رفتار حیوان است
2) بهترین روش مدیریت خروس،مشاهده،لمس واتخاذتصمیمات به موقع با تغذیه مطلوب می باشد.
3) ارزیابی خروس به صورت هفتگی انجام شده و نتیجه باید ثبت شود رنگ صورت وتاج وریش ،سینه تیغی ،وزن سنگین...
4) ارزیابی ها برای هر سالن باید بصورت جداگانه ثبت و مورد بهره برداری قرار گیرد.
5) طرز نگهداری خروس برای انجام ارزیابی:
عامل ارزیاب باید هر دو پای حیوان را در دست چپ خورد مهار کرده ، تقریبا همسطح شانه چپ خود نگه دارد ، به نحوی که پشت خروس به سمت بدن وی قرار گیرد در این وضعیت با دست راست ارزیابی سینه انجام می شود.
6) برای ارزیابی سینه ، کف دست راست روی سینه حیوان قرار داده می شود .شکل کف دست وضعیت سینه حیوان رانشان خواهد داد(شکل U یا V بازوبسته)
7) معاینه میزان تراکم سینه :
حیوان را از همان حالت ارزیابی سینه ، باگذاردن دست راست بر روی سینه به سمت پهلوی راست پایین می آوریم ، در این وضعیت تمام وزن سینه حیوان روی دست راست قرار خواهد گرفت . با دو انگشت شست و اشاره دست راست نیمه چپ سینه حیوان مورد ارزیابی قرار میگیرد. در شکل نرمال باید سینه محکم باشد . در صورتی که خروس تحلیل رفته باشد سینه شروع به نرم شدن میکند . در صورتی که عضله سینه زیر دست شل باشد و زیر انگشت حرکت کند، وضعیت خیلی وخیم است. برعکس این موضوع در مورد مرغ ها است یعنی در ابتدای تولید سینه حیوان محکم است و در ادامه کمی نرم می شود که عادی است.
8) ارزیابی پشت خروس :
در این ارزیابی حیوان به گونه ای از دو پا مهار می شود که سینه حیوان به سمت فرد عامل قرارگیرد . از پشت گردن دست به سمت لگن حیوان حرکت داده می شود اگر دست در ناحیه کمر به مانع بخورد ، خروس مناسبی نیست و تا 50 هفتگی باید حذف شود.
9) ریزش پر های بال و اطراف مقعد خروس معیار مناسبی برای ارزیابی خوب و بد بودن حیوان نیست و باید حتما ارزیابی با ملامسه همراه شود.
10)رنگ چهره : با پیشرفت بلوغ جنسی تاج و ریش حیوان رشد کرده و رنگ چهره شروع به قرمز شدن می نماید که این تغییر رنگ از بیرون صورت شروع شده و به سمت اطراف چشم ها حرکت می کند و در آخر بایدرنگ چهره،تاج وریش قرمز تیره و شفاف باشد .سرخی پررنگ اطراف چشم معیار مناسبی برای ارزشیابی میزان باروری خروس می باشد.
11)ریختگی پر های بال و شانه شدن پر های پهلو خروس نشانه توجه زیاد مرغ ها به حیوان می باشد، هرچه خروس بیشتر مورد توجه مرغها باشد، بایستی پاسخ وعکس العمل بیشتری ازخودنشان بدهد که لازمه آن تامین بودن احتیاجات حیوان به انرژی و مواد مغذی است و بدین ترتیب مدیریت مناسب تغذیه خروس ها نقش حیاتی پیدا میکند .
12) افت فعالیت خروس ها به علت کمبود انرژی و مواد مغذی مورد نیاز حیوان رخ می دهد و بیضه های حیوان شروع به کوچک شدن می نماید
13) پریدگی رنگ چهره نشانه شروع افت فعالیت خروس هاست و این پریدگی رنگ به سفید شدن چهره منتهی می شود و ارتباط مستقیمی با روند کوچک شدن بیضه ها دارد.
14)کم رنگ شدن صورت خروس بصورت تدریجی اتفاق می افتد و متعاقب آن شل شدن عضله سینه رخ می دهد.
15) درصورت تشخیص به موقع براساس ارزیابی مداوم، پس از تامین دان مورد نیاز، وضعیت رنگ چهره بسرعت وطی یک هفته به حال عادی باز می گردد .
16) برگشت عضله سینه به وضعیت نرمال به آرامی وبا تاخیر صورت می گیرد.
