استفاده از کود در جعبه پرورش نشاء
مقدار استاندارد کود در جعبه برای سه عنصر K , P , N به میزان 2 گرم برای هر عنصر در نظر گرفته می‌شود که با استفاده از دستگاه میکسر (مخلوط‌کن) خاک با کود به خوبی مخلوط می‌شود. چنانچه خاک بستر بذر از خاک‌های کوهستانی بوده و از نظر مواد غذائی فقیر باشد، تقریباً 4 گرم از هر عنصر خالص کودی مصرف می‌شود. کودهای مصرفی ممکن است شامل سولفات آمونیوم، سوپر فسفات تریپل، سولفات پتاسیم و غیره باشد. چنانچه از کود اوره، فسفات آمونیوم و سولفات پتاسیم استفاده شود با توجه به درصد عناصر موجود در آنها به ترتیب مقدار 5/3 گرم اوره، 4/4 گرم فسفات آمونیوم و 4 گرم سولفات پتاسیم برای هر جعبه استفاده می‌شود. مصرف بیش از اندازه کودها ممکن است باعث ضعیف شدن گیاهچه‌ها به همراه افتادگی برگ‌ها بعد از مرحله 5/2 برگی شود. خاک بستر کشت باید کاملاً با کودها مخلوط شده و از خشک شدن آن نیز جلوگیری شود. بنابراین، رطوبت چنین خاک‌هائی باید در حدود 80 درصد نگهداری شود به طوری که به آرامی با دست شکل گیرد. برای نشاء‌های جوان، چون مرحله رشدشان کوتاه است، کاربرد کودهای پایه به تنهائی کافی می‌باشد. چنانچه نشاء‌ها علائم توقف رشد و کمرنگ شدن برگ‌ها را نشان دهند، کودهای اضافی باید در مرحله 5/2 برگی‌شان بکار روند.
به منظور ریشه‌دهی بهتر نشاء‌ها گاهاً 2 تا 3 روز قبل از نشاء‌کاری به ازاء هر 100 جعبه مقدار 500 گرم کود سولفات آمونیوم به عنوان استارتر بکار گرفته می‌شود.
تنظیم اسیدیته خاک بستر بذر
به طور کلی باید گفت زمانی بستر کشت برای تولید نشاء‌های قوی مناسب است که اسیدیته آن بین 5/4 تا 5/5 باشد. اگر قرار باشد از خاک‌هائی با اسیدیته 5/6 تا 7 برای بستر کشت استفاده نمود، نیاز به خنثی‌سازی و تعدیل اسیدیته در سطوح مناسب می‌باشد. در اصل، عملیات تعدیل اسیدیته باید دو تا سه ماه قبل از زمان بذرپاشی انجام گیرد. پیش از هر چیز دیگر، نمونه خاک‌ها باید جمع‌آوری و آزمایش شوند. به منظور خنثی‌سازی اسیدیته، از گل گوگرد و یا پودر سولفور، به روش زیر استفاده می‌گردد:
خاک بستر بذر باید یک ماه قبل به طور کامل با گل گوگرد مخلوط شود. در این مورد، رطوبت خاک باید در حد 80 درصد باشد. به منظور کاهش یک واحد اسیدیته خاک می‌توان 100 کیلوگرم خاک بستر را با 100 گرم گل گوگرد مخلوط کرد. در ابتدا، 10 لیتر از کل خاک تهیه شده را با گل گوگرد مخلوط کرده، سپس مخلوط موردنظر را با باقیمانده خاک مخلوط می‌نمائیم که در این شرایط ترکیب یکنواختی بوجود می‌آید. میزان پودر سولفور لازم به ازاء هر 110 تا 120 کیلوگرم خاک، حدود 200 تا 250 گرم می‌باشد. لازم به ذکر است چنانچه کشاورزان عزیز از خاک شالیزاری بعد از شخم پائیزه در تهیه خاک بستر جعبه نشاء استفاده نمایند، مشکل تنظیم اسیدیته وجود نداشته و نیاز به کاربرد مواد فوق نمی‌باشد.
