علائم کمبود گوگرد
کمبود گوگرد در خاکهای درشت بافت و خاکهای فقیر از مواد آلی بسیار شایع است. بالا بودن رطوبت خاک و پایین ماندن دمای خاک مانع از معدنی شدن گوگرد توسط فعالیت میکروبی می‌شود. به خاطر دخالت گوگرد در فتوسنتز، کمبود آن باعث کاهش میزان کلروفیل شده و برگ‌ها به زردی گراییده و کلروز بین رگبرگ‌ها مشاهده می‌شود اختلال در رشد و کوچک ماندن یا زرد بسیار کمرنگ از دیگر عوارض کمبود گوگرد هستند. به دلیل نیاز زمان گلدهی به گوگرد این علائم در گلدهی مشاهده می‌شود. موقعی که علائم به شدت بروز می‌کند نشان آن است که کلزا شدیداً در معرض کمبود گوگرد می‌باشد غلاف‌ها به کندی تشکیل می‌شود و معمولاً کوچک مانده و به طور ناقص با دانه‌های چروکیده پر می‌شوند یا غلاف‌ها دارای دانه کمتر یا خالی می‌باشد. رشد متوقف می‌گردد ساقه‌ها نیز کوتاه‌تر مانده و به چوبی شدن گرایش می‌یابند.
شکل گوگرد مصرفی
مقدار گوگرد در محصول در زمان پایان گلدهی به حداکثر خود یعنی ۶۰ کیلوگرم در هکتار در یک محصول خوب زمستانه می‌رسد. توجه به این نکته مهم است که پودر گوگرد یا گل گوگرد برای رفع کمبود این عنصر کافی نیست و معمولاً اثر بارزی روی عمکرد نداشته و تنها باعث افزایش غلظت کلی گوگرد در گیاه به هنگام برداشت می‌شوند. بر خلاف این شکل گوگرد، سولفات‌ها اثر مثبت بر افزایش عملکرد دارند. در خاک‌هایی که قبلاً کمبود گوگرد مشاهده شده اثرات متقابل مثبتی میان پودرهای ازته و میزان پودر گوگرد دیده می‌شود در این خاک‌ها اگر صرفاً به افزایش ازت مبادرت و گوگرد اضافی در خاک مصرف نشود عملکرد دانه و میزان گلوکوزینولات بذر کاهش می‌یابد در مقابل با افزودن ازت در خاکهای دارای گوگرد بالا، بدون مصرف گوگرد اضافی در خاک عملکرد افزایش می‌یابد این اطلاعات مبین آن است که ازت و گوگرد اثرات متقابلی در رابطه با غملکرد و گلوکوزینولات دارند.
در بررسی انجام گرفته، گوگرد از منبع سولفات پتاسیم و به روش‌های مختلف برای گیاه کلزا استفاده گردید. نتایج نشان داد که کاربرد نیتروژن + گوگرد عملکرد، مقدار روغن و جذب گوگرد بذر را نسبت به کاربرد تنهای نیتروژن، افزایش داد. افزایش کاربرد گوگرد از ۱۵ به ۳۰ کیلوگرم بر هکتار باعث افزایش عملکرد گردید ولی تأثیری بر مقدار پروتئین و روغن نداشت. کاربرد تنهای گوگرد باعث افزایش عملکرد گرید ولی بر پروتئین دانه تأثیری نداشت. کاربدر در مرحله کاشت بذر بهتر از کاربرد پس از رویش و محلول پاشی گزارش شده است.
نقش گوگرد در عملکرد کلزا
گوگرد پس از ازت، فسفر و پتاسیم چهارمین عنصر عمده مورد نیاز گیاه کلزا است. بوته و دانه کلزا دارای مقدار زیادی پروتئین است. پروتئین کلزا از آمینو اسید‌های ساده محتوی گوگرد تشکیل شده است و زمانی تولید می‌شود که نسبت ازت به گوگرد معادل۸ به ۱ باشد. گوگرد اگر چه در ترکیب کلروفیل جود ندارد ولی برای تشکیل کلروفیل ضروری است کلزا به این دلیل به مقدار بیشتری گوگرد نسبت به گندم نیاز دارد که مقدار پروتئین دانه آن بیشتر است. کمبود گوگرد اغلب مانع سنتز پروتئین‌ها و در نتیجه موجب کاهش عملکرد می‌شود. گوگرد عمدتاً به شکل SO4 جذب گیاه می‌گردد. یون سولفات داخ گیاه احیاء شده و به فرم -S-S و یا SH- در می‌آید. گوگرد در سنتز اسید‌های آمینه حاوی گوگرد همانند سیستین و سیستئین و میتونین وجود دارد. قریب به ۹۰ درصد سولفور گیاه در اسید‌های آمینه وجود دارد و برای سنتز دیگر متابولیت‌ها شامل کوآنزیم A ضروری است و در بسیاری از فرآیند‌های مهم همانند اکسیداسیون و سنتز اسید‌های چرب، سنتز اسید‌های آمینه و اکسیداسیون ترکیبات حد واسط و چرخه اسید سیتریک نقش موثری دارد. سولفات‌ها هم مثل نیترات‌ها به علت حلالیت بالا در معرض شستشو هستند. در مناطقی که بارندگی زمستانه آن بیش از ۳۰۰ میلیمتر باشد امکان بروز کمبود گوگرد وجود دارد، در محصول بهاره کلزا کمبود گوگرد به ندرت اتفاق می‌افتد چون در بهار معدنی شدن بیشتر انجام می‌شود.