17)درسنین 18تا24 هفتگی وبخصوص درزمان شروع تولید،بافت چربی زیرپوستی درمرغها بایستی ارزیابی شود که ملموس باشدوگرنه ، مرغها در سنین 24 تا 30 هفتگی دچارلنگش و پر ریزی خواهند شد.
18)دان خروس دردوره تولید باید بطور مداوم افزایش یابد و از آنجایی که افزایش 1گرم دردان مصرفی محسوس نبوده وهیچگونه تحریکی درفعالیت خروس ایجادنمی کند. بهتراست بجای افزایش 1گرم درهفته،3گرم دان هر 2هفته وبصورت روتین افزایش داده شود.
19)درارزیابی رنگ پریدگی چهره خروس ها وتحلیل وضعیت موحود برای تصحیح مدیریت تغذیه به 3 حالت ذیل اقدام نمایید:
الف ) در مراحل آغازین تحلیل رفتن خروسها شارژ دانی به میزان2-4گرم بمدت یک هفته موثرخواهد بود . در آخر هفته ارزیابی مجدد انجام میشود در صورتی که زود تشخیص داده شده باشد رنگ صورت به حال عادی بر میگردد . اگر وضعیت به حال عادی برگشت 30% دان را پس میگیریم و در صورتی که روند رو به بهبود مشاهده شد ولی به شرایط نرمال نرسید از دان حیوان کم نکرده با همان عدد سرانه دان ادامه میدهیم.
ب )در صورت شدید بودن عقب افتادگی وتحلیل رفتن خروسها بین 5 تا 7 گرم دان اضافه شده ومانند مورد قبل عمل می شود.
پ)در مرحله شدید تر 8 تا 10 گرم اضافه شود و پس ازیک هفته ارزیابی مجدد انجام دهید .
20) افزایش وزن پرندگان در سن 18 تا 30 هفتگی رخ می دهد در این سنین باید کنترل مناسبی بر این روند انجام شود ولی اگر وزن اضافه داشتند ( مثلا 150-200 گرم ) نباید وزن را به استاندارد باز گرداند و باید با همان فاصله ادامه داد . در هر صورت خروس سنگین و بارور بهتر از خروس سبک و نابارور است.
21) در هر بازدید باید با حواس مختلف تا جای ممکن اطلاعات جمع آوری و بطور روزانه برای هر سالن جداگانه ثبت شود .
22) دادن و گرفتن دان به خروس جزو طبیعت مدیریت خروس است هر چه فعالیت خروس بیشتر باشد احتیاج به دان بیشتر است .
23) خروس هایی که در دوران پرورش از رشد عقب می افتند در 24 هفتگی بالغ نمی شوند بلکه در 30 هفتگی و هنگامی بالغ می شوند که دیگر مرغ ها آنها را نمی پذیرند. این خروسها خوش پر و بال میمانند وبا علایم ولگردی وتحرک بالا بخصوص درساعات ظهروزمان استراحت مرغ وخروسها در سالن دیده می شوند . این خروسها نه تنها هیچ نقشی در جفتگیری و باوری گله ندارند ،بلکه مزاحم جفت گیری دیگر خروس ها نیز میشوند و به همین علت باید از گله حذف شوند.
24) بهترین زمان بررسی وارزیابی میزان فعالیت خروس ها،صبح بعداز روشنایی و عصر قبل از خاموشی می باشد. خروس ها ی فعال در این زمانها سر را بالا نگه داشته و در حالت جفت گیری هستند .
25) خروس فعال در اواسط روز بین مرغ ها استراحت میکند.
26) زمان مصرف دان در خروس ها باید کنترل شود در صورتی که مصرف دان کمتر از یک ساعت باشد، باید تجدید نظر شود.
27) اسپایک(تزریق خروس جوان به گله) در گله های آمریکا انجام میشود و در بریتانیا متداول نیست. . زمان اسپایک از روی ترابل شوتینگ تخم مرغها تعیین میشود.
28) تولید در گله های مادر به سه مرحله تقسیم میشود مرحله اول از ابتدای تولید تا 34 هفتگی ، مرحله دوم از 34 تا 50 هفتگی ، مرحله سوم از 50 تا حذف گله.معمولا در قسمت انتهایی افت هچ دیده میشود و این مشکل دراکثرنقاط دنیا وجود دارد. آنالیز باروری تخم مرغ ها نشان میدهد که چه زمانی باید اسپایک کرد ولی زمان معمول آن حدود سنین 42 تا 46 هفتگی است.
29) در اسپایک 30 درصد خروسها جابجا میشود و بعد از 5 هفته تفاوت هچ دیده خواهد شد.
