در چند دهه اخیر استفاده بیش از حد از کودهای شیمیایی باعث اختلالات فراوان زیست محیطی گردیده است. کودهای شیمیایی به صورت عناصر سنگین در خاک و سیستمهای گیاهی ذخیره شده و گیاهان با جذب کردن این مواد، باعث ورود آنها به چرخه غذایی انسان میشوند . مصرف بیش از حد کودهای شیمیایی پیامدها و معایب دیگری نیز دارد که از ان جمله میتوان ، به الودگی آبهای سطحی و زیرزمینی ، کاهش تولید محصولات کشاورزی و اسیدی شدن خاکها اشاره کرد . بر عکس مصرف کودهای دامی معایب استفاده از کودهای شیمیایی را نداشته و علاوه بر افزایش منابع آلی و بهبود چرخه تغذیه گیاه نقش موثری در افزایش تولید محصولات کشاورزی و جلوگیری از آلودگیهای زیست محیطی دارد . با توجه به محدود بودن منابع آبی و خاکی کشور، استفاده از کودهای دامی علاوه بر تامین نیاز ریز مغذی های خاک ، در بهبود کیفیت خاک هم نقش مهمی ایفا می کنند. در پی آهکی بودن خاک های زراعی کشور و بی کربناته بودن آب های آبیاری، طبق نظر کارشناسان استفاده از کود دامی کمک قابل توجهی به بهبود تولیدات کشاورزی خواهد نمود.همچنین استفاده از کودهای دامی موجب کاهش تراکم خاک، افزایش تخلخل خاک و افزایش سرعت نفوذ اب می کردد . استفاده بهینه از مزایای کود دامی در گرو روش صحیح پخش آن در سطح مزرعه بوده و پخش کود یکی از مراحل مهم در کشاورزی و تولید محصول می باشد. روشهای نامناسب در پخش کود موجب کاهش تولید محصولات کشاورزی میشود . ماشینهای مختلفی به منظور پخش کود جامد حیوانی در سطح مزرعه وجود دارند که از ابتدایی ترین آنها میتوان به ماشین ساخته شده توسط راس در سال 1905 اشاره کرد . با گذشت زمان این ماشینها توسعه یافته و قابلیتهای جدیدی به آنها اضافه شده است.
کود پاش دامی در صنعت کشاورزی :
قبل از ورود انواع کودپاش دامی به صنعت کشاورزی ، کودهای دامی توسط کارگر و بوسیله بیل در مزرعه پخش می گردید. در اراضی بزرگ تر ، کود به وسیله تریلر، حمل و به مزرعه برده می شد و توسط کارگران در سطح مزرعه پخش می گردید . سپس توسط ادوات خاک ورز، آن را در زمین پخش و به خاک برمی گرداند. اما این روش معایب فراوانی داشت. از جمله اینکه کود در مزرعه به طور یکنواخت پخش نمی شد و مواد مغذی در دسترس همه گیاهان قرار نمی گرفت. همین امر موجبات استفاده از ادوات مدرن تر مانند کودپاش ها را سبب گردید . کودپاش های دامی به طور مکانیزه کود را به صورت یکنواخت و با سرعت بالا، در سراسر مزرعه پخش می کنند . و از عملکرد بسیار بالاتری برخوردارند . کودپاش دامی از جمله ادوات پر کاربرد در صنعت کشاورزی است که قابلیت های فوق العاده ای داشته و کار با آن بسیار آسان است. با استفاده از فناوری های پیشرفته و آخرین دستاوردهای روز دنیا و با توجه به نیاز کشاورزان درجهت عملیات کودپاشی تولید شده است.
کود پاش دامی چه مزیت هایی دارد ؟
کودپاش های دامی جزء ابزارها و تجهیزات پرکاربرد و پراستفاده درصنعت کشاورزی می باشند که از انها می توان در کاشت بذر، دانه و کودپاشی در زمین های کشاورزی استفاده کرد . این دستگاه ازویژگی های فراوانی برخوردار است ، ازجمله این که :
باعث می شود عمل بذر پاشی در زمین به طور یکنواخت و استاندارد انجام گیرد .
باعث مصرف بهینه کود و بذر و عدم هدر رفت کود و بذر در اراضی بزرگ می شود .
