انتخاب قطره چکان مهمترین کاری است که در یک سیستم آبیاری قطره‌ای باید انجام گیرد. انتخاب صحیح باعث می‌شود که هزینه‌های نگهداری کاهش یابد و زیانهای ناشی از مسدود شدن مجرا ، هزینه تعویض قطره چکان، آبیاری نشدن بوته‌هایی که قطره چکان آن بند آمده تقلیل یابد.
انواع قطره چکانها
در زیر اشاره ای اجمالی به انواع قطره چکان خواهیم داشت .
قطره چکان چند دهانه‌ای
برای آبیاری درختان در باغهای میوه اجبارا از قطره چکانهایی که با فشار زیادتر و با چند دهانه خروجی آب را به پای درخت برسانند استفاده می‌شود. به هر یک از دهانه‌ها لوله باریکی وصل شده و آب را تا فاصله چند متری منتقل می‌نماید. بدین ترتیب با یک یا دو قطره چکان می‌توان نسبت به آبیاری یک درخت اقدام نمود. تعداد این خروجی‌ها از 5-1 متغیر است.
قطره چکان صفحه‌ای
این قطره چکان از چند صفحه منطبق بر هم تشکیل شده بطوریکه هر صفحه دارای دیواره عرضی عمودی بر صفحات است. آب در مسیر خود این دیواره‌های عرضی را دور زده و از سوراخ انتهایی به صورت قطره خارج می‌شود. مجموعه این صفحات روی هم قرار گرفته و به قطره چکان شکل صندوقی کوچکی می‌دهد.
قطره چکان دکمه‌ای
این قطره چکانها کوچک بوده و دارای دهانه کوچکی به قطر کمتر از یک میلیمتر هستند. با سوراخ کردن لوله‌های آبرسانی فرعی این قطره چکانها در آن سوراخها قرار می‌گیرند. آب از دهانه وروی داخل قطره چکان شده و پس از طی بدنه از دهانه خروجی آن به سطح خاک می‌چکد. از مزایای این قطره چکان ارزانی قیمت آن و سرعت نصب و ساده بودن کار با آنهاست.
قطره چکان با مجرای طولانی
این نوع قطره چکان در مسیر لوله فرعی قرار گرفته و آب از دهانه ورودی وارد قطره چکان شده و پس از طی مسیر مارپیچ طولانی از دهانه خروجی خارج می‌گردد. عیب عمده این قطره چکان احتمال مسدود شدن مسیر در اثر رسوبات نمکی و یا ذرات جامد معلق در آب می‌باشد. این قطره چکان قابل تعمیر نبوده و در اثر انسداد مجرا باید با آب اسید شسته و یا تعویض شود.
انواع آرایش قطره چکانها و سطح خیس شده
در روش آبیاری قطره ای تمام سطح زمین مرطوب نمی گردد بلکه درصدی از آن خیس می شود که آنرا سطح خیس شده (PW) می نامند. مقدار به سطح خیس شده توسط هر نقطه ریزش آب (AW) ، تعداد نقاط ریزش و آرایش نقاط بستگی دارد.
تعدادنقاط ریزش و انواع آرایش قطره چکانها در روی لوله های فرعی
بطور کلی هر چه نقاط ریزش آب ( تعداد قطره چکانها ) بیشتر باشد و قطره چکانها با آرایش مطلوبتری استقرار داده شوند سطح خیس شده (PW) بیشتر بوده ولی سیستم گرانتر خواهد بود. برای اقتصادی بودن طرح می توان بجای استفاده از قطره چکانهای ساده ( دارای یک نقطه ریزش آب ) از قطره چکانهای چند شاخه ( دارای چندین نقطه خروج آب ) استفاده کرد.
چهار نوع استقرار اصلی قطره چکان ها که تاکنون معمول بوده و بیشتر مورد استفاده قرار می گیرد به شرح ذیل می باشند:
آرایش مستقیم دو ردیفی
این آرایش در باغات میوه مسن ، مخصوصاً موقعیکه نوع درختان کشت شده دارای زیشه های توسعه یافته و پراکنده ای است توصیه می گردد. در این روش آرایش قطره چکان چنانکه مشاهده می گردد از دو ردیف لوله فرعی و در دو طرف ردیف کاشت استفاده می شود. برای کسب حداکثر سطح خیس شده فاصله لوله طرفین ردیف کشت بایستی تا حدی زیاد باشد که میزان PW برای فاصله قطره چکانهای مورد نظر کمتر از 100 % نشود.
آرایش مستقیم یک ردیفه
در این نوع استقرار برای هر ردیف کاشت یک ردیف لوله فرعی اختصاص یافته و قطره چکانها با فواصل ( معمولاً مساوی ) روی آن قرار می گیرند. حاصل کار ایجاد یک نوار مرطوب ( نسبتاً همگن ) در طول ردیف کشت خواهد بود.