30) معیارمدیریت مطلوب خروس در گله حداقل 85 درصد جمعیت خروس ها می باشد. به عبارت دیگر هر گاه 10-15 % خروس ها از حالت نرمال فاصله گرفتند باید فکری به حال گله کرد.
31) بعد از پیک ، وزن خروس چندان ملاک نیست و باید باروری گله مد نظر باشد ارزیابی وضعیت سینه باید انجام شود خروس سنگین احتیاج به دان بیشتر دارد عضله سینه نباید تحلیل برود.
32) روابط رفتاری و وابستگی بین مرغ و خروس بسیار محکم است.بنابراین ازهرگونه اعمال برنامه های برهم زننده این روابط که موجب کاهش جفتگیری ونطفه داری ودرنهایت کاهش عملکردسرانه جوجه تولیدی و کاهش سودآوری گله مرغ مادرمیشوداجتناب نمایید.
33) ازمعایب اینترا اسپایک ( انتقال وتعویض خروس بین سالنهای یک فارم) به هم زدن روابط وعلاقه دسته ای ازمرغها به یک خروس ومدت زمان لازم برای ایجاد روابط ورفتاروابستگی مجدد بین جمعیت دیگر واحتمال افت هچ می باشد.
متاسفانه برخورد نامناسب با این موضوع در پاره ای موارد منجر به از دست رفتن خروس های گله ، کاهش شدید باروری تخم مرغ ها و ضرورت جایگزینی خروس های گله با خروس های جوان می گردد که جدای از مخاطرات بهداشتی این عمل که معمولا گله ها را بی نصیب نمی گذارد ، برگشت نطفه داری گله به حد مطلوب نیز انجام نمی پذیرد .
دیوید باتلر کارشناس ارشد شرکت اویاژن ، بدون احتیاج به معرفی ، در ایران بیشتر با کار هایی که در فیلد مرغ گوشتی انجام داده اند ، شناخته شده اند در حالی که از ت جربه بسیاری در مدیریت گله های مادر و بویژه مدیریت خروس برخوردار هستند و کافی است در کنارشان قدمی در سالن بزنید تا به عمق اطلاعات شان پی ببرید .
ایشان با نگاهی رفتار شناسانه نسبت به روابط داخل گله بین خروسها ، بین مرغ ها و نیز رفتار تشکیل کلونی توسط خروسها و روابط داخل کلونی ، دیدی انتقادی به اسپایک چه بصورت داخلی و چه خارجی دارند و پیاپی تاکید میکنند که کنترل وزن مرغ و خروس باید به خوبی انجام شود ولی این موضوع نبایستی به باروری خروس ضربه بزند و اینکه باید خروس های گله را در شرایط مناسب نگه داشت تا احتیاجی به خروس جایگزین نباشد .
کارگاه اموزشی مدیریت خروس در دوران تولید
این کارگاه آموزشی در تاریخ 12 اردیبهشت 92در محل مجتمع مرغ مادرخرمدره(شرکت پروتیین گسترسینا) باحضور آقای دیوید باتلر ، کارشناسان محترم خدمات بعد از فروش شرکت مرغ اجداد زربال و همینطور کارشناسان مجتمع بر گزار گردید.نکات کاربردی و با اهمیتی در این نشست مورد بحث قرار گرفت که چکیده آن به شرح زیر می باشد.
1) اولین و مهمترین اصل در مدیریت خروس انجام ارزیابی دقیق در سالن و زیر نظر داشتن رفتار حیوان است
2) بهترین روش مدیریت خروس،مشاهده،لمس واتخاذتصمیمات به موقع با تغذیه مطلوب می باشد.
3) ارزیابی خروس به صورت هفتگی انجام شده و نتیجه باید ثبت شود رنگ صورت وتاج وریش ،سینه تیغی ،وزن سنگین...
4) ارزیابی ها برای هر سالن باید بصورت جداگانه ثبت و مورد بهره برداری قرار گیرد.
5) طرز نگهداری خروس برای انجام ارزیابی:
عامل ارزیاب باید هر دو پای حیوان را در دست چپ خورد مهار کرده ، تقریبا همسطح شانه چپ خود نگه دارد ، به نحوی که پشت خروس به سمت بدن وی قرار گیرد در این وضعیت با دست راست ارزیابی سینه انجام می شود.