همه قسمت های خاک به صورت یکپارچه و یکدست از کود بهره مند می گردند .
باعث افزایش کارآیی و بهره وری در زمین های زراعی می شود .
استفاده از این دستگاه بسیار آسان و حمل و نقل آن بسیار راحت است .
باعث صرفه جویی در زمان و تسریع عملیات کشاورزی می گردد .
میزان پاشش و عمق برداری خاک توسط اپراتور دستگاه کود پاش قابل تنظیم است .
این وسیله در ابعاد مختلف وجود دارد و قابل نصب بر روی تراکتور و انواع کمرشکن می باشد. و در ابعاد کوچک تر بر روی تیلر نصب می گردد .
عملکرد دستگاه کودپاش دامی چگونه است ؟
دستگاه کودپاش دامی یکی از ماشین آلات پرکاربرد کشاورزی است. به وسیله این دستگاه می توان مقدار کود و یا مقدار بذر مورد نیاز را تنظیم نمود. سپس آنها را به صورت منظم در داخل زمین و در عمق مناسب جایگذاری کرده و با خاک روی آنها را ‌پوشاند. میزان پاشش و عمق برداری خاک توسط اپراتور دستگاه قابل تنظیم است.
پخش کود دامی روی سطح خاک توسط ماشین های کودپاش بسیار ساده و اسان است . ماشین کودپاش در مخزن خود کود را حمل کرده و به مزرعه می برد. برخی از ماشین های کودپاش مجهز به خردکن و سرند هستند که چنانچه کود دارای سنگ یا کلوخه و مواد زائد باشد انها را تکه تکه کرده و جداسازی کند.
پاشش نا منظم وبیش از حد کود باعث تخریب زمین کشاورزی می گردد. پاشش ناموزون بذر نیز باعث می شود، محصول در یک نقطه انبوه و در نقطه دیگر تنک و کم پشت باشد. پخش یکنواخت و کنترل مقدار کود در خاک، عوامل موثری در کشاورزی وتولید محصول است که امروزه با بکارگیری کودپاش های دامی امکان پذیر است .

روش استفاده از دستگاه کود پاش دامی چگونه است ؟
طریقه استفاده از این وسیله بسیار ساده است .در ابتدا اپراتور باید پس از انجام تنظیمات لازم، محفظه ای که در زیر دستگاه تعبیه شده را از کود ویا بذر پر نماید . این محفظه دارای سوراخ هایی است که باعث می شود پاشش بذر یا کود به صورت یکنواخت در سطح خاک مزرعه انجام شود. در نتیجه همه ی خاک مزرعه به یک اندازه از کود بهره مند می شود و در اینده همه ی گیاهان به مواد الی خاک دسترسی خواهند داشت .تراکم سطح کشت، یکنواخت می شود و جوانه های گیاهان در فواصل یکنواخت رشد کرده و کیفیت محصول مطلوب میگردد.
انواع کود پاش دامی :
تجهیزات کودپاش و بذرپاش در انواع مختلفی وجود دارند که کشاورزان بر مبنای ابعاد زمین خود، محل واقع شدن زمین و هزینه مورد نظر خود، آن را انتخاب می نمایند. انواع ماشین آلات کودپاش دامی موجود در بازار عبارتند از:
fertitlizer های دستی که شامل کودپاش های پشتی و چرخدار می باشند.
کودپاش های تراکتوری
کود پاش های چرخدار مانند کودپاش دامی زراعی چهار چرخ و کودپاش دامی زراعی دو چرخ
کودپاش های سانتریفیوژ یا دوار
کودپاش های دامی باغی
کودپاش های دستی در دو نوع پشتی و چرخ دار وجود دارند که نوع پشتی بر پشت اپراتور حمل می‌شود. نوع دستی چرخ داربرای زمین های مسطح و زمین ‌های چمن قابل استفاده است. نوع تراکتوری دستگاه در پشت تراکتور و یا تیلر نصب می شود و اپراتور در قسمت راننده ماشین نشسته و پاشش بذر یا کود را به کمک ماشین انجام می دهد.