این روش آرایش یک آرایش ساده ای است که کار گذاری آن براحتی انجام می گیرد. مخصوصاً اگر از قطره چکانهای داخل خطو یا از لوله های فرعی قطره چکانی استفاده شود، می توان آنرا براحتی نصب و بسهولت جمع آوری نمود. بطور کلی این آرایش در کشت های ردیفی گیاهان یکساله که در آن نیاز به ایجاد نوار مرطوب در طول ردیف کشت است مناسب و قابل توصیه می باشد. در باغات با فاصله کشت زیاد درختان در روی ردیف، امکان عدم استفاده ریشه از نوار مرطوب شده در فاصله بین درختان روی ردیف وجود دارد، بنابراین در فاصله کاشت درختان (در روی ردیف) بیش از 6 متر این آرایش توصیه نمی شود. در این حالت استفاده از روشهای آرایشی لوپ (حلقه ای) با استفاده از قطره چکانهای چند شاخه ای در اطراف درخت مورد توصیه است.
آرایش قطره چکانها بصورت زیگزاک
در این نوع آرایش برای هر ردیف یک عدد لوله فرعی قرار داده می شود ولی در کنار درخت، لوله دور زده و به میسر خود ادامه می دهد. قطره چکانها معمولاً فقط در اطراف درخت استقرار می یابد. این نوع استقرار بدلیل مشکلاتی که در نصب و همچنین جمع آوری و نگهداری لوله های فرعی ایجاد می نماید کمتر از سایر روشها کاربرد دارد.
آرایش قطره چکانهای چند شاخه ای
در این آرایش برای هر ردیف از کاشت درختان فقط یک لوله فرعی بکار می رود ولی بجای استفاده از قطره چکان ساده (با یک خروجی آب) از قطره چکان با چندین خروجی آب استفاده می شود.
ممکن است برای هر درخت یک عدد قطره چکان که دارای 6 شاخه خروجی است بکار رود و یا دو عدد قطره چکان با 4 شاخه خروجی و یا سه عدد قطره چکان هر کدام با دو شاخه خروجی مورد استفاده قرار گیرد بهر حال تعداد قطره چکانها و همچنین تعداد شاخه ها قابل تغییراند در این آرایش بایستی سعی شود نقاط ریزش در بیشترین فاصله ممکن که سطح خشکی در بینشان ایجاد نگردد قرار داده شود تا یدینوسیله حداکثر سطح خیس شده بدست آید. در مقایسه با استقرار لوله فرعی دو ردیفه این آرایش ارزانتر می باشد ولی اشکال عمده آن ثابت کردن نقاط ریزش و مشکل بودن نصب، جمع آوری و نگهداری این نوع آرایش است.
انواع قطره چکانها
در زیر اشاره ای اجمالی به انواع قطره چکان خواهیم داشت .
قطره چکان چند دهانه‌ای
برای آبیاری درختان در باغهای میوه اجبارا از قطره چکانهایی که با فشار زیادتر و با چند دهانه خروجی آب را به پای درخت برسانند استفاده می‌شود. به هر یک از دهانه‌ها لوله باریکی وصل شده و آب را تا فاصله چند متری منتقل می‌نماید. بدین ترتیب با یک یا دو قطره چکان می‌توان نسبت به آبیاری یک درخت اقدام نمود. تعداد این خروجی‌ها از 5-1 متغیر است.
قطره چکان صفحه‌ای
این قطره چکان از چند صفحه منطبق بر هم تشکیل شده بطوریکه هر صفحه دارای دیواره عرضی عمودی بر صفحات است. آب در مسیر خود این دیواره‌های عرضی را دور زده و از سوراخ انتهایی به صورت قطره خارج می‌شود. مجموعه این صفحات روی هم قرار گرفته و به قطره چکان شکل صندوقی کوچکی می‌دهد.
قطره چکان دکمه‌ای
این قطره چکانها کوچک بوده و دارای دهانه کوچکی به قطر کمتر از یک میلیمتر هستند. با سوراخ کردن لوله‌های آبرسانی فرعی این قطره چکانها در آن سوراخها قرار می‌گیرند. آب از دهانه وروی داخل قطره چکان شده و پس از طی بدنه از دهانه خروجی آن به سطح خاک می‌چکد. از مزایای این قطره چکان ارزانی قیمت آن و سرعت نصب و ساده بودن کار با آنهاست.
قطره چکان با مجرای طولانی
این نوع قطره چکان در مسیر لوله فرعی قرار گرفته و آب از دهانه ورودی وارد قطره چکان شده و پس از طی مسیر مارپیچ طولانی از دهانه خروجی خارج می‌گردد. عیب عمده این قطره چکان احتمال مسدود شدن مسیر در اثر رسوبات نمکی و یا ذرات جامد معلق در آب می‌باشد. این قطره چکان قابل تعمیر نبوده و در اثر انسداد مجرا باید با آب اسید شسته و یا تعویض شود.
