سیستم آبیارى بارانى ثابت
در سیستم آبیارى بارانى ثابت کلیه اجزاء سیستم از پمپ گرفته تا لوله اصلی، لوله نیمه اصلى و ذلوله‌هاى فرعى در موقعیت خود ثابت بوده و براى تمام ایام سال در همان مکان باقى مى‌مانند. این سیستم‌ها معمولاً براى گیاهان چندین ساله و باغ‌ها به‌کار برده شده و به دلیل پرهزینه بودن غالباً آنها را به‌صورت خودکار طراحى مى‌کنند تا براى آبیارى نیاز به نیروى انسانى زیاد نباشد، مانند سیستمهاى آبیارى که در زمین‌هاى ورزشى به‌کار برده مى‌شوند و در آن کلیه شبکه لوله‌ها به‌صورت ثابت در زیرزمین دفن مى‌شوند تا مانعى براى حرکت بازکنان نبوده و آبیارى نیز به‌صورت خودکار انجام مى‌شود.
سیستم آبیارى بارانى جابه‌جا شونده
در این سیستم کلیه اجزاء تشکیل‌دهنده واحد آبیارى برانى اعم از پمپ، لوله اصلی، لوله نیمه اصلی، (درصورت موجود بودن) و لوله‌هاى فرعى قابل جابه‌جا شدن بوده و مى‌توانند از یک مزرعه به مزرعه دیگر انتقال داده شوند. در شکل (سیستم آبیارى جابه‌جا شونده کلاسیک که بیشتر مناسب زراعت‌هاى ردیفى و سبزى‌جات است) تصویرى از یک سیستم آبیارى جابه‌جا شونده دیده مى‌شود. این سیستم را کلاسیک نیز مى‌گویند.
سیستم آبیارى جابه‌جا شونده کلاسیک که بیشتر مناسب زراعت‌هاى ردیفى و سبزى‌جات است .
سیستم آبیارى بارانى نیمه ثابت
در سیستم آبیارى بارانى نیمه ثابت لوله‌هاى فرعى قابل جابه‌جا شدن هستند، اما لوله اصلى و پمپ و محل برداشت آب در جاى خود ثابت مى‌باشند. در این سیستم معمولاً لوله اصلى در زیرزمین قراغر داده مى‌شود و در فواصل معین لوله‌هاى عمودى از آن منشعب و تا سطح زمین بالا مى‌آیند تا لوله‌هاى فرعى براى آب‌گیرى به آنها متصل شوند. این لوله‌هاى عمودى و شیرهاى تعبیه شده روى آن را هیدرانت یا شیرهاى آب‌گیرى مى‌نامند.
سیستم آبیارى بارانى نیمه جابه‌جا شونده
این سیستم مشابه سیستم آبیاری جابجا شونده است با این تفاوت که محل برداشت آب و ایستگاه پمپاژ ثابت بوده ولذا پمپ قابل جابجا شدن نیست ولی بقیه اجزای سیستم می تواننددر داخل یک مزرعه از یک موقعیت به موقعیت دیگر انتقال داده شوند. اما اگر بخواهیم از اجزای این سیستم در مزرعه دیگر استفاده کنیم باید در آن مزرعه پمپ و ایستگاه پمپاژ جداگانه ای وجود داشته باشد.
سیستم آبیارى بارانى مجموعه متحرک
یک سیستم متحرک مى‌تواند از یک موقعیت استقرار به صورت دستى یا مکانیکى به موقعیتى دیگر انتقال داده شود. بدین‌ترتیب که لوله فرعى و آبپاشهاى مستقر شده روى آن در یک موقعیت مشخص در مزرعه قرار گرفته و به کمک یک لوله شیلنگى قابل انعطاف به لوله اصلى متصل مى‌گردد. با باز کردن شیر تعبیه شده روى هیدرانت، آب وارد لوله فرعى شده و عمل آبیارى صورت مى‌گیرد پس از خاتمه آبیارى شیر هیدرانت بسته شده و کم شدن فشار در داخل لوله فرعى باعث تخلیه آب موجود در آن از محل اتصالات مى‌گردد. سپس لوله فرعى براى آبیارى قسمت دیگر مزرعه به موقعیت جدید منتقل شده و براى دریافت آب از لوله اصلى به شیر هیدرانت دیگر متصل مى‌گردد. این عمل آن‌قدر تکرار مى‌شود تا سرتاسر مزرعه آبیارى شده و لوله فرعى دوباره پس از چند روز براى آبیارى مجدّد مزرعه به موقعیت اول خود برگشت داده شود. ملاحظه مى‌شود که سیستم آبیارى بارانى مجموعه متحرک گرجه در سطح مزرعه حرکت مى‌کند اما در تمام مدت آبیارى در محل خود ثابت است. از انواع این سیستم‌ها مى‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
سیستم آبیاری بارانی متحرک تفنگی
سیستم متحرک با لوله چرخ‌دار
سیستم متحرک دستی
سیستم متحرک کششی
سیستم متحرک دستى
در این سیستم قطعات لوله فرعى با جفت‌کننده‌هاى سریع به یگدیگر متصل شده و پس از آبیارى به کمک دست دوباره باز شده و به محل دیگر منتقل مى‌شوند. در این سیستم قطر لوله‌هاى فرعى ۵۰ تا ۱۵۰ میلیم‌متر (۲ تا ۶ اینچ) و طول قطعات آنها ۶، ۹ یا ۱۲ متر است.