6) برای ارزیابی سینه ، کف دست راست روی سینه حیوان قرار داده می شود .شکل کف دست وضعیت سینه حیوان رانشان خواهد داد(شکل U یا V بازوبسته)
7) معاینه میزان تراکم سینه :
حیوان را از همان حالت ارزیابی سینه ، باگذاردن دست راست بر روی سینه به سمت پهلوی راست پایین می آوریم ، در این وضعیت تمام وزن سینه حیوان روی دست راست قرار خواهد گرفت . با دو انگشت شست و اشاره دست راست نیمه چپ سینه حیوان مورد ارزیابی قرار میگیرد. در شکل نرمال باید سینه محکم باشد . در صورتی که خروس تحلیل رفته باشد سینه شروع به نرم شدن میکند . در صورتی که عضله سینه زیر دست شل باشد و زیر انگشت حرکت کند، وضعیت خیلی وخیم است. برعکس این موضوع در مورد مرغ ها است یعنی در ابتدای تولید سینه حیوان محکم است و در ادامه کمی نرم می شود که عادی است.
8) ارزیابی پشت خروس :
در این ارزیابی حیوان به گونه ای از دو پا مهار می شود که سینه حیوان به سمت فرد عامل قرارگیرد . از پشت گردن دست به سمت لگن حیوان حرکت داده می شود اگر دست در ناحیه کمر به مانع بخورد ، خروس مناسبی نیست و تا 50 هفتگی باید حذف شود.
9) ریزش پر های بال و اطراف مقعد خروس معیار مناسبی برای ارزیابی خوب و بد بودن حیوان نیست و باید حتما ارزیابی با ملامسه همراه شود.
10)رنگ چهره : با پیشرفت بلوغ جنسی تاج و ریش حیوان رشد کرده و رنگ چهره شروع به قرمز شدن می نماید که این تغییر رنگ از بیرون صورت شروع شده و به سمت اطراف چشم ها حرکت می کند و در آخر بایدرنگ چهره،تاج وریش قرمز تیره و شفاف باشد .سرخی پررنگ اطراف چشم معیار مناسبی برای ارزشیابی میزان باروری خروس می باشد.
11)ریختگی پر های بال و شانه شدن پر های پهلو خروس نشانه توجه زیاد مرغ ها به حیوان می باشد، هرچه خروس بیشتر مورد توجه مرغها باشد، بایستی پاسخ وعکس العمل بیشتری ازخودنشان بدهد که لازمه آن تامین بودن احتیاجات حیوان به انرژی و مواد مغذی است و بدین ترتیب مدیریت مناسب تغذیه خروس ها نقش حیاتی پیدا میکند .
12) افت فعالیت خروس ها به علت کمبود انرژی و مواد مغذی مورد نیاز حیوان رخ می دهد و بیضه های حیوان شروع به کوچک شدن می نماید
13) پریدگی رنگ چهره نشانه شروع افت فعالیت خروس هاست و این پریدگی رنگ به سفید شدن چهره منتهی می شود و ارتباط مستقیمی با روند کوچک شدن بیضه ها دارد.
14)کم رنگ شدن صورت خروس بصورت تدریجی اتفاق می افتد و متعاقب آن شل شدن عضله سینه رخ می دهد.
15) درصورت تشخیص به موقع براساس ارزیابی مداوم، پس از تامین دان مورد نیاز، وضعیت رنگ چهره بسرعت وطی یک هفته به حال عادی باز می گردد .
16) برگشت عضله سینه به وضعیت نرمال به آرامی وبا تاخیر صورت می گیرد.
17)درسنین 18تا24 هفتگی وبخصوص درزمان شروع تولید،بافت چربی زیرپوستی درمرغها بایستی ارزیابی شود که ملموس باشدوگرنه ، مرغها در سنین 24 تا 30 هفتگی دچارلنگش و پر ریزی خواهند شد.
18)دان خروس دردوره تولید باید بطور مداوم افزایش یابد و از آنجایی که افزایش 1گرم دردان مصرفی محسوس نبوده وهیچگونه تحریکی درفعالیت خروس ایجادنمی کند. بهتراست بجای افزایش 1گرم درهفته،3گرم دان هر 2هفته وبصورت روتین افزایش داده شود.
19)درارزیابی رنگ پریدگی چهره خروس ها وتحلیل وضعیت موحود برای تصحیح مدیریت تغذیه به 3 حالت ذیل اقدام نمایید:
الف ) در مراحل آغازین تحلیل رفتن خروسها شارژ دانی به میزان2-4گرم بمدت یک هفته موثرخواهد بود . در آخر هفته ارزیابی مجدد انجام میشود در صورتی که زود تشخیص داده شده باشد رنگ صورت به حال عادی بر میگردد . اگر وضعیت به حال عادی برگشت 30% دان را پس میگیریم و در صورتی که روند رو به بهبود مشاهده شد ولی به شرایط نرمال نرسید از دان حیوان کم نکرده با همان عدد سرانه دان ادامه میدهیم.