دستگاه کودپاش دامی پشت تراکتوری چگونه عمل می کند ؟
دستگاه کودپاش تراکتوری ، به قسمتی در پشت تراکتور وصل می شود و با حرکت ماشین ، عمل پاشیدن کود به صورت یکنواخت و به آسانی انجام می‌گردد. این تجهیزات در ابعاد و اندازه های مختلفی وجود دارند که انواع بزرگتر آن بر روی تراکتور و کمرشکن بزرگ نصب می گردد و انواع کوچکتر آن بر روی تیلر نصب می شود. این ماشین آلات کار حرکت دادن تجهیزات کودپاش را انجام می دهند.
تعادل این دستگاه به وسیله مندل هایی که توسط یک محور به شاسی وصل شده و چرخ های دستگاه به آن وصل است، حفظ می شود. این ویژگی موجب می شود مخزن دستگاه همیشه با سطح زمین موازی باشد. کودپاش ها در سایز های مختلفی تولید می شوند که مناسب ترین آن ها ۵/۶ و ۵/۳ متر مکعبی می باشند و در ظرفیت متفاوت می باشند.
این دستگاه در زمان کودپاشی مکرر در مزارع مورد استفاده بوده و با قابلیت ریزش یکسان و ردیفی کود و همچنین کوچک کردن قطعات بزرگ بسیار مورد توجه قرار گرفته است. کودپاش ها معمولا حالتی استوانه ای دارند و در انواع اندازه ها در دسترس می باشند.
کودپاش های دستی چگونه کار می کنند؟
در مزارع کوچک تر از کودپاش های دستی استفاده می کنند که در آن کشاورز، می ‌تواند دستگاه کود پاش پشتی را با خود حمل ‌کند. دستگاه کود پاش دستی دارای دو بند دوشی است برای قرار گرفتن دستگاه بر روی پشت شخص و سپس بند کمری آن از جلو بسته می شود. کشاورز به راحتی در زمین کشاورزی حرکت می کند و پاشش بذر یا کود را انجام می دهد. مخزن دستگاه کودپاش دستی دارای ظرفیت اندکی بین 5 تا 20 کیلوگرم است. این دستگاه برای مزارع کوچکتر قابل استفاده است که در آن کشاورز، می تواند دستگاه کود پاش پشتی را با خود حمل کند.
دستگاه کودپاش دوار یا سانتریفیوژ چگونه کار می کند؟
مزرعه داران و کشاورزان پس از چند بار برداشت محصول جهت تقویت خاک و مغذی ساختن آن به عمقی از خاک کود اضافه می کنند. جهت پاشش یکنواخت و توزیع شده کود بر روی خاک از دو نوع کلی کودپاش نوسانی و کود پاش دوار استفاده می شود. در مزارع ایران بیشتر از نوع کودپاش دوار استفاده می گردد. به این نوع دستگاه کودپاش سانتریفیوژ و کودپاش گریز از مرکز هم گفته می شود. برای کاربرد دستگاه کودپاش سانتریفیوژ باید عرض کار موثر دستگاه و مقدار پاشش بذر یا کود را تنظیم نمود. در این صورت گذشته از آنکه مقدار بذر یا کود در حد مطلوب و به صورت بهینه استفاده می شود، بلکه توزیع آن در عمقی از خاک هم یکنواخت و متعادل خواهد بود .
تیلر کودپاشی :
تیلر کودپاشی ماشینی است که در بین ماشین هایی که کود پخش میکنند رتبه خوبی دارد و از محبوبیت بسیار بالایی برخوردار است زیرا با ویژگی هایی که دارد انواع کود های دامی و مرغی خشک را به صورت یکنواخت پخش میکند . این ماشین لاستیک های پهنی دارد که کاربرد این لاستیک ها این است که مدت زمان کارکرد ماشین در مزرعه را پایین آورده است و با این لاستیک ها به خاک کمتر فشار وارد میشود . تاندوم هایی که این تیلر دارد کمک میکند که در پستی و بلندی راننده اذیت نشود و با رضایت کار خود را انجام دهد . آسان کردن جابجایی غلات و دانه های روغنی به انبار ها از مزایای دیگر این ماشین است .
اما در هنگام خرید دستگاه کودپاش دامی باید نکاتی را مد نظر داشته باشیم که از آن جمله می توان به موارد زیر اشاره کرد:
تهیه ی دستگاهی متناسب با مساحت زمین کشاورزی خود.
تناسب ابعاد قسمت توری دستگاه که وظیفه توزیع کود را بر عهده دارد.