سیستم متحرک کششى
سیستم متحرک کششى ارزان‌ترین نوع سیستم آبیارى مجموعه متحرک است. در این سیستم لوله فرعى به‌طور کامل بدون آنکه قطعات آن باز شوند، توسط یک تراکتور کشیده شده و براى آبیارى قسمت دیگر مزرعه به موقعیت جدید منتقل مى‌گردد. (شکل اجزاء تشکیل‌دهنده سیستم آبیارى بارانى مجموعه متحرک کششی)
الف- براى آنکه از اصطکاک لوله فرعى با زمین کاسته شده و حرکت آن به‌سادگى انجام شود در محل اتصال قطعات لوله فرعى به‌یگدیگر صفحات اسکى مانند یا چرخ‌هاى کوچک تعبیه مى‌گردد. (شکل طریقه جابه‌جائى لوله فرعى در مزرعه و موقعیت‌هاى استقرار لوله در زمان آبیاری)
ب- همچنین براى جلوگیرى از انحراف لوله از مسیر حرکت دو عدد لنگر گردونه‌اى در زمین مستقر مى‌شود که در طرفین لوله فرعى قرار گرفته و باعث مى‌شوند که لوله فرعى در هنگام جابه‌جا شدن در امتداد یک مسیر مشخص حرکت کند. (شکل طریقه جابه‌جایی) نقل مکان لوله فرعى معمولاً به صورت S و یک درمیان درطرفین لوله اصلى که معمولاً در وسط زمین قرار دارد انجام مى‌شود. سیستم مجموعه متحرک کششى به‌دلیل پرزحمت بودن کار آبیارى و خساراتى که در اثر رفت و آمد تراکتور و کشیده شدن لوله فرعى روى زمین به زراعت وارد مى‌شود با استقبال زارعین مواجه نبوده و به‌جز آبیارى زراعت‌هاى علوفه‌اى (مانند یونجه و شبدر) و برخى مراتع کمتر مورد استفاده قرار مى‌گیرد. (صفحه‌هاى اسکى‌شکل و چرخ‌هاى روى لوله فرعى براى ساده کردن عمل کشش)
سیستم متحرک با لوله چرخ‌دار
این سیست از معمول‌ترین سیستمهاى آبیارى بارانى مجموعه متحرک است که جابه‌جائى آن به صورت مکانیکى توسط یک موتور که معمولاً در وسط لوله قرار مى‌گیرد انجام مى‌شود شکل (اجزاء اصلى یک سیستم آبیارى بارانى با لوله چرخ‌دار شامل لوله فرعی، چرخ‌ها و ابپاش‌ها)، در این سیستم یک لوله فرعى که طول آن به اندازه عرض زمین مى‌باشد با شیلنگ خرطومى به لوله اصلى که در امتداد زمین کشیده شده است متصل مى‌شود و عمل آبیارى با خروج آب از آب‌پاش‌هائى که روى لوله فرعى قرارد دارند صورت مى‌گیرد. پس از اتمام آبیارى لوله فرعى توسط چرخ‌هائى که در فواصل معین روى آن قرار داشته و به کمک یک موتور بنزینى که در وسط یا انتهاى لوله نصب شده است به‌جلو حرکت کرده و سپس براى آبیارى در قسمتى دیگر از مزرعه متوقف مى‌شود.
اجزاء اصلى یک سیستم آبیارى بارانى با لوله چرخ‌دار شامل لوله فرعی، چرخ‌ها و ابپاش‌ها
شکل (موتور مولد حرکت براى جلو بردن لوله چرخ‌دار)، در این سیستم لوله فرعى به‌عنوان محور چرخ‌ها عمل کرده و آیپاش‌ها مجهز به آونگ وزنه‌اى مى‌باشند تا در هر موقعیت به‌طور قائم قرار گرفته و عمل پخش آب با مشکل مواجه نشود.
در سیستم آبیارى بارانى با لوله چرخ‌دار قطر لوله فرعى ۱۰۰ یا ۱۲۵ میلى‌متر (۴ یا ۵ اینچ) و طول آن بسته به عرض زمین تا ۸۰۰ متر مى‌رسد. قطعات لوله فرعى هر کدام ۱۲ متر و چرخ‌ها در محل اتصال لوله‌ها قرار مى‌گیرند. فواصل استقرار لوله فرعى براى آبیارى زمین معمولاً ۱۸ متر است. بناراین فواصل هیدرانت‌ها روى لوله اصلى مى‌تواند ۱۸ یا ۳۶ متر باشد. قطر چرخ‌ها بسته به‌نوع زراعت متفاوت بوده اما معمول‌ترین اندازه براى قطر چرخ‌ها ۱۲۰، ۱۵۰، ۱۶۰ و ۱۹۰ سانتى‌متر است. لوله اصلى در کنار زمین و یا در وسط آن قرار مى‌گیرد. بنابراین ورود آب به لوله فرعى یا از کنار و یا از وسط صورت مى‌گیرد. پس از آنکه با جلو رفتن لوله، آبیارى مزرعه کامل شد، لوله خالى به عقب برگشت داده شده و در موقعیت اولیه قرار مى‌گیرد. در نوعى دیگر از روش آبیارى محل استقرار لوله فرعى یک درمیان صورت مى‌گیرد به‌طورى‌که مثلاً در هنگام جلو رفتن لوله فرعى استقرارهاى فرد (۱، ۳، ۵،...) و در برگشت استقرارهاى زوج (۲، ۴، ۶، ...) آبیارى مى‌شود.
سیستم آبیارى بارانى متحرک تفنگى
یکى دیگر از سیستمهاى آبیارى بارانى مجموه متحرک، آبپاشهاى تفنگى است. این دستگاه‌ها از یک آبپاش بسیار بزرگ که روى اراّبه چرخ‌دار یا تریلر نصب شده است کشیل شده و آب با فشار زیاد از دهانه آبپاش خارج مى‌شود. شعاع ۱رتاب ممکن است تا ۱۰۰ متر و حجم آب خروجى تا ۵۰۰۰ لیتر در دقیقه برسد. به همین دلیل این دستگاه‌ها را آبپاشهاى حجیم نیز مى‌نامند. فشار مورد نیاز براى کار آبپاشهاى تفنگى زیاد و حدود ۵ تا ۱۰ اتمسفر است. از این دستگاه‌ها به خوبى مى‌توان در پخش پساب‌ها و کودهاى مایع روى مزارع استفاده کرد.
سیستم آبیارى بارانى مجموعه متحرک دائم
در سیستم آبیارى مجموعه متحرک دائم ، در حالى که لوله فرعى به لوله اصلى متصل بوده، اب را مستقیماً از یک منبع دریافت مى‌کند و به حرکت خود ادامه مى‌دهد. بدین‌ترتیب که دستگاه همزمان با آبیارى به‌تدریج نیز به جلو حرکت مى‌کند. سه نوع مهم از دستگاه‌هاى آبیارى بارانى مجموعه متحرک دائم عبارتند از:
سیستم آبیاری بارانی با دستگاه آبپاش ارابه‌ای
سیستم آبیاری بارانی عقربه‌ای
سیستم آبیاری بارانی متحرک خطی
در سیستم آبیارى بارانى ارابه‌اى با روش شیلنگ‌کشی، ماشین شیلنگ‌کش مجهز به یک آبپاش بزرگ است که روى ارابه چرخ‌دار نصب مى‌شود شکل (ماشین آبیارى بارانى ارابه‌اى - نوع شیلنگ‌کش) ، آب مورد نیاز سیستم به وسیله یک شیلنگ نرم به طول ۲۰۰ متر و قطر ۵۰ تا ۱۰۰ میلى‌متر تأمین مى‌شود.