ب )در صورت شدید بودن عقب افتادگی وتحلیل رفتن خروسها بین 5 تا 7 گرم دان اضافه شده ومانند مورد قبل عمل می شود.
پ)در مرحله شدید تر 8 تا 10 گرم اضافه شود و پس ازیک هفته ارزیابی مجدد انجام دهید .
20) افزایش وزن پرندگان در سن 18 تا 30 هفتگی رخ می دهد در این سنین باید کنترل مناسبی بر این روند انجام شود ولی اگر وزن اضافه داشتند ( مثلا 150-200 گرم ) نباید وزن را به استاندارد باز گرداند و باید با همان فاصله ادامه داد . در هر صورت خروس سنگین و بارور بهتر از خروس سبک و نابارور است.
21) در هر بازدید باید با حواس مختلف تا جای ممکن اطلاعات جمع آوری و بطور روزانه برای هر سالن جداگانه ثبت شود .
22) دادن و گرفتن دان به خروس جزو طبیعت مدیریت خروس است هر چه فعالیت خروس بیشتر باشد احتیاج به دان بیشتر است .
23) خروس هایی که در دوران پرورش از رشد عقب می افتند در 24 هفتگی بالغ نمی شوند بلکه در 30 هفتگی و هنگامی بالغ می شوند که دیگر مرغ ها آنها را نمی پذیرند. این خروسها خوش پر و بال میمانند وبا علایم ولگردی وتحرک بالا بخصوص درساعات ظهروزمان استراحت مرغ وخروسها در سالن دیده می شوند . این خروسها نه تنها هیچ نقشی در جفتگیری و باوری گله ندارند ،بلکه مزاحم جفت گیری دیگر خروس ها نیز میشوند و به همین علت باید از گله حذف شوند.
24) بهترین زمان بررسی وارزیابی میزان فعالیت خروس ها،صبح بعداز روشنایی و عصر قبل از خاموشی می باشد. خروس ها ی فعال در این زمانها سر را بالا نگه داشته و در حالت جفت گیری هستند .
25) خروس فعال در اواسط روز بین مرغ ها استراحت میکند.
26) زمان مصرف دان در خروس ها باید کنترل شود در صورتی که مصرف دان کمتر از یک ساعت باشد، باید تجدید نظر شود.
27) اسپایک(تزریق خروس جوان به گله) در گله های آمریکا انجام میشود و در بریتانیا متداول نیست. . زمان اسپایک از روی ترابل شوتینگ تخم مرغها تعیین میشود.
28) تولید در گله های مادر به سه مرحله تقسیم میشود مرحله اول از ابتدای تولید تا 34 هفتگی ، مرحله دوم از 34 تا 50 هفتگی ، مرحله سوم از 50 تا حذف گله.معمولا در قسمت انتهایی افت هچ دیده میشود و این مشکل دراکثرنقاط دنیا وجود دارد. آنالیز باروری تخم مرغ ها نشان میدهد که چه زمانی باید اسپایک کرد ولی زمان معمول آن حدود سنین 42 تا 46 هفتگی است.
29) در اسپایک 30 درصد خروسها جابجا میشود و بعد از 5 هفته تفاوت هچ دیده خواهد شد.
30) معیارمدیریت مطلوب خروس در گله حداقل 85 درصد جمعیت خروس ها می باشد. به عبارت دیگر هر گاه 10-15 % خروس ها از حالت نرمال فاصله گرفتند باید فکری به حال گله کرد.
31) بعد از پیک ، وزن خروس چندان ملاک نیست و باید باروری گله مد نظر باشد ارزیابی وضعیت سینه باید انجام شود خروس سنگین احتیاج به دان بیشتر دارد عضله سینه نباید تحلیل برود.
32) روابط رفتاری و وابستگی بین مرغ و خروس بسیار محکم است.بنابراین ازهرگونه اعمال برنامه های برهم زننده این روابط که موجب کاهش جفتگیری ونطفه داری ودرنهایت کاهش عملکردسرانه جوجه تولیدی و کاهش سودآوری گله مرغ مادرمیشوداجتناب نمایید.
33) ازمعایب اینترا اسپایک ( انتقال وتعویض خروس بین سالنهای یک فارم) به هم زدن روابط وعلاقه دسته ای ازمرغها به یک خروس ومدت زمان لازم برای ایجاد روابط ورفتاروابستگی مجدد بین جمعیت دیگر واحتمال افت هچ می باشد.
دیدگاه ها