تهیه خاک بستر بذر
تمیز کردن و خشک کردن خاک
جمع‌آوری خاک 2 تا 3 ماه قبل از بذرپاشی باید انجام شود. بعد از جمع‌آوری، خاک باید به خوبی خشک شود البته قبل از خشک شدن کامل، کلوخ‌های خاک باید شکسته شده و خرد شود که در زمان شروع بذرپاشی اقدام به خرد کردن خاک توسط دستگاه کراشر (خاک خردکن) و جداسازی سنگ و بقایای گیاهی و علف‌های هرز سال قبل توسط صفحات مشبک (الک) می‌نمائیم. وجود سنگ یکی از عوامل اصلی در شکستن انگشتی‌های ماشین نشاء کار در حین نشاء‌کاری می‌باشد.
مقدار خاک مورد نیاز
مقدار خاکی که برای یک جعبه لازم است حدود 5 کیلوگرم است. عمق بستر خاک در جعبه نشاء باید 2 سانتیمتر باشد و ضخامت خاکی که برای پوشاندن بذر مورد استفاده قرار می‌گیرد باید 5/0 سانتیمتر باشد. جهت تولید نشاء برای سطحی معادل 1000 مترمربع از زمین اصلی، نشاء‌های جوان به 100 کیلو خاک و نشاء‌های نیمه‌بالغ به 150 کیلو خاک نیاز می‌باشد.
خاک مناسب برای پرورش نشاء جعبه‌ای
مهمترین خصوصیات خاک خوب برای جعبه نشاء، اسیدیته (PH) مناسب، بافت متوسط با مواد آلی کافی و قابلیت نگهداری آب می‌باشد. خاک لوم رسی (خاک رس مخلوط با لوم و مواد گیاهی) مناسب‌ترین خاک برای این منظور است. خاک رسی (سنگین و چسبنده) و خاک شنی (سبک) مناسب این کار نیستند. بهترین نوع خاک بدین منظور، خاک شالیزاری، خاک جنگل، خاک باغ و خاکی است که قبلاً برای کشت مورد استفاده قرار گرفته و حاوی مقداری مواد آلی است. به منظور استفاده از خاک شالیزاری بعد از برداشت محصول برنج، با انجام شخم پائیزه خاک سطحی را در معرض هوا قرار داده و پس از جمع‌آوری برای بستر بذر استفاده می‌نمائیم. البته در سال‌های اخیر کشاورزان گل شالیزاری را بعد از عملیات گل آب به طور مستقیم در جعبه نشاء استفاده می‌کنند که این روش دارای مزایا و معایبی به شرح زیر می‌باشد:
معایب:
لزوم استفاده از روزنامه در کف جعبه به منظور جلوگیری از نشت و خروج گل‌آب از سوراخ‌های جعبه، ریختن گل‌آب در جعبه و تسطیح آن با دست، وجود بذر و علف‌های هرز، سنگین شدن جعبه نشاء و عدم امکان استفاده از ماشین بذرپاش که استفاده از این روش را در سطوح وسیع کشت مشکل‌ساز نموده است. تهیه خزانه مناسب به تولید نشاء‌های مطلوب می‌انجامد. آماده‌سازی خاک بستر کشت باید در پائیز تمام شده باشد. در چنین مواردی، باید 10 تا 20 درصد بیشتر از حد مورد نیاز، اقدام به تهیه خاک نمائیم.
مزایا:
تنظیم بودن اسیدیته، کم بودن عامل بیماری‌زا، حاصلخیزی و مواد آلی کافی.
لزوم حذف ریشک‌ها و زوائد شلتوک (گلوم‌های ناقص)
چنانچه بذرهای برنج دارای ریشک یا گلوم‌های ناقص باشند، حتی بذرهای مرغوب هم ممکن است هنگام سبک و سنگین کردن با محلول آب و نمک به سطح آب آیند و در نتیجه عملیات بذرپاشی به طور یکنواخت انجام نمی‌گیرد. در این مورد ریشک‌ها را می‌توان بوسیله مالش دادن بذور در یک کیسه و سپس غربال کردن آنها حذف نمود. البته در سیستم مکانیزه از دستگاهی به نام ماشین ریشک‌زن بدین منظور استفاده می‌شود. عملیات انتخاب بذور مورد نیاز برای کشت با روش سبک و سنگین کردن بذور در محلول آب و نمک و حذف دانه‌های پوک، نیمه پر و نارس برنج انجام می‌شود.