سیستم آبیارى بارانى با دستگاه آبپاش ارابه‌اى
ماشین‌هاى آبپاش ارابه‌اى مشتمل بر یک آبپاش تفنگى بزرگ هستند که آب را توسط یک شیلنگ قابل انعطاف از لوله اصلى دریافت داشته و در سطح مزرعه پخش مى‌کنند. آبپاش روى ارابه‌اى مستقر بوده و با کابل یا خود شیلنگ کشیده مى‌شود. معمولاً ماشین‌هاى آبپاش با فشار زیاد ۵ تا ۱۰ بار کار مى‌کنند و دِبى آنها ۴۰ تا ۱۲۰ متر مکعب درساعت است. این ماشین‌ها قادر هستند منطقه‌اى به عرض ۱۰۰ متر و طول ۴۰۰ متر را در یک مرحله آبیارى کنند، میزان پخش آب در هر ساعت ۵ تا ۳۵ میلى‌متر است. سیستمهاى ارابه‌اى بسته به روش کشیده شدن ارابه و نوع شیلنگ طبقه‌بندى مى‌شوند. این سیستم‌ها عمدتاً دو نوع هستند که عبارتند از سیستم شیلنگ‌کش و سیستم شیلنگ‌پیچ.
ماشین آبیارى بارانى ارابه‌اى - نوع شیلنگ‌کش
این شیلنگ به‌دنبال ماشین کشیده مى‌شود. معمولاً در سیستم شیلنگ‌کش که طرح نمونه آن درشکل (نحوه استقرار ماشین آبیارى بارانى ارابه‌اى نوع شیلنگ‌کش در مزرعه) نشان داده شده است لوله اصلى در وسط مزرعه و دور از محل استقرار پمپ آب قرار مى‌گیرد. در این‌حالت گرچه طول شیلنگ فقط ۲۰۰ متر است، لیکن در یک مرحله مى‌توان یک نوار ۴۰۰ مترى از مزرعه را آبیارى کرد.
ارابه در ابتداى مسیرى که قرار است آبیارى شود قرار مى‌گیرد و شیلنگ نرم در امتداد مسیر حرکت ارابه روى زمین خوابانیده مى‌شود و آنگاه دو سر آن به آبپاش و شیر فلکه روى لوله اصلى وصل مى‌شود. لازم است دقت شود تا درمسیر شیلنگ پیچ و تاب ایجاد نشود زیرا اینکار موجب قطع جریان آب مى‌شود.
نحوه استقرار ماشین آبیارى بارانى ارابه‌اى نوع شیلنگ‌کش در مزرعه
یک کابل فوالدى راهنما از ارابه آبپاش تا انتهاى مزرعه کشیده و در آنجا خیلى محکم بسته مى‌شود. سپس شیر فلکه به آرامى باز مى‌شود تا آبیارى شروع شود. یک موتور آبى که با جریان آب کار مى‌کند و یروى آن توسط یک پیستون تأمین مى‌شود قرقره کابل جمع کن دستگاه را مى‌‌چرخاند و کابل راهنما دور قرقره مى‌پیچد، در نتیجه ارابه در مزرعه به حرکت درمى‌آید.
در سیستم ماشین شیلنگ‌پیچ یک آبپاش بزرگ روى غلتک یا ارابه چرخ‌دار نصب مى‌شود شکل (ماشین آبپاش ارابه‌اى - از نوع شیلنگ‌پیچ)، اما جنس شیلنگ که آب را به این ماشین مى‌رساند سخت‌تر و معمولاً از نوع پلى‌اتیلن است. با این وجود شیلنگ مى‌تواند دور یک قرقره بپیچد. به‌وسیله همین شیلنگ، آبپاش به سمت قرقره که در کنار مزرعه قرار گرفته است کشیده مى‌شود. این قبیل ماشین‌ها همراه با شیلنگ‌هایى به طول ۲۰۰ تا ۴۰۰ متر در بازار موجود است.
ماشین آبپاش ارابه‌اى - نوع شیلنگ‌پیچ
براى نمونه درطرح یک سیستم شیلنگ‌پیچ که در شکل (نمونه یک سیستم آبیارى ارابه‌اى - نوع شیلنگ‌پیچ) نشان داده شده است، لوله اصلى که به پمپ متصل است در وسط مزرعه قرار گرفته است. موقع شروع اولین مرحله آبیارى قرقره نزدیک لوله اصلى در وسط مزرعه قرار گرفته و شیلنگ به لوله اصلى متصل مى‌شود.
سپس ارابه آبپاش به آرامى توسط یک تراکتورکشیده شده و شیلنگ از قرقره باز مى‌شود. شیلنگ تنها به اندازه مورد نیاز کشیده مى‌شود و بقیه دور قرقره باقى مى‌ماند. پمپ را روشن نموده و براى شروع آبیارى شیر فلاکه به آرامى باز مى‌شود. جریان آب یک موتور، توربین آبى را به حرکت در آورده و باعث چرخیدن قرقره مى‌شود. با پیچیده شدن شیلنگ به دور قرقره آبپاش به آرامى به عقب کشیده مى‌شود تا سرانجام به نزدیک قرقره برسد. در این مرحله قرقره و آبپاش به کمک تراکتور ۱۸۰ درجه تغییر جهت مى‌دهد تا طرف دیگر لوله اصلى نیز به همین روش آبیارى شود.
سیستم آبیارى بارانى عقربه‌اى
ماشین‌هاى آبیارى بارانى عقربه‌اى یا سنترپیوت از یک لوله فرعى قطور و طویل که حول یک نقطه مرکزى دوران مى‌کند تشکیل شده‌اند. آبپاشها روى لوله فرعى قرار گرفته و لذا سطح آبیارى شده درطى چرخش کامل لوله فرعى به‌صورت یک دایره است. آب مورد نیاز لوله فرعى از مرکز چرخش تأمین مى‌گردد. لوله فرعى به دلیل طویل بودت توسط برج‌هایى که به فواصل ۲۴ تا ۷۶ مترى از یکدیگر واقع شده‌اند و از طریق کابل‌هایى که به آن متصل شده‌اند مهار مى‌شود. برج‌ها نیز خودر روى چرخ‌هایى قرار دارند و هر کدام از آنها توسط یک موتور الکتریکى با قدرت ۱ تا ۵/۱ اسب بخار به جلو حرکت مى‌کنند به‌جاى موتورهاى برقى ممکن است از موتورهاى هیدرولیکى آبى یا روغنى استفاده شود. طول لوله فرعى در انواع کوچک ۶۰ متر و در ماشین‌هاى بزرگ تا ۸۰۰ متر مى‌رسد. فشار آب در آبپاشها از ۵/۱ تا ۸ اتمسفر متغیر است. امروزه ماشین‌هاى آبیارى عقربه‌اى خیلى کوچک نیز ابداع شده‌اند که مى‌توانند قطعات کوچک‌تر از یک هکتار را نیز آبیارى کنند.