انواع آرایش قطره چکانها و سطح خیس شده
در روش آبیاری قطره ای تمام سطح زمین مرطوب نمی گردد بلکه درصدی از آن خیس می شود که آنرا سطح خیس شده (PW) می نامند. مقدار به سطح خیس شده توسط هر نقطه ریزش آب (AW) ، تعداد نقاط ریزش و آرایش نقاط بستگی دارد.
تعدادنقاط ریزش و انواع آرایش قطره چکانها در روی لوله های فرعی
بطور کلی هر چه نقاط ریزش آب ( تعداد قطره چکانها ) بیشتر باشد و قطره چکانها با آرایش مطلوبتری استقرار داده شوند سطح خیس شده (PW) بیشتر بوده ولی سیستم گرانتر خواهد بود. برای اقتصادی بودن طرح می توان بجای استفاده از قطره چکانهای ساده ( دارای یک نقطه ریزش آب ) از قطره چکانهای چند شاخه ( دارای چندین نقطه خروج آب ) استفاده کرد.
چهار نوع استقرار اصلی قطره چکان ها که تاکنون معمول بوده و بیشتر مورد استفاده قرار می گیرد به شرح ذیل می باشند:
آرایش مستقیم دو ردیفی
این آرایش در باغات میوه مسن ، مخصوصاً موقعیکه نوع درختان کشت شده دارای زیشه های توسعه یافته و پراکنده ای است توصیه می گردد. در این روش آرایش قطره چکان چنانکه مشاهده می گردد از دو ردیف لوله فرعی و در دو طرف ردیف کاشت استفاده می شود. برای کسب حداکثر سطح خیس شده فاصله لوله طرفین ردیف کشت بایستی تا حدی زیاد باشد که میزان PW برای فاصله قطره چکانهای مورد نظر کمتر از 100 % نشود.
آرایش مستقیم یک ردیفه
در این نوع استقرار برای هر ردیف کاشت یک ردیف لوله فرعی اختصاص یافته و قطره چکانها با فواصل ( معمولاً مساوی ) روی آن قرار می گیرند. حاصل کار ایجاد یک نوار مرطوب ( نسبتاً همگن ) در طول ردیف کشت خواهد بود.
این روش آرایش یک آرایش ساده ای است که کار گذاری آن براحتی انجام می گیرد. مخصوصاً اگر از قطره چکانهای داخل خطو یا از لوله های فرعی قطره چکانی استفاده شود، می توان آنرا براحتی نصب و بسهولت جمع آوری نمود. بطور کلی این آرایش در کشت های ردیفی گیاهان یکساله که در آن نیاز به ایجاد نوار مرطوب در طول ردیف کشت است مناسب و قابل توصیه می باشد. در باغات با فاصله کشت زیاد درختان در روی ردیف، امکان عدم استفاده ریشه از نوار مرطوب شده در فاصله بین درختان روی ردیف وجود دارد، بنابراین در فاصله کاشت درختان (در روی ردیف) بیش از 6 متر این آرایش توصیه نمی شود. در این حالت استفاده از روشهای آرایشی لوپ (حلقه ای) با استفاده از قطره چکانهای چند شاخه ای در اطراف درخت مورد توصیه است.
آرایش قطره چکانها بصورت زیگزاک
در این نوع آرایش برای هر ردیف یک عدد لوله فرعی قرار داده می شود ولی در کنار درخت، لوله دور زده و به میسر خود ادامه می دهد. قطره چکانها معمولاً فقط در اطراف درخت استقرار می یابد. این نوع استقرار بدلیل مشکلاتی که در نصب و همچنین جمع آوری و نگهداری لوله های فرعی ایجاد می نماید کمتر از سایر روشها کاربرد دارد.
آرایش قطره چکانهای چند شاخه ای
در این آرایش برای هر ردیف از کاشت درختان فقط یک لوله فرعی بکار می رود ولی بجای استفاده از قطره چکان ساده (با یک خروجی آب) از قطره چکان با چندین خروجی آب استفاده می شود.
ممکن است برای هر درخت یک عدد قطره چکان که دارای 6 شاخه خروجی است بکار رود و یا دو عدد قطره چکان با 4 شاخه خروجی و یا سه عدد قطره چکان هر کدام با دو شاخه خروجی مورد استفاده قرار گیرد بهر حال تعداد قطره چکانها و همچنین تعداد شاخه ها قابل تغییراند در این آرایش بایستی سعی شود نقاط ریزش در بیشترین فاصله ممکن که سطح خشکی در بینشان ایجاد نگردد قرار داده شود تا یدینوسیله حداکثر سطح خیس شده بدست آید. در مقایسه با استقرار لوله فرعی دو ردیفه این آرایش ارزانتر می باشد ولی اشکال عمده آن ثابت کردن نقاط ریزش و مشکل بودن نصب، جمع آوری و نگهداری این نوع آرایش است.
دیدگاه ها