مقدار استاندارد کود در جعبه برای سه عنصر K , P , N به میزان 2 گرم برای هر عنصر در نظر گرفته می‌شود که با استفاده از دستگاه میکسر (مخلوط‌کن) خاک با کود به خوبی مخلوط می‌شود. چنانچه خاک بستر بذر از خاک‌های کوهستانی بوده و از نظر مواد غذائی فقیر باشد، تقریباً 4 گرم از هر عنصر خالص کودی مصرف می‌شود. کودهای مصرفی ممکن است شامل سولفات آمونیوم، سوپر فسفات تریپل، سولفات پتاسیم و غیره باشد. چنانچه از کود اوره، فسفات آمونیوم و سولفات پتاسیم استفاده شود با توجه به درصد عناصر موجود در آنها به ترتیب مقدار 5/3 گرم اوره، 4/4 گرم فسفات آمونیوم و 4 گرم سولفات پتاسیم برای هر جعبه استفاده می‌شود. مصرف بیش از اندازه کودها ممکن است باعث ضعیف شدن گیاهچه‌ها به همراه افتادگی برگ‌ها بعد از مرحله 5/2 برگی شود. خاک بستر کشت باید کاملاً با کودها مخلوط شده و از خشک شدن آن نیز جلوگیری شود. بنابراین، رطوبت چنین خاک‌هائی باید در حدود 80 درصد نگهداری شود به طوری که به آرامی با دست شکل گیرد. برای نشاء‌های جوان، چون مرحله رشدشان کوتاه است، کاربرد کودهای پایه به تنهائی کافی می‌باشد. چنانچه نشاء‌ها علائم توقف رشد و کمرنگ شدن برگ‌ها را نشان دهند، کودهای اضافی باید در مرحله 5/2 برگی‌شان بکار روند.
به منظور ریشه‌دهی بهتر نشاء‌ها گاهاً 2 تا 3 روز قبل از نشاء‌کاری به ازاء هر 100 جعبه مقدار 500 گرم کود سولفات آمونیوم به عنوان استارتر بکار گرفته می‌شود.
تنظیم اسیدیته خاک بستر بذر
به طور کلی باید گفت زمانی بستر کشت برای تولید نشاء‌های قوی مناسب است که اسیدیته آن بین 5/4 تا 5/5 باشد. اگر قرار باشد از خاک‌هائی با اسیدیته 5/6 تا 7 برای بستر کشت استفاده نمود، نیاز به خنثی‌سازی و تعدیل اسیدیته در سطوح مناسب می‌باشد. در اصل، عملیات تعدیل اسیدیته باید دو تا سه ماه قبل از زمان بذرپاشی انجام گیرد. پیش از هر چیز دیگر، نمونه خاک‌ها باید جمع‌آوری و آزمایش شوند. به منظور خنثی‌سازی اسیدیته، از گل گوگرد و یا پودر سولفور، به روش زیر استفاده می‌گردد:
خاک بستر بذر باید یک ماه قبل به طور کامل با گل گوگرد مخلوط شود. در این مورد، رطوبت خاک باید در حد 80 درصد باشد. به منظور کاهش یک واحد اسیدیته خاک می‌توان 100 کیلوگرم خاک بستر را با 100 گرم گل گوگرد مخلوط کرد. در ابتدا، 10 لیتر از کل خاک تهیه شده را با گل گوگرد مخلوط کرده، سپس مخلوط موردنظر را با باقیمانده خاک مخلوط می‌نمائیم که در این شرایط ترکیب یکنواختی بوجود می‌آید. میزان پودر سولفور لازم به ازاء هر 110 تا 120 کیلوگرم خاک، حدود 200 تا 250 گرم می‌باشد. لازم به ذکر است چنانچه کشاورزان عزیز از خاک شالیزاری بعد از شخم پائیزه در تهیه خاک بستر جعبه نشاء استفاده نمایند، مشکل تنظیم اسیدیته وجود نداشته و نیاز به کاربرد مواد فوق نمی‌باشد.