لوله فرعى در ماشین آبیارى بارانى عقربه‌اى در هنگام چرخش باید در امتداد یک خط مستقیم قرار داشته باشد. این عمل از طریق حرکت موتورهایى که در هر یک از برج‌ها قرار دارد صورت مى‌گیرد. سرعت چرخش لوله توسط آخرین موتور که در دورترین برج نسبت به مرکز قرار دارد کنترل مى‌گردد. بدین‌ترتیب که موتور مذکور بر طبق سرعت تنظیم شده همیشه روشن بوده و به‌جلو حرکت مى‌کند. اما سایر موتورها از طریق کابل مستقیمى که در امتداد لوله قرار دارند طورى روشن و خاموش مى‌شوند که نه از امتداد لوله عقب بمانند و نه از آن جلو بزنند. مثلاً به‌محض اینکه موتور بخواهد از امتداد لوله جلو بزند اتصال با کابل موتور را خاموش کرده و آن را از حرکت باز مى‌دارد و یا در‌صورتى‌که بخواهد عقب بماند اتصال کابل دیگر موتور را روشن کرده و تا زمانى که دوباره خاموش شود به‌جلو حرکت مى‌کند.
چون سرعت خطى آب‌پاش‌هایى ک در انتهاى لوله فرعى قرار دارند نسبت به آبپاشهاى نزدیک مرکز زیادتر است براى یکنواختى پخش آب در سطح مزرعه باید حجم آب خروجى از آنها بسیار زیاد باشد. ایر ممکن است باعث ایجاد رواناب درسطح مزرعه شود. به‌همین دلیل سیستم آبیارى دورانى بیشتر مناسب زمین‌هاى شنى که قابلیت نفوذ آنها زیاد است مى‌باشد.
عمده‌ترین عیب سیستمهاى عقربه‌اى این است که مساحت آبیارى شده در آنها دایره‌اى است و لذا گوشه‌هاى زمین بدون کشت باقى مى‌ماند مگر اینکه براى جلوگیرى از این کار تمهیدات خاصّى به‌کار گرفته شود. مثلاً اگر یک قطعه زمین مربع شکل به مساحت ۶۵ هکتار داشته باشیم با روش آبیارى بارانى دورانى تنها ۵۱ هکتار آن (۷۹درصد) آبیارى مى‌شود.
برخى از سیستمهاى عقربه‌اى در انتهاى لوله فرعى مجهز به لوله فرعى گوشه‌پاش یا آبپاش تفنگى هستند که هنگام رسیدن لوله به گوشه‌هاى زمین عمل نموده و بخشى از این گوشه‌ها آبیارى مى‌کند.
ماشین آبیارى بارانى متحرک خطى اساساً بدین‌منوظر طراحى و ساخته شد که مشکلات مربوط به ایجاد رواناب و عدم آبیارى گوشه‌هاى زمین که درسیستم عقربه‌اى وجود دارد برطرف شود. در این سیستم لوله فرعى به صورت خطى در امتداد طول زمین به کمک برج‌ها و موتورهاى متسقر شده در آن به‌جلو حرکت کرده و زمین را آبیارى مى‌کند و مشابه با روش دورانى آب از یک طرف وارد لوله فرعى مى‌شود. دریافت آب ممک ناست به کمک لوله خرطومى و توسط یک پمپ از یک کانال روباز که در امتداد زمین کشیده شده است صورت گیرد. در این صورت لازم است پمپ نیز متحرک بوده و همراه با جلو رفتن لوله فرعی، پمپ نیز حرکت نماید. در بعضى موارد آب از یک لوله اصلى که در امتداد زمین قرار دارد تأمین مى‌گردد. لوله اصلى ممکن است یک یا چند شیر دریافت آب داشته باشد که لوله فرعى به‌صورت دستى یا خودکار به آن متصل مى‌گردد.
سیستمهاى متحرک خطى براى آبیارى روزانه یا کوتاه‌مدت مناسب نیستند. زیرا درآبیارى عقربه‌اى پس از یک دور آبیارى سیستم دوباره به محل شروع برمى‌گردد، اما درسیستم متحرک خسى پس از پایان آبیارى در انتهاى زمین قرار مى‌گیرد. براى رفع این مشکل تمهیدات مختلفى از نظر برنامه‌ریزى آبیارى صورت مى‌گیرد تا خیس شدن زمین مشکلى در حرکت ماشین آبیارى به وجود نیاورد.
روش اول
در روش اول آبیارى به ۴ مرحله تقسیم مى‌شود. در مرحله اول ماشین از ابتداى زمین شروع به حرکت کرده و تا وسط زمین را آبیارى مى‌کند. در وسط زمین آب قطع شده و ماشین با سرعت روى زمین خشک حرکت مى‌کند تا به انتهاى زمین برسد. در مرحله سوم ماشین از انتهاى زمین در جهت عکس آبیارى را شروع کرده و حرکت مى‌کند تا دوباره به وسط زمین برسد. در اینجا دوباره جریان آب قطع شده و در مرحله چهارم ماشین بدون آبیارى روى قسمتى که تابه‌حال به اندازه کافى خشک شده و براى حرکت ماشین مشکلى را یجاد نمى‌کند به سرعت حرکت کرده و به ابتداى زمین مى‌رسد تا دروه جدید آبیارى شروع شود.
روش دوم
آبیارى داراى سه مرحله است. در مرحله اول ماشین از ابتداى زمین شروع به آبیارى کرده و تا انتهاى زمین است تا رطوبت خاک کم شده و ماشین بتواند روى آن حرکت کند. در مرحله سوم ماشین بدون آبیارى کردن به سرعت به ابتداى زمین برگشت داده مى‌شود.
روش سوم
براى زمین‌هاى نفوذپذیر یا آبیارى‌هاى سبکى است که فاصله آنها کوتاه مى‌باشد. در این روش ماشین از ابتداى زمین حرکت کرده و طورى آبیارى مى‌کند که وقتى به انتهاى زمین رسید بلافاصله عقب‌گرد کرده و دوباره آبیارى را از انتها تا ابتداى زمین ادامه دهد. در این روش وضعیت رطوبت زمین به‌نحوى است که مانع حرکت چرخ‌هاى ماشین آبیارى نمى‌شود.
روش چهارم
ماشین از ابتداى زمین شروع به آبیارى کرده و با سرعت کند جلو مى‌رود تا عمق آبیارى درنمیه اول زمین زیاد باشد. هنگامى‌که ماشین به وسط زمین رسید سرعت آن زیاد مى‌شود تا عمق آبیارى درنیمه دوم زمین کمتر از نیمه اول بوده و آبیارى به اصطلاح سبک انجام شود. پس از اینکه ماشین به انتهاى زمین رسید درجهت عکس شروع به حرکت کرده و با سرعت کم یا آبایرى سنگین تا نیمه زمین به جلو مى‌رود. هنگامى‌که دوباره به وسط زمین رسید سرعت ماشین زیاد شده تا آبیارى در قسمت بعد به‌صورت سبک انجام شود. بدین‌ترتیب تمام زمین به‌صورت یکنواخت آب دریافت مى‌دارد.