کمبود گوگرد در خاکهای درشت بافت و خاکهای فقیر از مواد آلی بسیار شایع است. بالا بودن رطوبت خاک و پایین ماندن دمای خاک مانع از معدنی شدن گوگرد توسط فعالیت میکروبی می‌شود. به خاطر دخالت گوگرد در فتوسنتز، کمبود آن باعث کاهش میزان کلروفیل شده و برگ‌ها به زردی گراییده و کلروز بین رگبرگ‌ها مشاهده می‌شود اختلال در رشد و کوچک ماندن یا زرد بسیار کمرنگ از دیگر عوارض کمبود گوگرد هستند. به دلیل نیاز زمان گلدهی به گوگرد این علائم در گلدهی مشاهده می‌شود. موقعی که علائم به شدت بروز می‌کند نشان آن است که کلزا شدیداً در معرض کمبود گوگرد می‌باشد غلاف‌ها به کندی تشکیل می‌شود و معمولاً کوچک مانده و به طور ناقص با دانه‌های چروکیده پر می‌شوند یا غلاف‌ها دارای دانه کمتر یا خالی می‌باشد. رشد متوقف می‌گردد ساقه‌ها نیز کوتاه‌تر مانده و به چوبی شدن گرایش می‌یابند.
شکل گوگرد مصرفی
مقدار گوگرد در محصول در زمان پایان گلدهی به حداکثر خود یعنی ۶۰ کیلوگرم در هکتار در یک محصول خوب زمستانه می‌رسد. توجه به این نکته مهم است که پودر گوگرد یا گل گوگرد برای رفع کمبود این عنصر کافی نیست و معمولاً اثر بارزی روی عمکرد نداشته و تنها باعث افزایش غلظت کلی گوگرد در گیاه به هنگام برداشت می‌شوند. بر خلاف این شکل گوگرد، سولفات‌ها اثر مثبت بر افزایش عملکرد دارند. در خاک‌هایی که قبلاً کمبود گوگرد مشاهده شده اثرات متقابل مثبتی میان پودرهای ازته و میزان پودر گوگرد دیده می‌شود در این خاک‌ها اگر صرفاً به افزایش ازت مبادرت و گوگرد اضافی در خاک مصرف نشود عملکرد دانه و میزان گلوکوزینولات بذر کاهش می‌یابد در مقابل با افزودن ازت در خاکهای دارای گوگرد بالا، بدون مصرف گوگرد اضافی در خاک عملکرد افزایش می‌یابد این اطلاعات مبین آن است که ازت و گوگرد اثرات متقابلی در رابطه با غملکرد و گلوکوزینولات دارند.
در بررسی انجام گرفته، گوگرد از منبع سولفات پتاسیم و به روش‌های مختلف برای گیاه کلزا استفاده گردید. نتایج نشان داد که کاربرد نیتروژن + گوگرد عملکرد، مقدار روغن و جذب گوگرد بذر را نسبت به کاربرد تنهای نیتروژن، افزایش داد. افزایش کاربرد گوگرد از ۱۵ به ۳۰ کیلوگرم بر هکتار باعث افزایش عملکرد گردید ولی تأثیری بر مقدار پروتئین و روغن نداشت. کاربرد تنهای گوگرد باعث افزایش عملکرد گرید ولی بر پروتئین دانه تأثیری نداشت. کاربدر در مرحله کاشت بذر بهتر از کاربرد پس از رویش و محلول پاشی گزارش شده است.
نقش گوگرد در عملکرد کلزا
گوگرد پس از ازت، فسفر و پتاسیم چهارمین عنصر عمده مورد نیاز گیاه کلزا است. بوته و دانه کلزا دارای مقدار زیادی پروتئین است. پروتئین کلزا از آمینو اسید‌های ساده محتوی گوگرد تشکیل شده است و زمانی تولید می‌شود که نسبت ازت به گوگرد معادل۸ به ۱ باشد. گوگرد اگر چه در ترکیب کلروفیل جود ندارد ولی برای تشکیل کلروفیل ضروری است کلزا به این دلیل به مقدار بیشتری گوگرد نسبت به گندم نیاز دارد که مقدار پروتئین دانه آن بیشتر است. کمبود گوگرد اغلب مانع سنتز پروتئین‌ها و در نتیجه موجب کاهش عملکرد می‌شود. گوگرد عمدتاً به شکل SO4 جذب گیاه می‌گردد. یون سولفات داخ گیاه احیاء شده و به فرم -S-S و یا SH- در می‌آید. گوگرد در سنتز اسید‌های آمینه حاوی گوگرد همانند سیستین و سیستئین و میتونین وجود دارد. قریب به ۹۰ درصد سولفور گیاه در اسید‌های آمینه وجود دارد و برای سنتز دیگر متابولیت‌ها شامل کوآنزیم A ضروری است و در بسیاری از فرآیند‌های مهم همانند اکسیداسیون و سنتز اسید‌های چرب، سنتز اسید‌های آمینه و اکسیداسیون ترکیبات حد واسط و چرخه اسید سیتریک نقش موثری دارد. سولفات‌ها هم مثل نیترات‌ها به علت حلالیت بالا در معرض شستشو هستند. در مناطقی که بارندگی زمستانه آن بیش از ۳۰۰ میلیمتر باشد امکان بروز کمبود گوگرد وجود دارد، در محصول بهاره کلزا کمبود گوگرد به ندرت اتفاق می‌افتد چون در بهار معدنی شدن بیشتر انجام می‌شود.
دیدگاه ها