تهیه خاک بستر بذر
تمیز کردن و خشک کردن خاک
جمع‌آوری خاک 2 تا 3 ماه قبل از بذرپاشی باید انجام شود. بعد از جمع‌آوری، خاک باید به خوبی خشک شود البته قبل از خشک شدن کامل، کلوخ‌های خاک باید شکسته شده و خرد شود که در زمان شروع بذرپاشی اقدام به خرد کردن خاک توسط دستگاه کراشر (خاک خردکن) و جداسازی سنگ و بقایای گیاهی و علف‌های هرز سال قبل توسط صفحات مشبک (الک) می‌نمائیم. وجود سنگ یکی از عوامل اصلی در شکستن انگشتی‌های ماشین نشاء کار در حین نشاء‌کاری می‌باشد.
مقدار خاک مورد نیاز
مقدار خاکی که برای یک جعبه لازم است حدود 5 کیلوگرم است. عمق بستر خاک در جعبه نشاء باید 2 سانتیمتر باشد و ضخامت خاکی که برای پوشاندن بذر مورد استفاده قرار می‌گیرد باید 5/0 سانتیمتر باشد. جهت تولید نشاء برای سطحی معادل 1000 مترمربع از زمین اصلی، نشاء‌های جوان به 100 کیلو خاک و نشاء‌های نیمه‌بالغ به 150 کیلو خاک نیاز می‌باشد.
خاک مناسب برای پرورش نشاء جعبه‌ای
مهمترین خصوصیات خاک خوب برای جعبه نشاء، اسیدیته (PH) مناسب، بافت متوسط با مواد آلی کافی و قابلیت نگهداری آب می‌باشد. خاک لوم رسی (خاک رس مخلوط با لوم و مواد گیاهی) مناسب‌ترین خاک برای این منظور است. خاک رسی (سنگین و چسبنده) و خاک شنی (سبک) مناسب این کار نیستند. بهترین نوع خاک بدین منظور، خاک شالیزاری، خاک جنگل، خاک باغ و خاکی است که قبلاً برای کشت مورد استفاده قرار گرفته و حاوی مقداری مواد آلی است. به منظور استفاده از خاک شالیزاری بعد از برداشت محصول برنج، با انجام شخم پائیزه خاک سطحی را در معرض هوا قرار داده و پس از جمع‌آوری برای بستر بذر استفاده می‌نمائیم. البته در سال‌های اخیر کشاورزان گل شالیزاری را بعد از عملیات گل آب به طور مستقیم در جعبه نشاء استفاده می‌کنند که این روش دارای مزایا و معایبی به شرح زیر می‌باشد:
معایب:
لزوم استفاده از روزنامه در کف جعبه به منظور جلوگیری از نشت و خروج گل‌آب از سوراخ‌های جعبه، ریختن گل‌آب در جعبه و تسطیح آن با دست، وجود بذر و علف‌های هرز، سنگین شدن جعبه نشاء و عدم امکان استفاده از ماشین بذرپاش که استفاده از این روش را در سطوح وسیع کشت مشکل‌ساز نموده است. تهیه خزانه مناسب به تولید نشاء‌های مطلوب می‌انجامد. آماده‌سازی خاک بستر کشت باید در پائیز تمام شده باشد. در چنین مواردی، باید 10 تا 20 درصد بیشتر از حد مورد نیاز، اقدام به تهیه خاک نمائیم.
مزایا:
تنظیم بودن اسیدیته، کم بودن عامل بیماری‌زا، حاصلخیزی و مواد آلی کافی.
لزوم حذف ریشک‌ها و زوائد شلتوک (گلوم‌های ناقص)
چنانچه بذرهای برنج دارای ریشک یا گلوم‌های ناقص باشند، حتی بذرهای مرغوب هم ممکن است هنگام سبک و سنگین کردن با محلول آب و نمک به سطح آب آیند و در نتیجه عملیات بذرپاشی به طور یکنواخت انجام نمی‌گیرد. در این مورد ریشک‌ها را می‌توان بوسیله مالش دادن بذور در یک کیسه و سپس غربال کردن آنها حذف نمود. البته در سیستم مکانیزه از دستگاهی به نام ماشین ریشک‌زن بدین منظور استفاده می‌شود. عملیات انتخاب بذور مورد نیاز برای کشت با روش سبک و سنگین کردن بذور در محلول آب و نمک و حذف دانه‌های پوک، نیمه پر و نارس برنج انجام می‌شود.
دیدگاه ها