در سیستم آبیارى بارانى ثابت کلیه اجزاء سیستم از پمپ گرفته تا لوله اصلی، لوله نیمه اصلى و ذلوله‌هاى فرعى در موقعیت خود ثابت بوده و براى تمام ایام سال در همان مکان باقى مى‌مانند. این سیستم‌ها معمولاً براى گیاهان چندین ساله و باغ‌ها به‌کار برده شده و به دلیل پرهزینه بودن غالباً آنها را به‌صورت خودکار طراحى مى‌کنند تا براى آبیارى نیاز به نیروى انسانى زیاد نباشد، مانند سیستمهاى آبیارى که در زمین‌هاى ورزشى به‌کار برده مى‌شوند و در آن کلیه شبکه لوله‌ها به‌صورت ثابت در زیرزمین دفن مى‌شوند تا مانعى براى حرکت بازکنان نبوده و آبیارى نیز به‌صورت خودکار انجام مى‌شود.
سیستم آبیارى بارانى جابه‌جا شونده
در این سیستم کلیه اجزاء تشکیل‌دهنده واحد آبیارى برانى اعم از پمپ، لوله اصلی، لوله نیمه اصلی، (درصورت موجود بودن) و لوله‌هاى فرعى قابل جابه‌جا شدن بوده و مى‌توانند از یک مزرعه به مزرعه دیگر انتقال داده شوند. در شکل (سیستم آبیارى جابه‌جا شونده کلاسیک که بیشتر مناسب زراعت‌هاى ردیفى و سبزى‌جات است) تصویرى از یک سیستم آبیارى جابه‌جا شونده دیده مى‌شود. این سیستم را کلاسیک نیز مى‌گویند.
سیستم آبیارى جابه‌جا شونده کلاسیک که بیشتر مناسب زراعت‌هاى ردیفى و سبزى‌جات است .
سیستم آبیارى بارانى نیمه ثابت
در سیستم آبیارى بارانى نیمه ثابت لوله‌هاى فرعى قابل جابه‌جا شدن هستند، اما لوله اصلى و پمپ و محل برداشت آب در جاى خود ثابت مى‌باشند. در این سیستم معمولاً لوله اصلى در زیرزمین قراغر داده مى‌شود و در فواصل معین لوله‌هاى عمودى از آن منشعب و تا سطح زمین بالا مى‌آیند تا لوله‌هاى فرعى براى آب‌گیرى به آنها متصل شوند. این لوله‌هاى عمودى و شیرهاى تعبیه شده روى آن را هیدرانت یا شیرهاى آب‌گیرى مى‌نامند.
سیستم آبیارى بارانى نیمه جابه‌جا شونده
این سیستم مشابه سیستم آبیاری جابجا شونده است با این تفاوت که محل برداشت آب و ایستگاه پمپاژ ثابت بوده ولذا پمپ قابل جابجا شدن نیست ولی بقیه اجزای سیستم می تواننددر داخل یک مزرعه از یک موقعیت به موقعیت دیگر انتقال داده شوند. اما اگر بخواهیم از اجزای این سیستم در مزرعه دیگر استفاده کنیم باید در آن مزرعه پمپ و ایستگاه پمپاژ جداگانه ای وجود داشته باشد.
سیستم آبیارى بارانى مجموعه متحرک
یک سیستم متحرک مى‌تواند از یک موقعیت استقرار به صورت دستى یا مکانیکى به موقعیتى دیگر انتقال داده شود. بدین‌ترتیب که لوله فرعى و آبپاشهاى مستقر شده روى آن در یک موقعیت مشخص در مزرعه قرار گرفته و به کمک یک لوله شیلنگى قابل انعطاف به لوله اصلى متصل مى‌گردد. با باز کردن شیر تعبیه شده روى هیدرانت، آب وارد لوله فرعى شده و عمل آبیارى صورت مى‌گیرد پس از خاتمه آبیارى شیر هیدرانت بسته شده و کم شدن فشار در داخل لوله فرعى باعث تخلیه آب موجود در آن از محل اتصالات مى‌گردد. سپس لوله فرعى براى آبیارى قسمت دیگر مزرعه به موقعیت جدید منتقل شده و براى دریافت آب از لوله اصلى به شیر هیدرانت دیگر متصل مى‌گردد. این عمل آن‌قدر تکرار مى‌شود تا سرتاسر مزرعه آبیارى شده و لوله فرعى دوباره پس از چند روز براى آبیارى مجدّد مزرعه به موقعیت اول خود برگشت داده شود. ملاحظه مى‌شود که سیستم آبیارى بارانى مجموعه متحرک گرجه در سطح مزرعه حرکت مى‌کند اما در تمام مدت آبیارى در محل خود ثابت است. از انواع این سیستم‌ها مى‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
سیستم آبیاری بارانی متحرک تفنگی
سیستم متحرک با لوله چرخ‌دار
سیستم متحرک دستی
سیستم متحرک کششی
سیستم متحرک دستى
در این سیستم قطعات لوله فرعى با جفت‌کننده‌هاى سریع به یگدیگر متصل شده و پس از آبیارى به کمک دست دوباره باز شده و به محل دیگر منتقل مى‌شوند. در این سیستم قطر لوله‌هاى فرعى ۵۰ تا ۱۵۰ میلیم‌متر (۲ تا ۶ اینچ) و طول قطعات آنها ۶، ۹ یا ۱۲ متر است.
سیستم متحرک کششى
سیستم متحرک کششى ارزان‌ترین نوع سیستم آبیارى مجموعه متحرک است. در این سیستم لوله فرعى به‌طور کامل بدون آنکه قطعات آن باز شوند، توسط یک تراکتور کشیده شده و براى آبیارى قسمت دیگر مزرعه به موقعیت جدید منتقل مى‌گردد. (شکل اجزاء تشکیل‌دهنده سیستم آبیارى بارانى مجموعه متحرک کششی)
الف- براى آنکه از اصطکاک لوله فرعى با زمین کاسته شده و حرکت آن به‌سادگى انجام شود در محل اتصال قطعات لوله فرعى به‌یگدیگر صفحات اسکى مانند یا چرخ‌هاى کوچک تعبیه مى‌گردد. (شکل طریقه جابه‌جائى لوله فرعى در مزرعه و موقعیت‌هاى استقرار لوله در زمان آبیاری)
ب- همچنین براى جلوگیرى از انحراف لوله از مسیر حرکت دو عدد لنگر گردونه‌اى در زمین مستقر مى‌شود که در طرفین لوله فرعى قرار گرفته و باعث مى‌شوند که لوله فرعى در هنگام جابه‌جا شدن در امتداد یک مسیر مشخص حرکت کند. (شکل طریقه جابه‌جایی) نقل مکان لوله فرعى معمولاً به صورت S و یک درمیان درطرفین لوله اصلى که معمولاً در وسط زمین قرار دارد انجام مى‌شود. سیستم مجموعه متحرک کششى به‌دلیل پرزحمت بودن کار آبیارى و خساراتى که در اثر رفت و آمد تراکتور و کشیده شدن لوله فرعى روى زمین به زراعت وارد مى‌شود با استقبال زارعین مواجه نبوده و به‌جز آبیارى زراعت‌هاى علوفه‌اى (مانند یونجه و شبدر) و برخى مراتع کمتر مورد استفاده قرار مى‌گیرد. (صفحه‌هاى اسکى‌شکل و چرخ‌هاى روى لوله فرعى براى ساده کردن عمل کشش)
سیستم متحرک با لوله چرخ‌دار
این سیست از معمول‌ترین سیستمهاى آبیارى بارانى مجموعه متحرک است که جابه‌جائى آن به صورت مکانیکى توسط یک موتور که معمولاً در وسط لوله قرار مى‌گیرد انجام مى‌شود شکل (اجزاء اصلى یک سیستم آبیارى بارانى با لوله چرخ‌دار شامل لوله فرعی، چرخ‌ها و ابپاش‌ها)، در این سیستم یک لوله فرعى که طول آن به اندازه عرض زمین مى‌باشد با شیلنگ خرطومى به لوله اصلى که در امتداد زمین کشیده شده است متصل مى‌شود و عمل آبیارى با خروج آب از آب‌پاش‌هائى که روى لوله فرعى قرارد دارند صورت مى‌گیرد. پس از اتمام آبیارى لوله فرعى توسط چرخ‌هائى که در فواصل معین روى آن قرار داشته و به کمک یک موتور بنزینى که در وسط یا انتهاى لوله نصب شده است به‌جلو حرکت کرده و سپس براى آبیارى در قسمتى دیگر از مزرعه متوقف مى‌شود.
اجزاء اصلى یک سیستم آبیارى بارانى با لوله چرخ‌دار شامل لوله فرعی، چرخ‌ها و ابپاش‌ها
شکل (موتور مولد حرکت براى جلو بردن لوله چرخ‌دار)، در این سیستم لوله فرعى به‌عنوان محور چرخ‌ها عمل کرده و آیپاش‌ها مجهز به آونگ وزنه‌اى مى‌باشند تا در هر موقعیت به‌طور قائم قرار گرفته و عمل پخش آب با مشکل مواجه نشود.
در سیستم آبیارى بارانى با لوله چرخ‌دار قطر لوله فرعى ۱۰۰ یا ۱۲۵ میلى‌متر (۴ یا ۵ اینچ) و طول آن بسته به عرض زمین تا ۸۰۰ متر مى‌رسد. قطعات لوله فرعى هر کدام ۱۲ متر و چرخ‌ها در محل اتصال لوله‌ها قرار مى‌گیرند. فواصل استقرار لوله فرعى براى آبیارى زمین معمولاً ۱۸ متر است. بناراین فواصل هیدرانت‌ها روى لوله اصلى مى‌تواند ۱۸ یا ۳۶ متر باشد. قطر چرخ‌ها بسته به‌نوع زراعت متفاوت بوده اما معمول‌ترین اندازه براى قطر چرخ‌ها ۱۲۰، ۱۵۰، ۱۶۰ و ۱۹۰ سانتى‌متر است. لوله اصلى در کنار زمین و یا در وسط آن قرار مى‌گیرد. بنابراین ورود آب به لوله فرعى یا از کنار و یا از وسط صورت مى‌گیرد. پس از آنکه با جلو رفتن لوله، آبیارى مزرعه کامل شد، لوله خالى به عقب برگشت داده شده و در موقعیت اولیه قرار مى‌گیرد. در نوعى دیگر از روش آبیارى محل استقرار لوله فرعى یک درمیان صورت مى‌گیرد به‌طورى‌که مثلاً در هنگام جلو رفتن لوله فرعى استقرارهاى فرد (۱، ۳، ۵،...) و در برگشت استقرارهاى زوج (۲، ۴، ۶، ...) آبیارى مى‌شود.
سیستم آبیارى بارانى متحرک تفنگى
یکى دیگر از سیستمهاى آبیارى بارانى مجموه متحرک، آبپاشهاى تفنگى است. این دستگاه‌ها از یک آبپاش بسیار بزرگ که روى اراّبه چرخ‌دار یا تریلر نصب شده است کشیل شده و آب با فشار زیاد از دهانه آبپاش خارج مى‌شود. شعاع ۱رتاب ممکن است تا ۱۰۰ متر و حجم آب خروجى تا ۵۰۰۰ لیتر در دقیقه برسد. به همین دلیل این دستگاه‌ها را آبپاشهاى حجیم نیز مى‌نامند. فشار مورد نیاز براى کار آبپاشهاى تفنگى زیاد و حدود ۵ تا ۱۰ اتمسفر است. از این دستگاه‌ها به خوبى مى‌توان در پخش پساب‌ها و کودهاى مایع روى مزارع استفاده کرد.
سیستم آبیارى بارانى مجموعه متحرک دائم
در سیستم آبیارى مجموعه متحرک دائم ، در حالى که لوله فرعى به لوله اصلى متصل بوده، اب را مستقیماً از یک منبع دریافت مى‌کند و به حرکت خود ادامه مى‌دهد. بدین‌ترتیب که دستگاه همزمان با آبیارى به‌تدریج نیز به جلو حرکت مى‌کند. سه نوع مهم از دستگاه‌هاى آبیارى بارانى مجموعه متحرک دائم عبارتند از:
سیستم آبیاری بارانی با دستگاه آبپاش ارابه‌ای
سیستم آبیاری بارانی عقربه‌ای
سیستم آبیاری بارانی متحرک خطی
در سیستم آبیارى بارانى ارابه‌اى با روش شیلنگ‌کشی، ماشین شیلنگ‌کش مجهز به یک آبپاش بزرگ است که روى ارابه چرخ‌دار نصب مى‌شود شکل (ماشین آبیارى بارانى ارابه‌اى - نوع شیلنگ‌کش) ، آب مورد نیاز سیستم به وسیله یک شیلنگ نرم به طول ۲۰۰ متر و قطر ۵۰ تا ۱۰۰ میلى‌متر تأمین مى‌شود.
سیستم آبیارى بارانى با دستگاه آبپاش ارابه‌اى
ماشین‌هاى آبپاش ارابه‌اى مشتمل بر یک آبپاش تفنگى بزرگ هستند که آب را توسط یک شیلنگ قابل انعطاف از لوله اصلى دریافت داشته و در سطح مزرعه پخش مى‌کنند. آبپاش روى ارابه‌اى مستقر بوده و با کابل یا خود شیلنگ کشیده مى‌شود. معمولاً ماشین‌هاى آبپاش با فشار زیاد ۵ تا ۱۰ بار کار مى‌کنند و دِبى آنها ۴۰ تا ۱۲۰ متر مکعب درساعت است. این ماشین‌ها قادر هستند منطقه‌اى به عرض ۱۰۰ متر و طول ۴۰۰ متر را در یک مرحله آبیارى کنند، میزان پخش آب در هر ساعت ۵ تا ۳۵ میلى‌متر است. سیستمهاى ارابه‌اى بسته به روش کشیده شدن ارابه و نوع شیلنگ طبقه‌بندى مى‌شوند. این سیستم‌ها عمدتاً دو نوع هستند که عبارتند از سیستم شیلنگ‌کش و سیستم شیلنگ‌پیچ.
ماشین آبیارى بارانى ارابه‌اى - نوع شیلنگ‌کش
این شیلنگ به‌دنبال ماشین کشیده مى‌شود. معمولاً در سیستم شیلنگ‌کش که طرح نمونه آن درشکل (نحوه استقرار ماشین آبیارى بارانى ارابه‌اى نوع شیلنگ‌کش در مزرعه) نشان داده شده است لوله اصلى در وسط مزرعه و دور از محل استقرار پمپ آب قرار مى‌گیرد. در این‌حالت گرچه طول شیلنگ فقط ۲۰۰ متر است، لیکن در یک مرحله مى‌توان یک نوار ۴۰۰ مترى از مزرعه را آبیارى کرد.
ارابه در ابتداى مسیرى که قرار است آبیارى شود قرار مى‌گیرد و شیلنگ نرم در امتداد مسیر حرکت ارابه روى زمین خوابانیده مى‌شود و آنگاه دو سر آن به آبپاش و شیر فلکه روى لوله اصلى وصل مى‌شود. لازم است دقت شود تا درمسیر شیلنگ پیچ و تاب ایجاد نشود زیرا اینکار موجب قطع جریان آب مى‌شود.
نحوه استقرار ماشین آبیارى بارانى ارابه‌اى نوع شیلنگ‌کش در مزرعه
یک کابل فوالدى راهنما از ارابه آبپاش تا انتهاى مزرعه کشیده و در آنجا خیلى محکم بسته مى‌شود. سپس شیر فلکه به آرامى باز مى‌شود تا آبیارى شروع شود. یک موتور آبى که با جریان آب کار مى‌کند و یروى آن توسط یک پیستون تأمین مى‌شود قرقره کابل جمع کن دستگاه را مى‌‌چرخاند و کابل راهنما دور قرقره مى‌پیچد، در نتیجه ارابه در مزرعه به حرکت درمى‌آید.
در سیستم ماشین شیلنگ‌پیچ یک آبپاش بزرگ روى غلتک یا ارابه چرخ‌دار نصب مى‌شود شکل (ماشین آبپاش ارابه‌اى - از نوع شیلنگ‌پیچ)، اما جنس شیلنگ که آب را به این ماشین مى‌رساند سخت‌تر و معمولاً از نوع پلى‌اتیلن است. با این وجود شیلنگ مى‌تواند دور یک قرقره بپیچد. به‌وسیله همین شیلنگ، آبپاش به سمت قرقره که در کنار مزرعه قرار گرفته است کشیده مى‌شود. این قبیل ماشین‌ها همراه با شیلنگ‌هایى به طول ۲۰۰ تا ۴۰۰ متر در بازار موجود است.
ماشین آبپاش ارابه‌اى - نوع شیلنگ‌پیچ
براى نمونه درطرح یک سیستم شیلنگ‌پیچ که در شکل (نمونه یک سیستم آبیارى ارابه‌اى - نوع شیلنگ‌پیچ) نشان داده شده است، لوله اصلى که به پمپ متصل است در وسط مزرعه قرار گرفته است. موقع شروع اولین مرحله آبیارى قرقره نزدیک لوله اصلى در وسط مزرعه قرار گرفته و شیلنگ به لوله اصلى متصل مى‌شود.
سپس ارابه آبپاش به آرامى توسط یک تراکتورکشیده شده و شیلنگ از قرقره باز مى‌شود. شیلنگ تنها به اندازه مورد نیاز کشیده مى‌شود و بقیه دور قرقره باقى مى‌ماند. پمپ را روشن نموده و براى شروع آبیارى شیر فلاکه به آرامى باز مى‌شود. جریان آب یک موتور، توربین آبى را به حرکت در آورده و باعث چرخیدن قرقره مى‌شود. با پیچیده شدن شیلنگ به دور قرقره آبپاش به آرامى به عقب کشیده مى‌شود تا سرانجام به نزدیک قرقره برسد. در این مرحله قرقره و آبپاش به کمک تراکتور ۱۸۰ درجه تغییر جهت مى‌دهد تا طرف دیگر لوله اصلى نیز به همین روش آبیارى شود.
سیستم آبیارى بارانى عقربه‌اى
ماشین‌هاى آبیارى بارانى عقربه‌اى یا سنترپیوت از یک لوله فرعى قطور و طویل که حول یک نقطه مرکزى دوران مى‌کند تشکیل شده‌اند. آبپاشها روى لوله فرعى قرار گرفته و لذا سطح آبیارى شده درطى چرخش کامل لوله فرعى به‌صورت یک دایره است. آب مورد نیاز لوله فرعى از مرکز چرخش تأمین مى‌گردد. لوله فرعى به دلیل طویل بودت توسط برج‌هایى که به فواصل ۲۴ تا ۷۶ مترى از یکدیگر واقع شده‌اند و از طریق کابل‌هایى که به آن متصل شده‌اند مهار مى‌شود. برج‌ها نیز خودر روى چرخ‌هایى قرار دارند و هر کدام از آنها توسط یک موتور الکتریکى با قدرت ۱ تا ۵/۱ اسب بخار به جلو حرکت مى‌کنند به‌جاى موتورهاى برقى ممکن است از موتورهاى هیدرولیکى آبى یا روغنى استفاده شود. طول لوله فرعى در انواع کوچک ۶۰ متر و در ماشین‌هاى بزرگ تا ۸۰۰ متر مى‌رسد. فشار آب در آبپاشها از ۵/۱ تا ۸ اتمسفر متغیر است. امروزه ماشین‌هاى آبیارى عقربه‌اى خیلى کوچک نیز ابداع شده‌اند که مى‌توانند قطعات کوچک‌تر از یک هکتار را نیز آبیارى کنند.
لوله فرعى در ماشین آبیارى بارانى عقربه‌اى در هنگام چرخش باید در امتداد یک خط مستقیم قرار داشته باشد. این عمل از طریق حرکت موتورهایى که در هر یک از برج‌ها قرار دارد صورت مى‌گیرد. سرعت چرخش لوله توسط آخرین موتور که در دورترین برج نسبت به مرکز قرار دارد کنترل مى‌گردد. بدین‌ترتیب که موتور مذکور بر طبق سرعت تنظیم شده همیشه روشن بوده و به‌جلو حرکت مى‌کند. اما سایر موتورها از طریق کابل مستقیمى که در امتداد لوله قرار دارند طورى روشن و خاموش مى‌شوند که نه از امتداد لوله عقب بمانند و نه از آن جلو بزنند. مثلاً به‌محض اینکه موتور بخواهد از امتداد لوله جلو بزند اتصال با کابل موتور را خاموش کرده و آن را از حرکت باز مى‌دارد و یا در‌صورتى‌که بخواهد عقب بماند اتصال کابل دیگر موتور را روشن کرده و تا زمانى که دوباره خاموش شود به‌جلو حرکت مى‌کند.
چون سرعت خطى آب‌پاش‌هایى ک در انتهاى لوله فرعى قرار دارند نسبت به آبپاشهاى نزدیک مرکز زیادتر است براى یکنواختى پخش آب در سطح مزرعه باید حجم آب خروجى از آنها بسیار زیاد باشد. ایر ممکن است باعث ایجاد رواناب درسطح مزرعه شود. به‌همین دلیل سیستم آبیارى دورانى بیشتر مناسب زمین‌هاى شنى که قابلیت نفوذ آنها زیاد است مى‌باشد.
عمده‌ترین عیب سیستمهاى عقربه‌اى این است که مساحت آبیارى شده در آنها دایره‌اى است و لذا گوشه‌هاى زمین بدون کشت باقى مى‌ماند مگر اینکه براى جلوگیرى از این کار تمهیدات خاصّى به‌کار گرفته شود. مثلاً اگر یک قطعه زمین مربع شکل به مساحت ۶۵ هکتار داشته باشیم با روش آبیارى بارانى دورانى تنها ۵۱ هکتار آن (۷۹درصد) آبیارى مى‌شود.
برخى از سیستمهاى عقربه‌اى در انتهاى لوله فرعى مجهز به لوله فرعى گوشه‌پاش یا آبپاش تفنگى هستند که هنگام رسیدن لوله به گوشه‌هاى زمین عمل نموده و بخشى از این گوشه‌ها آبیارى مى‌کند.
ماشین آبیارى بارانى متحرک خطى اساساً بدین‌منوظر طراحى و ساخته شد که مشکلات مربوط به ایجاد رواناب و عدم آبیارى گوشه‌هاى زمین که درسیستم عقربه‌اى وجود دارد برطرف شود. در این سیستم لوله فرعى به صورت خطى در امتداد طول زمین به کمک برج‌ها و موتورهاى متسقر شده در آن به‌جلو حرکت کرده و زمین را آبیارى مى‌کند و مشابه با روش دورانى آب از یک طرف وارد لوله فرعى مى‌شود. دریافت آب ممک ناست به کمک لوله خرطومى و توسط یک پمپ از یک کانال روباز که در امتداد زمین کشیده شده است صورت گیرد. در این صورت لازم است پمپ نیز متحرک بوده و همراه با جلو رفتن لوله فرعی، پمپ نیز حرکت نماید. در بعضى موارد آب از یک لوله اصلى که در امتداد زمین قرار دارد تأمین مى‌گردد. لوله اصلى ممکن است یک یا چند شیر دریافت آب داشته باشد که لوله فرعى به‌صورت دستى یا خودکار به آن متصل مى‌گردد.
سیستمهاى متحرک خطى براى آبیارى روزانه یا کوتاه‌مدت مناسب نیستند. زیرا درآبیارى عقربه‌اى پس از یک دور آبیارى سیستم دوباره به محل شروع برمى‌گردد، اما درسیستم متحرک خسى پس از پایان آبیارى در انتهاى زمین قرار مى‌گیرد. براى رفع این مشکل تمهیدات مختلفى از نظر برنامه‌ریزى آبیارى صورت مى‌گیرد تا خیس شدن زمین مشکلى در حرکت ماشین آبیارى به وجود نیاورد.
روش اول
در روش اول آبیارى به ۴ مرحله تقسیم مى‌شود. در مرحله اول ماشین از ابتداى زمین شروع به حرکت کرده و تا وسط زمین را آبیارى مى‌کند. در وسط زمین آب قطع شده و ماشین با سرعت روى زمین خشک حرکت مى‌کند تا به انتهاى زمین برسد. در مرحله سوم ماشین از انتهاى زمین در جهت عکس آبیارى را شروع کرده و حرکت مى‌کند تا دوباره به وسط زمین برسد. در اینجا دوباره جریان آب قطع شده و در مرحله چهارم ماشین بدون آبیارى روى قسمتى که تابه‌حال به اندازه کافى خشک شده و براى حرکت ماشین مشکلى را یجاد نمى‌کند به سرعت حرکت کرده و به ابتداى زمین مى‌رسد تا دروه جدید آبیارى شروع شود.
روش دوم
آبیارى داراى سه مرحله است. در مرحله اول ماشین از ابتداى زمین شروع به آبیارى کرده و تا انتهاى زمین است تا رطوبت خاک کم شده و ماشین بتواند روى آن حرکت کند. در مرحله سوم ماشین بدون آبیارى کردن به سرعت به ابتداى زمین برگشت داده مى‌شود.
روش سوم
براى زمین‌هاى نفوذپذیر یا آبیارى‌هاى سبکى است که فاصله آنها کوتاه مى‌باشد. در این روش ماشین از ابتداى زمین حرکت کرده و طورى آبیارى مى‌کند که وقتى به انتهاى زمین رسید بلافاصله عقب‌گرد کرده و دوباره آبیارى را از انتها تا ابتداى زمین ادامه دهد. در این روش وضعیت رطوبت زمین به‌نحوى است که مانع حرکت چرخ‌هاى ماشین آبیارى نمى‌شود.
روش چهارم
ماشین از ابتداى زمین شروع به آبیارى کرده و با سرعت کند جلو مى‌رود تا عمق آبیارى درنمیه اول زمین زیاد باشد. هنگامى‌که ماشین به وسط زمین رسید سرعت آن زیاد مى‌شود تا عمق آبیارى درنیمه دوم زمین کمتر از نیمه اول بوده و آبیارى به اصطلاح سبک انجام شود. پس از اینکه ماشین به انتهاى زمین رسید درجهت عکس شروع به حرکت کرده و با سرعت کم یا آبایرى سنگین تا نیمه زمین به جلو مى‌رود. هنگامى‌که دوباره به وسط زمین رسید سرعت ماشین زیاد شده تا آبیارى در قسمت بعد به‌صورت سبک انجام شود. بدین‌ترتیب تمام زمین به‌صورت یکنواخت آب دریافت مى‌دارد.
دیدگاه ها